Icipandwa 43

Umusumba Wabengeshima

Icimonwa 16—Ukusokolola 21:9–22:5

Umutwe wa lyashi: Ukulondololwa kwa Yerusalemu Mupya

Inshita ya kufikilishiwa: Pa numa ya bucushi bukalamba no kubikwa ku cilindi ca ku mbo kwa kwa Satana

1, 2. (a) Ni kwi kuntu malaika asenda Yohane ku kumona Yerusalemu Mupya, kabili kucilana nshi twamona pano? (b) Mulandu nshi ici cibelele akalume ka Ukusokolola kakulisha?

MALAIKA asendele Yohane mu matololo ku kumulanga Babiloni Mukalamba. Nomba umo uwe bumba limo line lya bumalaika atungulula Yohane ku lupili lwasansama. Mwandi kucilana kuntu amona! Pano tapali musumba wakowela, uwa bucisenene ukupala cilende wa cina Babiloni, lelo Yerusalemu Mupya—uwasanguluka, uwa bumupashi, uwa mushilo—kabili uleika ukufuma ku mulu kwine.—Ukusokolola 17:1, 5.

² Nangu fye ni Yerusalemu wa pe sonde tabalile akwato bukata bwaba ngo bu. Yohane atweba ati: “E lyo kwaishile umo wa muli bamalaika cinelubali abaali ne nweno cinelubali ishaisulamo [ifinkunka] cinelubali ifya kulekelesha; na o alandile na ine, ati, Isa kuno, ndekulanga Nabwinga, umukashi wa Mwana wa mpaanga. Awe ansendele ndi mu [mupashi], antwele ku lupili lukalamba, ulwasansama, anangile Umusumba wa mushilo. Yerusalemu, uleika mu mulu kuli Lesa, naukwato bukata bwa kwa Lesa.” (Ukusokolola 21:9-11a) Ukufuma pali ilya ntunga yasansuka ya lulya lupili lwapuulama, Yohane alengula umusumba wayemba mu kulonsha kwa uko konse ukwayemba. Abantu ba citetekelo baba mu kwenekela kwapamfya ukwa kwisa kwa uko ukutula apo umutundu wa muntu waponene mu lubembu ne mfwa. Mu kupelako uli pano! (Abena Roma 8:19; 1 Abena Korinti 15:22, 23; AbaHebere 11:39, 40) Uli musumba wawamisha uwa ku mupashi, uwapangwa na bakasunga ba bumpomfu aba cishinka 144,000, uwa bengeshima mu mushilo wa uko kabili uubelebesha ubukata bwine bwa kwa Yehova. Pano e pali akalume ka Ukusokolola akakulisha!

 3. Ni shani Yohane alondolola ukuyemba kwa Yerusalemu Mupya?

³ Yerusalemu Mupya wa kuputukisho kupeema mu kuyemba kwa uko: “Icengelo ca uko capale libwe ilyaumo mutengo, nge libwe lya yaspi ilyabeeka nga krustali; uli ne linga likalamba ilyalepa, ilili ne mpongolo ikumi na shibili, na pa mpongolo isho bamalaika ikumi na babili; palembwapo na mashina, ni yalya ya mikowa ikumi na ibili ya bana ba kwa Israele, impongolo shitatu ku kabanga, impongolo shitatu ku kapinda ka ku kuso, impongolo shitatu ku kapinda ka ku kulyo, impongolo shitatu ku masamba. Ne linga lya Musumba lili ne fya kukuulapo ikumi na fibili, apaba na mashina ikumi na yabili ya batumwa ikumi na babili ba Mwana wa mpaanga.” (Ukusokolola 21:11b-14) Ifyo caba icalingisho kuti ukulambatikwa kwa kutendekelako kuntu Yohane alemba kwa kubengeshima kwabembela! Ukusaama nga nabwinga mupya, Yerusalemu Mupya apanga nkobekelwa walinga wa kwa Kristu. Abeeka mu mupapamina, nge fyo caba icalinga ku cabumbwa ca kwa “Shifwe wa fya lubuuto.”—Yakobo 1:17.

 4. Cinshi cilangililo kuti Yerusalemu Mupya tali luko lwa ku mubili lwa Israele?

⁴ Pa mpongolo sha uko 12, palembwa amashina 12 ya mikowa ya kwa Israele. E ico, uyu musumba wa cimpashanya wapangwa na ba 144,000, abakakatikwe ukufuma “mu mikowa yonse iya bana ba kwa Israele.” (Ukusokolola 7:4-8) Mu kumfwana ne ci, ifya kukuulapo fyakwata pali yene amashina ya batumwa 12 aba Mwana wa mpaanga. Ee, Yerusalemu Mupya tali luko lwa ku mubili lwa kwa Israele uwashimpilwe pa bana ba kwa Yakobo 12. Ali ni Israele wa ku mupashi, uwashimpilwe pa “batumwa na bakasesema.”—Abena Efese 2:20.

 5. Cinshi cilangishiwa kwi “ilinga likalamba ilyalepa” ilya Yerusalemu Mupya kabili ku cishinka ca kuti bamalaika babikwa pa mpongolo imo na imo?

