Imimwene Ya Baibolo

Bushe Ubupiina E Cingalenga Ukwiba?

“Ubupiina mulwani mukalamba uwa nsansa sha bantunse; mu cine cine bulonaula ubuntungwa bwa kuipakisha ifintu fyalekanalekana kabili bulenga imibele imo iisuma ukukanabomba, kabili imbi ukukanamoneka no kumoneka.”—e fyasosele Samuel Johnson, kalemba wa mu mwanda wa myaka uwalenga 18.

SHICALO wa ku Roma Magnus Aurelius Cassiodorus atile: “Ubupiina e ntulo ya bumpulamafunde.” Ifyalandwa pa muulu filemoneka ukulangilila ukuti bumpulamafunde bumo bulengwa no bupiina bwa lyonse. Ilelo abengi bamoneka ukusumina ico, ukucilisha nga ni bumpulamafunde bwa kwiba.

Ukusumina nakwanana nga nshi ukwa kuti umutitikisha no bupiina e fingalenga ukwiba. Langulukeni inyimbo sha ciNgeleshi ishaishibikwa isha mu mwanda wa myaka uwalenga 14, pa lwa kwa Robin Hood, ishilondolola mpulamafunde wa mu lushimi uwaibiile abakankaala no kwakanya ifyo aibile ku babusu. Pa myanda ya myaka iingi amonwa nge mpalume.

Ca cine, ilelo abengi balepita mu kubulisha kwa fya ndalama ukwabipisha. World Bank yashimike nomba line ukuti kuliko abantu amabilioni 1.3 abaliila mu ndalama ukucepako pali dola umo pa bushiku bumo. Mu kufwailisha kumo amaperesenti 70 aya baFilipino batile baimona nga bapiina. Mu Brazil amaperesenti 20 aya bakankaala sana bafola indalama imiku 32 ukucila amaperesenti 20 aya bapiina. Umuncishanya wa musango yo kuti wapelenganya bamo no kubalenga ukubomfye nshila iili yonse, ukusanshako fye no bupupu, pa kuti fye bakwate ifyo balekabila cila bushiku ku kuba abomi.

Baibolo isenuka ukwiba ukwabula ukulamba. Ifunde lyalenga 8 mu Mafunde 10, lilondolola ukuti: “Wilaiba.” (Ukufuma 20:15) Nalyo line, abengi abasumina muli Baibolo bakongamina ku kulungamika ukwiba nga ca kuti ubupiina bwabipisha e bwalenga umupupu ukwiba.

Ici cimya ifipusho fyakakala ifya kuti: Bushe ubupiina mu cine cine bulalungamika ukwiba? Cinshi umuntu engacita nga ca kuti aaba no bwafya bwakulisha mu fya ndalama? Kuti acita shani nga alikwata abana abalwele nelyo ababulwe filyo aba kusakamana? Bushe Yehova Lesa kuti asuminisha ukwiba muli yo mibele, ukucilisha ifibilwe nga fya muntu uushingafifwaya no kufifwaya?

Cinshi Lesa Asosa Pali Ici?

Apo Yesu alangishe imibele ya kwa Wishi, ica kumwenako cakwe kuti catwaafwa ukumfwikisha imimwene ya kwa Lesa. (Yohane 12:49) Ilyo aali pe sonde, Yesu aumfwilile ababusu icililishi. Baibolo isoso kuti “pa kumona amabumba, abekatilwe inkumbu.” (Mateo 9:36) Nangu cibe fyo, tabalile atekelesha ukwiba pa milandu iili yonse. Mu kupalako, nangula Lesa alasakamana abapiina, tamona ubupiina nge cingalenga ukwiba. Pali Esaya 61:8, Baibolo itwebo kuti Lesa ‘apato kwiba no bupondamishi.’ No mutumwa Paulo asosa mu kumfwika ukuti abapupu tabakapyane Ubufumu bwa kwa Lesa. E co tatwaba abambuulu pa lwa mimwene ya kwa Lesa.—1 Abena Korinti 6:10.

