Icebo ca kwa Yehova ca Mweo
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mu Makalata ku
Bena Tesalonika na Kuli Timote
UKUTULA fye apo Paulo ailile ku Tesalonika no kupanga icilonganino, Abena Kristu ba mu Tesalonika balabacusha. E ico, lintu Timote, uuli ne myaka nalimo ukucila fye pali 20, afuma ku Tesalonika no kushimikila Paulo ilyashi ilisuma pa filecitika mu cilonganino, Paulo alemba kalata ya kutasha no kukoselesha Abena Kristu ba mu Tesalonika. Paulo afwile alemba iyi kalata ku mpela ya mwaka wa 50 C.E., kanshi e kalata yapuutwamo iyo Paulo abalilapo ukulemba. Tapakokwele, alemba kalata na imbi ku Bena Kristu ba mu Tesalonika. Uno muku alebalungika ico basumine mu cisambilisho ca bufi kabili abacincisha ukuba ne citetekelo icakosa.
Ilyo papita imyaka nalimo 10, Paulo ali mu Makedonia e lyo Timote ena ali mu Efese. Paulo alembela Timote kalata, alemukoselesha ukuti ekale mu Efese no kwafwa aba bwananyina ukusungilila bucibusa bwabo na Yehova te mulandu ne fisambilisho fyabipa ifyo bakasambilisha ba bufi abali mu cilonganino balesambilisha. Ilyo umusumba wa Roma wapya ku mulilo mu 64 C.E., na Bena Kristu batampa ukubacusha pa mulandu wa kuba ne cishinka kuli Lesa, Paulo alemba kalata na imbi kuli Timote. Iyi e kalata yapuutwamo iyo alekelesha ukulemba. Na ifwe bene kuti twanonkelamo sana mu fyebo fya kufunda ne fya kukoselesha ifyaba muli aya makalata yane ayo Paulo alembele.—Heb. 4:12.
“MULELOLA”
Paulo atasha abena Tesalonika pa mulandu wa ‘citetekelo cabo, ifyo babombesha pa mulandu wa kutemwa kwabo, ne fyo bashipikisha.’ Abeba ukuti bena e ‘subilo lyakwe kabili insansa shakwe kabili icilambu cakwe ica kusansamukilapo.’—1 Tes. 1:3; 2:19.
Ilyo Paulo akoselesha Abena Kristu ba mu Tesalonika ukuti balesansamushanya kwi subilo lya kubuuka, atila: “Ubushiku bwa kwa Yehova bukesa ngo mupuupu ubushiku.” Abafunda ukuti ‘balelola’ kabili baletekanya.—1 Tes. 4:16-18; 5:2, 6.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
4:15-17—Bushe ni bani ‘abolwilwa mu makumbi ku kukumanya Shikulu mu lwelele,’ kabili bolulwa shani? Bena Kristu basubwa ababa abomi muli ino nshita lintu Kristu abapo, e kuti lintu ateka mu Bufumu bwakwe. ‘Bakumanya Shikulu’ Yesu mu muulu umo aba pano calo bashingamona. Lelo, pa kuti bayekumanya Shikulu bafwile ukufwa no kubuushiwa no mubili wa ku muulu. (Rom. 6:3-5; 1 Kor. 15:35, 44) Ukubapo kwa kwa Kristu kwalitendeka kale, e co Abena Kristu abasubwa abafwa pali ino nshita tabatwalilila ukuba mu mfwa. ‘Balolulwa,’ nelyo ukubuushiwa lilya line fye bafwa.—1 Kor. 15:51, 52.
5:23—Bushe ni mwi Paulo aloseshe ilyo apepele ukuti “umupashi no mweo no mubili [wa ba bwananyina] nafisungililwe”? Paulo alelanda pa mupashi, umweo, no mubili wa cilonganino umwali aba bwananyina bonse, ukusanshako fye na Bena Kristu basubwa aba mu Tesalonika. Mu nshita ya kupepa ukuti icilonganino cisungililwe, apepele ukuti “umupashi” wa ciko nelyo imibele ya ciko isungililwe. Alipepeleko no “mweo” wa ciko, nelyo ukuti citwalilile ukubako, no “mubili,” e kutila ibumba lyonse ilya Bena Kristu basubwa. (1 Kor. 12:12, 13) Ili pepo lilanga ukuti Paulo alibikile sana amano kuli cilya cilonganino.
Ifyo Twingasambililako:
1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Nga tulefunda abantu calicindama ukubatasha no kubakoselesha ukulacita bwino.
4:1, 9, 10. Abapepa Yehova bafwile ukutwalilila ukulakosha bucibusa bwabo na ena.
