Si Onesiforo—Sarong Mapusong Pararanga
“GIRUMDOMA nindo an mga nagagapos sa bilanggoan na garo kamo nagapos sa kaibanan ninda, asin an mga minamaltrato.” (Hebreo 13:3) Kan isurat ni apostol Pablo an mga tataramon na ini kan mga 61 C.E., sia mismo nakaeksperyensia na nin bako sanang sarong beses na pagkabilanggo asin mabibilanggo giraray bago sia magadan bilang sarong martir. (Gibo 16:23, 24; 22:24; 23:35; 24:27; 2 Corinto 6:5; 2 Timoteo 2:9; Filemon 1) May pagkaapurado na kaidto, siring sa ngonyan, na asikasohon kan mga kongregasyon an mga kapagtubod na binabalo an saindang pagtubod.
An sarong disipulo kan enot na siglo na partikularmenteng maasikaso sa pangangaipong iyan iyo si Onesiforo. Dinalaw nia si Pablo durante kan ikaduwa kaining pagkabilanggo sa Roma. Manongod sa saiya, nagsurat an apostol: “Kaherakan logod kan Kagurangnan an kairiba sa harong ni Onesiforo, huli ta parate nia akong pinaginhawa, asin dai nia ikinasopog an sakong mga kadena. Al kontraryo, kan mangyaring sia yaon sa Roma, maigot nia akong hinanap asin nanompongan ako.” (2 Timoteo 1:16, 17) Nagtao na daw kamo nin panahon tangani na pensaron an talagang kahulogan kan nagkapirang tataramon na iyan? An paggibo kaiyan posibleng makadadagdag sa saindong pagpahalaga ki Onesiforo. Masasabotan nindo na sia sarong mapusong pararanga.
An Ikaduwang Pagkabilanggo ni Pablo
Pakapaluwasa sa saiyang enot na pagkabilanggo, si Pablo nasa sarong Romanong karsel giraray alagad sa laen na mga kamugtakan. Kan nakaagi an mga katood nakaduduman sa saiya sa saiyang sadiring arkiladong harong, asin garo baga kompiado sia na madali na siang makaluwas. Ngonyan na binayaan na kan kadaklan, padangadang na an pagkagadan bilang martir.—Gibo 28:30; 2 Timoteo 4:6-8, 16; Filemon 22.
Nabibilanggo si Pablo kan okasyon na ini kan mga 65 C.E. Mga sarong taon bago kaini—kan Hulyo 64 C.E.—nagkasolo sa bilog na Roma, na nagin causa nin mahiwas na danyos sa 10 kan 14 rehion kan siudad. Sono sa Romanong historyador na si Tacito, dai “nahale [ni Emperador Nero] an demalas na paniniwala na an mahiwas na pagkasolo huli sa sarong orden. Bilang resulta, tangani na mahale an bareta, pinagsahotan ni Nero asin pinapagtios kan pinakagrabeng mga padusa an sarong grupo na ikinaoongis huli sa saindang makababaldeng mga gibo-gibo, an inaapod na mga Kristiano kan mga namamanwaan. . . . Dinagdagan pa nin gabos na klase nin kalapastanganan an saindang kagadanan. Nakagubing nin anit nin mga hayop, rinotang sinda nin mga ayam asin nalaglag, o ipinako sa mga krus, o pinakarabkadaban asin sinolo, tanganing magserbing ilaw barobanggi, kun mayo na an liwanag nin aldaw.”
Sa siring kaining kamugtakan sa palibot asin may kaagid na mga posibilidad na nanompongan ni Pablo an saiyang sadiri na nabibilanggo giraray. Bakong makangangalas na sia nagpapasalamat na marhay sa mga pagdalaw kan saiyang katood na si Onesiforo! Alagad helingon niato an iyo man sanang situwasyon sa punto de vista ni Onesiforo.
Pagdalaw ki Pablo na Bilanggo
Minalataw na nag-iistar sa Efeso an pamilya ni Onesiforo. (2 Timoteo 1:18; 4:19) Dai sinasabi kun baga si Onesiforo duminatong sa kabisera kan imperyo para sa saiyang sadiring lakaw o talagang tanganing dalawon si Pablo. Sa paano man, an apostol nagkomento: ‘Kan si Onesiforo nasa Roma, parate nia akong pinaginhawa.’ (2 Timoteo 1:16, 17) Anong klaseng kaginhawahan? Dawa ngani an pagtabang ni Onesiforo puedeng kabale nanggad an materyal na tabang, an saiyang pagigin yaon duman minalataw na nagserbi man na pampabagsik tanganing pakosogon asin parigonon an boot ni Pablo. An totoo, an nagkapirang traduksion nagsasabi: “Parate niang pinaoogma an sakong espiritu,” o “parate niang rinaranga ako.”
An pag-otob sa pagmawot na dalawon an sarong Kristianong bilanggo sa Roma kan panahon na idto nag-atubang nin mga angat. Bakong siring kan kaaldawan kan enot na pagkabilanggo ni Pablo, an Romanong mga Kristiano malinaw na mayo na nin komunikasyon sa saiya. Sa sarong dakulang siudad na siring sa Roma, bakong pasil na hanapon an sarong dai midbid na bilanggo sa tahaw kan dakol na seguradong nabibilanggo huli sa manlaenlaen na kasalan. Huli kaini, kaipuhan an maigot na paghanap. An intelektuwal na si Giovanni Rostagno arog kaini an pagkaladawan kaiyan: “An mga kasakitan posibleng laen-laen. Orog sa gabos, kaipuhan an pambihirang pagkamaingat sa paghanap. An pagkua nin impormasyon sa sarong lugar dangan sa iba naman asin garo baga pagigin gustong marhay na manompongan an karsel na duman yaon an sarong panatikong bilanggo na may edad na na nagin kalabot sa dakol na krimen posibleng nakapukaw nin dai maninigong pagsuspetsa.”
