Abapiina Lelo aba Cuma—Ni Shani Cingabe Fyo?

Imyanda ya myaka iyapitapo, umwaume wa mano alipepele ukuti esanguka umupiina. Mulandu nshi wa kulomba ica musango yu? Ni pa mulandu wa kuti alitiinine fyo ubupiina kuti bwasonkomona imibele ne ncitilo ishingalenga ukwampana kwakwe na Lesa ukuba mu busanso. Ici kuti camwenwa mu mashiwi yakwe aya kuti: “Mundiishe icilyo icinjene, . . . nalimo nabo mupina, no kwiba, kabili napelule shina lya kwa Lesa wandi.”—AMAPINDA 30:8, 9.

BUSHE ici cilepilibula ukuti umupiina te kuti abombele Lesa mu busumino? Nakalya! Ukutendeka fye na kale na kale, iminshipendwa ya babomfi ba kwa Yehova Lesa balisungilila bumpomfu kuli wene te mulandu na mafya ubupiina buleta. Na o Yehova alatemwa abamucetekela kabili alabapayanishisha.

Aba Busumino ba ku Kale

Umutumwa Paulo alipitile mu nshita sha macushi. (2 Abena Korinti 6:3, 4) Na kabili alilondolwele ‘ikumbi ilikulu’ ilya nte sha busumino pa ntanshi ya Bwina Kristu, bamo pali bene “baendawike nabafwale mpapa sha mpaanga ne mpapa sha mbushi, ababa no bubusu, . . . abalubanta mu matololo na mu mpili, na mu ninga ne ncengo sha pano nse.”—AbaHebere 11:37, 38; 12:1.

Umo uwa ba busumino ali ni kasesema Eliya. Lintu kwali icilala ca myaka itatu na hafu, Yehova alimupayanishishe ica kulya lyonse. Pa kubala, Lesa alengele bamwankole ukulamuletela umukate ne nama. (1 Ishamfumu 17:2-6) Pa numa, Yehova alifushishe mu cipesha mano ubuunga na mafuta fintu mukamfwilwa aleliishishamo Eliya. (1 Ishamfumu 17:8-16) Ica kulya cali icayanguka, lelo calisungilile kasesema, umwanakashi, no mwana wakwe umwaume.

Mu nshila imo ine, Yehova alisungilile kasesema wa busumino Yeremia mu nshita sha mafya ya fya bunonshi. Yeremia alipuswike lintu Babele ashingile Yerusalemu, ilyo abantu ‘balelya icilyo ica mu kulingwa kwa kufina, na mu kusakamikwa.’ (Esekiele 4:16) Mu kupelako, icipowe mu musumba calikulishe ica kuti abanakashi batendeke ukulya abana babo bene. (Inyimbo sha Bulanda 2:20) Nangu cingatila Yeremia alindikwe mu cifungo pa mulandu wa kushimikila mu kushipa, Yehova ashininkishe ukuti alepeelwa “umupusa wa mukate” cila bushiku “ukufika na ku kupwililila kwa mukate onse wa mu musumba.”—Yeremia 37:21.

E ico Yeremia, kwati ni Eliya, akwete ica kulya cinono. Amalembo tayatweba ico Yeremia alelya nelyo imiku alelya lintu umukate wapwile mu Yerusalemu. Lelo, twalishiba ukuti Yehova alimusungilile no kuti alipuswike ilya nshita yabipa iya cipowe.

Ilelo, ubupiina bwaba mwi sonde lyonse. Ukulingana na kabungwe ka United Nations, abapiina abengi basangwa mu Afrika. Ilyashi lyapekanishiwilwe ifya kusabankanishishamo amalyashi ilya United Nations mu 1996 lyatile: “Mupepi na hafu wa bekashi ba mu Afrika bapiina.” Te mulandu no kwingilishiwako kwa mafya yakalamba aya fya bunonshi, abena Afrika abalefulilako balebomfya ifishinte fya Baibolo mu bumi bwabo kabili balebombela Lesa mu busumino, abaacetekela ukuti akabasungilila. Langulukeni ifya kumwenako fimo ukufuma ku lubali lumo ulwe sonde lyesu ilya mafya.

