?Skul Hem i Stamba Blong Olgeta Trabol We i Kasem Man?

“TAEM skul i no stap sapotem faet, hem i wok olsem wan drag we i mekem tingting blong man i slak mo i fulumap hed blong hem wetem ol giaman tingting we i mekem hem i ronwe long trufala laef. . . . [Hem] i mekem se ol man oli no rere blong lesin long tingting blong narafala, i mekem oli bilif long gudlak mo badlak, oli no laekem nating ol narafala man mo oli fraet.” Man we i raetem ol tok ya, we bifo hem i wan misinari blong Metodis Jos, i ademap se: “Ol tok ya we mi talem agensem skul oli tru. I gat skul we i nogud mo i gat skul we i gud.”​—Start Your Own Religion.

Maet sam man oli talem se ‘ol tok ya oli no stret nating mo oli blong daonem skul nomo.’ Nating se i olsem, histri i pruvum we ol tok ya oli tru nomo. Bighaf blong ol skul​—tok ya ‘skul’ long ples ya i minim “wok no wosip we i go long God no long wan spesel paoa”—​oli gat wan histri we i fulap long rabis fasin. Samting we ol skul oli mas mekem hemia se oli mas mekem laet i saenaot long yumi mo pulum yumi blong mekem ol gudfala wok. Be sore tumas, plante taem ol skul ya oli pulum ol man blong mekem faet, jajem narafala wetem rong tingting, mo no laekem nating ol narafala man. ?From wanem i olsem?

Wan “Enjel Blong Laet” We i Trikim Ol Man

Baebol i givim wan ansa long kwestin ya. Hem i talem se Setan, we i singaot hem wan se “enjel blong laet”, hem i lidim plante man oli go krangke blong oli folem ol tijing blong hem be oli no folem ol tijing blong God. (2 Korin 11:14) Aposol Jon i soem we paoa blong Setan i bigwan gogo i talem se “olgeta man blong wol ya oli stap long paoa blong Setan.” (1 Jon 5:19) Jon i save we Setan ‘i stap lidim olgeta man long wol oli go krangke.’​—Revelesen 12:9.

?Wanem frut i kamaot from samting ya? Setan i bin wokem sam skul we i luk olsem se oli tabu. ‘Long fes blong ol man, oli stap folem fasin blong Kristin man,’ be ol rabis frut blong olgeta oli soem klia trufala fasin blong olgeta. (2 Timoti 3:5; Matiu 7:​15-20) Skul i no givhan blong stretem ol trabol blong man. Defren olgeta, hem i wan haf blong ol trabol ya we man i stap harem nogud from.

Yu no mas hareap blong sakemaot tingting ya from we hem i narakaen no i no stret. Rimemba se, beswan fasin blong trikim wan man i blong blaenem hem, mekem se hem i no luksave we hem i foldaon long wan trap. Aposol Pol i givim wan eksampol, hem i raetem se: “Taem oli mekem sakrefaes, oli no mekem long God, oli mekem long ol devel nomo.” (1 Korin 10:20) Ating ol man ya oli sek sipos oli save se oli stap wosipim ol devel. Oli ting se god ya, no ol god ya we oli stap wosipim oli gud. Be tru, oli foldaon long trap blong “ol devel we oli stap olbaot long wol ya,” we oli sapotem Setan long traehad blong hem blong lidim ol man oli go krangke.​—Efesas 6:12.

I gud yumi luk olsem wanem Setan i bin trikim plante man we oli talem se oli Kristin be oli no wantem lesin long ol woning blong aposol Jon se oli mas lukaot long rabis paoa ya.​—1 Korin 10:12.

Ol Tijing Blong Jisas Oli Kamaot Long God

Jisas Kraes i talem se: “Ol tok ya we mi stap tijim ol man long hem, oli no blong mi nomo, oli kamaot long God we i sanem mi mi kam.” (Jon 7:16) Yes, ol tijing blong hem oli kamaot long God we i gat Olgeta Paoa. Taswe, ol tijing blong Jisas oli gat paoa mo oli leftemap tingting blong ol man we oli lesin long hem. Ol tijing ya oli no ‘mekem tingting blong man i slak mo i [no] fulumap hed blong hem wetem ol giaman tingting we i mekem hem i ronwe long trufala laef.’ Defren olgeta, ol tijing blong Jisas i mekem ol man oli kam fri long ol giaman tijing blong ol skul mo long waes blong man, we i kamaot long wan wol we i stap “long tudak nomo” from we Devel Setan i stap lidim hem.​—Efesas 4:18; Matiu 15:14; Jon 8:​31, 32.