Nangu ni fyo, Amapinda 6:30 yasoso kuti “abantu tabaleka fye umupupu ilyo aiba ku kupansho mweo wakwe ilyo ali ne nsala.” Bushe aya mashiwi yalesuminisha ukwiba? Nakalya. Amashiwi yashingulukako yalangilila ukuti nalyo line Lesa alakanda umupupu pa cilubo cakwe. Icikomo cikonkelepo cisoso kuti: “Nga asangwa, akabweseshapo imiku cinelubali, no kupeele fyuma fyonse fya mu ng’anda yakwe.”—Amapinda 6:31.

Nangu line umupupu uwibila pa mulandu wa nsala pambi te kuti abe uwa mulandu nge fingaba pompwe munshiibila nsala nelyo uulefwaya fye ukukalifya uo aleibila, abalefwaya ukusuminisha kwa kwa Lesa tabafwile ukuba no mulandu uuli onse uwa bupupu. Nangu fye ni mu bupiina bwabipisha, ukwiba kulasaalula Lesa. Amapinda 30:8, 9 yalondolola ukuti: “Mundiishe icilyo icinjene, epali . . . nalimo nabo mupina, no kwiba, kabili napelule shina lya kwa Lesa wandi.” Ee, umupupu alaseebanya ishina lya kwa Lesa. Te mulandu uwibiilwe mukankaala nelyo mupiina, ukwiba lubembu apantu ni ncitilo yabulo kutemwa. Ku batemwa Lesa na bantu banabo, ukwiba takwingalungamikwa.—Mateo 22:39; Abena Roma 13:9, 10.

Ukupaasha kwa kuti umuntu uwacula alikwata insambu sha kwiba takwabamo amano. Ukutontonkanye fyo cimo no kusoso kuti kangala wa fyangalo uushakosoboka lwa ku mubili alikwate nsambu sha kunwa imiti ikola iyaleshiwa pa kuti engacimfya icangalo. Nangu cingati acimfya, nabomfya inshila yalubana. Bambi nabakwata insambu sha kuyumfwilo kuti abapusula ukucimfya pa kubomfya inshila shishasuminishiwa. E cimo cine no mupupu. Asenda ifya bambi mu nshila yabulwa ubufumacumi. Ukupeleelwa kwakwe takulenga isho nshila ukuba ishalungama.

Umupupu onse uulefwaya ukusuminishiwa na Lesa afwile ukulapila ku ncitilo yakwe. Baibolo ikonkomesho kuti: “Uwibile eiba kabili; lelo ukucila acucutike, alebomba ku minwe yakwe icawama.” (Abena Efese 4:28) Abali kale abapupu abalapila mu cine cine kuti bashininkishe fyo Yehova akabalekelela.—Esekiele 33:14-16.

Cinshi Abapiina Bengacita?

Baibolo yalaya ukuti: “Yehova taleka mweo wa mulungami ukuba ne nsala; atandulo lunkumbwa lwa mubifi.” (Amapinda 10:3) Lesa takaafwilishe abatoba ifunde lyakwe ku mufulo pa kuti bekushe ifyo balefwaya. Lelo aliba ne nkumbu ku bafwaya ukumumfwila mu kufumaluka, kabili akapaala ukubombesha kwabo pa kusanga ifilekabilwa.—Ilumbo 37:25.

Amamilioni balisanga kale ukuti ilyo baumfwila ifishinte fya bukapepa, imibele yabo mu bumi ilawaminako. Ku ca kumwenako, ukubomfya ukufunda kwa Baibolo ukwa kuba ababombesha no kusengauka ifintu fyabipa, pamo nga ifyangalo fya cela mushuke, bucakolwa, ukupeepa fwaka, no kunwa imiti ikola, kwalibaafwa ukukwata ifingi ifyo bakabila mu cine cine. (Abena Galatia 5:19-21) Ici cikabila ukuti babe ne citetekelo, kabili abo abacite fyo balisango kuti “aliwama Yehova” no kuti mu cine cine alaafwa abacetekela muli wene.—Ilumbo 34:8.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 20]

Robin Hood: General Research Division/The New York Public Library/Astor, Lenox and Tilden Foundations