An Saindong Buhay—Ano an Katuyohan Kaiyan?
“Ginigiyahan ko an sakong puso nin kadonongan . . . sagkod na maheling ko kun ano an karahayan sa mga aki nin katawohan . . . sa kabilangan kan mga aldaw kan saindang buhay.”—ECLESIASTES 2:3.
1, 2. Taano ta bakong sala na magkaigwa nin rasonableng interes sa sadiri?
INTERESADO kamo sa saindong sadiri, bako daw? Normal iyan. Sa siring kita nagkakakan aroaldaw, natotorog kita kun kita pagal, asin gusto niatong makaibanan an mga katood asin namomotan. Kun beses kita nagkakawat, naglalangoylangoy, o naggigibo nin ibang bagay na ikinaoogma niato, na nagpapabanaag nin timbang na interes sa satong sadiri.
2 An siring na interes sa sadiri kaoyon sa ipinasurat nin Dios ki Salomon: “Mayo nin mas marahay sa tawo kundi na sia magkakan asin uminom patin pahelingon nin karahayan an saiyang kalag huli sa saiyang kahigosan.” Basado sa eksperyensia, idinugang ni Salomon: “Ini naheling ko man, minsan ako, na ini gikan sa kamot kan tunay na Dios. Huli ta siisay an nagkakakan asin nag-iinom nin mas marahay kisa sa sako?”—Eclesiastes 2:24, 25.
3. Anong nakatatarantang mga hapot an dai kayang simbagon nin kadaklan?
3 Pero aram nindo na an buhay labi sa pagkakan, pag-inom, pagtorog, asin paggibo nin karahayan. Kita may mga kakologan, pagkadesganar, asin kahaditan. Asin garo baga sibot-sibot kita tanganing pensaron an kahulogan kan satong buhay. Bako daw na arog kamo kaiyan? Si Vermont Royster, dating editor kan The Wall Street Journal, pakakomentohi kan satong nadugangan na kaaraman asin mga abilidad, nagsurat: “Ini an pambihira. Sa paghonahona sa tawo mismo, sa saiyang mga problema, sa saiyang lugar sa unibersong ini, kadikiton kan iinabante niato kisa kaidtong pumoon an panahon. Yaon pa man giraray sa sato an mga hapot na siisay kita asin taano kita ta nabubuhay patin pasaen kita.”
4. Taano an lambang saro sa sato ta maninigong magmawot na masimbag an mga hapot na may labot sa sato?
4 Paano nindo sisimbagon an mga hapot na: Siisay kita? Taano ta yaon kita digdi? Asin pasaen kita? Kan Hulyo, nagadan si Mr. Royster. Sa paghona daw nindo nanompongan na nia kaidto an nakakokontentong mga simbag? Mas importante, May paagi daw na magibo nindo iyan? Asin paano ini makatatabang sa saindo na magkaigwa nin mas maogma, mas makahulogan na buhay? Helingon niato.
Sarong Pangenot na Burabod nin Pakarorop
5. Taano ta kaipuhan kitang maglaom sa Dios kun kita naghihingoang magkaigwa nin pakarorop sa mga hapot manongod sa kahulogan nin buhay?
5 Kun kita sana an naghahanap sa katuyohan kan satong buhay, tibaad kadikit sana o mayo nganing mangyari, arog kan nagin totoo sa kadaklan na lalaki asin babae, pati an mga mahiwas an inadalan asin kabatidan. Alagad ta dai kita pinabayaan na magsolo. An satong Kaglalang nagtao nin tabang. Kun iisip-isipon nindo, bako daw na sia an pinaka-Gikanan nin pakarorop asin kadonongan, mantang sia “poon sa panahon na daing katapusan sagkod sa panahon na daing katapusan” asin kompleto an kaaraman manongod sa uniberso asin kasaysayan? (Salmo 90:1, 2) Linalang nia an tawo asin napagmasdan an bilog na inagihan nin tawo, kaya sia an Saro na maninigo niatong laoman para sa pakarorop, bakong an mga tawong bakong sangkap, na limitado an kaaraman asin pakarisa.—Salmo 14:1-3; Roma 3:10-12.
6. (a) Paano itinao kan Kaglalang an kinakaipuhan na pakarorop? (b) Paano kalabot si Salomon?
