Icipandwa 15
Umfwo Kupanda Amano, Pokelelo Kusalapula
1. (a) Mulandu nshi ifwe bonse tukabila ukupanda amano no kusalapula? (b) Cipusho nshi tufwile ukubebeta?
PALI Yakobo 3:2 Baibolo itila “ifwe bonse tuipununa apengi.” Kuti twaibukisha imiku iingi ilyo tufilwa ukuba umusango wa bantu Icebo ca kwa Lesa citwebo kuba. E co tulasumina ukuti Baibolo yalilungika ilyo isoso kuti: “Umfwo kupanda amano, pokelelo kusalapula, ku kuleka ube uwa mano mu nshiku ishikakonkapo.” (Amapinda 19:20) Ukwabulo kutwishika kale kale twalyalula ubumi bwesu pa kuti bulingane ne fyo Baibolo isambilisha. Lelo twankulako shani nga ca kuti Umwina Kristu munensu atupanda amano pa cintu cimo ica kulungatika?
2. Cinshi tufwile ukucita ilyo twapandwa amano?
2 Bamo pa kwankulako besha ukuilungamika, ukucefya ico bacitile ukuti tacibipile sana, nelyo ukupeela bambi umulandu. Lelo caliwama ukumfwo kupanda amano no kubombelapo. (AbaHebere 12:11) Kwena, tapali nangu umo uufwile ukwenekela bambi ukulacite fyapwililika, nangu uufwile ukulapanda amano umo shacela pa tuntu utunono nelyo pa milandu iyo Baibolo yasuminisha umuntu ukuipingwila. Kabinge, nalimo kuti uulepanda amano teshibe ifishinka fyonse, ifyo pambi mu mucinshi bengamweba pa numa. Lelo mu kulanshanya kwakonkapo, natwelenganye ukuti ukupanda amano nelyo ukusalapula kuli fye bwino, kufumine muli Baibolo. Ni shani umo afwile ukwankulako?
Ifya Kumwenako Tufwile Ukutontonkanyapo Ilyo Tulepandwa Amano
3, 4. (a) Finshi fyashimikwa mu Baibolo ifingatwafwa ukulamona bwino ukupanda amano no kusalapula? (b) Bushe Imfumu Shauli yayankwile shani ku kupanda amano, kabili cinshi catumbwikemo?
3 Mu Cebo ca kwa Lesa mwashimikwa ifyacitikile abantu abaumfwilile ukupanda amano ukwalekabilwa. Limo limo, pa kubapanda amano paalekonka no kubasalapula. Umo pa bantu ba musango yo ali ni Mfumu ya bena Israele Shauli. Afililwe ukumfwila Yehova mu mulandu wakumine uluko lwa bena Amaleke. Abena Amaleke balwishishe ababomfi ba kwa Lesa, kabili ubupingushi bwa kwa Yehova bwali bwa kuti takwali abena Amaleke nelyo ifitekwa fyabo ifishali na kufitwa. Lelo Imfumu Shauli tayafitile imfumu ya bena Amaleke kumo ne nama shabo ishawamisha.—1 Samwele 15:1-11.
4 Yehova atumine kasesema Samwele ku kuyaebaula Shauli. Bushe Shauli ayankwileko shani? Apaashishe ati ukonaula alyonawile abena Amaleke lelo asalilepo fye ukukanafita imfumu yabo. Nomba ico calipusene ne cipope ca kwa Yehova. (1 Samwele 15:20) Shauli aeseshe ukufuma mu mulandu no kubepesha abantu ukuti e bashafitile ifitekwa, atile: “Natiinine abantu, e co naumfwiile kwi shiwi lyabo.” (1 Samwele 15:24) Amoneke ukwangwa sana ku cilumba, ica kuti aebele na Samwele ukuti amucitile umucinshi ku mulola wa bantu. (1 Samwele 15:30) Yehova asukile akaana Shauli ku kube mfumu.—1 Samwele 16:1.