⁵ Umusumba wa cimpashanya wakwata ilinga likalamba. Mu nshita sha pa kale, amalinga ya musumba yalekuulilwa umutelelwe ukusungila ku nse abalwani. “Ilinga likalamba ilyalepa” lya Yerusalemu Mupya lilangisho kuti aba mu mutelelwe wa ku mupashi. Takuli mulwani wa bulungami, takuli uushasanguluka nelyo uwabulwa ubufumacumi, akabala akwata amaka ya kwingila. (Ukusokolola 21:27) Lelo kuli abo abasuminishiwa ukwingila, ukwingila uyu musumba wayemba kwapalo kwingila Paradise. (Ukusokolola 2:7) Pa numa ya kutamfiwa kwa kwa Adamu, bakerubi babikilwe ku ntanshi ya Paradise wa kutendekelako ku kusungila ku nse abantunse bakowela. (Ukutendeka 3:24) Mu kupalako, bamalaika babikwa pa bwingililo bumo na bumo ubwa musumba wa mushilo Yerusalemu ku kushininkisha umutelelwe wa ku mupashi uwa musumba. Mu cine cine, ukupulinkana mu nshiku sha kulekelesha, bamalaika balacingilila icilonganino ca Bena Kristu basubwa, icisanguka Yerusalemu Mupya, ukufuma ku kukantaika kwa cina Babiloni.—Mateo 13:41.

Ukupima Umusumba

 6. (a) Ni shani Yohane alondolola ukupimwa kwa musumba, kabili cinshi ico uku kupima kulangilila? (b) Cinshi limbi cingalondolola ukuti icipimo cabomfiwe cali “ku kulinga kwa buntunse, e kutila pa kwa kwa malaika”? (Mona utulembo twa pe samba.)

⁶ Yohane atwalilila ukulondolola kwakwe ati: “Kabili uwalandile na ine ali ne cilingilo, itete lya golde, ilya kuti alingileko Umusumba, ne mpongolo sha uko, ne linga lya uko. Umusumba waikala uwa fitumba fine ifilingene, no butali bwa uko bulingene no bufumo; na o alingile Umusumba kwi tete, nalimo bamailosi ikana limo ne myanda isano, ubutali bwa uko no bufumo no kusansama nafilingana; alingile ne linga lya uko imikono umwanda umo na makumi yane na ine, ku kulinga kwa buntunse, e kutila kwa kwa malaika.” (Ukusokolola 21:15-17) Lintu umwashila mwe tempele mwapiminwe, ici caebekeshe ukufikilishiwa kwa mifwaile ya kwa Yehova ukulosha kuli lyene. (Ukusokolola 11:1) Nomba, ukupima kwa kwa malaika ukwa Yerusalemu Mupya kulangisha ifyo imifwaile ya kwa Yehova ishaluka yaba ukulosha kuli uyu musumba ukata.a

 7. Cinshi camonekesha ku lwa fipimo fya musumba?

⁷ Fintu uyu uli musumba wamonekesha! Ukuba monse uwa mbali mutanda ishalingana bwino bwino ama furlong 12,000 (mupepi na amakilomita 2,220) mu bufumo no kusaalala, ukushingulukwa ne linga ilya mikono 144, nelyo amamita 64, mu kusansama. Takuli musumba wa cine cine uuwingakwata ifipimo fya musango yo. Kuti wafimba impanga iili apepi imiku 14 ubukulu ukucila Israele wa muno nshiku, kabili kuti wapuulama apepi amakilomita 560 mu lwelele lwa ku nse! Ukusokolola kwapeelwe mu fishibilo. E co, finshi ifyo ifi fipimo fitweba ku lwa Yerusalemu Mupya wa ku mulu?

 8. Cinshi cilangishiwa ku (a) amalinga ya musumba ayasumbuka imikono 144? (b) icipimo ca ma furlong 12,000 aya musumba? (c) umusumba ukuba uwa mbali mutande ishalingana bwino bwino mu mibele?

⁸ Ukusansama kwa malinga imikono 144 kutwibukisho kuti umusumba wapangwa na ba 144,000 abana ba ku mupashi abapokelelwa kuli Lesa. Impendwa 12 iyo imoneka mu cipimo ca ma furlong 12,000 aya musumba—mu kuba no kuleepa, ukusaalala, no kusansama ifyalingana—fibomfiwa mu mampalanya mu kwimikwa kwa kuteyanya mu busesemo bwa Baibolo. E ico, Yerusalemu Mupya ateyanishiwa mu kuwamisha mu mitantikile ya kuteyanya ku kupwilikisha imifwaile ya kwa Lesa iya ciyayaya. Yerusalemu Mupya, pamo ne Mfumu Yesu Kristu, e kuteyanya kwa Bufumu ukwa kwa Yehova. Lyene kuliko imibele ya musumba: iya mbali mutanda ishalingana bwino bwino. Mwi tempele lya kwa Solomone, Umwashilisha, umwali icakwimininako ca cimpashanya ca kubapo kwa kwa Yehova, cali ca mbali mutanda ishalingana bwino bwino. (1 Ishamfumu 6:19, 20) Ifyo cili icalinga, lyene, ukuti Yerusalemu Mupya, uwasanikilwa ku bukata bwa kwa Yehova umwine, amonwa nga uwapwililika, pa cipimo cakulisha ica mbali mutanda ishalingana bwino bwino! Ifipimo fya uko fyonse fintu fyalingana mu kupwililika. Uli musumba uwabulwamo impuso nelyo ukupelebela.—Ukusokolola 21:22.

