Apolos—Sarong Matibay Magtaram na Parabalangibog kan Kristianong katotoohan
BAGA man sinda nagin mga miembro kan Kristianong kongregasyon sa laog nin dakol o nagkapira pa sanang taon, an gabos na parabalangibog kan Kahadean maninigo na magin interesado sa paggibo nin pag-oswag bilang mga parahulit kan maogmang bareta. Nagpaparisa iyan nin pagpaoswag sa satong kaaraman sa Tataramon nin Dios asin sa satong abilidad sa pagtotokdo kaiyan sa iba. Para sa nagkapira, tibaad mangahulogan iyan nin pag-atubang sa mga angat, pagpanggana sa mga kasakitan, o pagboluntad ninda para sa dugang pang aktibidad.
An Biblia igwa nin nagkapirang halimbawa nin debotadong mga lalaki asin babae kan suanoy na mga panahon na, sa laen-laen na paagi, nagin mapanggana sa paggibo nin dakulang espirituwal na pag-oswag asin nag-ani nin mga balos para sa saindang mga paghihingoa. An saro sa sainda iyo si Apolos. Kun ipinamimidbid sia sa sato kan Kasuratan, sia sarong indibiduwal na bakong kompleto an pakasabot sa Kristianong mga katokdoan; minsan siring, pakalihis sana nin nagkapirang taon sia saro nang nagbibiaheng representante kan kongregasyon kan enot na siglo. Ano an nagpangyari sa saiya na makagibo nin siring na pag-oswag? Igwa sia nin mga kualidad na marahay na arogon niato gabos.
“Tuodan na Marhay sa Kasuratan”
Kan mga taon 52 C.E., sono sa kagsurat kan Biblia na si Lucas, “an sarong Judio na an ngaran Apolos, na propiong taga-Alejandria, sarong lalaking matibay magtaram, duminatong sa Efeso; asin sia tuodan na marhay sa Kasuratan. An tawong ini natokdoan nin berbalan sa dalan ni Jehova asin, mantang sia malaad sa espiritu, sia nagtaram asin nagtokdo nin tama kan mga bagay manongod ki Jesus, alagad nakaaaram sana kan bautismo ni Juan. Asin an tawong ini nagpoon na magtaram nin mapuso sa sinagoga.”—Gibo 18:24-26.
An Alejandria, Egipto, iyo an ikaduwang pinakadakulang siudad sa kinaban sunod sa Roma asin saro sa pinakaimportanteng sentro nin kultura kan panahon na idto kapwa para sa mga Judio asin Griego. Posible na nakua ni Apolos an saiyang marahay na kaaraman sa Hebreong Kasuratan asin pagigin matibay magtaram bilang resulta nin edukasyon sa dakulang Judiong komunidad kan siudad na idto. Kun saen nanodan ni Apolos an dapit ki Jesus mas masakit isipon. “Minalataw na saro siang biahero—posibleng sarong nagbibiaheng negosyante,” an isinusuherir kan iskolar na si F. F. Bruce, “asin puedeng nakanompong sia nin Kristianong mga parahulit sa arin man sa nagkapirang lugar na dinumanan nia.” Ano man an totoo, minsan ngani sia nagtaram asin nagtokdo nin tama manongod ki Jesus, garo baga nahulitan na sia bago kan Pentecostes nin 33 C.E., huli ta sia “nakaaaram sana kan bautismo ni Juan.”
Bilang an patienot na parabareta ki Jesus, si Juan Bautista nakatao nin mapuersang patotoo sa bilog na Israelitang nasyon, asin dakol an nabautismohan nia bilang simbolo nin pagsolsol. (Marcos 1:5; Lucas 3:15, 16) Sono sa nagkapirang historyador, sa tahaw kan Judiong populasyon kan Imperyo nin Roma, an kaaraman nin dakol na tawo manongod ki Jesus limitado sana sa kun ano an ikinahulit sa mga gilid kan Jordan. “An saindang Kristianismo kadungan sana kan pagpoon kan ministeryo kan satuyang Kagurangnan,” an sabi ni W. J. Conybeare asin J. S. Howson. “Ignorante sinda sa lubos na kahulogan kan kagadanan ni Cristo; posibleng dai ngani ninda aram an katunayan kan Saiyang pagkabuhay liwat.” Garo baga si Apolos ignorante man dapit kan pagbubo nin banal na espiritu kan Pentecostes 33 C.E. Minsan siring, nakakua sia nin tamang impormasyon manongod ki Jesus, asin dai nia iyan sinadiri. Sa katunayan, may kapusoan siang naghanap nin mga oportunidad na makataram manongod sa saiyang naaaraman. Minsan siring, an saiyang kaigotan asin entusiasmo bako pang sono sa tamang kaaraman.
