1922 Ukpo Iyisẹn Ọkpa Nọ Gberra
“OSANOBUA . . . rhie akhọnmiotọ ne ima . . . lekpa . . . e Jesu Kristi.” (1 Kọr 15:57, King James Version) Ako evbagbẹn nọhuanrẹn na, ẹre ọ ghaa re ako evbagbẹn nọhuanrẹn ọghe ukpo 1922, te ọ wa ya etẹn ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii rẹn wẹẹ, te Osanobua khian san iran ẹse ye iwinna esiesi ne iran ru. E Jehova gele wa fiangbe etẹn na vbe ukpo nii. Ọ gele wa fiangbe iran vbe iran suẹn gha print ebe ọghe iran kevbe vbe iran suẹn gha ya e radio kporhu. Vbọ ghi rre ukpo 1922, ọ na wa vẹ na rẹn wẹẹ, e Jehova gele fiangbe emwa rẹn. Ọ mwẹ asikoko ọkpa ne avbe Bible Students do nai khian sẹtin mianmian, iran keghi do asikoko na vbe Cedar Point, Ohio, vbe U.S.A. Emwi nọ sunu vbe asikoko nii, wa ya iwinna ima gha mwẹ alaghodaro, ke ẹghẹ nii gha dee do sẹ ebanban.
“IRO NỌ MAAN NA MU RRE”
Zẹvbe ne etẹn ni kporhu ya gha muan yọ, esa na do gha rrọọ na gha print ebe nibun. Avbe etẹn ghaa print ebe vbe Brooklyn vbe Bẹtẹl, sokpan iran gha khian print ebe ne iyeke ẹre mwẹ emi, iran ghi mu ne kọmpini nọ print ebe. Vbe uki nibun, ebe ne kọmpini na print ma gha sẹ ima loo vbe ikporhu, rhunmwuda ọni, Ọtẹn Nokpia Rutherford keghi nọ Ọtẹn Nokpia Robert Martin, nọ ghaa re ọmwa nọ siẹnro eke na na gha print ebe ọghe ima, deghẹ ima gha sẹtin tobọ ima gha print avbe ebe na.
Ọtẹn Nokpia Martin khare wẹẹ, “Iro nọ maan wa gha na khin, rhunmwuda ọ rhie ma wẹẹ, te ima khian ghi gha mwẹ e masini na ya print ebe, nọ gha sẹtin ru emwi hia.” Iran keghi mu otọ ọkpa vbe hire, vbe 18 Concord Street vbe Brooklyn, iran na vbe dẹlẹ e masini ughughan ne iran khian gha loo.
Sokpan ẹi re emwa hia ẹre ọ wa gha ghọghọ yọ wẹẹ, te ima khian ghi gha print ebe ima. Enọwanrẹn ọghe kọmpini nọ ka gha print ebe ọghe ima, keghi do ghee ehe ọgbọn ne ima khian na ghi gha print avbe ebe na. Ọ khare wẹẹ: “Emwa na te maan gbe ne uwa khian na gha print ebe ọghe uwa, sokpan ọmwa rhọkpa i rre emwa na, nọ rẹn vbene a ya loo avbe e masini na hẹ. Vbene ọ te sẹ uki ehan, avbe masini na hia gha mọtọn.”
Ọtẹn Nokpia Martin khare wẹẹ “Ẹmwata rre ẹmwẹ ne okpia na tae, sokpan ma rẹnrẹn wẹẹ e Jehova gu ima rrọọ, ọ ma he mwẹ ẹghẹ ọkpa nọ ya he ima yotọ.” Ẹmwata ẹre Ọtẹn Nokpia Martin wa ta. Vbọ ma he kpẹẹ vba, ebe 2,000 ẹre ima ghaa print vbe ẹdẹgbegbe.