Ifya Kukuulilako Fyaumo Mutengo

 9. Ni shani Yohane alondolola ifya kukuulilako umusumba?

⁹ Yohane atwalilila ukulondolola kwakwe ati: “No bukuule bwe linga lya uko ni yaspi, no Musumba ni golde uwine wine, kwati cilola icalengama. Ifya kukuulapo ilinga lya Musumba nafipuulamikwa amabwe ayaumo mutengo aya misango yonse: ica kukuulapo ca ntanshi ni yaspi; ica cibili, ni safiri; ica citatu, ni kalkedone; ica cine, ni smaragidi; ica cisano, ni sardonukisi; icalenga mutanda, ni sardi; icalenga cinelubali, ni krusoliti; icalenga cinekonsekonse, ni beruli; icalenga pabula, ni topashi; icalenga ikumi, ni krusoprashi; icalenga ikumi na cimo, ni uakinti; icalenga ikumi na fibili, ni ametusti. Ne mpongolo ikumi na shibili ni bamargariti ikumi na babili, impongolo imo imo yali ni margariti umo; ne misebo ya Musumba ni golde uwine wine, nge cilola icalengama.”—Ukusokolola 21:18-21.

10. Cinshi cilangishiwa ku cishinka ca kuti umusumba wakuulilwa yaspi, golde, no “mabwe ayaumo mutengo aya misango yonse”?

¹⁰ Imikuulilwe ya musumba mu cine cine intu yabengeshima. Mu cifulo ca fibombelo fya mu mushili, ifya pa calo ukupala iloba ne libwe, tubelenga ulwa yaspi, golde walopololwa, na “mabwe ayaumo mutengo aya misango yonse.” Ifyo ifi filangisha mu kulinga ifibombelo fya kukuulila ifya ku mulu! Takuli icingacilapo ukuyemba. Icipao ca cipingo ica pa kale cakupilweko golde wine wine, kabili mu Baibolo ici cibombelo ilingi cimininako ifintu ifisuma kabili ifya mutengo. (Ukufuma 25:11; Amapinda 25:11; Esaya 60:6, 17) Lelo Yerusalemu Mupya onse fye, nangu fye ni bacinkwete bakwe, fyakuulilwa “golde uwine wine, kwati cilola icalengama,” ukulangisho kuyemba no mutengo wine wine uyo uupelenganya ukwelenganya.

11. Cinshi cebekesho kuti abo bapanga Yerusalemu Mupya bakabalika no kupulamo kwasumbukisha ukwa kusanguluka kwa ku mupashi?

¹¹ Takuli kalopola wa buntunse wingaletako golde wasanguluke fyo. Lelo Yehova e Kalopola Mukalamba. Wena ekala nga “uwa kulopola kabili uwa kusangulula silfere,” kabili alopolola umo umo, ifilundwa fya citetekelo fya Israele wa ku mupashi “nga golde na silfere,” ukufumya muli bene ifiko fyonse. Bantu umo umo beka fye abalopololwa mu cine cine no kusangululwa mu kupelako abakapanga Yerusalemu Mupya, kabili muli iyi nshila Yehova akakuula umusumba ne fya kukuulila ifya mweo ifya bengeshima no kupulamo kwasumbukisha ukwa kusanguluka kwa ku mupashi.—Malaki 3:3, 4.

12. Cinshi cilangililwa ku cishinka ca kuti (a) ifitendekelo fya musumba fyasaamikwa na mabwe yaumo mutengo 12? (b) impongolo sha musumba ni bamargariti?

¹² Nangu fye fitendekelo fya musumba fyaba ifyayemba, ukupuulamikwa ku mabwe yaumo mutengo 12. Ici ciita ku muntontonkanya shimapepo wa pa kale uwa ciYuda, uyo pa nshiku sha kusefya afwele icinkutu capampamikwemo amabwe yaumo mutengo yalekanalekana 12 kwati kupala ayalondolwelwe pano. (Ukufuma 28:15-21) Mu kushininkisha ici tacili ca mankumanya fye! Ukucila, cebekesha imibombele ya bushimapepo bwa Yerusalemu Mupya, umo Yesu, Shimapepo Mukalamba wakulisha, “e nyali.” (Ukusokolola 20:6; 21:23; AbaHebere 8:1) Na kabili, kupitila muli Yerusalemu Mupya emo amashuko ya butumikishi bwa bushimapepo mukalamba bwa kwa Yesu yeshila ku mutundu wa muntu. (Ukusokolola 22:1, 2) Impongolo 12 sha musumba, imo imo ukuba margariti wa kuyemba kukalamba, shiita ku muntontonkanya icilangililo ca kwa Yesu icapashenye Ubufumu kuli margariti wa mutengo ukalamba. Bonse abengila ukupitila muli isho mpongolo bakaba na balangisha ukutasha kwa cine cine ukwa mutengo wa ku mupashi.—Mateo 13:45, 46; linganyako Yobo 28:12, 17, 18.

Umusumba wa Lubuuto

13. Cinshi mu kukonkapo Yohane asosa ukulosha kuli Yerusalemu Mupya, kabili mulandu nshi umusumba ushikabila itempele lya cine cine?

¹³ Mu nshita ya kwa Solomone, Yerusalemu atekelwe kwi tempele lyakuulilwe pa cifulo ca musumba casumbukisha icasansuka pa Lupili lwa Moria ulwa ku kapinda ka ku kuso. Lelo ni shani ku lwa Yerusalemu Mupya? Yohane atila: “Kabili nshamwenemo itempele; pantu [Yehova, “NW”] Lesa, no Mwana wa mpaanga, e tempele lya uko. Kabili Umusumba taukabila kasuba nangu mweshi ukuti fibalikilepo; pantu ubukata bwa kwa Lesa bwaliubuutusha, ne nyali ya uko Mwana wa mpaanga.” (Ukusokolola 21:22, 23) Mu cine, takuli kukabila kwa kukuula itempele lya cine cine muno. Itempele lya ciYuda lya pa kale lyali cipasho fye, kabili ukufikilishiwa kwa ico cipasho, itempele likalamba lya ku mupashi, lyabako ukutula apo Yehova asubile Yesu nga Shimapepo Mukalamba mu 29 C.E. (Mateo 3:16, 17; AbaHebere 9:11, 12, 23, 24) Itempele kabili litubulula ibumba lya bushimapepo lipeela amalambo kuli Yehova ku busuma bwa bantu. Lelo bonse abali ulubali lwa Yerusalemu Mupya ni bashimapepo. (Ukusokolola 20:6) Kabili ilambo likalamba, ubumi bwa buntunse bwa kwa Yesu wapwililika, lyapeelwa umuku umo ku nshita yonse. (AbaHebere 9:27, 28) Ukulundapo, Yehova umwine wine alafikwako ku uuli onse uwikala mu musumba.