Maigot Alagad Mapakumbaba
An tala ni Lucas nagpapadagos: “Kan madangog sia ni Priscila asin Aquila, ipinag-iba sia ninda asin ipinaliwanag nin mas tama an dalan nin Dios sa saiya.” (Gibo 18:26) Siertong namidbid ni Aquila asin Priscila na an pagtubod ni Apolos kaparehong marhay kan pagtubod ninda, alagad may kadonongan na dai ninda prinobaran na itanos sa publiko an saiyang bakong kompletong pakasabot. Posibleng maimahinar niato na nagkaigwa na sinda nin nagkapirang personal na pakipag-olay ki Apolos, na an katuyohan tabangan sia. Ano an nagin reaksion ni Apolos, na sarong lalaking “makapangyarihan . . . sa Kasuratan”? (Gibo 18:24, Kingdom Interlinear) Sa gabos na posibilidad, ihinuhulit na ni Apolos an saiyang bakong kompletong mensahe sa publiko bago nakamidbid si Aquila asin Priscila. An tawong mapalangkaw puedeng madali nanggad na magsayumang akoon an ano man na pagtatanos, alagad ta si Apolos mapakumbaba asin nagpasalamat na makompleto an saiyang kaaraman.
An iyo man sanang daing pagsaginsagin na ugale ni Apolos maririsa man sa saiyang gikan sa boot na pag-ako sa sarong surat nin rekomendasyon hale sa mga tugang sa Efeso na ipinadara sa kongregasyon sa Corinto. An tala nagpapadagos: “Dugang pa, huli ta sia nagmamawot na bumalyo pasiring sa Acaya, sinuratan kan mga tugang an mga disipulo, na pinakasasadol sindang akoon sia na may kabootan.” (Gibo 18:27; 19:1) Dai hinagad ni Apolos na akoon sia basado sa saiyang sadiring mga merito kundi may kababaan nin isip na sinunod an areglo kan Kristianong kongregasyon.
Sa Corinto
Ekselente an enot na mga resulta kan ministeryo ni Apolos sa Corinto. An librong Gibo nagbabareta: “Kan sia umabot duman, tinabangan niang marhay an mga nagturubod huli sa dai na kutana maninigong kabootan nin Dios; huli ta may kakosogan na biyo niang pinatunayan sa publiko na an mga Judio sala, na pinatunayan sa mga Kasuratan na si Jesus iyo an Cristo.”—Gibo 18:27, 28.
Pinaglingkodan ni Apolos an kongregasyon, na pinaririgon an boot kan mga tugang paagi sa saiyang pag-andam asin kaigotan. Ano an liabe sa saiyang kapangganahan? Tunay na si Apolos igwa nin natural na abilidad asin mapuso sa halawig na pampublikong pakipagdebate sa mga Judio. Alagad orog na mahalaga, nakipagrasonan sia na ginagamit an Kasuratan.
Minsan ngani mapuersa an impluwensia ni Apolos sa tahaw kan mga taga-Corinto, iyo sana ta an saiyang paghuhulit nagbunga nin dai linalaoman na negatibong mga epekto. Paano? Si Pablo asin Apolos pareho dakula an ginibong karahayan sa pagtanom asin pagbaribi kan banhi kan katotoohan nin Kahadean sa Corinto. Si Pablo naghulit duman kaidtong mga 50 C.E., mga duwang taon bago nag-abot si Apolos. Kan panahon na isurat ni Pablo an saiyang enot na surat sa mga taga-Corinto, kaidtong mga 55 C.E., naglataw an pagkabaranga. An iba minamansay si Apolos na saindang namomoon, mantang an iba pinaboran si Pablo o si Pedro o ki Cristo sana. (1 Corinto 1:10-12) An iba nagsasabi: “Ako ki Apolos.” Taano?
Pareho an mensaheng ihinulit ni Pablo asin Apolos, alagad magkalaen an saindang personalidad. Sa saiyang sadiring pag-admitir, si Pablo “daing kakayahan sa pagtaram”; si Apolos, sa ibong na kampi, “matibay magtaram.” (2 Corinto 10:10; 11:6) Igwa sia nin mga abilidad na nagpangyari sa saiya na dangogon kan nagkapira sa Judiong komunidad sa Corinto. Nagin mapanggana sia sa ‘biyong pagpapatunay na an mga Judio sala,’ mantang si Pablo, dai pa sana nahahaloy, naghale sa sinagoga.—Gibo 18:1, 4-6.