5. Cinshi cacitikile Imfumu Usia ilyo yakene ukupanda amano?
5 Imfumu ya Yuda Usia ‘afutwike kuli Yehova Lesa wakwe; aingile mwi tempele lya kwa Yehova ku kufutumuna ifye fungo.’ (2 Imilandu 26:16) Lelo ni bashimapepo fye e basuminishiwe ukufutumune fye fungo. Ilyo shimapepo mukalamba aeseshe ukulesha Usia, iyi mfumu yalikalipe. Cinshi cacitike? Baibolo itila: “Ifibashi fyafulwime pa mpumi yakwe . . . pantu Yehova alimuumine. Usia imfumu ali uwa fibashi ukufika ku bushiku bwa mfwa yakwe.”—2 Imilandu 26:19-21.
6. (a) Cinshi calengele Shauli na Usia ukukaana ukupanda amano? (b) Mulandu nshi ukukaana ukupanda amano kwabela bwafya ubukalamba pali lelo?
6 Cinshi calengele Shauli na Usia ukufilwa ukupokelela ukupanda amano? Icikalamba cali cilumba, bonse aba balicililemo ukuimona ukucindama. Uyu musango walenga abengi ukuiletelo bulanda abene. Bamona kwati ukupokelela ukupanda amano kulanga ukuti nabapelebela muli fimo nelyo ukuti nabasuulwa. Lelo icilumba bunake. Icilumba cilenga umuntu ukukanatontonkanya bwino ica kuti cimulenga no kukaana ukwafwa uko Yehova apeela mu Cebo cakwe na mu kuteyanya kwakwe. E co, Yehova asoka ati: “Amatutumuko yatangililo kufunaulwa, no kutuuma kwa mutima kutangililo kuipununa.”—Amapinda 16:18; Abena Roma 12:3.
Ukupokelela Ukupanda Amano
7. Lisambililo nshi ilisuma twingasambilila ku fyo Mose ayankwile ku kupanda amano?
7 Mu Malembo mwaba ne fya kumwenako ifisuma ifya bantu abapokelele ukupanda amano, kabili kuti twasambililako fimo kuli aba. Tontonkanyeni pali Mose, uo shifyala apandile amano pa fyo engabomba umulimo wakwe uwamukuliile. Mose alyumfwile kuli wene kabili apo pene alibomfeshe uko kupanda amano. (Ukufuma 18:13-24) Nangu ca kuti Mose alikwete icifulo cikalamba, cinshi calengele ukuti omfwile ukupanda amano? Ni co ali uwaicefya. “Mose ali uwafuukisha ukucilamo mu bantu bonse aba pano isonde.” (Impendwa 12:3) Bushe ubufuuke bwacindama shani? Sefania 2:3 alango kuti ubufuuke kuti bwatulenga ukuba no mweo.
8. (a) Ni membu nshi Davidi acitile? (b) Davidi ayankwile shani ku fyo Natani amukalipile? (c) Finshi fyatumbwike mu membu sha kwa Davidi?
8 Imfumu Davidi yacitile ubucende na Bati-sheba kabili yaipeye umulume wakwe Uria pa kuti ifimbe pa lubembu. Yehova atumine kasesema Natani ku kuyakalipila Davidi. Alilapile kabili asumine umulandu apo pene fye ati: “Nimembuka kuli Yehova.” (2 Samwele 12:13) Nangu Lesa asumine ukulapila kwa kwa Davidi, Davidi ali no kucula ku fyatumbwike mu kulufyanya kwakwe. Yehova amwebele ukuti ulupanga “talwakafume mu ng’anda [yakwe],” no kuti abakashi bakwe bali no kupeelwa “ku [babiye],” no kuti umwana afyaliile mu bucende “ukufwa akafwa.”—2 Samwele 12:10, 11, 14.
