An mga Kristiano Asin an Kinaban nin Katawohan
“Padagos kamong maglakaw sa kadonongan manongod sa mga nasa luwas.” —COLOSAS 4:5.
1. Ano an sinabi ni Jesus mapadapit sa saiyang mga parasunod asin sa kinaban?
SA SARONG pamibi sa saiyang langitnon na Ama, si Jesus nagsabi dapit sa saiyang mga parasunod: “An kinaban naongis sa sainda, huli ta sinda bakong kabtang kan kinaban, siring sa sako na bakong kabtang kan kinaban.” Dangan idinagdag nia: “Ako nakikimaherak sa saimo, bako na haleon sinda sa kinaban, kundi na bantayan mo sinda huli sa maraot.” (Juan 17:14, 15) An mga Kristiano dai isisiblag sa kinaban sa pisikal na paagi—halimbawa, paagi sa segregasyon sa mga monasteryo. Imbes, si Cristo ‘sinugo sinda sa kinaban’ na magin saiyang mga saksi “sagkod sa kaporoporohi kan daga.” (Juan 17:18; Gibo 1:8) Pero, hinagad nia sa Dios na bantayan sinda huli ta si Satanas, “an namamahala sa kinaban na ini,” manunutsut nin pagkaongis tumang sa sainda huli sa ngaran ni Cristo.—Juan 12:31; Matthew 24:9.
2. (a) Paano ginagamit kan Biblia an terminong “kinaban”? (b) Anong timbang na aktitud an ipinaheheling ni Jehova manongod sa kinaban?
2 Sa Biblia an terminong “kinaban” (sa Griego, koʹsmos) parateng nangangahulogan nin bakong matanos na sosyedad nin tawo, na “namumugtak sa kapangyarihan kan maraot.” (1 Juan 5:19) Huling sinusunod nin mga Kristiano an mga pamantayan ni Jehova asin kinukuyog man an pagboot na ihulit sa kinaban an maogmang bareta kan Kahadean nin Dios, kun beses masakit an relasyon sa pag-oltanan ninda asin kan kinaban. (2 Timoteo 3:12; 1 Juan 3:1, 13) Minsan siring, an koʹsmos ginagamit man sa Kasuratan sa pagtaram manongod sa pamilya nin tawo sa pankagabsan. Nagtataram dapit sa kinaban sa sentidong ini, si Jesus nagsabi: “An Dios namoot na gayo sa kinaban na itinao nia an saiyang Aking bugtong, tanganing an lambang maggibo nin pagtubod sa saiya dai mapahamak kundi magkaigwa nin buhay na daing katapusan. Huli ta an Dios nagsugo kan saiyang Aki sa kinaban, bakong tanganing sia maghokom sa kinaban, kundi tanganing ikaligtas an kinaban paagi sa saiya.” (Juan 3:16, 17; 2 Corinto 5:19; 1 Juan 4:14) Kaya, minsan ngani ikinaoongis an mga bagay na nagpapamidbid sa maraot na palakaw ni Satanas, ipinaheling ni Jehova an saiyang pagkamoot sa katawohan paagi sa pagsugo kan saiyang Aki digdi sa daga tanganing iligtas an gabos na ‘magsosolsol.’ (2 Pedro 3:9; Talinhaga 6:16-19) An timbang na aktitud ni Jehova manongod sa kinaban maninigong gumiya sa saiyang mga parasamba.
An Halimbawa ni Jesus
3, 4. (a) Ano an nagin paninindogan ni Jesus kun dapit sa pamamahala? (b) Paano minansay ni Jesus an kinaban nin katawohan?