Puede daw na ini an dahelan kan pagkampi kan nagkapira ki Apolos? An nagkapirang komentarista may teoriya na an natural na pagkabangkag sa pilosopikong orolay sa tahaw kan mga Griego puedeng naggiya sa iba na paboran an mas nakaaanimar na pamamaagi ni Apolos. Si Giuseppe Ricciotti nagsusuherir na “paagi sa kawiliwiling pananaram [ni Apolos] asin sa saiyang madekorasyon na mga paglaladawan nakamit nia an paghanga kan dakol na mas pinili sia kisa ki Pablo, sarong simple asin daing gayong kakayahan na orador.” Kun, totoo nanggad, na may nagkapira na salang tinogotan an siring na personal na pagkagusto na paggikanan nin pagkabaranga sa tahaw kan mga tugang, madaling masabotan kun taano ta makolog na krinitika ni Pablo an pag-omaw sa “kadonongan kan mga madonong.”—1 Corinto 1:17-25.
Minsan siring, an siring na pagkritika mayong ipinaririsang dai pagkakaoyon sa pag-oltanan ni Pablo asin Apolos. Minsan ngani an iba salang naghona na an duwang parahulit na ini makosog na magkaiwal na naglalaban na makamit an kapadangatan kan mga taga-Corinto, mayong siring na bagay na sinasabi an Kasuratan. Imbes na establisaron an sadiri bilang namomoon sa sarong grupo, naghale si Apolos sa Corinto, buminalik sa Efeso, asin kaiba ni Pablo kan isurat nia an enot na surat sa nababangang kongregasyon.
Mayo sindang pagkakasuhayan o pagriribal; imbes, minalataw na an duwa nagkokooperar na resolberan an mga problema sa Corinto na may pagkompiar sa kada saro. Tibaad may mga pag-agam-agam si Pablo manongod sa nagkapira sa Corinto alagad sierto na bakong manongod ki Apolos. An gibohon kan duwang lalaki biyong magkaoyon; an saindang mga katokdoan magkakomplemento. Bilang pagkotar sa mga tataramon mismo ni Pablo: “Ako an nagtanom, si Apolos an nagbaribi,” huli ta an duwa parehong “mga katabang nin Dios.”—1 Corinto 3:6, 9, 21-23.
Arog ni Pablo, dakula an paggalang kan mga taga-Corinto ki Apolos, na nagmamawot na dalawon nia liwat. Alagad kan si Apolos agdahon ni Pablo na bumalik sa Corinto, nagsayuma an taga-Alejandria. Si Pablo nagsabi: “Ngonyan kun manongod ki Apolos na satong tugang, pinakiolayan ko siang marhay na magdian sa saindo . . . , alagad ta bako nia nanggad na kabotan na magdian ngonyan; alagad sia madian kun sia magkaoportunidad.” (1 Corinto 16:12) Puedeng nag-alangan na bumalik si Apolos huli sa pagkatakot na makapukaw nin dugang pang pagkabaranga, o tibaad huli sana ta sibot sia sa ibang lugar.
Kan ultimong masambitan si Apolos sa Kasuratan, sia nagbibiahe pasiring sa Creta asin tibaad lihis pa. Sa giraray si Pablo nagpaheling nin partikular na pagmakolog sa saiyang katood asin katabang, na hinahagad ki Tito na itao ki Apolos asin sa saiyang nagbibiaheng kaibaiba, si Zenas, an gabos na tibaad kaipuhan ninda sa saindang biahe. (Tito 3:13) Kan panahon na ini, pakalihis nin mga sampulong taon nin Kristianong pagsasanay, si Apolos nakagibo nin igong pag-oswag na magin nagbibiaheng representante kan kongregasyon.
Diosnon na mga Kualidad na Nagpapapasil sa Espirituwal na Pag-oswag
An parahulit na taga-Alejandria nagtao nin marahay na halimbawa para sa gabos na parahayag kan maogmang bareta sa modernong aldaw asin, iyo nanggad, sa gabos na nagmamawot na gumibo nin espirituwal na pag-oswag. Tibaad kita bakong kapareho nia katibay magtaram, alagad tunay na makapagmamaigot kita na arogon an saiyang kaaraman asin abilidad sa paggamit kan Kasuratan, sa siring tinatabangan an sinserong mga naghahanap kan katotoohan. Paagi sa saiyang halimbawa nin maigot na aktibidad, si Apolos ‘nakatabang na marhay sa mga nagturubod.’ (Gibo 18:27) Si Apolos mapakumbaba, mapagsakripisyo sa sadiri, asin andam na maglingkod sa iba. Nasasabotan niang marhay na mayo nin lugar para sa pagriribal o ambisyon sa Kristianong kongregasyon, huli ta kita gabos “katabang nin Dios.”—1 Corinto 3:4-9; Lucas 17:10.
Kita arog ni Apolos, puedeng gumibo nin espirituwal na pag-oswag. Andam daw kitang paoswagon o pahiwason an satong banal na paglilingkod, na ibinubugtak an satong sadiri sa kamugtakan na mas lubos na magagamit ni Jehova asin kan saiyang organisasyon? Sa siring kita magigin maigot na mga estudyante asin parabalangibog kan Kristianong katotoohan.