6 Minsan ngani dai niato malalaoman an Kaglalang na ihinghing sa satong talinga an kapahayagan manongod sa kahulogan nin buhay, sia nagtao nin gikanan nin pakarorop—an saiyang ipinasabong na Tataramon. (Salmo 32:8; 111:10) An librong Eclesiastes partikularmenteng mahalaga sa bagay na ini. Pinasabngan nin Dios an kagsurat kaiyan, kaya “an kadonongan ni Salomon orog na dakula kisa sa kadonongan kan gabos na taga-Subangan.” (1 Hade 3:6-12; 4:30-34) “An kadonongan ni Salomon” hinangaan na marhay nin sarong bisitang reyna kaya sinabi nia na mayo pa sa kabanga an estorya asin na an mga naghihinanyog sa kadonongan ni Salomon maoogma nanggad.a (1 Hade 10:4-8) Kita man puedeng magkamit nin pakarorop asin kaogmahan gikan sa kadonongan nin Dios na itinao kan satong Kaglalang paagi ki Salomon.
7. (a) Ano an konklusyon ni Salomon manongod sa kadaklan na aktibidad sa sirong kan kalangitan? (b) Ano an nag-iilustrar kan realistikong mga ebalwasyon ni Salomon?
7 An Eclesiastes naghahayag nin kadonongan na tao nin Dios, na nakaapektar sa puso asin hotok ni Salomon. Mantang igwa kan panahon, kaya, asin pakarorop na gibohon iyan, siniyasat ni Salomon an “gabos na bagay na ginibo sa sirong kan kalangitan.” Naheling nia na an kadaklan kaiyan “daing kamanungdanan asin paglapag sa doros,” na sarong ipinasabong na pagtasar na maninigo niatong isaisip kun iniisip-isip an satong katuyohan sa buhay. (Eclesiastes 1:13, 14, 16) Si Salomon prangka, realistiko digdi. Halimbawa, pensara an saiyang mga tataramon na yaon sa Eclesiastes 1:15, 18. Aram nindo na sa nakaaging mga siglo prinobaran nin mga tawo an laen-laen na klase nin gobyerno, na kun beses sinserong pinoprobaran na resolberan an mga problema asin pakarhayon an kamugtakan nin mga tawo. Pero igwa daw nin talagang nakapatanos sa gabos na “bikong” bagay kan bakong sangkap na palakaw na ini? Asin tibaad naheling nindo na mientras na mas dakula an kaaraman nin tawo, orog niang narerealisar na sa halipot na lawig nin buhay, imposible na lubos na ikatanos an mga bagay. An siring na pakaaram nagtatao nin pagkadiskontento sa dakol, pero dai man kaipuhan na pati sa sato.
8. Anong mga siklo an haloy nang yaon?
8 An saro pang punto na dapat isipon iyo an paorootrong mga siklo na nakaaapektar sa sato, arog baga kan pagsubang asin pagsolnop kan saldang o an mga hiro kan doros asin tubig. An mga iyan yaon na kan kaaldawan ni Moises, Salomon, Napoléon, asin kan satong mga apoon sa tuhod. Asin nagpapadagos an mga iyan. Kaagid kaiyan, “may kapag-arakian na minaagi, asin may kapag-arakian na minaabot.” (Eclesiastes 1:4-7) Sa punto de vista nin tawo, kadikiton an naliwat. An mga tawo kan suanoy asin sa presenteng panahon magkaagid an mga aktibidad, linalaoman, ambisyon, asin nagibo. Minsan kun sa tawo, may saro na nagkaigwa nin bantog na ngaran o lataw an gayon o abilidad, haen na ngonyan an tawong iyan? Gadan na asin posibleng nalingawan na. Bako iyan na makangingiri. An kadaklan dai ngani nangangaranan an saindang mga apoon sa tuhod o nasasabi kun saen sinda ipinangaki asin ilinobong. Masasabotan nindo kun taano ta realistikong naheling ni Salomon an pagigin daing kamanungdanan kan mga proyekto asin paghihingoa nin mga tawo.—Eclesiastes 1:9-11.
