ADAN
[Yutan-ong Tawo; Katawhan; gikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “pula”].
Ang Hebreohanong pulong para niining personal nga ngalan makita kapig 560 ka higayon diha sa Kasulatan, nga sagad gigamit ingong generic nga termino para sa indibiduwal ug sa katawhan sa linangkob, sama sa “tawo” o “katawhan.”
1. Ang Diyos nag-ingon: “Buhaton nato ang tawo sumala sa atong larawan.” (Gen 1:26) Pagkatalagsaon nga makasaysayanhong pahayag! Ug diha sa kasaysayan wala gayoy sama sa posisyon nga nahuptan ni Adan, ang “anak sa Diyos,”—ang unang tawhanong linalang! (Luc 3:38) Si Adan mao ang purongpurong sa himaya sa yutan-ong mga buhat ni Jehova sa paglalang, dili lamang tungod sa panahon nga duol sa kataposan sa unom ka yugto sa paglalang apan, labing hinungdanon, tungod kay “sa larawan sa Diyos iyang gilalang siya.” (Gen 1:27) Maoy hinungdan nga ang hingpit nga tawong si Adan ug ang iyang mga anak nga nahitumpawak sa dakong kaalaotan nakabaton ug mga gahom sa pangisip ug mga katakos nga labaw kaayo sa tanang uban pang yutan-ong mga linalang.
Sa unsang paagi gibuhat si Adan diha sa dagway sa Diyos?
Kay gibuhat diha sa dagway sa iyang Dakong Maglalalang, nabatonan ni Adan ang mga hiyas sa Diyos nga gugma, kaalam, hustisya, ug gahom; busa aduna siyay pagbati sa moralidad nga naglangkit sa tanlag, usa ka butang nga bag-o gayod sa natad sa yutan-ong kinabuhi. Kay hulad sa larawan sa Diyos, si Adan mahimong usa ka administrador sa tibuok kalibotan ug ubos sa iyang pagbulot-an ang mga linalang sa dagat ug sa yuta ug ang mga langgam sa kahanginan.
Dili kinahanglan nga si Adan mahimong espiritung linalang, sa bug-os man o kaha sa bahin lamang, aron makahupot ug mga hiyas nga sama sa Diyos. Si Jehova nag-umol sa tawo gikan sa abog sa yuta, nagbutang diha kaniya sa puwersa sa kinabuhi mao nga siya nahimong buhing kalag, ug Siya naghatag kaniya sa katakos aron isumbalik-silaw ang larawan ug dagway sa iyang Maglalalang. “Ang unang tawo gikan sa yuta ug hinimo sa abog.” “Ang unang tawo nga si Adan nahimong buhing kalag.” (Gen 2:7; 1Co 15:45, 47) Kadto maoy sa tuig 4026 W.K.P. Lagmit tinghunlak kadto sa maong tuig, kay ang labing karaang mga kalendaryo sa tawo nagsugod sa pag-ihap sa panahon sa tinghunlak sa mga Oktubre 1, o sa unang bag-ong bulan sa lunar nga sibil nga tuig.—Tan-awa ang TUIG.
Ang pinuy-anan ni Adan usa gayod ka talagsaong paraiso, usa ka tinuod nga tanaman sa kahimuot nga gitawag ug Eden (tan-awa ang EDEN Num. 1), nga nagtagana kaniya sa tanang kinahanglanong pisikal nga mga butang sa kinabuhi, kay anaa didto ang “tanang kahoy nga tilinguhaon sa panan-aw ug maayong kan-on” alang sa iyang dumalayong pagkinabuhi. (Gen 2:9) Gilibotan si Adan sa tanang matang sa makigdaitong mga hayop. Apan nag-inusara si Adan. Walay laing linalang ‘sumala sa iyang matang’ nga iyang ikaestorya. Nakita ni Jehova nga “dili maayo alang sa tawo nga magpadayon nga mag-inusara.” Busa pinaagi sa operasyon nga gihimo sa Diyos, ang una ug ang bugtong nga matang sa operasyon, gikuhaan ni Jehova ug gusok si Adan ug gihimo kining usa ka babaye nga katugbang aron mahimong iyang asawa ug inahan sa iyang mga anak. Kay nalipay pag-ayo sa maong matahom nga katabang ug permanenteng kauban, gipatugbaw ni Adan ang unang narekord nga balak, “Kini sa kataposan bukog sa akong mga bukog ug unod sa akong unod,” ug siya gitawag nga babaye “tungod kay gikan sa lalaki kini siya gikuha.” Sa ulahi gitawag ni Adan ang iyang asawa nga Eva. (Gen 2:18-23; 3:20) Ang katinuoran niini nga asoy gipamatud-an ni Jesus ug sa mga apostoles.—Mat 19:4-6; Mar 10:6-9; Efe 5:31; 1Ti 2:13.
Dugang pa, gipanalanginan ni Jehova kining bag-ong kinasal pinaagi sa dagayang makalilipay nga buluhaton. (Itandi ang Ecc 3:13; 5:18.) Wala sila tungloha sa pagkawalay-buhat. Kinahanglang magmapuliki ug aktibo sila sa pagpatahom ug pag-atiman sa ilang tanaman nga pinuy-anan, ug samtang sila modaghan ug magpuno sa yuta uban sa bilyonbilyon nga sama sa ilang matang, sila magpakaylap niini nga Paraiso ngadto sa kinutbanan sa yuta. Kini maoy sugo sa Diyos.—Gen 1:28.