Ol man long taem bifo oli no luksave ol trufala Kristin jes from we oli talem se oli Kristin. Oli luksave ol Kristin from bilif blong olgeta we i pulum olgeta blong wokem ol naesfala fasin blong tabu spirit blong God. (Galesia 5:​22, 23; Jemes 1:22; 2:26) Beswan blong ol naesfala fasin ya​—we i makem trufala Kristin skul—​hemia lav.​—Jon 13:​34, 35.

Be, i gud blong makem impoten poen ya se: Jisas mo ol aposol blong hem oli no gat tingting ya se Kristin kongregesen bambae i stap sem mak oltaem. Oli save finis se bambae fasin blong apostasia i kamtru mo i haedem trufala skul blong sam taem.

Trufala Skul i Haed Blong Sam Taem

Long parabol blong gudfala sid mo rabis gras, Jisas i eksplenem olsem wanem bambae trufala skul i haed blong sam taem. Plis, ridim parabol ya long Matiu 13:​24-30, 36-43. Jisas i planem “ol gudfala sid” long garen, hemia ol disaepol we oli stap tru long hem mo we oli mekemap faswan Kristin kongregesen. Jisas i givim woning ya se wan “enemi,” Devel Setan, bambae i kam long garen mo i planem “ol sid blong rabis gras”​—hemia ol man we oli talem se oli stap folem Jisas Kraes, be rili, oli sakemaot ol tijing blong hem.

Kwiktaem nomo afta we ol aposol blong Jisas oli ded, sam man oli soem we olgeta nao oli “rabis gras” ya, oli laekem moa ol giaman tijing blong man i winim ‘ol tok blong Jeova.’ (Jeremaea 8:​8, 9; Ol Wok 20:​29, 30) Taswe, wan giaman Kristin Skul we i fulap long ol giaman tijing i kamaot long wol. Man we i biaen long samting ya, Baebol i singaot hem se “Man blong Brekem Loa”​—hemia wan grup blong ol lida blong jos we oli folem kruked fasin mo oli fulap long “evrikaen trik we oli no stret.” (2 Tesalonaeka 2:​6-10) Jisas i talem se bambae samting ya i mas jenis long taem blong “en blong wol.” Bambae God i hivimap ol Kristin we oli olsem gudfala sid, mo bambae hem i spolem ol “rabis gras.”

“Rabis gras” ya, hemia giaman Kristin Skul we i gat fol from we blong “plante handred yia fasin blong hem i olsem wael anamol nomo we i raf tumas” mo from tudak long saed blong spirit we i kavremap Krisendomb long ol handred yia biaen. Aposol Pita i save finis we ol samting ya oli mas hapen, mo hem i luksave ol narafala rabis fasin we bambae i mas kamaot long nem blong ol skul. Taswe hem i raetem profet tok ya we i tru nomo se “from fasin ya blong olgeta [we oli giaman se oli Kristin], bambae plante man oli tok nogud long Rod blong Trutok.”​—2 Pita 2:​1, 2.

“Wan Tijing We i Pulum Ol Man Blong Wokem Fasin Kros Mo No Laekem Ol Narafala”

Be i no Krisendom nomo we i givim wan nogud nem long ol skul. Eksampol, tingbaot ol fandamentalisc we oli strong blong folem tijing blong skul mo we oli “raf long wosip blong olgeta.” Karen Armstrong, wan woman blong raetem buk long saed blong ol skul, we bifo hem i wan sista blong Katolik Skul, hem i talem se ol fandamentalis oli kamaot long “evri stamba kastom blong jos.” Armstrong i talem se wan bigfala samting we i olsem wan traem long enikaen skul, i blong luk sipos skul ya i pulum ol man blong “wokem fasin sore.” ?Ol fandamentalis skul oli mekem wanem long saed blong samting ya? Armstrong i gohed se: “Bilif blong ol fandamentalis, nomata se hem i blong ol man Jiu, ol Kristin, no ol Muslim, i foldaon long traem ya, sipos [bilif ya] i kam wan tijing we i pulum ol man blong wokem fasin kros mo no laekem ol narafala.” (The Battle for God​—Fundamentalism in Judaism, Christianity and Islam) ?Ol fandamentalis skul nomo oli foldaon long traem ya, mo oli kam wan “tijing we i pulum ol man blong wokem fasin kros mo no laekem ol narafala”? Histri i soem we sam narafala skul tu oli mekem sem mak.

Setan i wokem wan ogenaesesen blong giaman skul we i stap long ful wol, we stamba fasin blong ogenaesesen ya hemia raf fasin, fasin blong no laekem narafala, mo fasin blong mekem blad i ron. Baebol i kolem ogenaesesen ya se ‘Bigfala Babilon, we i mama blong olgeta fasin we i nogud olgeta,’ mo i tokbaot hem olsem wan woman blong rod we i sidaon long baksaed blong wan wael anamol, we i minim ol politik paoa. Baebol i talem klia we Bigfala Babilon i gat fol from “blad blong olgeta man we ol man oli kilim olgeta i ded.”​—Revelesen 17:​4-6; 18:24.