Ukusungilila Ubufumacumi

Michael,a uwikala ku Nigeria, mulimi uwa bana 6 aba kusakamana. Asosa ukuti: “Calyafya ukuba uwa bufumacumi nga taukwete indalama sha kuliishishamo ulupwa lobe. Nangu cibe fyo, nga natunkwa ukuba incenjeshi, ndaicinkulako ilembo lya Abena Efese 4:28, ilisosa ukuti: ‘Uwibile eiba kabili; lelo ukucila acucutike, alebomba ku minwe yakwe icawama.’ E ico nga ca kuti natunkwa, ndaipusha ukuti, ‘Bushe ishi ndalama nalishibombela?’”

Michael alundapo ukuti: “Ku ca kumwenako, ilyo naleenda bushiku bumo, namwene icola capona ukufuma pali mpumpumpu. Nalifililwe ukwimika uwaleensha, e ico natoolele icola no kusanga ukuti mwiswile ndalama! Umwine namusangile ukupitila mu kubomfya ica kwishibilako icali mu cola kabili nalimubwesesha icola.”

Ukulwisha Ukupopomenwa

Umwaume ku kapinda ka kuso aka Afrika asoselo kuti: “Ubupiina bwaba kwati nauponena mu nindi iitali, ukulamona ulubuuto pa mulu na bantu baleyendela, lelo ukwabula ukukwata ishiwi lya kupundilako ukuti bakwaafwe nelyo ukulomba umutanto wa kufuminako.” Te ca kupapa lyene ukuti ubupiina ilingi line bulalenga ukupopomenwa no kukalifiwa! Na babomfi ba kwa Lesa bene kuti bamona ifyuma fya bambi no kutendeka ukutontonkanya ukuti mu bumi bwa bumpomfu tamwaba nelyo cimo. (Linganyeniko Ilumbo 73:2-13.) Bushe ni shani fintu ukuyumfwa kwa musango yu kwingacimfiwa?

Peter, uwa ku masamba ya Afrika, apokele penshoni pa numa ya kubombela ubuteko pa myaka 19. Nomba apusukila muli penshoni yakwe iinono. Peter asosa ukuti: “Lintu ndeyumfwa uwafuupulwa, ndaicinkulako pa fyo nabelengele muli Baibolo na mu mpapulo sha Watch Tower Society. Iyi micitile ikote ili mupepi no kupita, kabili tulelolela imicitile yawaminako.

“Na kabili ndatontonkanya pali 1 Petro 5:9, iisosa ukuti: ‘Mukaanyeni [Satana]; iminineni abakosa ndi mu citetekelo, pa kwishibo kuti bamunyinenwe ba pano isonde batuulo mutuulo uyo wine wa kucula.’ E ico nshilecula neka. Ifi fya kucinkulako filangafwa ukuleka ukutontonkanya pa fifuupula kabili ifilenga ukupopomenwa.”

Peter alundapo ukuti, “te ifi fyeka, Yesu alicitile ifipesha mano ifingi ilyo ali pe sonde, nangu ca kuti talengele uuli onse ukuba umukankaala. Mulandu nshi ningenekela ifyo kuti anenga umukankaala?”

Amaka ye Pepo

Ukupalama kuli Yehova mwi pepo ni nshila na imbi iya kucimfishamo ukutontonkanya kulenga ukufuupulwa. Lintu Mary asangwike umo uwa Nte sha kwa Yehova mu 1960, ulupwa lwakwe lwalimukeene. Mushimbe kabili nomba ali mu myaka yakwe iya ba 50, umubili walinakuka kabili mupiina. Nangu cibe fyo, alipimpa mu butumikishi bwa Bwina Kristu.