3 Kan madali na siang magadan, sinabi ni Jesus ki Poncio Pilato: “An sakong kahadean bakong kabtang kan kinaban na ini.” (Juan 18:36) Kaoyon kan mga tataramon na ini, enot pa kaini sinayumahan na ni Jesus an alok ni Satanas na tawan sia nin autoridad sa mga kahadean kan kinaban, asin dai nia tinogotan an mga Judio na gibohon siang hade. (Lucas 4:5-8; Juan 6:14, 15) Pero, si Jesus nagpaheling nin dakulang pagkamoot sa kinaban nin katawohan. An sarong halimbawa kaini ibinareta ni apostol Mateo: “Kan maheling nia an kadaklan naherak sia sa sainda, huli ta sinda naanitan asin nagkakaralagalag siring sa mga karnero na mayong pastor.” Huli sa pagkamoot, naghulit sia sa mga tawo sa saindang mga banwaan asin baryo. Tinokdoan nia sinda asin pinaomayan an saindang mga kamatean. (Mateo 9:36) Mapagrisa man sia sa pisikal na mga pangangaipo kan mga nagdatong tanganing makanood sa saiya. Mababasa ta: “Inapod ni Jesus an saiyang mga disipulo sa saiya asin sinabi: ‘Naheherak ako sa kadaklan, huli ta tolong aldaw na sindang nagdadanay sa kaibanan ko asin mayo sindang pagkakan; asin habo kong pahaleon sinda na nag-aayuno. Tibaad sinda manluya sa dalan.’” (Mateo 15:32) Kanigoan kamamomoton na pagmakolog!
4 Makosog an prehuwisyo kan mga Judio tumang sa mga Samaritano, alagad ta nakipag-olay si Jesus nin haloy-haloy sa sarong Samaritana asin duwang aldaw na lubos na nagpatotoo sa sarong siudad na Samaritano. (Juan 4:5-42) Minsan ngani isinugo sia nin Dios sa “lagalag na mga karnero kan harong ni Israel,” may mga okasyon na tinawan ni Jesus nin atension an mga kapahayagan nin pagtubod nin ibang bakong Judio. (Mateo 8:5-13; 15:21-28) Iyo, ipinaheling ni Jesus na puedeng magin “bakong kabtang kan kinaban” asin kadungan kaiyan magpaheling nin pagkamoot para sa kinaban nin katawohan, para sa mga tawo. Nagpapaheling man daw kita nin pakikidamay sa mga tawo sa lugar na satong ineerokan, pinagtatrabawohan, o pinamamakalan? Nagpapaheling daw kita nin pagmakolog sa saindang ikararahay—bako sanang sa saindang espirituwal na mga pangangaipo kundi pati sa ibang pangangaipo kun rasonableng abot kan satong makakaya na tumabang? Si Jesus iyo, asin sa paggibo kaiyan, binuksan nia an dalan na tokdoan an mga tawo manongod sa Kahadean. Totoo, dai kita makagigibo nin literal na mga milagro arog kan ginibo ni Jesus. Alagad an sarong akto nin kabootan sa parate garo man sana nakagigibo nin mga milagro sa paghale nin prehuwisyo.
An Aktitud ni Pablo Manongod sa mga Tawo “sa Luwas”
5, 6. Paano trinatar ni apostol Pablo an mga Judio na yaon “sa luwas”?
5 Sa nagkapira kan saiyang mga surat, nasasambitan ni apostol Pablo an mga tawo na “nasa luwas” o “sa luwas,” na an boot sabihon mga bakong Kristiano, baga man Judio o Hentil. (1 Corinto 5:12; 1 Tesalonica 4:12; 1 Timoteo 3:7) Paano nia trinatar an mga siring? Sia ‘nagin gabos na bagay sa gabos na klase nin tawo, tanganing sa gabos na paagi ikaligtas nia an nagkapira.’ (1 Corinto 9:20-22) Pag-abot nia sa sarong siudad, an saiyang direksion sa paghuhulit dumanan nguna an mga Judio na nag-eerok duman. Paano an saiyang pagdolok? Sa mataktika asin magalang na paagi nagtatao sia nin nakakokombensir na mga prueba sa Biblia na an Mesiyas nagdatong na, nagadan bilang atang, asin binuhay liwat.—Gibo 13:5, 14-16, 43; 17:1-3, 10.