A KEGHI YA E RADIO KPORHU MA EMWA ARRIAISẸN NIBUN
Emwi ọyẹnmwẹ wa gha nọ wẹẹ ima suẹn gha print ebe ima eso, sokpan ẹi re ọni ọkpa, ma na vbe suẹn gha ya e radio kporhu. Ẹdẹ Sọnde vbe avan vbe February 26, 1922, ọre ẹghẹ okaro ne Ọtẹn Nokpia Rutherford ya ya ọta guan vbe radio. Uhunmwuta nọ ya guan vbe radio station na tie ẹre KOG vbe Los Angeles, California, vbe U.S.A. na gha re “Millions Now Living Will Never Die.”
Odẹ orhunmwu 25,000 ẹre ọ danmwehọ ọta nii. Eso vbe uwu iran keghi gbẹn elẹta gie ima ya kpọnmwẹ ima. Ọkpa vbe usun emwa nọ gbẹn elẹta gie ima ọre Willard Ashford, Santa Ana, vbe California ẹre ọ ghaa ye. Ọ keghi kpọnmwẹ Ọtẹn Nokpia Rutherford ye ọta nọ ya guan, ọ na tama rẹn wẹẹ “te nene ọta wa deyọ.” Ọ na vbe rhie tẹ wẹẹ: “Akpawẹ eke nọ sikẹ ima, ẹre u na ya ọta nii guan, ima i ghẹ te sẹtin yo, rhunmwuda ima eha ẹre ọ wa gha khuọnmwi vbe owa, sokpan ne u na loo e radio ẹre ọ zẹ ighẹ ima sẹtin danmwehọ ọta nii.”
Vbe uzọla eso nọ ghi lelẹe, a na wa vbe ya ọta nibun guan vbe radio. Vbọ ghi rre ufomwẹ ukpo 1922, The Watch Tower khare wẹẹ, “ọ gberra orhunmwu 300,000 ni danmwehọ avbe ọta na ya guan vbe radio.”
Avbe etẹn ghi bẹghe ẹre wẹẹ, emwa nibun wa gha danmwehọ ọta na ya guan vbe radio, iran na ghi zẹ ọre vbe iro wẹẹ ne iran bọ e radio station ọghe iran ye otọ ọkpa, nọ rre Staten Island. Ke Bẹtẹl nọ rre Brooklyn gha rrie eke na kha na ma rree gbe. Avbe etẹn na wa loo e radio statiọn na, na tie ẹre, WBBR, ya kporhu iyẹn nọ maan vbe ukpo nibun nọ ghi lelẹe.
“ADV”
The Watch Tower nọ ladian vbe June 15, 1922, keghi yae wewe wẹẹ, a gha do asikoko ọkpa vbe Cedar Point, vbe Ohio, ke September 5 ya sẹ 13, 1922. Te etẹn wa gha ghọghọ vbe iran sẹ e Cedar Point.
Vbe Ọtẹn Nokpia Rutherford ghi gbe ọbokhian ne emwa ni rre, ọ na kha wẹẹ: “I wa mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Nọyaẹnmwa gha . . . fiangbe asikoko na, kevbe wẹẹ, ọ gha vbe ya asikoko na ru iyobọ ne etẹn, ne iran mieke na rhiegba ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan.” Emwa ni ya ọta guan vbe asikoko nii keghi wa rhie igiọdu ne etẹn, ne iran rhiegba ye iwinna ikporhu.
Vbe ẹdẹ Friday, September 8, odẹ orhunmwu 8,000 keghi wa vẹẹ la ọgbẹlẹzẹ na khian na ya ọta nii guan, ehia fẹẹrẹ na wa gha kpẹho khẹ ọta ne Ọtẹn Nokpia Rutherford khian ya guan. Iran na gha roro ẹre wẹẹ, ọ gha rhan otọ emwi na ya “ADV” kha, na gbẹn ye odaro asobọrhie, na ya gie na tie iran. Vbe emwa ghi suẹn gha tota, ẹi mwẹ iran ma bẹghe banner nọ ghaa rre odukhunmwu vbe ogiukpo. Ọ mwẹ okpia ọkpa na tie ẹre Arthur Claus, nọ ke Tulsa, Oklahoma, vbe U.S.A. gha die asikoko na. Ọ keghi gualọ eke tota yi, nọ khian na gha họn emwi na ta ẹse, rhunmwuda vbe ẹghẹ nii, a ma gha miẹn microphone kevbe speaker.