14. (a) Mulandu nshi Yerusalemu Mupya ashikabila kasuba no mweshi ukubalikila pali wene? (b) Cinshi ubusesemo bwa kwa Esaya bwasobele ukukuma ku kuteyanya kwa kwa Yehova ukwa mu kubumbwa konse, kabili ni shani Yerusalemu Mupya abimbwa muli ici?

¹⁴ Lintu ubukata bwa kwa Yehova bwapitile pali Mose pa Lupili lwa Sinai, bwalengele impumi ya kwa Mose ukubengeshima nga nshi ica kuti aali no kufimbako ukufuma ku bena Israele babiye. (Ukufuma 34:4-7, 29, 30, 33) Bushe kuti waelenganya, lyene, ukubengeshima kwa musumba uyo mu kubelelela wasanikilwa no bukata bwa kwa Yehova? Umusumba wa musango yo te kuti ukwate inshita ya bushiku. Te kuti ukwate ukukabila kwa kasuba ka cine cine nelyo umweshi. Ku ciyayaya kuti ulebengeshimyo lubuuto. (Linganyako 1 Timote 6:16.) Yerusalemu Mupya owa muli uyo musango wa lubuuto lwabembela. Mu cine cine, uyu nabwinga na Shibwinga wakwe Imfumu basanguka umusumba ukalamba wa kuteyanya kwa kwa Yehova ukwa mu kubumbwa konse—“umwanakashi” wakwe, “Yerusalemu wa mu mulu”—ukukuma kuli uyo Esaya asesemene ati: “Akasuba takakabele iwe kabili ulubuuto mu kasuba, kabili ku kubeeka kwa uko umweshi tawakabuutushishe iwe mu bushiku, lelo Yehova akaba kuli iwe ulubuuto lwa muyayaya, kabili Lesa obe akabo bukata bobe. Takakawe kabili akasuba kobe, no mweshi obe tawakatobolwe; pantu Yehova akaba kuli iwe ulubuuto lwa muyayaya, shikapwa ne nshiku sha kuloosha kobe.”—Esaya 60:1, 19, 20; Abena Galatia 4:26.

Ulubuuto ku Nko

15. Mashiwi nshi aya Ukusokolola ayakuma kuli Yerusalemu Mupya yapalana no busesemo bwa kwa Esaya?

¹⁵ Ubusesemo bumo bwine na kabili bwasobele ukuti: “Ne nko shikesa ku lubuuto lobe, ne shamfumu ku kubalika kwa kutula kobe.” (Esaya 60:3) Ukusokolola kulangisha ukuti aya mashiwi kuti yasanshiwa muli Yerusalemu Mupya: “Ne nko shikenda mu lubuuto lwa uko; ne shamfumu sha pe sonde shikaletamo ifya bucindami fya shiko; ku mpongolo sha uko takwakesalwe akasuba, pantu ubushiku tabwakabeko kulya; kabili shikaletamo ifya bucindami ne fya bukata fya nko.”—Ukusokolola 21:24-26.

16. Ni bani bali “inko” ishikendela mu lubuuto lwa Yerusalemu Mupya?

¹⁶ Ishi “inko” ni bani abendela mu lubuuto lwa Yerusalemu Mupya? Bali bantu, kale abali ulubali lwa nko ulwa ici calo cabipa, abayankwile ku lubuuto lwasanikwe ukupitila muli uyu musumba wa ku mulu uwa bukata. Solwesolwe mu kati kabo libumba likalamba, abo kale kale baisa ukufuma “ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu na ba ndimi” kabili bapepa Lesa akasuba no bushiku mwi longo ne bumba lya buYohane. (Ukusokolola 7:9, 15) Pa numa Yerusalemu Mupya aika ukufuma ku mulu na Yesu abomfya imfungulo sha ku mfwa na Hades ku kubuusha abafwa, bakalundwako na mamilioni yafulilako, abo kale bafumine ‘mu nko,’ abesa ku kutemwa Yehova no Mwana wakwe, Umulume wapala Umwana wa mpaanga uwa Yerusalemu Mupya.—Ukusokolola 1:18.