Mary asosa ukuti: “Lintu nayumfwa uwafuupulwa, ndapepa kuli Yehova. Nalishiba ukuti takuli uwingangafwilisha ukucila pa fintu engangafwa. Nalisambilila ukuti nga wacetekela Yehova, kuti akwaafwa. Lyonse ndebukisha amashiwi ya Mfumu Davidi, ayasangwa pa Ilumbo 37:25 aya kuti: ‘Nali umwaice, nomba ninkota; lelo nshamona uwalungama nalekeleshiwa, nangu bufyashi bwakwe bulepule cilyo.’

“Ndakoseleshiwa na ku fintu bamunyina na bankashi abakoloci bapitamo ifishimikwa mu Ulupungu lwa kwa Kalinda. Yehova Lesa alibaafwa, e ico nalishiba ukuti na ine akalangafwa pe. Alapaala akacito kandi akakushitisha fufu [ubuunga bwa kalundwe], kabili ndakumanisha ukukwata ifyo nkabila cila bushiku. Inshita shimo lintu nkwete fye indalama shinono ndetwishika ne ca kucita, Yehova alatuma umuntu uumpeelako ubupe no kutila, ‘We nkashi, shi sende ci.’ Yehova tabala anenge nsoni.”

Ukukatama kwe Sambililo lya Baibolo

Inte sha kwa Yehova shalikatamika isambililo lya Cebo ca kwa Lesa, Baibolo, ukusanshako fye na bapiina pali bene. John uuli ne myaka 60 ni painiya (kashimikila wa Bufumu uwa nshita yonse) kabili mubomfi utumikila mu cilonganino. Ekala mu cikuulwa icishakosa ica ntunti shibili umwikala indupwa 13. Ekala mu muputule wa ntunti ya kubalilapo, uwaakanishiwa na mapulanga ukufuma kuli imbi. Mwaba ifipuna fibili ifya kale ne tebulo ilyaisula ne fitabo fya kwafwa ukusambilila Baibolo. Alaala pa butanda.

John alepangapo dola umo ubushiku bumo mu kushitisha umukate, lelo lintu icalo cakwe cabindile ukushita ingano, alilufishe iyi nshila ya kupusukilamo. Asosa ukuti: “Inshita shimo ifintu filafya sana, lelo ndatwalilila na bupainiya. Ni Yehova ansungilila. Ndabomba incito yonse ningasanga kabili nshishintilila pa bwafwilisho ubuli bonse ubwa muntu nelyo muntu ukundiisha, nangu ca kuti bamunyina mu cilonganino balaafwa sana. Balangafwako ukufwaya incito ne nshita shimo balampako indalama.

“Ndalubulako inshita ya kubelenga Baibolo ne mpapulo sha Watch Tower Society. Nsoma ku maca lintu mu ng’anda muli tondolo no kubelenga ubushiku sana nga kuli amalaiti. Nalishiba ukuti mfwile ukutwalilila ne sambililo lya pa lwandi.”

Ukukansha Abana pa Kuti Bakakwate Umweo wa Muyayaya

Daniel alifwilwa kabili akwata abana 6. Mu 1985 incito yalipwile kuntu abombele imyaka 25, lelo alisangile incito nga shimashitolo. Asosa ukuti: “Ulupwa lwandi lulacula. Ino nshita tulya fye umuku umo ubushiku bumo. Inshita imo twaleele nsala inshiku shitatu. Twapusukile fye amenshi.”

Daniel ni eluda mu cilonganino. Asosa ukuti: “Nshipuswa mu kulongana, kabili ndakwata ifya kucita ifingi ukulosha ku milimo ya buLesa. Nga ca kuti kuli incito iili yonse ku Ng’anda ya Bufumu, ninshi mpaka fye nsangweko. Kabili lintu ifintu fyayafya, ndaicinkulako amashiwi ya kwa Petro kuli Yesu, ayalembwa pali Yohane 6:68 ayatila: ‘Mwe Shikulu, ni kuli ani twingaya?’ Nga naleka ukubombela Yehova, ni kwi ningaya? Amashiwi ya kwa Paulo ayo tusanga pa Abena Roma 8:35-39 na yo yene yalanenga ukuba no mupampamina pa mulandu wa kuti yalanga ukuti takuli icikatupaatulula ku kutemwa kwa kwa Lesa na Kristu. Iyi e mibele mfundisha abana bandi. Lyonse ndabeba ukuti tatufwile ukulaba Yehova.” Ukupimpa kwa kwa Daniel, pamo ne sambililo lya Baibolo ilya lupwa ilya lyonse, fintu fyaafwilisha abana bakwe.