9. Cinshi tushifwile ukulaba ilyo twafundwa nelyo ilyo twasalapulwa?
9 Imfumu Davidi alishibe ubusuma bwaba mu kumfwo kupanda amano ukusuma. Inshita imo, atashishe Lesa pa kumupanda amano ukupitila mu muntu umo. (1 Samwele 25:32-35) Bushe na ifwe e fyo twaba? Nga e fyo twaba, tatwakalesosa no kucite fintu ifingi ifingatulenga ukulangulushiwa. Lelo kuti caba shani nga twacita fimo ifingakabila ukuti batupande amano nelyo fye ukutusalapula? Twikatala atulaba ukuti ubu bwaba bushininkisho bwa kutemwa Yehova atutemwa, kabili afwaya ifwe tukamwenemo ifisuma ku ciyayaya.—Amapinda 3:11, 12; 4:13.
Imibele Yawamisha Tufwile Ukulundulula
10. Mibele nshi Yesu alangile ukuti yalekabilwa kuli abo abali no kwingila mu Bufumu?
10 Pa kuti tube na bucibusa busuma na Yehova na bamunyinefwe Abena Kristu, tukabila ukulundulula imibele imo. Yesu alandile pali imo pali iyi ilyo aimike akaice pa kati ka basambi bakwe no kusosa ati: “Nga tamupilibwike, no kuba ngo twana, tamwakengile nakalya mu bufumu bwa mu muulu. E ico, onse uuleipetamika no kuba nga aka kaice, wene e mukalamba mu bufumu bwa mu muulu.” (Mateo 18:3, 4) Abasambi ba kwa Yesu bakabile ukulundulula ukuicefya, pantu balekansanina pa kuti nani uwalingwo kubo mukalamba.—Luka 22:24-27.
11. (a) Ni kuli bani tufwile ukuba abaicefya, kabili mulandu nshi? (b) Nga twaliicefya, tukankula shani ku kupanda amano?
11 Umutumwa Petro alembele ati: “Imwe bonse, ikakeni mu musana aka kufwala ka bupete ku kupyungilana; pa kuti Lesa acincintila aba miiya, lelo ku bapetama apeelo kusenamina.” (1 Petro 5:5) Twalishibo kuti tufwile ukuba abaicefya kuli Lesa, lelo ili lembo lilanga ukuti tufwile ukuba abaicefya na ku basumina banensu. Nga twaliicefya, tatwakakaane ifyo bambi baletweba lelo tukasambilila kuli bene.—Amapinda 12:15.
12. (a) Mibele nshi iyacindama iyendela pamo no kuicefya? (b) Mulandu nshi tufwile ukwangilwa ku fyo imicitile yesu ingakuma bambi?
12 Cimbi icendela pamo no kuicefya kutontonkanya pa cingawamina bambi. Umutumwa Paulo alembele ati: “Umuntu eifwaila icakwe, lelo onse afwaile umunankwe. . . . E ico nga mulelya nalimo mulenwa, nalimo conse ico mulecita, citeni fyonse ku kucindika Lesa. Mwiba abapunwisha ku baYuda, nangu ni ku bena Hela, nangu ni ku lukuta lwa kwa Lesa.” (1 Abena Korinti 10:24-33) Paulo taatile tufwile ukusuula fyonse ifyo tufwaya, lelo atucincishe ukukanacita conse icingalenga umo ukucite co kampingu imwebele ukuti calilubana.
13. Ca kumwenako nshi pambi cingalanga ukuti tuleesha ukubomfya ifyo Amalembo yatupanda amano nelyo tatulecite co?
13 Bushe mulatala mwafwaila bambi ifisuma ukucila ukuifwaila ifyenu? Bonse tufwile ukusambilila ukucite co. Kwabe nshila ishingi twingacitilamo ico. Ku ca kumwenako, natulande pa mifwalile ne misakwile. Ifya musango yu umuntu umwine e ufwile ukuisalila cikulu fye fileumfwana ne fyo Amalembo yalanda pa kusaama kwalinga, ukwapempenkana, kabili ukwa busaka. Lelo nga mwaishiba ukuti pa mulandu wa cikulilo ca bantu mu ncende mwikala, imifwalile yenu nelyo imisakwile filecilikila bambi ukukutika ku bukombe bwa Bufumu, bushe kuti mwateuluka? Cine cine, ukwafwa umuntu umbi ukunonka ubumi bwa muyayaya kwalicindamisha ukucilo kufwaya fye ifingatuwamina.