9. Paano kita matatabangan kan pagkaigwa nin realistikong pakarorop sa situwasyon nin katawohan?
9 Imbes na gibohon kitang desganado, an pakarorop na ini nin Dios sa pundamental na situwasyon nin katawohan puedeng magkaigwa nin positibong epekto, na pinahihiro kita na likayan na tawan nin salang halaga an mga pasohan o kamawotan na sa dai mahahaloy mawawara asin malilingawan. Kaipuhan na tabangan kita kaiyan na pagturotimbangon kun ano an napapakinabang niato sa buhay asin kun ano an hinihingoa niatong magibo. Sa pag-ilustrar, imbes na magin mga tawong nagpapainda sa sadiri, puede kitang makanompong nin kagayagayahan sa timbang na pagkakan asin pag-inom. (Eclesiastes 2:24) Asin, arog kan maheheling niato, si Salomon nakaaabot sa konklusyon na positibong marhay asin mapaglaom sa marahay. Sa halipot, iyan iyo na maninigo niatong apresyaron na marhay an satong relasyon sa satong Kaglalang, na makatatabang sa sato na magkaigwa nin daing sagkod an kaogmahan, may katuyohan na ngapit. Idinoon ni Salomon: “An konklusyon kan bagay, mantang nadangog na an gabos, iyo ini: Matakot ka sa tunay na Dios asin otobon mo an saiyang mga togon. Huli ta ini iyo an bilog na katongdan nin tawo.”—Eclesiastes 12:13.
Katuyohan nin Huli sa mga Siklo nin Buhay
10. Sa anong paagi pinagkomparar ni Salomon an mga hayop asin tawo?
10 An kadonongan nin Dios na nahahayag sa Eclesiastes makatatabang pa sa sato nin orog sa pag-isip-isip sa satong katuyohan sa buhay. Taano man? Huli ta si Salomon realistikong nagkonsentrar sa iba pang mga katotoohan na tibaad bihira niatong isip-isipon. An saro may labot sa mga pagkakaagid nin mga tawo asin hayop. Ibinaing ni Jesus an saiyang mga parasunod sa mga karnero, pero sa kadaklan habo nin mga tawo na ikomparar sa mga hayop. (Juan 10:11-16) Pero pinalataw ni Salomon an nagkapirang katunayan na dai maninigaran: “Pipilion [an mga aki nin katawohan] kan tunay na Dios, tangani na maheling ninda na sinda mismo mga hayop. Huli ta igwa nin sarong naaabtan kun manongod sa mga aki nin katawohan asin sarong naaabtan kun manongod sa hayop, asin igwa sinda nin parehong naaabtan. Kun paano nagagadan an saro, siring man an pagkagadan kan saro; . . . kaya mayo nin kalabihan an tawo sa hayop, huli ta an gabos daing kamanungdanan. . . . Sinda gabos gikan sa kabokabo, asin sinda gabos mabalik sa kabokabo.”—Eclesiastes 3:18-20.
11. (a) Paano ikalaladawan an tipikong siklo nin buhay nin sarong hayop? (b) Ano an saboot nindo manongod sa siring na pag-analisar?
11 Umisip nin sarong hayop na gustong-gusto nindong pagmasdan, tibaad tejon sa gapo o kuneho. (Deuteronomio 14:7; Salmo 104:18; Talinhaga 30:26) O puede nindong imahinaron an sarong ardilya; igwa nin labing 300 na klase sa bilog na kinaban. Ano an siklo nin buhay kaiyan? Pagkamundag kaiyan, pinasususo iyan kan saiyang ina nin pirang semana. Dai nahahaloy iyan may barahibo na asin puede nang lumuwas. Tibaad maheling nindo iyan na nagdadarodalagan na nag-aadal na humanap nin pagkakan. Alagad sa parate iyan garo baga nagkakawat sana, na naoogma sa pagkahoben kaiyan. Pakapagdakula nin mga sarong taon, iyan nakakakua na nin agom. Dangan iyan kaipuhan na gumibo nin dugmon o lungib asin atamanon an ogbon. Kun iyan makakua nin bastanteng saradit na bunga, nuwes, asin banhi, an pamilyang ardilya tibaad magkalaman asin magkapanahon na pahiwason an saindang erokan. Alagad sa laog nin pira sanang taon, an hayop minagurang asin mas madaling maaksidente asin magkahelang. Pag-edad nin mga dies anyos iyan nagagadan. May kadikit sanang pagkalaenlaen sa pag-oltanan nin mga klase nin ardilya, iyan an siklo nin buhay kaiyan.
12. (a) Sa realistikong paagi, taano an siklo nin buhay nin dakol na tawo ta kapareho kan sa ordinaryong hayop? (b) Ano an puede niatong isip-isipon sa sunod na maheling niato an hayop na nasa isip niato?