6 Sa paaging ini inaprobetsaran ni Pablo an kaaraman kan mga Judio sa Ley asin mga propeta tanganing tokdoan sinda manongod sa Mesiyas asin sa Kahadean nin Dios. Asin nakombensir nia an nagkapira. (Gibo 14:1; 17:4) Sa ibong kan pagtumang nin mga namomoon na Judio, si Pablo nagpaheling nin kapadangatan sa mga kapwa Judio kan sia sumurat: “Mga tugang, an mawot kan sakong puso asin an sakong pagngayongayo sa Dios para sa sainda [an mga Judio] sa katunayan para sa saindang kaligtasan. Huli ta ako nagpapatotoo na igwa sinda nin kaigotan para sa Dios; alagad bakong oyon sa tamang kaaraman.”—Roma 10:1, 2.
Pagtabang sa Nagturubod na Bakong Judio
7. Paano naghimate an dakol na proselito sa maogmang bareta na ihinulit ni Pablo?
7 An mga proselito bakong mga Judio na nagin tinuring mga nag-ootob nin Judaismo. Minalataw na may mga proselitong Judio sa Roma, Antioquia sa Siria, Etiopia, asin Antioquia sa Pisidia—sa katunayan, sa bilog na Judiong Diaspora. (Gibo 2:8-10; 6:5; 8:27; 13:14, 43; ikomparar an Mateo 23:15.) Bakong arog kan dakol na Judiong namamahala, posible na an mga proselito bakong maabhaw, asin dai ninda puedeng ipamansag na may pag-orgolyo an pagigin gikan ki Abraham. (Mateo 3:9; Juan 8:33) Imbes, binayaan ninda an paganong mga dios asin mapakumbabang nagdolok ki Jehova, na nagkukua nin kaaraman dapit sa saiya asin sa saiyang mga ley. Asin inako man ninda an paglaom kan mga Judio sa sarong madatong na Mesiyas. Huling nakapaheling na nin pagigin andam na magbakle huli sa saindang paghanap kan katotoohan, an dakol sa sainda andam na gumibo nin dugang pang pagbabago asin maghimate sa paghulit ni apostol Pablo. (Gibo 13:42, 43) Kun an sarong proselito na dati nagsasamba sa paganong mga dios makombertir sa Kristianismo, sia nasasangkapan sa pambihirang paagi na magpatotoo sa iba pang mga Hentil na nagsasamba pa sa mga dios na idto.
8, 9. (a) Apuera sa mga proselito, anong iba pang grupo nin mga Hentil an naatraer sa Judiong relihion? (b) Paano naghimate sa maogmang bareta an dakol na dai tinuring matatakton sa Dios?
8 Apuera sa tinuring mga proselito, an iba pang mga bakong Judio naatraer man sa Judiong relihion. An enot sa mga ini na nagin Kristiano iyo si Cornelio na, minsan ngani bakong proselito, sarong “tawong deboto asin saro na natatakot sa Dios.” (Gibo 10:2) Sa saiyang komentaryo dapit sa Mga Gibo, si Propesor F. F. Bruce nagsurat: “An siring na mga Judio parateng inaapod na ‘mga matatakton sa Dios’; minsan ngani bako ining teknikal na termino, iyan angay na gamiton. An dakol na Hentil kan panahon na idto, minsan ngani bakong andam na magin lubos na kombertido sa Judaismo (na an kahagadan na pagpaturi an nangorognang nakaoolang sa mga lalaki), naatraer sa simpleng pagtubod na saro sana an Dios kan pagsamba nin mga Judio sa sinagoga asin sa etikong mga pamantayan kan pamumuhay nin mga Judio. An nagkapira sa sainda nag-aatender sa sinagoga asin nakaaram na man sa mga pamibi asin leksion sa kasuratan, na nadangog nindang binabasa sa bersion na Griego.”