Ukuba Abape

Umo kuti pambi atontonkanya ukuti abapiina bene bene te kuti basangwileko indalama sha kwafwilisha ifya Bufumu. Lelo te fyo caba. (Linganyeniko Luka 21:1-4.) BaNte bamo ku Ghana abaliila mu bulimi balaputulako incende ya mabala yabo ku kwafwilisha ifya Bufumu bwa kwa Lesa. Nge filimwa fya ilya ncende fyashitishiwa, indalama shibomfiwa fye ku fya Bufumu, ukusanshamo no kusangwilako ku Ng’anda ya Bufumu iya Nte sha kwa Yehova intu balonganinamo.

Joan, uwikala ku ncende yabela lwa pa kati ka Afrika, ni painiya. Pa kuti aliishe wiba uwalwala ubulebe na bantu bane asunga, alashitisha umukate. Lintu icilonganino alonganako calekabila ifipuna fya Ng’anda ya Bufumu, ulupwa lwa kwa Joan lwapingwilepo ukusangwilako shonse indalama lwakwete mu ng’anda. Ico cabashile ukwabula apa kuma ukuboko. Nangu cibe fyo, ubushiku bwakonkelepo, ukwabula ukwenekela umuntu umo abweseshe inkongole sha kale, ukubapeela indalama isho balabilenako!

Joan wa nsansa kabili tasakamana sana pa lwa ndalama. “Ndalondolwela Yehova imibele yandi mwi pepo, no kuya mu butumikishi bwa mwi bala. Twalishiba ukuti takwaba isubilo ilikalamba ilya nshita shawaminako muli iyi micitile ya fintu. Nalyo line, twalishiba ukuti Yehova akalatupayanishisha.”

Ukulangisha Ukupikintika

Inte sha kwa Yehova shishibikwa pa kutemwana kwaba pali shene. (Yohane 13:35) Abakwata indalama balaafwa Abena Kristu banabo ababulishe. Ilingi line uku kwaafwa kwishila mu bupe kabili inshita shimo ngo bwafwilisho ukupitila mu kubafwaila incito.

Mark, uwikala ku Congo, alilwala ifibashi. Fyalilemanika ifikondo fyakwe ne minwe. E ico, pa kwenda ashintilila pa fya kuseemenako. Lintu Mark apingwilepo ukubombela Yehova, atendeke ukwalula ubumi bwakwe apakalamba. Mu cifulo ca kulomba ica kulya nga fintu alecita kale, atendeke ukulailimina ica kulya umwine. Alepangako na matafwali ya mpimbili ayo aleshitisha.

Te mulandu no bulema bwakwe, Mark alitwalilile ukupikintika. Mu kupelako ashitile incende imo no kukuulapo ing’anda yalinga. Ilelo, Mark ni eluda mu cilonganino kabili alicindikwa mu tauni ekala. Nomba alafwilishako bambi abapiina.

Kwena, mu ncende ishingi incito shalyafya sana ukusanga. Eluda wa Bwina Kristu uubombela pe ofesi lya Watch Tower Society mu ncende yabela lwa pa kati ka Afrika alembele ukuti: “Bamunyina abengi kuno baba pa bulofwa. Bamo baleesha ukufwaya utwa kuibombela, lelo ici calyafya. Abengi balipelulula ukuti bali no kucula nangu bacite shani, e ico balisalapo ukuipusula lwa ku mubili ukupitila mu kubombako nga batumikishi bapainiya. Mu kucite co, abengi balasanga ukuti balapaalwa sana ukucila nga ca kuti balikwete incito iyo balefolako indalama shinono nelyo iyo tabalefola.”