12 An kadaklan na tawo dai mareklamo sa siklong iyan para sa sarong hayop, asin dai man ninda linalaoman na an ardilya magkaigwa nin pinag-isipan na katuyohan sa buhay. Minsan siring, an buhay nin dakol na tawo daing gayo nin kalaenan dian, bako daw? Sinda namumundag asin inaataman bilang mga omboy. Sinda nagkakakan, nagdadakula, asin nagkakawat bilang hobenes. Dai nahahaloy sinda mga adulto na, nangangagom, asin naghahanap nin maiistaran asin nin paagi na makatao nin kakanon. Kun sinda magin mapanggana, tibaad sinda magkalaman asin pahiwason an saindang harong (dugmon) na dian padadakulaon an mga aki. Alagad ta madaling minaagi an mga dekada, asin sinda naggugurang. Kun bakong bago pa, tibaad magadan sinda pakalihis nin 70 o 80 taon na pano nin “kasakitan asin makolog na mga bagay.” (Salmo 90:9, 10, 12) Puede nindong isip-isipon an nakapapepensar na mga katunayan na ini sa sunod na makaheling kamo nin ardilya (o ibang hayop na nasa isip nindo).
13. Anong resulta an nagigin totoo kapwa para sa mga hayop asin tawo?
13 Masasabotan nindo kun taano ta ikinomparar ni Salomon an buhay nin mga tawo sa mga hayop. Isinurat nia: “Para sa gabos na bagay igwa nin itinalaan na panahon, . . . panahon para sa pagkamundag asin panahon na magadan.” An ikaduwang naaabtan, an kagadanan, magkaagid para sa tawo asin hayop, “kun paano nagagadan an saro, siring man an pagkagadan kan saro.” Idinugang nia: “Sinda gabos gikan sa kabokabo, asin sinda gabos mabalik sa kabokabo.”—Eclesiastes 3:1, 2, 19, 20.
14. Paano hinihingoa nin nagkapirang tawo na liwaton an ordinaryong siklo nin buhay, alagad may anong epekto?
14 Dai niato dapat na isipon na negatibong kaisipan an realistikong ebalwasyon na ini. Totoo, an nagkapira hinihingoang liwaton an situwasyon, arog baga paagi sa pagtrabaho nin dagdag pa tanganing umoswag an saindang materyal na situwasyon nin labi sa nakamtan kan saindang mga magurang. Tibaad mas dakol na taon sindang mag-eskuela tanganing ikatao an mas halangkaw na klase nin pamumuhay, mantang hinihingoa na mapahiwas an saindang pakasabot sa buhay. O tibaad magkonsentrar sinda sa ehersisyo o sistematikong plano sa dieta tanganing magkamit nin mas marahay na salud asin medyo mas halawig na buhay. Asin an mga paghihingoang ini tibaad magtao nin nagkapirang pakinabang. Alagad siisay an makaseseguro na an siring na mga paghihingoa magigin mapanggana? Dawa kun iyo, gurano kalawig?
15. Anong prangkang pagtasar sa buhay nin kadaklan na tawo an balido?
15 Naghapot si Salomon: “Huli ta kadakol kan bagay na ginigikanan nin dakulang kadaihan nin kamanungdanan, ano an bentaha nin sarong tawo? Huli ta siisay baga an nakaaaram kun ano an karahayan nin tawo sa buhay sa laog kan kabilangan kan mga aldaw kan saiyang buhay na daing kamanungdanan, mantang iyan ginagamit nia na siring sa anino? Huli ta siisay an makasasabi sa tawo kun ano an mangyayari pakalihis nia?” (Eclesiastes 6:11, 12) Mantang madalion sanang taposon nin kagadanan an mga paghihingoa nin tawo, talaga daw na may dakulang bentaha an pagsakit na magkamit nin mas dakol na materyal na bagay o an dakol na taon na pag-eskuela sa pangenot na katuyohan na magkaigwa nin mas dakol na rogaring? Asin mantang halipoton an buhay, na minaagi na garo anino, dakol an nakasasabot na mayo nang panahon na ibalyo an mga paghihingoa sa ibang pasohan nin tawo kun marisa ninda na sinda nasusudya; ni makasisierto man an tawo kun ano an mangyayari sa saiyang mga aki “pakalihis nia.”
