Usa ka Nindot nga Tubod nga Makaayog Lawas
Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Czechoslovakia
GINATOS ka katuigang miagi, ang giingong Balaan Romanong Emperador Karlos IV ug iyang kaubanan luyang nanglakaw aron mopauli tapos sa dili-malamposon nga pangayam. Sa takulahaw, ang usa ka dako laking lagsaw milumpat sa atubangan nila. Masaba kanang gigukod sa mga iro, ug ang mga mangangayam, nga nahikalimot sa ilang kakapoy, abtik nga miagpas. Sa kadugayan gidala sila sa laking osa ngadto sa ngilit sa usa ka titip nga pangpang ug dayon maisogon nga milukso ngadto sa walog sa ubos.
Gisubay sa mga mangangayam ug sa ilang mga iro ang taastaas ug mas luwas nga agianan padulhog, ug sa pag-abot nila sa tiilan sa pangpang, ang laking lagsaw nawala na. Bisan pa niana, ang mga mangangayam nakakaplag ug laing butang—ang nag-idlak nga katubigan sa mainit nga tubod nga nag-agas gikan sa yuta. Sa maugdang nga paagi, mipahayag si Karlos IV nga magtukod siyag usa ka bakasyonan diha sa dapit nga tawgon sa iyang ngalan. Ug kana, sumala sa sugilambong, mao ang paagi nga natukod ang Karlovy Vary sa kasadpang Bohemia, Czechoslovakia.
Mainit nga mga Tubod
Diin ba gikan kanang mainit nga mga tubod? Sumala sa bag-o pang panukiduki bahin sa kahulmahan sa yuta, bahin sa tubig sa ulan nga mataktak sa bakilid sa kabukiran masuhop sa yuta ug moagi sa dimaihap nga mga liki diha sa granito. Samtang masuhop ang tubig nga lalom ug lalom pa ngadto sa yuta, kini magkuhag minerales gikan sa kabatoan.
Sa kataposan, sa giladmong mga usa ka kilometros ug tunga, ang karon tugob-mineral, may karbonatong tubig initon sa mainit nga kabatoan. Ang kabug-at gikan sa alisngaw sa tubig ug carbon dioxide nga naggikan sa ilalom pa sa yuta moduso sa mineral nga tubig paingon sa taas. Sa ibabaw, kini maporma nga bantogang init nga mga tubod.
Tanantanan may 12 ka tubod, nga ang temperatura nagkadaiya gikan sa 41 ngadto 72 degrees Celsius. Ang matag tubod lahi sa uban sa unod niining mineral. Busa, ang makatambal nga mga kinaiya sa matag usa kanila gihunahuna nga lahi. Gibanabana nga sa katibuk-an ang tubig mopatunghag 18,000 kilos nga minerales sa ibabaw sa matag adlaw.
Ang mga Tubod Makapaayo
Ang mga tawo mohugop sa mga tubod sa paglaom nga maayo ang tanang matang sa mga sakit, gikan sa ulcers, bato sa apdo, alerhiya sa pagkaon, ug diabetes ngadto sa pagkatambok ug panghupong sa lutahan. Gituohan nga ang mga tubod nakaayo sa mga pasyente nga bag-ong gioperahan sa tungol o tinai o nagaantos sa mga sakit sama sa mananakod nga hepatitis.
Ang mga paagi sa pagtambal komplikado, apan ang ilang pasikaranan mao ang pag-inom sa tubig. Himoon ang pag-inom sa tukmang tubig sa tubod katulo sa usa ka adlaw mga tunga sa oras sa dili pa mokaon. Ang pagtambal mahimong mag-apil usab sa mga kaligo sa tubig nga may mineral, mga kaligo sa tubig nga may karbonato ug oksiheno, mga masahe sa mga kamot ug mga tiil, pagputos sa lawas sa lapok, ug ubang paagi. Ang estriktong diyeta ug ehersisyo sa lawas mahimong bahin usab sa pag-atiman sa panglawas.
Sa Czechoslovakia ang mga doktor ug mga unyong pamatigayon nagapili sa mga pasyente nga moanha sa mga tubod alang sa pagpatambal. Daghan kaayong tawo ang gustong moadto mao nga kulang ang luna. Karong bag-o daghang balay sa mga tubod giayo, ug gitukod ang pila ka bag-ong balay. Bisan pa niana, kulang gihapon ang puy-anan alang sa tanan nga buot mogamit sa mga pasilidad. Busa, sa kamaalamon abante kaayo nga ginahikay sa mga bisita ang mga puy-anan.