17. Ni bani bali “ishamfumu sha pe sonde” “shikaletamo ifya bucindami” mu Yerusalemu Mupya?

¹⁷ Ni bani, lyene, bali “ishamfumu sha pe sonde” abakaletamo “ifya bucindami”? Tashili shamfumu sha cine cine isha pe sonde nge bumba, pantu batentemukila mu bonaushi balelwisha Ubufumu bwa kwa Lesa pa Armagedone. (Ukusokolola 16:14, 16; 19:17, 18) Bushe ishamfumu kuti baba bamo aba pa mutande wasumbuka uwa nko abasanguka ulubali lwe bumba likalamba, nelyo bushe shamfumu shabuushiwa abakanakila ku Bufumu bwa kwa Lesa mu calo cipya? (Mateo 12:42) Nakalya, pantu ku lubali lukalamba, ubukata bwa shamfumu sha musango yo bwali bwa mu calo kabili bwaliloba apalepa ukutula ilyo. “Ishamfumu sha pe sonde,” lyene, abaleta ubukata bwabo muli Yerusalemu Mupya balingile ukuba ba 144,000, “[abashitilwe, NW] . . . mu mikowa yonse na ba ndimi, na bantu na bantu, na ba nko” ku kuteka nge shamfumu pamo no Mwana wa mpaanga, Yesu Kristu. (Ukusokolola 5:9, 10; 22:5) Baleta ubukata bwabo bwapeelwa na Lesa mu musumba no kulunda ku kubalika kwa uko.

18. (a) Ni bani bakafumishiwamo muli Yerusalemu Mupya? (b) Ni bani beka fye bakasuminishiwa ukwingila mu musumba?

¹⁸ Yohane atwalilila ati: “Te kuti mwingilemo icinangwa conse, nangu uucite ca muselu napamo ubufi, kano abalembwa mwi [buku] lya Mweo ilya Mwana wa mpaanga.” (Ukusokolola 21:27) Takuli icakantaikwa ne micitile ya fintu iya kwa Satana icingaba ulubali lwa Yerusalemu Mupya. Nangu cingatila impongolo sha uko shaisuka pe, takuli nangu umo “uucite ca muselu napamo ubufi” akasuminishiwa ukwingila. Tamwakabe bacisanguka muli ulya musumba nelyo ifilundwa ifili fyonse ifya Babiloni Mukalamba. Kabili nga abali bonse baesha ukusaalula umusumba ku kubosha ifilundwa fya uko fya nshita ya ku ntanshi ilyo bacili pe sonde, ukubombesha kwabo kukaletwa kuli tapali. (Mateo 13:41-43) Ni beka fye abo “abalembwa mwi [buku] lya Mweo ilya Mwana wa mpaanga,” ba 144,000, mu kupelako bakengila muli Yerusalemu Mupya.b—Ukusokolola 13:8; Daniele 12:3.

Umulonga wa Menshi ya Mweo

19. (a) Ni shani Yohane alondolola Yerusalemu Mupya nga ipitilo lya mapaalo ku mutundu wa muntu? (b) Ni lilali “umulonga wa menshi ya mweo” upita, kabili twaishiba shani?

¹⁹ Yerusalemu Mupya wabengeshima akabe pitilo lya mapaalo yakulisha ku mutundu wa muntu pe sonde. Ici e co mu kukonkapo Yohane aishiba: “Kabili anangile umulonga wa menshi ya Mweo, ayabengeshima nga krustali, yalefuma mu cipuna ca bufumu ca kwa Lesa ne ca Mwana wa mpaanga, yalepita mu kati ka musebo wa Musumba.” (Ukusokolola 22:1, 2a) Ni lilali uyu “mulonga” upita? Apo upita ukufuma “mu cipuna ca bufumu ca kwa Lesa ne ca Mwana wa mpaanga,” kuti caba fye pa numa ubushiku bwa kwa Shikulu bwatendeke mu 1914. Iyo yali e nshita ya ca kucitika cabilishiwe ku kuliishiwa kwa ntandala yalenga cinelubali no kubilisha kukalamba ukwa kuti: “Nomba fyaise pusukilo na maka no bufumu bwa kwa Lesa wesu no lupaka lwa kwa Kristu wakwe.” (Ukusokolola 11:15; 12:10) Ukutangilila pali ubo bushiku, “Umwana wa mpaanga” tabikilwe pa cipuna ca bufumu nge Mfumu ya buMesia. Ukulundapo, apo umulonga upita mu kati ka musebo wa Yerusalemu Mupya, inshita ya kufikilishiwa kwa cimonwa ilingile ukuba pa numa ya konaulwa kwa calo ca kwa Satana, lintu Yerusalemu Mupya ‘akeka ukufuma ku mulu kuli Lesa.’—Ukusokolola 21:2.

20. Cinshi cilangilila ukuti icipimo ca menshi ya mweo kale kale cilasangwako?

²⁰ Iyi taili e nshita ya kubalilapo iya kuti amenshi ya mweo yapeelwa ku mutundu wa muntu. Lintu ali pe sonde, Yesu alandile ulwa menshi ayo yapeela umweo wa muyayaya. (Yohane 4:10-14; 7:37, 38) Ukulundako, Yohane ali mupepi no kuumfwa ukulaalika kwabamo ukutemwa ukwa kuti: “Umupashi na Nabwinga batila, Iseni: no uleumfwa asose, ati, Iseni; no uleumfwe cilaka ese, uulefwaya abuulepo ica bupe amenshi ya Mweo.” (Ukusokolola 22:17) Uku kulaalika kuleumfwika na pali nomba line, ukulangisha ukuti icipimo ca menshi ya mweo kale kale cilasangwako. Lelo mu calo cipya, ayo menshi yakalapita ukufuma mu cipuna ca bufumu ca kwa Lesa no kupulinkana mu Yerusalemu Mupya nga umulonga washininkishiwa.

21. Cinshi cimininwako ku “mulonga wa menshi ya Mweo,” kabili ni shani icimonwa ca kwa Esekiele ica uyu mulonga citwaafwilisha ukwishiba?