“Te ima wa gbẹdọ gha danmwehọ emwi hia nọ ghaa ta”
Ne owowo ghẹ mieke na gha rrọọ zẹvbe ne ọta nii ya khian, olaga keghi kha wẹẹ, ai khian gi ọmwa rhọkpa la ọgbẹlẹzẹ nii, vbe Ọtẹn Nokpia Rutherford gha suẹn gha guan nẹ. Vbọ ghi rre 9:30 a.m., vbe Ọtẹn Nokpia Rutherford khian ghi suẹn gha ya ọta ọghẹe guan, ọ na sunu ye emwi ne Jesu ta vbe ebe Matiu 4:17, nọ khare wẹẹ: “Arriọba ẹrinmwi sotọ fo.” (King James Version) Vbọ ghi guan kaẹn vbene emwa khian ya họn vbekpa Arriọba na, ọ na wẹẹ: “E Jesu tobọre khare wẹẹ, ọ ghaa rre ẹghẹ ne irẹn khian ya rre, irẹn gha si emwa irẹn ni mwẹ ẹkoata koko.”
Ọtẹn Nokpia Claus, nọ ghaa rre ọgbẹlẹzẹ nii, keghi kha wẹẹ: “Te ima wa gbẹdọ gha danmwehọ emwi hia nọ ghaa ta.” Sokpan vbe udemwurri, oni keghi suẹn gha gbe ọtẹn na, ọ na ghi ladian. Ọ keghi ya umaro umaro ladian, rhunmwuda ọ rẹnrẹn wẹẹ, iran i khian kue ne irẹn werriegbe laọ.
Vbọ ghi rre ifuanro eso, egbe ẹre na do gha zẹye. Ọ khare wẹẹ, vbe irẹn ghi werriegbe rrie ọgbẹlẹzẹ nii, irẹn na wa họn vbe emwa nibun wa kpobọ. Ọna keghi wa gbe ẹre otiti! Sẹrriọ wẹẹ, ọ na kha wẹẹ ọ gha khọnrẹn wẹẹ, odukhunmwu ẹre irẹn khian hin, ne irẹn mieke na sẹtin danmwehọ ọta na, irẹn mu egbe ne irẹn khian ya hin ẹnrẹn. Gele gele Ọtẹn Nokpia na ighẹ Claus, nọ rre ukpo 23 vbe ẹghẹ nii, keghi hin odukhunmwu ọgbẹlẹzẹ nii! Ọ mwẹ eke nọ wee yotọ vbe odukhunmwu ọgbẹlẹzẹ nii, ọ wẹẹ irẹn ghi sikẹ evba nii, irẹn na kakabọ gha họn ẹmwẹ na ta vbe uwu ọgbẹlẹzẹ nii.
Sokpan ẹi re Arthur ọkpa ẹre ọ ghaa rre evba. Avbe ọsiọre eso vbe hin odukhunmwu. Ọkpa vbe uwu iran, na tie ẹre Frank Johnson, keghi bu Arthur gha dee, ọ na nọ rẹn wẹẹ, “U mwẹ ovbi ehọ vbe evba nii ra?”
Ẹre Arthur na kha wẹẹ, “Ẹn, I mwẹ.”
E Frank na ghi wẹẹ, “Te Osanobua wa ya ruẹ họn erhunmwu ima. U bẹghe banner nii nọ rre evba ra? Te a gbalọ ẹre ginna avbe ise na. U gha wa họn vbe Ọbuohiẹna nii gha kha wẹẹ, ‘ọ khẹke ne uwa yae wewe, yae wewe,’ u wa giagia irri enẹ na, na ya gbalọ ẹre.”