9 Si apostol Pablo nakatupar nin dakol na matatakton sa Dios kan naghuhulit sa mga sinagoga sa Asia Minor asin Grecia. Sa Antioquia sa Pisidia inapod nia an tiripon sa sinagoga na “mga lalaki, mga Israelita asin kamo na iba pa na natatakot sa Dios.” (Gibo 13:16, 26) Isinurat ni Lucas na pakapaghulit ni Pablo sa laog nin tolong Sabbath sa sinagoga duman sa Tesalonica, “an nagkapira sa sainda [an mga Judio] nagin mga nagtutubod [mga Kristiano] asin nakiasosyar ki Pablo asin Silas, asin sarong dakulang kaburonyogan kan mga Griego na nagsasamba sa Dios patin bakong kadikit sa pangenot na mga babae an guminibo nin siring.” (Gibo 17:4) Posible na an nagkapira sa mga Griego dai tinuring matatakton sa Dios. May ebidensia na dakol sa mga Hentil na iyan an nakiasosyar sa Judiong mga komunidad.
Paghuhulit sa “mga Dai Nagtutubod”
10. Paano naghulit si Pablo sa mga Hentil na mayo nin aram sa Kasuratan, asin may anong resulta?
10 Sa Kristianong Griegong Kasuratan, an terminong “mga dai nagtutubod” puedeng mapanongod sa mga tawo sa pankagabsan na nasa luwas kan Kristianong kongregasyon. Sa parate nanonongod iyan sa mga pagano. (Roma 15:31; 1 Corinto 14:22, 23; 2 Corinto 4:4; 6:14) Sa Atenas an dakol na dai nagtutubod naedukar sa Griegong pilosopiya na mayo man lamang nin aram sa Kasuratan. Nagpadesganar daw ini ki Pablo sa pagpatotoo sa sainda? Dai. Minsan siring, ibinagay nia an saiyang pamamaagi. Eksperto niang iinatubang an mga ideya sa Biblia na dai nia direktang kinokotar an Hebreong Kasuratan, na dai midbid kan mga taga-Atenas. Matibayon na ipinaheling nia an pagkakaagid kan katotoohan sa Biblia asin kan pirang opinyon na ipinahayag kan suanoy na mga poetang Estoico. Asin iinatubang nia an ideya nin sarong tunay na Dios para sa bilog na katawohan, sarong Dios na maghohokom sa katanosan paagi sa sarong tawo na nagadan asin binuhay liwat. Sa siring si Pablo mataktikang naghulit manongod ki Cristo sa mga taga-Atenas. An resulta? Minsan ngani an mayoriya diretsahan siang tinuyatuya o mapagduda, “an nagkapira uminiba sa saiya asin nagturubod, na saro man sa sainda si Dionisio, sarong hokom kan korte nin Areopago, asin an sarong babae na inaapod Damaris, asin an iba pa laen sa sainda.”—Gibo 17:18, 21-34.
11. Anong klaseng siudad an Corinto, asin ano an resulta kan paghuhulit duman ni Pablo?
11 Sa Corinto igwa nin sarong darudakulang komunidad nin mga Judio, kaya pinonan duman ni Pablo an saiyang ministeryo paagi sa paghuhulit sa sinagoga. Alagad kan kontra palan an mga Judio, si Pablo nagduman sa populasyon na Hentil. (Gibo 18:1-6) Asin pambihira nanggad na populasyon iyan! An Corinto sarong sibot, kosmopolitano, komersial na siudad, na bantog sa bilog na Griego-Romanong kinaban huli sa malaswang pamumuhay kaiyan. Sa katunayan, an “mag-ugaleng taga-Corinto” nangangahulogan gumawe nin inmoral. Pero, pakasikwalan kan mga Judio sa paghuhulit ni Pablo na si Cristo nagpaheling sa saiya asin nagsabi: “Dai ka matakot, kundi padagos kang magtaram . . . , huli ta dakol an sakong mga tawo sa siudad na ini.” (Gibo 18:9, 10) Talaga man nanggad, si Pablo nakaestablisar nin sarong kongregasyon sa Corinto, minsan ngani an nagkapira sa mga miembro kaiyan dati “sa taga-Corinto” an estilo nin pamumuhay.—1 Corinto 6:9-11.