Pagsuroy sa Lungsod
Ang lungsod sa Karlovy Vary may nindot, hayahay nga palibot nga sa dugay na gipahimuslan sa mga bisita. Ang puting mga atubangan sa balay nga naugbok sa punog-kakahoyang kabungtoran makapahimuot kaayong tan-awon, nga sama sa naglut-od nga mga keyk sulod sa eskaparate sa tindahan.
Sa tampi sa suba, tingalig hikit-an ang mga batang lalaki nga nag-itsag tinapay ngadto sa trout sa Subang Teplá. Usa ka kasagarang talan-awon diha sa mga tindahan mao ang mga pumapalit nga naglinyang naghulat sa pagpalit sa bantogang mga galyeta sa tubod. Ang Czech nga mga basong kristal nangidlak gikan sa mga eskaparate sa tindahan. Ang Moser glassworks sa Karlovy Vary nagaeksportar ug kristal nga mga kopita ngadto sa mga dapit sa tibuok kalibotan.
Samtang ang mga bisita nagsaoysaoy diha sa mga agianan tali sa mga kakahoyang chestnut, rhododendrons, ug puting lilacs, madungog ang awit sa kalanggaman gikan sa kalasangan sa kabungtoran. Maoy dinhi tiglakatlakat ang Alemang magbabalak si Johann Wolfgang von Goethe nga dala ang iyang sulatanan. Gipakita niya kining mga talan-awona ngadto kang Ludwig van Beethoven, ang bantog nga kompositor, nga mikomposo sa iyang ikawalong simponiya dinhi.
Oo, sukad sa ika-17ng siglo, ang mga tawong hawod sa kalibotan sa musika nakalatas sa kadalanan sa lungsod. Gawas kang Beethoven, ang ubang mga bisita nag-apil kang Carl Maria von Weber, Niccolò Paganini, Frédéric Chopin, Franz Liszt, ug Johannes Brahms. Maoy dinhi ang nuybe-anyos nga Robert Schumann nagpatalinghog nga daw gilamat sa usa ka konsiyerto ni Ignaz Moscheles, usa ka kasinatian nga dili gayod niya mahikalimtan.
Si Emperador Francis Joseph I sa Austria maoy nagsugo nga tukoron ang Imperyal nga mga Banyo alang kaniya ug sa iyang pamilya kapin nag usa ka gatos ka tuig kanhi. Karong adlawa ginapahimuslan sa mga pasyente ang mga tambal nga kaligo dinhi diha sa bronsing mga banyera, samtang gigamit niadto sa emperador ang bulawang banyera.
Maayong Panglawas Alang sa Tanan
Ang mga bisyo sa sibilisasyon, apil ang polusyon sa silinganan, pagkaguot, pag-abusar sa alkohol, pagtabako, imoralidad, ug uso sa kinabuhi nga kanunay naglingkod nakaamot sa daghang sakit sa ika-20ng siglo. Daghan ang mosalig sa mainit nga mga tubod sama nianang anaa sa Karlovy Vary alang sa kahupayan. Ugaling, ikasubo nga ang pipila nga moanhi aron katabangan dili mohunong sa ilang pagtabako o imoral nga mga uso sa kinabuhi bisan pag sila nia dinhi. Kini makapahinabog kalisdanan alang sa ilang isigkabisita.
Anaa pay laing suliran. Ang rehiyon palibot sa Karlovy Vary gipanalanginan sa bahandi sa natural nga minerales, sama sa karbon ug kaolin. Ugaling lang, ang mga industriya nga gimugna aron makutkot ang maong mineral nga bahandi naghugaw niining matahom nga silinganan.
Bisan pa niana, morag daghan ang nakakaplag pahulay ug kahupayan gikan sa ilang mga sakit sa lawas pinaagi sa pagbisita sa Karlovy Vary. Ang mga tagana sa kinaiyanhong mga pagkaayo maoy panalangin gikan sa Maglalalang, ug tingali kana mopadayon sa pagtabang sa mga molupyo sa yuta hangtod moabot ang adlaw sa dihang “walay molupyo ang magaingon: ‘Ako masakiton.’”—Isaias 33:24.