5:1-3, 8, 20, 21. Apo ubushiku bwa kwa Yehova buleya bulepalamina, tufwile ukuba “abalola no kufwala ica kucinga icifuba ica citetekelo kabili ica kutemwa ne subilo lya kupusuka nge ca kucinga umutwe.” Na kabili, tufwile ukubika amano ku kubelenga Baibolo, Icebo ca kwa Lesa ica kusesema.
“IMININENI NDI”
Bamo mu cilonganino ba-alula ifyo Paulo asosele muli kalata ya kubalilapo kabili nalimo balesambilisha ukuti “ukubapo kwa kwa [Shikulu]” nakupalama nga nshi. Pa kubalungika, Paulo abeba ‘ifikabalilapo ukwisa.’—2 Tes. 2:1-3.
Paulo abakonkomesha ukuti: “Iminineni ndi no kwikatisha ifyo mwasambilile.” Abapeela ifipope fya “kutalukako ku wa bwananyina onse uushumfwa.”—2 Tes. 2:15; 3:6.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
2:3, 8—Bushe “umuntu wa bumpulamafunde” nani, kabili bakamwipaya shani? Uyu “muntu,” libumba lya bashimapepo aba mu Kristendomu. Uo bapeela amaka ya kubilisha ubupingushi bwa kwa Lesa ubwa konaula ababifi no kupeela ifipope fya kubonaula ni “Cebo,” e kutila Yesu Kristu uo Lesa alebomfya sana pa kulanda na bantu. (Yoh. 1:1) Kanshi, kuti twatila Yesu akepaya umuntu wa bumpulamafunde “ku mupashi wa mu kanwa kakwe.”
2:13, 14—Bushe Abena Kristu basubwa babasala shani ‘ukufuma ku kutendeka pa kuti bakapusuke’? Yehova alisalile kabela impendwa ya Bena Kristu basubwa lintu ateyenye ukuti umwana wa mwanakashi akafwante Satana ku mutwe. (Ukute. 3:15) Na kabili Yehova alilandiile kabela imibele bafwile ukukwata pa kuti balinge ukuba muli ili bumba, umulimo bali no kulabomba, ne fyo bali no kweshiwa. Kanshi “kuli ici” e ko Yehova ‘abetiile.’
Ifyo Twingasambililako:
1:6-9. Ubupingushi bwa kwa Yehova bwa konaula fye ababifi.
3:8-12. Tatufwile ukuba abanang’ani pa mulandu fye wa kuti ubushiku bwa kwa Yehova nabupalama lelo tulingile ukulabomba pa kuti tuleipekanishisha ifyo tukabila pa kulabomba bwino umulimo wa kushimikila. Ukukanafwaya ukubomba kuti kwalenga twaba abanang’ani kabili kuti kwalenga twaba ‘aba mulomo.’—1 Pet. 4:15.
“ULESUNGA BWINO ICO BASEEKESHA KULI IWE”
Paulo aeba Timote ‘ukulalwa ubulwi ubusuma; ukuba ne citetekelo na kampingu umusuma.’ Umutumwa alanda imilingo iya bafwile ukuba bakangalila mu filonganino. Na kabili Paulo aeba Timote ‘ukukaana amalyashi ya bufi ayashumfwana ne fya mushilo.’—1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7.
Paulo alemba ukuti: “Wilakalipila umwaume umukalamba bukali bukali.” Akonkomesha Timote ukuti: “Ulesunga bwino ico baseekesha kuli iwe, taluka ku milandile ya fye iikowesha ica mushilo na ku fya kupilika ifya cintu ca bufi iciitwa ‘ukwishiba.’”—1 Tim. 5:1; 6:20.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
1:18; 4:14—Finshi “fyasobelwe” pali Timote? Nalimo fyebo Paulo asobele pa milimo Timote ali no kulabomba mu cilonganino ca Bena Kristu. Paulo asosele ifi fyebo ilyo apuutilwemo no mupashi lintu ali ku Lustra pa lwendo lwalenga bubili ulwa bumishonari. (Imil. 16:1, 2) Ukulingana ne fyo Paulo ‘asobele,’ ibumba lya bakalamba ba mu cilonganino “lyabikile iminwe” pa wacaice Timote, ukumusala ukuti alebomba umulimo waibela.
2:15—Bushe umwanakashi kuti ‘apusuka shani pa mulandu wa kufyala abana’? Ukufyala abana, ukubasakamana, no kubika amano ku milimo ya pa ng’anda kuti ‘kwapusushako’ umwanakashi ku kuba ‘uwa mulomo kabili uuibika mu milandu ya bantu bambi.’—1 Tim. 5:11-15.
