Cenjeleni na Bakapumya!

Ilelo, ifya kusobela nafifula, kabili ubukwebo bulanda pa fili no kucitika ku ntanshi nabufula nga nshi. Inyunshipepala ya The Daily Telegraph iya ku London yatila, “Lintu umwaka wa 2000 ulepalamina, icintu cimo icipya lelo ico twaleenekelako panono cilecitika. Amakana ya bantu baleelenganyako ifintu fimo ifishili fya cifyalilwa kabili ilingi line ifya kutiinya pa lwa nshita ya ku ntanshi.” Ku bengi abakonkamo mu lyashi uku kufwaisha ukwishiba ifya ku ntanshi kwaba fye kubwekeshapo kwa fintu baleenekela ukwaluka ku numa ukushafikilishiwe.

ILYO ukwendela pali bakabalwe kwalefulilako mu mwanda wa myaka uwalenga 19, umuntu umo aasobele ukuti imisumba ya ku Bulaya kwi pele pele yaali no kwisulamo amafi ya bakabalwe. Kwena, ukusobela kwakwe kwaishileba ukwa bufi. E co, lintu yalekomaila pa fyo ifisobelwa fikaana ukufikilishiwa libili libili, inyunshipepala ya The Times iya ku London yatile: “Ukulanda pa fya ku ntanshi kwaba fye mwina wa mafi ya bakabalwe.”

Bambi balapumya abo abamona ubwafya ku ntanshi. Ku ca kumwenako, profesa wa fya bukwebo umo pa yuniversiti ya ku United States, asonsombele abasoka pa lwa konaika kwa filengwa na Lesa ukuti balape nga ca kuti ifintu fikabipilako. Nge fyo cashimikwa muli magazini wa New Scientist, apaasha ukuti “umusango wa bumi bwesu ulewaminako kabili ukatwalilila ukulawaminako fye lyonse.”

Muli ici cimfulumfulu ica kusobela ifintu no kusuusha ifyasobelwa, abengi basumina ukuti tapakabe fye nangu cimo icikaaluka. Ukupitila mu kupumya itontonkanyo ilili lyonse ilya kuti Lesa akacitapo cimo pa milandu ya bantunse, bapashanya bakapumya ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E.

Bushe Fyonse Fyaikalilila Cimo Cine?

Kalata wa bubili uwalembelwe no mutumwa wa Bwina Kristu Petro, mupepi na 64 C.E., asokele ukuti: “Mu nshiku sha kulekelesha mukesa bakapumya ne fya kupumya fyabo, abendo mwabelo lunkumbwa lwabo lwine.”—2 Petro 3:3.

Bakapumya bafwaya ico balepumyapo cimoneke kwati tacilimo amano. Uunakila ku kupumya kuti pambi alewila mu citeyo ca bukaitemwe pantu kapumya ilingi line afwaya abalekutika bapashanye inshila aletontonkanishishamo ifintu. Nakalimo bakapumya bamo abo Petro asokelepo e fyo baali, “abendo mwabelo lunkumbwa lwabo lwine.” Pa kusokako bakabelenga bakwe, umutumwa abomfeshe imilandile ya kukomailapo. Asokele pa lwa kwisa kwa “bakapumya ne fya kupumya fyabo.”

Balya bakapumya ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo balitwishiike bucine bwa [“ukubapo kwalaiwe, NW],” ukwa kwa Kristu, abati: “Kuli kwi kubapo kwakwe kwalaiwe? Pantu, ukufuma pa bushiku ubo ifikolwe fyesu fyaponene mu tulo mu mfwa, ifintu fyonse fyaikalilila filya fyali ukutula pa citendekelo ca kulenga.” (2 Petro 3:4, NW) E fyo kwamoneke kuli bene. Nalyo line, ku numa mu mwaka wa 33 C.E., Yesu aalisobele akayofi ka musumba wa Yerusalemu. Atile, “Inshiku shikakufikila, ilyo abalwani bobe bakakushingulushe camba, no kukushinga, no kukucandila konse konse, no kufuntula iwe na bana bobe abali muli iwe, kabili tabakashe muli iwe ilibwe limo pa libiye.” Fintu abalepumya uko kusoka balubile! Mu 70 C.E., imilalo ya ciRoma yashingile Yerusalemu no konaula umusumba, na bekashi ba uko abengi balifwile. Mulandu nshi abekashi abengi aba muli uyu musumba bashaipekanishishe kuli aka kayofi? Pantu tabailwike ukuti Lesa alishile bapempula ukupitila mu Mwana wakwe, Yesu.—Luka 19:43, 44.

Umutumwa Petro alosha ku fyo Lesa Wa maka yonse ali no kucitapo ku ntanshi. Petro asoka ukuti, “Ubushiku bwa kwa Shikulu bukesa ngo mupupu.” (2 Petro 3:10) Pali ilya nshita Lesa akafumyapo abashipepa mwi sonde lyonse no kubaka bonse abapingulwa ukuba abalungama. Nga fintu uno magazini libili libili aalondolola, “ukubapo” kwa kwa Kristu Yesu kwatendeke mu 1914. Lelo ukubombo mulimo wakwe nga Kapingula wa kwa Lesa uwa kufumyapo ububifi kucili ku ntanshi. E calenga, ukusoka kwa mutumwa ukwa kucenjela na bakapumya nakucilapo kuba ukwe pamfya ilelo.

Pambi kale kale mwalipembelela pa nshita ntali ukuti Lesa acitepo cimo pa milandu ya bantunse. Cinshi cikamwafwa ukutwalilila ukulalolela mu kutekanya ukwabulo kunakila bakapumya? Belengeni ifyakonkapo.

[Amashiwi pe bula 4]

‘Inshiku shikakufikila, ilyo abalwani bobe . . . bakakushinga, no kukucandila konse konse, . . . kabili tabakashe muli iwe ilibwe limo pa libiye.’ Uko takwali kusoka kwa kupumya. Imilalo ya ciRoma yaonawile Yerusalemu, na bekashi ba uko abengi balifwile.