²¹ Bushe uyu “mulonga wa menshi ya Mweo” cinshi? Amenshi ya cine cine e lubali lukalamba lwa bumi. Ukwabule ca kulya umuntu kuti apusunsuka pa mpendwa ya milungu, lelo ukwabula amenshi kuti afwa apepi no mulungu umo. Amenshi kabili cibombelo ca kusangulula kabili cikalamba ku bumi. Muli fyo, amenshi ya mweo yalingile ukwimininako icintu cimo icafwaikwa ku mweo no bumi bwa mutundu wa muntu. Kasesema Esekiele na o alipeelwe icimonwa ca uyu “mulonga wa menshi ya Mweo,” kabili mu cimonwa cakwe, umulonga walepita ukufuma mwi tempele mu Yerusalemu ukutentemukila muli Bemba Wafwa. Lyene, icipesha mano ca fipesha amano! Cilya cishiba ca menshi yabulwamo ubumi, caiswilemo ubulembe casangwilwe amenshi yasuma ayapakamo isabi! (Esekiele 47:1-12) Ee, umulonga wa mu cimonwa ubwekeshamo ku mweo icintu cimo icali kale icafwa, ukwebekesha ukuti umulonga wa menshi ya mweo ucitile cikope ukupayanya kwa kwa Lesa ukupitila muli Yesu Kristu ku kubwekeshamo umweo wapwililika wa buntunse ku luko lwa buntunse “lwafwa.” Uyu mulonga waba uwalengama “nga krustali,” ukulangisho kusanguluka no kushila kwa kupayanya kwa kwa Lesa. Tawapala “amenshi” yakantaikwo mulopa, yalenge mfwa ya Kristendomu.—Ukusokolola 8:10, 11.

22. (a) Ni kwi umulonga ufuma, kabili mulandu nshi ici cabela icalinganako? (b) Cinshi cabimbwamo mu menshi ya mweo, kabili cinshi ico uyu mulonga wa cimpashanya usanshamo?

²² Umulonga ufuma “mu cipuna ca bufumu ca kwa Lesa ne ca Mwana wa mpaanga.” Ici cili icalingako, apo icitendekelo ca kupayanya kwa kwa Yehova ca kupeelo mweo lilambo lya cilubula, kabili ili lyapayanishiwe pa kuti Yehova “atemenwe aba pano isonde ukutemwa kwa kuti apeele Umwana wakwe uwafyalwa eka, ukuti onse uumutetekela eonaika, lelo abe no mweo wa muyayaya.” (Yohane 3:16) Amenshi ya mweo na kabili yabimbamo Icebo ca kwa Lesa, icilandilwako nga amenshi mu Baibolo. (Abena Efese 5:26) Nangu cibe fyo, umulonga wa menshi ya mweo usanshamo te cine ceka lelo na kabili ukupayanya ukuli konse ukwa kwa Yehova, ukwashimpwa pe lambo lya kwa Yesu, ku kubwekeshamo umutundu wa muntu uwa cumfwila ukufuma ku lubembu ne mfwa no kubapeela umweo wa muyayaya.—Yohane 1:29; 1 Yohane 2:1, 2.

23. (a) Mulandu nshi cabela icalinga ukuti umulonga wa menshi ya mweo upite mu kati ka musebo wa Yerusalemu Mupya? (b) Bulayo nshi bwa bulesa kuli Abrahamu bufikilishiwa lintu amenshi ya mweo yakonkoloka mu kupaka?

²³ Mu kati ka Kuteka kwa Myaka Ikana Limo, ukumwenamo kwa cilubula kubomfiwa mu kukumanina ukupitila muli bushimapepo bwa kwa Yesu na bashimapepo bakwe banono 144,000. Mu kulingisha, lyene, umulonga wa menshi ya mweo upita mu kati ka musebo wa Yerusalemu Mupya. Uyu apangwa na Israele wa ku mupashi, uyu pamo na Yesu bapanga ulubuto lwa cine cine lwa kwa Abrahamu. (Abena Galatia 3:16, 29) E ico, lintu amenshi ya mweo yalepita mu kufula ukupulinkana mu kati ka musebo wa musumba wa cimpashanya, “inko shonse pano isonde” shikakwate shuko lyakumanina ilya kuipaalila ukupitila mu lubuto lwa kwa Abrahamu. Ubulayo bwa kwa Yehova kuli Abrahamu bukafikilishiwa umupwilapo.—Ukutendeka 22:17, 18.

Imiti ya Mweo

24. Cinshi Yohane nomba amona ku mbali shonse shibili isha mulonga wa menshi ya mweo, kabili cinshi ficite cikope?

²⁴ Mu cimonwa ca kwa Esekiele, umulonga wakwete umukuku, kabili kasesema amwene ukukula ku mbali shonse shibili ukwa uko imisango yonse iya fimuti fitwale fisabo. (Esekiele 47:12) Lelo cinshi Yohane amona? Ni ci: “Ubushilya buno bwa mulonga no bushilya bulya kwali [imiti ya, “NW”] mweo, [iitwale] fisabo fya misango ikumi na ibili, umweshi uyu umusango wa uko no mweshi uyu umusango wa uko; na mabuula ya [miti] yabela ku kuposhe nko.” (Ukusokolola 22:2b) Iyi “[miti ya, NW] mweo” na kabili ilingile ukucite cikope ca kupayanya kwa kwa Yehova ku kupeela umweo wa muyayaya ku mutundu wa muntu uwa cumfwila.