3:16—Bushe “inkama ya kwa Lesa iya ubu bukapepa” e cinshi? Kale sana, tacaishibikwe nga ca kutila abantu kuti banakila ukuteka kwa kwa Yehova umupwilapo. Lintu Yesu aishile pano calo no kuba ne cumfwila kuli Lesa mpaka ne mfwa, e lyo caishibikwe ukuti abantu kuti baba ne cumfwila cafikapo kuli Lesa.
6:15, 16—Bushe aya mashiwi yalanda pali Yehova Lesa nelyo pali Yesu Kristu? Aya mashiwi yalanda pali untu batila akamoneka, e kutila Yesu Kristu. (1 Tim. 6:14) Nga kumulinganya ku bantunse abateka kabili bashikulu, Yesu e “Wa Maka eka,” kabili eka fye e ushifwa. (Dan. 7:14; Rom. 6:9) Ukutula fye apo aila ku muulu, takuli umuntu nangu umo pano calo ‘uwingamumona.’
Ifyo Twingasambililako:
4:15. Nampo nga e lyo tusangwike Abena Kristu nelyo ni kale sana, tufwile ukulaesha na maka pa kuti tutwalilile ukulunduluka no kulakosha bucibusa bwesu na Yehova.
6:2. Nga ca kuti munyinefwe e watwingisha incito, tufwile ukulamubombela ukucila ne fyo twingabombela uushili Mwina Kristu munensu. Tatulingile ukumusuula pa mulandu fye wa kuti ni munyinefwe.
“BILA ICEBO, CINCILA”
Pa kukoselesha Timote ukuti akabe uwashipa na mu nshita isha-afya, Paulo alemba ukuti: “Umupashi Lesa atupeele te wa bukuuwe, lelo wa maka kabili uwa kutemwa kabili uwa mano ayatuntulu.” Timote bamufunda ukuti: “Umusha wa kwa Shikulu tafwile ukucita ulubuli, lelo afwile ukuba uwanakilila kuli bonse, uwafikapo ukusambilisha.”—2 Tim. 1:7; 2:24.
Paulo acincisha Timote ukuti: “Ikalilila mu fyo wasambilile kabili ifyo bakushinine ukuti fya cine.” Ubusangu bwaleya bulefulilako fye, e co umutumwa afunda kangalila wacaice ukuti: “Bila icebo, cincila . . . ulelungika, ulekalipila, ulekoselesha.”—2 Tim. 3:14; 4:2.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
1:13—Bushe “icipasho ca mashiwi ayatuntulu” e cinshi? “Amashiwi ayatuntulu” ni yalya “aya kwa Shikulwifwe Yesu Kristu,” e kutila amasambilisho ya Bena Kristu aya cine. (1 Tim. 6:3) Ifyo Yesu alecita no kusambilisha fyaleumfwana ne fyo Icebo ca kwa Lesa cisosa, kanshi “amashiwi ayatuntulu” kuti yalosha na kuli fyonse ifyo Baibolo isambilisha. Aya masambilisho kuti yalenga twaishiba ifyo Yehova enekela ifwe ukulacita. Twikatisha kuli ici cipasho ca mashiwi lintu tucita ifyo twasambilila muli Baibolo.
4:13—Bushe “impapa sha kulembapo” shali ni finshi? Amashiwi ya kuti “impapa sha kulembapo” yalosha ku fimfungwa fya mpapa ifyo balelembapo ifyebo. Paulo afwile alelomba ifimfungwa fimo fimo ifyo balembelepo Amalembo ya ciHebere pa kuti alebelengamo lintu ali mu cifungo mu Roma. Ifimfungwa fimo balefipangila ku macinda lelo fimbi balefipangila ku mpapa sha nama.
Ifyo Twingasambililako:
1:5; 3:15. Umulandu uukalamba uwalengele Timote abe ne citetekelo muli Yesu Kristu, icitetekelo icalemonekela muli fyonse ifyo alecita, wa kuti bamusambilishe Amalembo ya mushilo ukufuma ku bunya. Ala calicindama sana ukuti aba mu lupwa baletontonkanyapo sana pa fyo babomba uyu mulimo Lesa abapeela uwa kusambilisha abana!
1:16-18. Aba bwananyina nga bali na mesho, balebacusha, nelyo nga babapoosa mu fifungo, tufwile ukulabapepelako no kubafwilisha ukulingana na papelele amaka yesu.—Amapi. 3:27; 1 Tes. 5:25.
2:22. Abena Kristu, maka maka abacaice, tabafwile ukubika fye amano ku kutukusha imibili, ku fyangalo, ku nyimbo, ku fya kuleseshamo icitendwe, ku malyashi ya cabe cabe, na ku fintu fimbi ifyapalako ica kuti balafilwa no kubomba imilimo iisekesha Lesa.
[Icikope pe bula 31]
Ni kalata nshi iyapuutwamo iyo Paulo alekelesheko ukulemba?