14. Cinshi cacindamina ukulundulula ukuicefya no kulangulukilako bambi?
14 Yesu atwimikile ica kumwenako ca kuba uwaicefya no kulangulukilako bambi, ica kuti asambile fye na makasa ya basambi bakwe. (Yohane 13:12-15) Icebo ca kwa Lesa cisosa pali wene ati: “Muli imwe mube ukwangwa ukwali na muli Kristu Yesu. [Uyo, nangu ca kuti aali mu cipasho ca kwa Lesa, tatontonkenye ulwa kusompola, ukuti alingane na Lesa. Iyo, NW]; lelo aisangwile uwa fye pa kubuule cipasho ca busha, pa kufyalwa mu cipasho ca buntunse. No kusangwa mu mibele ya buntunse, aipetamike no kubo wa kunakila ukufika na ku mfwa.”—Abena Filipi 2:5-8; Abena Roma 15:2, 3.
Mwisuula Ukusalapula kwa kwa Yehova
15. (a) Ni mwi tufwile ukwaluka nga tulefwaya ukuba ne mibele iitemuna Lesa? (b) Kupitila muli finshi Yehova atupekanishisha ukupanda amano no kusalapula?
15 Pantu bonse tuli babembu, tulakabila ukwalula imisango yesu ne micitile pa kuti tulepashanya imibele ya kwa Lesa wesu. Tukabila ukufwalo “buntu bupya.” (Abena Kolose 3:5-14) Ukupanda amano no kusalapula kutwafwa ukwishiba umo tulekabila ukwaluka no kumone fyo twingacite co. Mu Baibolo e mufuma ifyebo fya kufunda ifyo tukabila. (2 Timote 3:16, 17) Ifitabo ifyashimpwa pali Baibolo e lyo no kulongana ifyo ukuteyanya kwa kwa Yehova kupekanya fitwafwa ukulabomfya Icebo ca kwa Lesa. Nangu ca kuti twalyumfwapo uko kupanda amano, tukeshiba umulandu kubelele ukwakabilwa no kwesha ukuwamyako?
16. Kwaafwa nshi Yehova apeela kuli ifwe umo umo?
16 Pa mulandu wa kuti Yehova alitutemwa, alatwafwa mu mafya yesu. Amamilioni ya bantu balyafwiwa ukupitila mu masambililo ya Baibolo aya pa ng’anda. Abafyashi balapanda amano abana babo no kubasalapula pa kuti babacingilile ku micitile iingabalengo bulanda. (Amapinda 6:20-23) Na mu cilonganino, ilingi bamo bepusha abatumikishi babelesha ukuti babapandeko amano no kubapeele mitubululo pa kuti bengawamyako imibombele yabo mu mulimo wa mwi bala. Limo limo, baeluda kuti balomba ukupandwa amano kuli baeluda banabo nelyo kuli bambi ababelesha mu butumikishi. Abafika pa milingo ya ku mupashi babomfya Baibolo ku kwaafwa abalekabila ukwafwiwa, kabili bacite co ne mitima iyanakilila. Nga mulepanda umo amano, ibukisheni ‘ukuilolekesha mwe bene, epali ne mwe mwaeshiwa.’ (Abena Galatia 6:1, 2) Ca cine, bonse tukabila ukupanda amano no kusalapula pa kuti twingaba abaikatana mu kupepa Lesa wine wine eka.
Ukulanshanya kwa Kupitulukamo
• Ni shani Yehova mu kutemwa atwafwa umo umo ukumona umo tufwile ukwaluka?
• Mulandu nshi abengi cibakosela ukupokelela ukupanda amano ukulekabilwa, kabili ico cabipa shani?
• Mibele nshi iyawamisha iikatwafwa ukupokelela ukupanda amano, kabili ni shani Yesu atwimikiile ica kumwenako muli ici?
[Icikope pe bula 142]
Usia akeene ukupanda amano kabili afulwimwe ifibashi
[Icikope pe bula 142]
Mose alimwenenemo mu kupokelelo kupanda amano ukufuma kuli Yetro