Setan i No Trikim Olgeta Man Evriwan

Nating se i olsem, histri i pruvum we Setan i no save trikim olgeta man evriwan. Melvyn Bragg i talem se, taem histri blong man i kam rabis we i rabis olgeta, “plante gudfala man oli mekem i gud long narafala, taem ol narafala raonabaot long olgeta oli mekem ol rabis samting nomo.” Ol trufala Kristin oli gohed blong ‘wosipim [God] long spirit mo trutok.’ (Jon 4:​21-24, NW ) Oli stap longwe long woman blong rod ya, hemia ogenaesesen blong ol skul blong wol we i “sapotem paoa blong ol ami.” Oli no wantem tekpat long fasin fren bitwin Skul mo Gavman, we, olsem histri i soem, i luk olsem “wan kontrak we Setan i bin mekem, i no Jisas blong Nasaret we i mekem kontrak ya.”​—Two Thousand Years​—The Second Millennium: From Medieval Christendom to Global Christianity.

Long taem blong yumi, ol man oli save ol Witnes blong Jeova from we oli pulum ol man blong mekem i gud. Ol bilif mo ol wok blong ol Witnes i stanap long Baebol nomo, taswe oli no kam doti from ol tijing blong giaman skul. (2 Timoti 3:​16, 17) Mo, olsem ol Kristin blong faswan handred yia, oli folem oda blong Jisas se “oli no man blong wol.” (Jon 15:​17-19; 17:​14-16) Eksampol, long Jemani long taem blong ol Nasi, ol Witnes oli no wantem brekem ol Kristin rul, mo ol Nasi oli no save agri long fasin ya. Hitler i no laekem ol Witnes from we oli stanap strong long ol Kristin rul blong olgeta. Wan buk i talem se: “Ol Witnes blong Jeova . . . oli folem tijing blong Baebol mo oli neva yusum eni tul blong faet. Taswe oli no wantem joen long ami no mekem eni bisnes wetem ol Nasi. From samting ya, ol SS oli putum ol famle blong Witnes blong Jeova long kalabus. Klosap wan long evri tri Witnes blong Jeova [long Jemani] i ded long ol rabis kalabus.”​—Germany​—1918-​45.

I tru, sam man blong ol narafala skul tu oli bin safa from we oli gat strong tingting blong stanap long bilif blong olgeta. Be ol Witnes blong Jeova oli joengud tugeta olsem wan grup, mo olgeta evriwan i safa from bilif blong olgeta. Tru ya, klosap evri Witnes i stanap strong mo i obei long stamba rul blong Baebol we i talem se: “Mifala i mas obei long God, mifala i no save obei long man.”​—Ol Wok 5:29; Mak 12:17.

Stamba Blong Ol Trabol

Taswe, yumi no save talem se evri skul oli stamba blong ol trabol blong man. Ol giaman skul nomo oli stamba blong ol trabol. Be, bambae i no longtaem God i karemaot ol giaman skul ya. (Revelesen 17:​16, 17; 18:21) Hem i givim oda ya long olgeta man we oli laekem stret fasin se: “Ol man blong mi, yufala i kam. Yufala i kamaot long hem [hemia, Bigfala Babilon, we i pija blong olgeta giaman skul blong wol]. I nogud yufala i stap joen wetem hem long ol sin ya we hem i stap mekem, mo i nogud we bambae yufala i joen wetem hem blong kasem panis wetem hem. Ol sin ya blong hem i stap hivap i go kasem heven, mo God i stap tingbaot ol rabis fasin blong hem.” (Revelesen 18:​4, 5) !Yes, God hem wan i harem nogud from ol skul ya we ‘oli stap sapotem ol faet, oli mekem tingting blong man i slak mo oli fulumap hed blong hem wetem ol giaman tingting we i mekem hem i ronwe long trufala laef, oli mekem se ol man oli no rere blong lesin long tingting blong narafala, oli bilif long gudlak mo badlak, oli no laekem nating ol narafala man mo oli fraet’!

Naoia, God i stap hivimap ol man we oli lavem trutok blong oli kam long skul ya we i klin. Skul ya i sapotem ol rul mo ol tijing blong God we i Wokem olgeta samting, we hem i wan God blong lav, stret fasin, mo sore. (Maeka 4:​1, 2; Sefanaea 3:​8, 9; Matiu 13:30) Yu save joen wetem ol man ya. Sipos yu wantem luksave olsem wanem blong faenem skul ya we i klin, plis, raet i go long ol man we oli wokem magasin ya, no askem long ol Witnes blong Jeova blong oli halpem yu.

[Ol Futnot]

[Tok blong pija long pej 7]

Ol man we oli kamaot long defdefren kantri oli faenem glad insaed long trufala skul