Arthur keghi da nene ehọ yi mwẹ obọ, ọ na gha khẹ ẹghẹ nọ khian ya fian nene irri. Ọtẹn Nokpia Rutherford ghi sẹ abọ nọ ghi ru ekpataki sẹ vbe ọta ọghẹe, ọ keghi ta emwi ọkpa. Ọ gha kẹ, urhu nọ lae ẹre ọ wa ya ta ẹmwẹ na, ọ khare wẹẹ: “Uwa ghẹ sẹ Osanobua rae, uwa gha ya ekhọe hia fẹẹrẹ ru iwinna e Nọyaẹnmwa. Uwa ye gha kporhu a te miẹn wẹẹ, a ma ghi miẹn ugamwẹ ohoghe rhọkpa vbe uhunmwu otagbọn na. Uwa gha kporhu iyẹn nọ maan vbe ehe hia. Ọ khẹke ne emwa hia rẹn wẹẹ, e Jehova ọre Osanobua kevbe wẹẹ e Jesu Kristi ọre Ọba nọ sẹ ọba kevbe Nọyaẹnmwa nọ sẹ ehia. Ẹdẹ ne kpataki ẹre ọna wa khin ne emwa ọghe Osanobua. Ma hoo ne ima gi uwa rẹn wẹẹ, Ọba suẹn gha kha nẹ! Uwa ẹre ọ khian na iyẹn na ma emwa ọvbehe. Rhunmwuda ọni, uwa yae wewe, uwa yae wewe, uwa yae wewe Ọba nii kevbe Arriọba ọghẹe!”
Ọtẹn Nokpia Arthur keghi kha wẹẹ, irẹn vbe etẹn nikpia nikẹre keghi fian avbe irri nii. Ẹre nene banner na wee rua. Emwi na gbẹn ye nene banner ọre, “Ya Ọba Nii Kevbe Arriọba Ọghẹe Wewe,” ọna wa guaro ighẹ “ADV” na gbẹn ye asobọrhie ne emwa ni gbẹbu da yi.
IWINNA NE KPATAKI
Asikoko na do vbe Cedar Point keghi wa ru iyobọ ne etẹn ya rhiegba ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan na. Te iwinna na wa gha gbe iran otiti. E colporteur ọkpa (na ghi tie ẹre arọndẹ vbe ẹghẹ na) nọ ke Oklahoma, vbe U.S.A. rre, keghi gbẹn wẹẹ, “Eke ne emwa na gha tọnnọ e coal ladian vbe otọ, ẹre ima na gha kporhu, ivbiogue ẹre ọ wa vuọn evba.” Ọ khare wẹẹ, vbe ẹghẹ nibun, emwa gha tie emwi nọ rre ebe ọghe ima na tie ẹre Golden Age, “amẹ eve ghi wa rrọọ kua vbe aro iran.” Ọ na ghi rhie tẹ wẹẹ, “Te ọyẹnmwẹ wa gha sẹ ima, rhunmwuda ne ima na sẹtin gha fu emwa ẹko rre.”
Avbe etẹn na wa rẹn wẹẹ, ẹmwẹ ne Jesu ta vbe ebe Luk 10:2, wa de ọghe ẹgiẹgiẹ. Ọ khare wẹẹ: “Emwiokọ na khian rhọ wa bun, sokpan, emwa ni khian rhọ re, ibozẹghẹ ẹre iran khin.” Zẹvbe ne ukpo nii ya gha sẹ ufomwẹ, avbe etẹn na keghi wa mu egbe ne iran ya ya Arriọba na wewe ma emwa hia vbe uhunmwu otagbọn hia.
a Vbe ẹghẹ eso, emwa eso ghaa tie Ọtẹn Nokpia Rutherford “Ọbuohiẹn,” rhunmwuda ọ mwẹ ẹghẹ eso nọ ya ru iwinna Ọbuohiẹn vbe Missouri, vbe U.S.A.