Panahon Nang Gumibo nin Marahay na Ngaran
16. (a) Ano an maninigo niatong gibohon na dai kayang gibohon nin mga hayop? (b) Ano pang ibang katotoohan an maninigong magkaigwa nin epekto sa satong kaisipan?
16 Bakong arog nin mga hayop, kitang mga tawo may kakayahan na magpensar, ‘Ano an kahulogan kan sakong pag-eksister? Iyan daw saro sanang permanenteng siklo, na may panahon na mamundag asin panahon na magadan?’ Sa bagay na iyan, girumdoma an katotoohan sa mga tataramon ni Salomon manongod sa tawo asin hayop: “Sinda gabos mabalik sa kabokabo.” Iyan daw nangangahulogan na biyong tinatapos nin kagadanan an pag-eksister nin saro? Bueno, ipinaheheling kan Biblia na an mga tawo mayo nin inmortal na kalag na natatadang buhay pagkagadan kan hawak. An mga tawo kalag, asin an kalag na nagkakasala nagagadan. (Ezequiel 18:4, 20) Idinetalye ni Salomon: “An buhay nakakaaram na sinda magagadan; alagad kun dapit sa mga gadan, mayo man lamang sinda nin pakaaram, ni may bayad pa man sinda, huli ta an pakagirumdom sa sainda nalingawan na. An gabos na makua kan saimong kamot na gibohon, gibohon iyan sa bilog mong kakayahan, huli ta mayo nin gibohon ni pagplano ni kaaraman ni kadonongan sa Sheol, an lugar na saimong padudumanan.”—Eclesiastes 9:5, 10.
17. Ano an maninigo niatong pensaron huli sa Eclesiastes 7:1, 2?
17 Huli sa katunayan na iyan na dai malilikayan, isip-isipa an mga tataramon na ini: “An ngaran mas marahay kisa sa marahay na lana, asin an aldaw nin pagkagadan kisa sa aldaw nin pagkamundag. Mas marahay na magduman sa harong nin pagmondo kisa sa magduman sa harong nin bangkete, huli ta iyo iyan an katapusan nin gabos na tawo; asin maninigong isapuso iyan kan sarong nabubuhay.” (Eclesiastes 7:1, 2) Kaipuhan na umoyon kita na an kagadanan iyo an “katapusan nin gabos na tawo.” Mayo nin tawo na nakainom nin ano man na pampalawig nin buhay, nakatomar nin ano man na timpla nin bitamina, nakasunod sa ano man na dieta, o nakagibo nin ano man na ehersisyo na nagbunga nin buhay na daing sagkod. Asin parate na “an pakagirumdom sa sainda nalingawan na” dai nahahaloy pagkagadan ninda. Kaya taano an ngaran ta “mas marahay kisa sa marahay na lana, asin an aldaw nin pagkagadan kisa sa aldaw nin pagkamundag”?
18. Taano ta makaseseguro kita na si Salomon nagtutubod sa pagkabuhay liwat?
18 Arog kan nasabi na, realistiko si Salomon. Midbid nia an mga apoon niang si Abraham, Isaac, asin Jacob, na tunay na guminibo nin marahay na ngaran sa satong Kaglalang. Huling midbid na marhay si Abraham, si Jehova Dios nanuga na bendisyonan sia asin an saiyang banhi. (Genesis 18:18, 19; 22:17) Iyo, si Abraham may marahay na ngaran sa Dios, na nagin katood nia. (2 Cronica 20:7; Isaias 41:8; Santiago 2:23) Aram ni Abraham na an saiyang buhay asin an buhay kan saiyang aki bako sanang kabtang nin dai noarin man matatapos na siklo nin pagkamundag asin kagadanan. Segurado na iyan labi pa digdi. Igwa sinda kan siertong esperansa na mabuhay giraray, bakong huli ta sinda igwa nin inmortal na kalag, kundi huli ta sinda bubuhayon liwat. Kombensido si Abraham na “mahihimo nin Dios na buhayon [si Isaac] minsan hale sa mga gadan.”—Hebreo 11:17-19.