Yehova Alasungilila Abantu Bakwe

Yesu Kristu asosele pa lwa mwine ukuti: “Bamumbwe bali ne miimba, ne fyuni fya mu muulu fili ne fisansala, lelo Umwana wa muntu takwete apa kusaisho mutwe.” (Luka 9:58) Mu kupalako, umutumwa Paulo alembele ukuti: “Ukufika kuli ino nshita tuumfwe nsala, tuumfwe cilaka, tuli ubwamba, kabili tutuutwamo ififunshi, tuli ngulufi.”—1 Abena Korinti 4:11.

Yesu na Paulo basalilepo ukwikala ubumi bwayanguka pa kuti bengabombesha sana mu butumikishi bwabo. Abena Kristu ba muno nshiku abengi bapiina pa mulandu wa kuti takuli ico bengacitapo. Nangu cibe fyo, balabomfya ifishinte fya Baibolo mu bumi bwabo kabili no kufwaya ukubombela Lesa mu kupimpa. Balishiba ukuti Yehova alibatemwisha ilyo balemona bucine bwa bulayo bwa kwa Yesu ubwa kuti: “Lelo mubale mufwaye ubufumu bwa kwa Lesa no bulungami bwakwe, ne fi fyonse [ifya ku mubili] fikalundwako kuli imwe.” (Mateo 6:25-33) Mu kulundapo, aba babomfi ba kwa Lesa abapiina balishininkisha ukuti “ipaalo lya kwa Yehova lyene lilacindamika.”—Amapinda 10:22.

[Futunoti]

[Akabokoshi pe bula 6]

“Bakacita wa Cebo” ni Bani?

UKULINGANA no kusapika kwa Gallup ukwa mu 1994, amaperesenti 96 aya bena Amerika “basumina muli Lesa nelyo mu mupashi waba konse.” Magazini wa U.S.News & World Report atile, na kabili mwaliba “amacalici yafulilako ku muntu umo umo mu United States ukucila mu calo icili conse pe Sonde.” Te mulandu no kukwata iyi mimonekele ya bukapepa, George Gallup, Jr. uwakokola muli uku kusapika asosa ukuti: “Icishinka cine cine ca kuti, abena America abengi tabaishiba ico basuminamo nelyo umulandu.”

Ifipendo na kabili filangilila ukuti paliba ubupusano bukalamba pa kati ka fisumino fya mipepele ifya bantu abengi ne ncito shabo. Ku ca kumwenako, kalemba Jeffery Sheler asosa ukuti, “abasambilila ifya kwangalila capamo basola ukuti mu fifulo fimo ifya mu calo umwaba sana bampulamafundee mu fifulo fine umo ubusumino bwa mipepele ne ncitilo fyakosesha.

Ici tacifwile ukutupapusha. Mulandu nshi? Pa mulandu wa kuti ukutula fye mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, umutumwa Paulo asokele Abena Kristu banankwe ukucenjela kuli abo ‘basosa ukuti baishiba Lesa, lelo abamukaana kuli milimo yabo.’ (Tito 1:16) Mu kulundapo, Paulo aebele umulumendo Timote ukuti “inshiku sha kulekelesha” shikeshibikilwa ku bantu “abakwate mimonekele ya bukapepa, lelo abakaana amaka ya buko.”—2 Timote 3:1, 5.

Nangu cibe fyo, Abena Kristu ba cine, bacita apo benjapesha ku kubaka ikambisho lya kwa Yesu Kristu ilya ‘kuya, no kulenga aba nko shonse ukuba abasambi.’ (Mateo 28:19) Muli iyi nshila ‘baba bakacita wa cebo, te ba kuumfwa fye iyo.’—Yakobo 1:22.

[Icikope pe bula 7]

Isambililo lya Baibolo lyalikatamikwa na bantu mwi sonde lyonse