Gikan sa Among mga Magbabasa

Mga Sari

Bag-o pa nakong nabasa ang artikulong “Mga Sari nga Minilyon” diha sa Hulyo 8, 1988, isyu sa Pagmata!, ug nalipay kaayo ako niana. Gitan-aw ko ang letrato sa babayeng nagsul-ob ug sari ug naghunahuna, ‘Pagkanindot nga sinina!’ Gisulat kadto sa paagi nga ang magbabasa mobating makaangay ug matinahoron sa mga babaye sa India. Kining matanga sa artikulo magbakwi sa bisan diyutayng timaan sa rasanhong pagpihigpihig nga tingali anaa sa atong mga kasingkasing. Naghisgot kana nga ang ordinaryong Indian nga babaye nagasul-ob ug daandaang ‘pang-uran nga sari’ sa pagbuhat sa iyang matag-adlawng mga buluhaton sa balay. Kini nakatabang nako, dinhi sa halayong Hapon nga nagahimo sa samang buluhaton, sa pagbatig pagtahod-sa-kaugalingon. Natabangan usab ako sa paghunahuna sa ‘pagkababayen-on sa sinina.’ Busa sukad karon, kon ako anaa ra sa balay ug kinahanglang may paliton gikan sa tindahan sa silinganan, akong palandongon kon kaha ang akong sinina maoy babayen-on ba ug maayong pagkahikay sa dili pa mogawas sa balay.

N.I., “Usa ka babayeng gustong mosulay pagsul-ob ug sari,” Hapon

Pagluwas sa Ngipon

Ang akong anak lalaki, nga 16 anyos pa niadto, nahingoan sa usa ka ngipon samtang nagsakayg bisikleta. Nakahinumdom akong nakabasa sa Pagmata! (Hunyo 8, 1983 sa Ingles) sa pagbutang sa ngipon sa lungag niana sa baba o ugomon kana sa baba o ibutang sa gatas, apan ako wala makahinumdom kon unsay labing maayo, mao nga mitawag ako sa lawak-emerhensiya sa ospital. Miingon sila nga puston kanag yelo, nga bug-os kaatbang sa akong nabasahan. Busa mitawag akog lain, gisultihan sila kon unsay akong nahinumdoman, ug miingon silang ibalik kana sa lungag sa baba kon mahimo. Mao nga kana ang among gibuhat, gidala siya sa lawak sa emerhensiya, dayon sa siruhano sa ngipon, dayon sa endodontist, ug silang tanan miingon nga kon giputos pa namo kadtog yelo sumala sa giingon sa unang lawak sa emerhensiya, mapildihan unta siya sa ngipon. Busa kamo nagahimo kanamo nga mga tawong edukado; mayugot lang akong maghunahuna kon unsay nasipyatan ko tungod sa dili pagbasa sa bug-os sa matag isyu sa nangagi.

P.L., Tinipong Bansa

Artipisyal nga Intelihensiya

Ang artikulo bahin sa artipisyal nga intelihensiya sa Hulyo 8, 1988, isyu sa Pagmata! dakog kulang; mahimong ang awtor walay alamag sa ubay-ubayng mga kauswagan sa natad o kon nasayod man wala kana hatagig bili tungod sa usa ka katarongan . . . Ang artikulo bug-os wala magtagad sa neural networks, nga nagahatag sa mga kompiyutir sa panguna sa samang katakos sa tawhanong mata o dalunggan sa pag-ila sa mga hulad. Sa pagkakaron, kining maong neural networks makasuhid lamang sa pundok sa tisyu sa dili kaayo komplikadong mga linalang . . . Wala matino kon kaha o dili ba kana makapaduol gani sa kakomplikado sa neuron sa utok sa tawo, apan kana tingali dili na kinahanglanon . . . Nahadlok ako nga kining artikuloha maoy sama sa daghan nga akong nabasa sa popular nga prensa, nga nagaduso sa ideya nga “ok lang, mga tawo, kamo labaw kanunay sa intelihensiya kay sa bisan unsa sa yuta.” Sa akong hunahuna kana walay pasukaranang kahadlok sa mga tawo, nga makahibalag ug mas intelihenteng linalang, ug maoy pagkahambogiro kaayo sa kaugalingon.

J. O., Tinipong Bansa

Ang “Pagmata!” naghisgot sa bag-ong mga kauswagan sa artipisyal nga intelihensiya, kon unsay gigamit sa pagkakaron. Ang magbabasang si J. O. mahunahunaon ilabina sa gieksperimentohan pang mga palaaboton, nga niana giangkon niya ang pila ka kawalay-kapihoan. “Ang usa ka pagtuon sa Lincoln Laboratory sa M.I.T. nagasugyot nga sa lima ka tuig posible na ang pagtukod sa usa ka neural network nga sama ka komplikado sa utok sa usa ka buyog,” matud sa usa ka bag-ong editoryal sa “New York Times.” (Septiyembre 7, 1988) Ang pasidungog angay ihatag niadtong takos niana—ang bisan unsang lebel sa artipisyal nga intelihensiya sa gihapon menos kaayong sinuhid sa buhat sa Maglalalang.—ED.