19. Anong pakarorop an makukua niato ki Job kun dapit sa kahulogan kan Eclesiastes 7:1?
19 Iyan sarong paliwanag tanganing masabotan kun paanong “an ngaran mas marahay kisa sa marahay na lana, asin an aldaw nin pagkagadan kisa sa aldaw nin pagkamundag.” Kapareho ni Job na naenot sa saiya, kombensido si Salomon na an Saro na luminalang sa buhay nin tawo kayang ibalik iyan. Kaya niang buhayon giraray an mga tawo na nagadan. (Job 14:7-14) An maimbod na si Job nagsabi: “Ika [Jehova] maapod, asin ako masimbag sa saimo. Para sa ginibo kan saimong mga kamot ika magkakaigwa nin pagkapungaw.” (Job 14:15) Isip-isipa iyan! Para sa maimbod niang mga lingkod na nagadan, an satong Kaglalang may “pagkapungaw.” (“Bobooton mo na maheling giraray an gibo kan saimong mga kamot.”—The Jerusalem Bible.) Sa pag-aplikar kan pantubos na atang ni Jesu-Cristo, an mga tawo kayang buhayon liwat kan Kaglalang. (Juan 3:16; Gibo 24:15) Malinaw, an mga tawo puedeng mapalaen sa mga hayop na nagagadan.
20. (a) Noarin nagigin mas marahay an aldaw nin pagkagadan kisa sa aldaw nin pagkamundag? (b) Ano an seguradong nagin epekto kan pagkabuhay liwat ni Lazaro sa dakol?
20 Ini nangangahulogan na an aldaw nin pagkagadan puedeng magin mas marahay kisa sa aldaw nin pagkamundag nin saro, kun sa panahon na iyan an saro nakagibo na nin marahay na ngaran ki Jehova, na kayang bumuhay liwat sa mga fiel na nagadan. An Salomon na Orog na Dakula, si Jesu-Cristo, pinatunayan iyan. Halimbawa, binuhay nia liwat an fiel na tawong si Lazaro. (Lucas 11:31; Juan 11:1-44) Siring kan maiimahinar nindo, an dakol na nakaheling sa pagkabuhay liwat ni Lazaro naapektaran na marhay, na tuminubod sa Aki nin Dios. (Juan 11:45) Sa paghona daw nindo an pagmate ninda mayo sinda nin katuyohan sa buhay, na mayo nin ideya sa kun siisay sinda asin kun pasaen sinda? Al kontraryo, naheling ninda na dai sinda kaipuhan na magin sanang mga hayop na namumundag, nabubuhay sa kadikit na panahon, dangan nagagadan. An katuyohan ninda sa buhay konektado nin direkta asin haraning marhay sa pakamidbid sa Ama ni Jesus asin paggibo kan Saiyang kabotan. Kumusta man kamo? An orolay daw na ini nakatabang sa saindo na masabotan, o mas malinaw na masabotan, kun paano an saindong buhay puede asin maninigong magkaigwa nin tunay na katuyohan?
21. Anong aspekto nin pakanompong nin kahulogan sa satong buhay an boot pa niatong siyasaton?
21 Pero, an pagkaigwa nin tunay asin makahulogan na katuyohan sa buhay orog pang marhay an kahulogan kisa sa pag-isip-isip manongod sa kagadanan asin pagkabuhay liwat pakalihis kaiyan. Kalabot dian an ginigibo niato sa satong buhay sa aroaldaw. Liniwanag man iyan ni Salomon sa Eclesiastes, arog kan maheheling niato sa minasunod na artikulo.
[Nota sa Ibaba]
a “An estorya manongod sa Reyna nin Seba nagdodoon kan kadonongan ni Salomon, asin parateng inaapod na leyenda an estorya (1 H. 10:1-13). Alagad ipinaheheling kan konteksto na an pagbisita nia ki Salomon sa katotoohan konektado sa komersio asin bilang siring iyan masasabotan; dai kaipuhan na pagdudahan an pagigin totoo kaiyan sa kasaysayan.”—The International Standard Bible Encyclopedia (1988), Tomo IV, pahina 567.
Nagigirumdoman daw Nindo?
◻ Sa anong mga paagi na magkaagid an mga hayop asin tawo?
◻ Taano ta idinodoon nin kagadanan na an dakulang kabtang kan paghihingoa asin aktibidad nin tawo daing kamanungdanan?
◻ Paano puedeng magin mas marahay an aldaw nin pagkagadan kisa sa aldaw nin pagkamundag?
◻ An pagkaigwa niato nin makahulogan na katuyohan sa buhay depende sa anong relasyon?
[Mga retrato sa pahina 10]
Paano an saindong buhay napapalaen na marhay sa buhay nin mga hayop?