25. Kupayanya nshi kwapaka uko Yehova acita ku bantunse bankulako muli Paradise wa cibulungwa conse?

²⁵ Mwandi kupayanya kwabamo ifingi uko Yehova acitila abantunse bankulako! Te kuti bakaneko fye ayo menshi yapembesula lelo limbi kuti batondola ukufuma kuli iyo miti ukulekanalekana kwatwalilila ukwa fisabo fiikusha. Oo, nga ca kuti fye abafyashi besu bakubalilapo baliikushiwe no kupayanya kwapalako “kwafwaikwa” muli Paradise ya mu Edene! (Ukutendeka 2:9, NW) Lelo nomba Paradise wa cibulungwa conse ali pano, kabili Yehova alecita no kupayanya ukupitila mu mabuula ya iyo miti ya cimpashanya ku “kuposhe nko.”c Ifyacilapo pa muti wa fya cipatala uuli onse, uwa mishila nelyo umbi, uupeelwa ilelo, ukubomfya kwabamo ukutalalika kwa ayo mabuula ya cimpashanya ku kasumbula umutundu wa muntu wasumina ku kupwililika kwa ku mupashi no kwa ku mubili.

26. Cinshi limbi imiti ya mweo na kabili ingacitile cikope, kabili mulandu nshi?

²⁶ Iyo miti, yatapililwa bwino bwino ku mulonga, mu kulundapo limbi kuti yacite cikope ca filundwa 144,000 ifya mukashi wa Mwana wa mpaanga. Ilintu bacili pe sonde aba nabo balanwa ku kupayanya kwa kwa Lesa ukwa mweo ukupitila muli Yesu Kristu kabili betwa “imioke ya bulungami.” (Esaya 61:1-3; Ukusokolola 21:6) Kale kale baliletako ifisabo ifyafula ifya ku mupashi ku kulumbwa kwa kwa Yehova. (Mateo 21:43) Mu kati ka Kuteka kwa Myaka Ikana Limo, bakakwatamo ulubali mu kupeela ukupayanya kwa cilubula uko kukabomba ku “kuposhe nko” ukufuma ku lubembu ne mfwa.—Linganyako 1 Yohane 1:7.

Takuli Bushiku na Kabili

27. Mapaalo nshi na yambi yantu Yohane alumbula kuli abo bakwate shuko lya kwingila muli Yerusalemu Mupya, kabili mulandu nshi ici cingasoselwo kuti “icatiipwa conse tacakabemo”?

²⁷ Ukwingila muli Yerusalemu Mupya—mu kushininkisha, te kuti kubeko ishuko lyacilapo ukupapusha! Bala tontonkanya—abo abaali pa nshita imo abantunse babotelela, abashapwililika bakakonka Yesu mu mulu ukuba ulubali lwa kutantika kwa musango yo kwabamo ubukata! (Yohane 14:2) Yohane apeela icitontoshi cimo ica mapaalo yakapakishiwa kuli aba, atila: “Kabili icatiipwa conse tacakabemo; lelo icipuna ca bufumu ca kwa Lesa ne ca Mwana wa mpaanga cikabamo, na basha bakwe bakamupyungila, kabili bakamone cinso cakwe, ne shina lyakwe likaba pa mpumi shabo.” (Ukusokolola 22:3, 4) Lintu bushimapepo bwa bena Israele bwaboshiwe, bwapokelele icitiipu ca kwa Yehova. (Malaki 2:2) “Iŋanda” yabule citetekelo ya Yerusalemu yabilishiwe iyalekeleshiwa kuli Yesu. (Mateo 23:37-39) Lelo mu Yerusalemu Mupya, “icatiipwa conse tacakabemo.” (Linganyako Sekaria 14:11.) Abekashi ba uko bonse balyeshiwa mu mulilo wa fya kwesha pano pe sonde, kabili pa kunonka ukucimfya, bakaba ‘nabafwala ukukanabola no kukanafwa.’ Mu mulandu wabo, Yehova alishiba, nga fintu aishibe Yesu, ukuti tabakabale abawa. (1 Abena Korinti 15:53, 57) Ukulundapo, “icipuna ca bufumu ca kwa Lesa ne ca Mwana wa mpaanga” cikaba mulya, ukulenga icifulo ca musumba ukuba ica mutelelwe ku ciyayaya conse.

28. Mulandu nshi ifilundwa fya Yerusalemu Mupya bakwatila ishina lya kwa Lesa ukulembwa pa mpumi shabo, kabili cilolelo nshi ica kucincimusha calaala pa ntanshi yabo?

²⁸ Ukupala Yohane umwine wine, fyonse ifilundwa fya nshita ya ku ntanshi ifya ulya musumba wa ku mulu baba “basha” ba kwa Lesa. Pamo nge fyo, bakwata ishina lya kwa Lesa ukulembwa mu kumonekesha pa mpumi shabo, ukumulangisha nga Cibinda wabo. (Ukusokolola 1:1; 3:12) Bakacipende shuko lishingapimwa ukumupeela umulimo washishiwa ngo lubali lwa Yerusalemu Mupya. Lintu Yesu ali pano isonde, acitile ubulayo bwa kucincimusha kuli bakateka ba musango yo baleenekelwa, ati: “[Ba nsansa, NW] abasanguluke mitima; pantu bakamona Lesa.” (Mateo 5:8) Fintu bakaba aba nsansa aba basha mu cine cine pa kumona no kupepa Yehova mu kulungatana!