Paghihingoang Iligtas an “Gabos na Klase nin Tawo” Ngonyan
12, 13. (a) Paano nakaaagid an satong teritoryo ngonyan sa teritoryo kan kaaldawan ni Pablo? (b) Anong aktitud an ipinaheheling niato sa mga teritoryo na haloy nang nakaestablisar an mga relihion nin Kakristianohan o na dakol an nadedesganar sa organisadong relihion?
12 Ngonyan, arog kaidtong enot na siglo, “an dai na kutana maninigong kabootan nin Dios . . . nagtatao nin kaligtasan sa gabos na klase nin tawo.” (Tito 2:11) An teritoryo para sa paghuhulit kan maogmang bareta naghiwas na linalakopan an gabos na kontinente asin kadaklan na isla kan dagat. Asin, arog kaidtong kaaldawan ni Pablo, totoong natutuparan an “gabos na klase nin tawo.” Halimbawa, an iba sa sato naghuhulit sa kadagaan na dakol nang siglo na nakaestablisar an mga iglesia nin Kakristianohan. Arog kan mga Judio kan enot na siglo, an saindang mga miembro tibaad higot na nagagapos nin relihiosong mga tradisyon. Pero, naoogma kitang hanapon an mga marahay an kamugtakan nin puso asin aprobetsaran an ano man na aram ninda sa Biblia. Dai niato sinda hinahamak sa pagtaram o minemenus sinda dawa ngani kun beses kita tinutumang asin linalamag kan relihiosong mga namomoon sa sainda. Imbes, rinerekonoser niato na an nagkapira sa sainda tibaad igwa “nin kaigotan para sa Dios” minsan ngani mayo nin tamang kaaraman. Arog ni Jesus asin Pablo, nagpapaheling kita nin tunay na pagkamoot sa mga tawo, asin malaad an pagmawot niato na sinda maligtas.—Roma 10:2.
13 Mantang naghuhulit, an dakol sa sato nakakatupar nin mga indibiduwal na nadedesganar sa organisadong relihion. Minsan siring, sinda tibaad matatakton pa man sa Dios, na minsan paano nagtutubod sa Dios asin naghihingoang mamuhay nin tanos. Sa biribid asin orog na nagigin daing Dios na kapag-arakian na ini, dai daw kita maninigong maggayagaya na makanompong nin mga tawo na may pagtubod man sa Dios? Asin bako daw na galaga kitang giyahan sinda pasiring sa sarong porma nin pagsamba na mayo nin pagsaginsagin asin kaputikan?—Filipos 2:15.
14, 15. Paano nagkaigwa nin dakulang langtad para sa paghuhulit kan maogmang bareta?
14 Sa saiyang ilustrasyon kan hikot, ihinula ni Jesus na magkakaigwa nin mahiwas na teritoryo para sa paghuhulit. (Mateo 13:47-49) Sa pagpaliwanag kan ilustrasyon na ini, An Torrengbantayan kan Agosto 1, 1992 (sa Ingles, Hunyo 15, 1992, p. 20), nagsabi sa pahina 16: “Sa nag-aging mga siglo an mga miembro nin Kakristianohan nagkaigwa nin mayor na kabtang sa pagtradusir, pagkopya, asin pagwaras kan Tataramon nin Dios. Kan huri an mga iglesya nag-organisar o nagsuportar sa mga sosyedad sa Biblia, na nagtradusir kan Biblia sa mga tataramon nin hararayong lugar. Nagsugo man sinda nin mga medikal na misyonero asin paratokdo, na guminibo nin mga Kristiano sa bagas. Tinipon kaini an kadakol na sirang dai maninigo, na mayo kan pag-oyon nin Dios. Pero minsan paano ipinamidbid kaiyan sa minilyon na bakong Kristiano an Biblia asin an sarong klase nin Kristianismo, minsan ngani nagin maraot.”
