-
Manodan Asin Itokdo an Kristianong MoralidadAn Torrengbantayan—2002 | Hunyo 15
-
-
6, 7. (a) Taano ta dapat nguna niatong tokdoan an satong sadiri? (b) Sa anong paagi dai nagin paratokdo an mga Judio kan enot na siglo?
6 Taano ta sinasabi na dapat nguna niatong tokdoan an satong sadiri? Bueno, dai kita makatotokdo nin tama sa iba kun dai nguna niato tokdoan an satong sadiri. Idinoon ni Pablo an bagay na ini sa sarong nakapupukaw nin isip na teksto na igwa nin kahulogan para sa mga Judio kan panahon na idto alagad igwa nin seryosong mensahe para sa mga Kristiano ngonyan. Naghapot si Pablo: “Minsan siring, ika daw na nagtotokdo sa iba, dai nagtotokdo sa saimong sadiri? Ika, na naghuhulit na ‘Dai maghabon,’ naghahabon ka? Ika, na nagsasabing ‘Dai magsambay,’ nananambay ka? Ika, na nagpapahayag nin makuring pagkasurang sa mga idolo, naghahabon ka sa mga templo? Ika, na nag-oorgolyo sa ley, hinahalean mo daw nin onra an Dios huli sa saimong paglapas sa Ley?”—Roma 2:21-23.
7 Paagi sa retorikong hapot, sinambit ni Pablo an duwang sala na direktang sinabi sa Sampulong Togon: Dai ka maghabon, asin dai ka magsambay. (Exodo 20:14, 15) An nagkapirang Judio kan kaaldawan ni Pablo nag-oorgolyo na igwa sinda kan Ley nin Dios. Sinda ‘berbal na tinokdoan sa Ley asin nakombensir na sinda parakabit sa mga buta asin liwanag para sa mga nasa kadikloman, mga paratokdo sa mga omboy.’ (Roma 2:17-20) Minsan siring, an nagkapira parasaginsagin huli ta sa hilom sinda naghahabon o nagsasambay. Hinahalean kaiyan nin onra an Ley sagkod an Autor kaiyan na nasa langit. Maheheling nindo na sinda dai nanggad kualipikado na magtokdo sa iba; dai ngani talaga ninda tinotokdoan an saindang sadiri.
8. Paano tibaad ‘naghahabon sa mga templo’ an nagkapirang Judio kan kaaldawan ni Pablo?
8 Nasambitan ni Pablo an paghabon sa mga templo. Aktuwal daw na ginibo iyan kan nagkapirang Judio? Ano an nasa isip ni Pablo? An totoo, nin huli sa limitadong impormasyon sa tekstong ini, dai niato puedeng sabihon nin dogmatiko kun paano ‘naghabon sa mga templo’ an nagkapirang Judio. Bago kaidto an rehistrador kan siudad sa Efeso nagsabi na an kairiba ni Pablo bakong “mga parahabon sa mga templo,” na nagsusuherir na minsan paano an nagkapira nag-isip na totoo sa mga Judio an sahot na iyan. (Gibo 19:29-37) Personal daw nindang ginagamit o ipinagnenegosyo an mamahalon na mga bagay hale sa paganong mga templo na sinalakat nin mga kongkistador o mga panatiko sa relihion? Segun sa Ley nin Dios, an bulawan asin pirak na mga idolo dapat na raoton, bakong tama na gamiton nin personal. (Deuteronomio 7:25)a Kaya an nananabihan ni Pablo tibaad iyo an mga Judio na binasangbasang an pagboot nin Dios asin ginamit o nagganansia sa mga bagay na hale sa paganong mga templo.
9. Anong salang mga gibo may labot sa templo sa Jerusalem an puedeng kapareho man sana nin paghabon sa templo?
9 Sa ibong na kampi, isinaysay ni Josefo an sarong iskandalo sa Roma na kagibohan nin apat na Judio, na an lider sarong paratokdo sa Ley. Kinombensir kan apat na idto an sarong babaeng taga Roma, sarong proselitong Judia, na magtao nin bulawan asin iba pang mamahalon na mga bagay bilang kontribusyon sa templo sa Jerusalem. Kan makua na ninda ini sa saiya, ginamit ninda an mga kayamanan para sa sainda man sana—garo man sana naghahabon sa templo.b An iba garo man sana naghahabon sa templo nin Dios paagi sa pagdolot ninda nin may diperensiang mga atang asin pagpalakop nin mahanab na komersialismo sa natad kaiyan, na ginigibo an templo na “lungib nin mga parahabon.”—Mateo 21:12, 13; Malaquias 1:12-14; 3:8, 9.
-
-
Manodan Asin Itokdo an Kristianong MoralidadAn Torrengbantayan—2002 | Hunyo 15
-
-
a Minsan ngani ilinaladawan an mga Judio na bakong daing galang sa sagradong mga bagay, sinabi giraray ni Josefo an ley nin Dios sa siring kaining paagi: “Mayo nin maglanghad sa mga dios na sinasamba nin ibang siudad, ni maghabon sa mga templo nin ibang nasyon, ni magkua nin kayamanan na idinusay sa ngaran nin siisay man na dios.” (Samo an italiko.)—Jewish Antiquities, Libro 4, kapitulo 8, parapo 10.
-