29. Mulandu nshi Yohane asosela ulwa Yerusalemu Mupya uwa ku mulu ati “ubushiku tabwakabeko kabili iyo”?

²⁹ Yohane atwalililo kuti: “No bushiku tabwakabeko kabili iyo; tabalekabila ne cengelo ca nyali, nangu ca kasuba, ico [Yehova, “NW”] Lesa akalababalikila.” (Ukusokolola 22:5a) Yerusalemu wa pa kale, ukupala umusumba umbi onse pe sonde, ashintilile pa kasuba ku lubuuto mu kasuba na pa lubuuto lwa mweshi no lubuuto lwapangwako fye ubushiku. Lelo muli Yerusalemu Mupya wa ku mulu, ukusanikila kwa musango yo takwakakabilwe. Umusumba ukabuutishiwa kuli Yehova umwine wine. “Ubushiku” limbi na kabili kuti bwabomfiwa mu mano ya mampalanya, ukulosha ku mpatapata nelyo ukupaatulwa ukufuma kuli Yehova. (Mika 3:6; Yohane 9:4; Abena Roma 13:11, 12) Te kuti kubale kubeko umutundu wa musango yo uwa bushiku mu cinso cabamo ubukata, icabembela ica kwa Lesa wa maka yonse.

30. Ni shani Yohane asondwelela icimonwa cakwe cawamisha, kabili cinshi ico Ukusokolola kwatwebekesha?

³⁰ Yohane aisalila ici cimonwa cawamisha pa kusosa ulwa aba basha ba kwa Lesa ati: “Kabili bakalateka umuyayaya umuyayaya.” (Ukusokolola 22:5b) Cine cine, ku kupwa kwa myaka ikana limo, ukumwenamo kwa cilubula kukaba na kupeelwa mu kupwililila, kabili Yesu akapeela uluko lwa buntunse lwapwilikishiwa kuli Wishi. (1 Abena Korinti 15:25-28) Ico Yehova akwata mu muntontonkanya kuli Yesu na ba 144,000 pa numa ya ico, tatwaishiba. Lelo Ukusokolola kutwebekesho kuti umulimo wabo uwashila uwabamo ishuko kuli Yehova ukatwalilila ku ciyayaya conse.

Akalume ka Ukusokolola Aka Nsansa

31. (a) Kufika pa kalume nshi kwaishibishiwa ku cimonwa ca Yerusalemu Mupya? (b) Cinshi ico Yerusalemu Mupya apwilikisha ku ba citetekelo aba mutundu wa muntu?

³¹ Ukufikilishiwa kwa cimonwa ca Yerusalemu Mupya, umukashi wa Mwana wa mpaanga, e kalume ka nsansa ako Ukusokolola kusonta, kabili mu kulingisha ifyo. Bonse Abena Kristu banankwe aba kwa Yohane aba mu mwanda wa myaka wa kubalilapo kuli abo ibuku mu kubangilila lyalungikwe baloleshe ku ntanshi ku kwingila muli ulya musumba nga bakateka banankwe na Yesu Kristu aba bumunshifwa aba ku mupashi. Abashalapo ba Bena Kristu basubwa abacili aba mweo pe sonde ilelo bakwata isubilo limo line. Muli fyo Ukusokolola kusela ukuya ku kalume ka kuko akakulisha, ilyo nabwinga wapwililila alundanishiwa no Mwana wa mpaanga. Ukukonkapo, ukupitila muli Yerusalemu Mupya, ukumwenamo kwe lambo lya cilubula lya kwa Yesu kukapeelwa ku mutundu wa muntu, pa kuti mu kupelako aba citetekelo bonse bakengile mu mweo wa muyayaya. Muli iyi nshila nabwinga, Yerusalemu Mupya, nga kafwilisha wa cishinka uwa Mfumu Shibwinga wakwe, akaakana mu kukuula ku ciyayaya isonde lipya—fyonse ku bukata bwa kwa Shikulwifwe Mulopwe Yehova.—Mateo 20:28; Yohane 10:10, 16; Abena Roma 16:27.

32, 33. Finshi tusambilile ukufuma mu Ukusokolola, kabili cinshi cilingile ukuba e kwankulako kwesu ukwa kuyumfwa kwa ku mutima?

³² Mwandi kusekelela tuyumfwa, lyene, ilyo tulepalamina ku kwisalika kwa kulanguluka kwesu ukwe buku lya Ukusokolola! Natumona ukubombesha kwa kupelako ukwa kwa Satana no lubuto lwakwe ukufulunganishiwa umupwilapo na mapingushi yalungama aya kwa Yehova ukufikilishiwa ukufika ku kupwililila. Babiloni Mukalamba alingile ukuya ukufuma mu kubapo kuli pe na pe, ukukonkwapo ne misango yonse yabola iyabulwamo isubilo iya calo ca kwa Satana. Satana umwine wine ne fibanda fyakwe bakaba nababikwa ku cilindi ca ku mbo na pa numa ukonaulwa. Yerusalemu Mupya akateka pamo ilyo na Kristu ukufuma mu myulu ukubuuka no bupingushi filetwalilila, no mutundu wa muntu wapwililikishiwa mu kupelako ukesa ku kuipakisho mweo wa muyayaya mwi sonde lya Paradise. Fintu Ukusokolola kulangisha mu kumonekesha ifi fintu fyonse! Ifyo cikosha umupampamina wesu ‘ukubilisha iyi mbila nsuma ya muyayaya nge lyashi lyabamo ukusekelela ku luko lonse no mukowa no lulimi na bantu’ pe sonde ilelo! (Ukusokolola 14:6, 7) Bushe uleibikilishako we mwine mu kukumanina muli uyu mulimo ukalamba?

³³ Mu kuba ne mitima yesu yaisulamo ukutasha, natupeele ukusakamana ku mashiwi ya kusondwelela aya Ukusokolola.

[Amafutunoti]