15 An paggibo nin proselito kan Kakristianohan nangorognang nagin epektibo sa Amerika del Sur, Aprika, asin sa nagkapirang isla kan dagat. Sa satong kaaldawan, dakol na mahoyo an nanompongan sa mga lugar na ini, asin dakol pang karahayan an padagos niatong magigibo kun kita igwa nin positibo, mamomoton na aktitud manongod sa siring na mahoyong mga tawo, arog kan aktitud ni Pablo manongod sa mga proselitong Judio. Kabale man sa mga nangangaipo kan satong tabang an minilyon na tawo na puedeng apodon na “mga may simpatiya” sa Mga Saksi ni Jehova. Sinda perming naoogma na maheling kita kun nagsosongko kita sa sainda. An nagkapira nakipag-adal sa sato sa Biblia asin nag-atender na sa satong mga pagtiripon, partikularmente sa taonan na Memorial kan kagadanan ni Cristo. Bako daw na an mga siring sarong dakulang langtad para sa paghuhulit kan maogmang bareta kan Kahadean?
16, 17. (a) Anong klaseng mga tawo an pinapaabotan niato kan maogmang bareta? (b) Paano niato inaarog si Pablo sa paghuhulit sa laen-laen na klase nin tawo?
16 Dugang pa, kumusta man an mga hale sa mga kultura sa luwas kan Kakristianohan—baga man nanonompongan ta sinda sa saindang sadiring nasyon o sinda mga dayo sa kadagaan sa Solnopan? Asin kumusta man an minilyon na biyo nang tinalikdan an relihion, na nagin ateistiko o agnostiko? Dugang pa, kumusta man an mga nagsusunod na igwa nin haros relihiosong init nin boot sa modernong pilosopiya o sa popular na sikolohiya na ipinupublikar sa kadakol na librong giya sa personal na pag-oswag na makukua sa mga tindahan nin libro? Maninigo daw na rayoan an siisay man sa mga tawong iyan, ibilang na dai na mababalukat? Dai kun aarogon ta si apostol Pablo.
17 Kan naghuhulit sa Atenas, si Pablo dai natentaran na makidebate manongod sa pilosopiya sa mga naghihinanyog sa saiya. Pero, ibinagay nia an saiyang pangangatanosan sa mga tawo na saiyang kaolay, na iinaatubang an mga katotoohan kan Biblia sa malinaw, lohikong paagi. Kaagid kaiyan, dai kita kaipuhan na magin eksperto sa mga relihion o pilosopiya kan mga tawo na satong hinuhulitan. Minsan siring, ibinabagay nanggad niato an satong pamamaagi tanganing gibohon na epektibo an satong pagpapatotoo, sa siring nagigin kitang “gabos na bagay sa gabos na klase nin tawo.” (1 Corinto 9:22) Sa pagsurat sa mga Kristiano sa Colosas, si Pablo nagsabi: “Padagos kamong maglakaw sa kadonongan manongod sa mga nasa luwas, na tinutubos an panahon para sa saindo man sana. An saindo logod na pagtaram danay na igwa nin kabootan, na tinimplahan nin asin, tanganing maaraman nindo kun paano kamo matao nin simbag sa lambang saro.”—Colosas 4:5, 6.
18. Anong paninimbagan an yaon sa sato, asin ano an maninigo na nungka niatong lingawan?
18 Arog ni Jesus asin apostol Pablo, magpaheling kita nin pagkamoot sa gabos na klase nin tawo. Nangorogna, magmaigot kita na ihiras sa iba an maogmang bareta kan Kahadean. Sa ibong na kampi, nungkang lingawan na si Jesus nagsabi dapit sa saiyang mga disipulo: “Sinda bakong kabtang kan kinaban.” (Juan 17:16) An kahulogan kaini para sa sato orog pang eestudyaran sa minasunod na artikulo.
Bilang Repaso
◻ Iladawan an timbang na aktitud ni Jesus manongod sa kinaban.
◻ Paano naghulit si apostol Pablo sa mga Judio asin proselito?
◻ Paano an pagdolok ni Pablo sa mga matatakton sa Dios asin mga dai nagtutubod?
◻ Paano kita magigin “gabos na bagay sa gabos na klase nin tawo” sa satong paghuhulit?
[Mga retrato sa pahina 10]
Paagi sa paggibo nin kabootan sa saindang mga kataed, sa parate nahahale nin mga Kristiano an prehuwisyo