An kagsurat na si P. N. Harrison buhay na marhay an pagkaladawan sa iyo man sanang situwasyon, na nagsasabi: “Garo baga nasisiklapan niato an sarong determinadong lalauogon sa nagraralakaw na kadaklan, asin nag-oorog an interes na sinusundan an estrangherong ini hale sa harayong mga baybayon kan Egeo, mantang pasikosiko sia sa bakong pamilyar na mga tinampo, nagtotoktok sa dakol na pinto, sinusundan an gabos na giya, na pinatanidan sa mga peligro na inaatubang nia alagad habong sumuko sa saiyang paghanap; sagkod na sa sarong tagong harong na bilanggoan sarong midbid na tingog an nagtaratara sa saiya, asin nakua nia si Pablo na nakakadena sa sarong Romanong soldados.” Kun an lugar na idto siring man sana kan iba pang Romanong mga karsel, idto posibleng sarong malipot, madiklom, asin maating lugar, na duman abunda an kadena asin gabos na klase nin makuring sakit.
Peligroso na mamidbid bilang katood nin sarong bilanggo na siring ki Pablo. Orog pa nganing peligroso na padagos na dumalaw sa saiya. An hayag na pagpamidbid nin saro bilang Kristiano nangangahulogan nin pamemeligrong arestaron asin gadanon paagi sa padusa. Alagad dai nakontento si Onesiforo na dumalaw nin saro o duwa sanang beses. Dai sia nasopog ni natakot na gibohon iyan nin “parate.” Si Onesiforo tunay na namuhay sono sa kahulogan kan saiyang ngaran, “Paradara nin Pakinabang,” na nagtatao nin mapuso asin mamomoton na tabang sa ibong kan mga peligro.
Taano ta ginibo ni Onesiforo an gabos na ini? Si Brian Rapske nagkomento: “An bilanggoan sarong lugar bako sana nin pisikal na pagdusa, kundi sarong lugar nin makuring kahaditan huli sa mga tension na itinatao kaiyan sa bilanggo. Sa siring na konektadong kamugtakan, an pagigin yaon duman sa pisikal asin an berbal na mga pagparigon sa boot kan mga paratabang puedeng magin dakulang pamparigon sa emosyon kan bilanggo.” Minalataw na narealisar iyan ni Onesiforo asin mapusong nagdanay sa pagsuportar sa saiyang katood. Segurado na kanigoan an pag-apresyar ni Pablo sa siring na tabang!
Ano an Nangyari ki Onesiforo?
Sa saiyang ikaduwang surat ki Timoteo, tinaratara ni Pablo an kairiba sa harong ni Onesiforo asin nagsabi manongod sa saiya: “Itogot logod sa saiya kan Kagurangnan na magkamit nin pagkaherak gikan ki Jehova sa aldaw na iyan.” (2 Timoteo 1:18; 4:19) Dakol an naghohona na an mga tataramon na “sa aldaw na iyan” nanonongod sa aldaw nin paghokom nin Dios asin sa siring nagkokonklusyon na nagadan si Onesiforo. Kun iyan an nagin situwasyon, tibaad “sa huri nadakop si Onesiforo sa pagduman sa peligrosong lugar na ini, asin nagbayad . . . kan saiyang buhay bilang penalidad,” an isinusuherir ni P. N. Harrison. Siempre, tibaad mayo sana si Onesiforo sa harong, o tibaad iiniba sia ni Pablo sa mga pataratara sa saiyang bilog na kairiba sa harong.
An nagkapira naniniwala na igwa nin espesyal na kahulogan an mga tataramon na: “Itogot logod sa saiya kan Kagurangnan na magkamit nin pagkaherak gikan ki Jehova sa aldaw na iyan.” Naghohona sinda na an mga tataramon na ini ipinangangatanosan an mga pamibi na pakimaherak para sa mga nagadan na an kalag buhay asin tibaad nagdudusa sa sarong rona nin mga espiritu. Minsan siring, an siring na ideya kontra sa Makakasuratan na katokdoan na an mga gadan mayo na lamang nin pakaaram. (Eclesiastes 9:5, 10) Dawa pa kun nagadan si Onesiforo, si Pablo nagpapahayag sana nin pagmawot na an saiyang katood makanompong nin pagkaherak gikan sa Dios. “May diretso kita na magkaigwa kan pagmawot na iyan para sa gabos,” an sabi ni R. F. Horton. “Alagad an pamimibi para sa mga gadan, asin an mga pagpa-Misa para sa sainda, harayoon sa isip [kan apostol].”
Magin Kitang Maimbod na mga Pararanga
Baga man si Onesiforo talagang nawaran nin buhay o dai mantang tinatabangan si Pablo, tunay na isinapeligro nia iyan tangani na manompongan an apostol asin dalawon sia sa bilanggoan. Asin daing duwa-duwa na inapresyar ni Pablo an kinakaipuhan na marhay na suporta asin pagparigon sa boot na nakamtan nia gikan ki Onesiforo.
Kun nakaeeksperyensia an mga kapwa Kristiano nin pagbalo, paglamag, o pagkabilanggo, tibaad nasa kamugtakan kita na rangahon asin parigonon an boot ninda. Kun siring ipamibi logod niato sinda asin mamomoton na gibohon an bilog niatong makakaya na tabangan sinda. (Juan 13:35; 1 Tesalonica 5:25) Arog ki Onesiforo, magin kitang mapusong mga pararanga.
[Retrato sa pahina 31]
Mapusong rinanga ni Onesiforo an nabibilanggong si apostol Pablo