“Nakita sa Diyos ang tanan nga iyang gibuhat ug, tan-awa! kadto maayo kaayo.” (Gen 1:31) Sa pagkatinuod, sa sinugdanan hingpit si Adan sa tanang bahin. Siya gisangkapan sa katakos sa pagsulti ug sa ugmad na kaayong bokabularyo. Siya may katakos sa paghatag ug makahuloganong mga ngalan sa buhing mga linalang sa iyang palibot. Siya makahimo sa pagpakigsulti sa iyang Diyos ug sa iyang asawa.
Tungod niining tanang hinungdan ug daghan pa, si Adan obligado nga mohigugma, mosimba, ug hugot nga mosunod sa iyang Dakong Maglalalang. Labaw pa niana, ang Unibersohanong Maghahatag-balaod naghatag kaniya sa simpleng balaod sa pagkamasinugtanon ug bug-os nagpahibalo kaniya sa matarong ug makataronganong silot sa pagkadili-masinugtanon: “Apan kon bahin sa kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan dili ka gayod mokaon gikan niini, kay sa adlaw nga mokaon ka gikan niini mamatay ka gayod.” (Gen 2:16, 17; 3:2, 3) Bisan pa niining tin-aw nga balaod nga dunay bug-at nga silot tungod sa pagkadili-masinugtanon, siya misupak.
Mga Resulta sa Sala. Si Eva bug-os nalimbongan ni Satanas nga Yawa, apan “si Adan wala malimbongi,” nag-ingon si apostol Pablo. (1Ti 2:14) Uban sa bug-os nga kahibalo si Adan kinabubut-on ug tinuyo nga misupak ug unya ingong usa ka makasasala siya misulay sa pagtago. Sa dihang gihusay, inay nga masubo o magbasol o mangayog pasaylo, misulay si Adan sa pagpakamatarong sa iyang kaugalingon ug sa pagdat-og sa iyang tulubagon ngadto sa uban, gani gibasol pa si Jehova tungod sa iya mismong kinabubut-ong sala. “Ang babaye nga imong gihatag aron makauban nako, siya ang naghatag kanako sa bunga gikan sa kahoy ug busa ako mikaon.” (Gen 3:7-12) Busa gipalayas si Adan gikan sa Eden ngadto sa usa ka wala maugmad nga yuta nga tinunglo aron magpatunghag mga sampinit ug mga kudyapa, aron didto mag-antos sa pagkinabuhi kutob sa mahimo, nga mag-ani sa mapait nga mga bunga sa iyang sala. Sa gawas sa tanaman, nga naghulat sa kamatayon, si Adan nanganak ug mga anak nga lalaki ug babaye, nga tulo lamang sa mga ngalan ang napreserbar—si Cain, Abel, ug Set. Napasa ni Adan ngadto sa tanan niyang mga anak ang napanunod nga sala ug kamatayon, kay siya mismo makasasala.—Gen 3:23; 4:1, 2, 25.
Mao kini ang makapaguol nga sinugdanan nga gihatag ni Adan sa tawhanong rasa. Ang paraiso, kalipay, ug kinabuhing walay kataposan nahanaw, ug puli niini naangkon ang sala, pag-antos, ug kamatayon tungod sa pagkadili-masinugtanon. “Ang sala misulod sa kalibotan pinaagi sa usa ka tawo ug ang kamatayon pinaagi sa sala, ug sa ingon ang kamatayon mikaylap sa tanang tawo tungod kay silang tanan nakasala man.” “Ang kamatayon nagmando ingong hari sukad kang Adan.” (Rom 5:12, 14) Apan pinaagi sa iyang kaalam ug gugma si Jehova nagtagana ug “ikaduhang tawo,” “ang kataposang Adan,” nga mao ang Ginoong Jesu-Kristo. Pinaagi niining masinugtanong “Anak sa Diyos” nabuksan ang dalan diin ang mga anak sa dili-masinugtanong “unang tawo nga si Adan” makabaton pag-usab sa Paraiso ug sa kinabuhing walay kataposan, ug gani ang iglesya o kongregasyon ni Kristo makabaton sa langitnong kinabuhi. “Kay ingon nga diha kang Adan ang tanan nangamatay, sa ingon usab diha kang Kristo ang tanan pagabuhion.”—Ju 3:16, 18; Rom 6:23; 1Co 15:22, 45, 47.
Human palayasa ang makasasalang si Adan gikan sa Eden iyang nasaksihan sa ulahi ang pagbuno sa iyang kaugalingong anak, paghingilin sa iyang mamumuno nga anak, pag-abuso sa kahikayan sa kaminyoon, ug ang pagpasipala sa sagradong ngalan ni Jehova. Iyang nasaksihan ang pagtukod sa usa ka siyudad, ang pagmugna sa mga instrumento sa musika, ug ang pagsalsal ug mga himan nga ginama sa puthaw ug tumbaga. Nagsilbing paghukom kang Adan ang nakita niyang panig-ingnan ni Enoc, “ang ikapito sa laray gikan kang Adan,” ang usa nga “nagpadayon sa paglakaw uban sa matuod nga Diyos.” Siya nabuhi pa gani ug nakakita sa amahan ni Noe nga si Lamek sa ikasiyam nga kaliwatan. Sa kataposan, human sa 930 ka tuig, nga ang kadaghanan niini gigugol sa inanay nga pagkamatay, si Adan mibalik sa abog diin siya gikuha, sa tuig 3096 W.K.P., sumala sa giingon ni Jehova.—Gen 4:8-26; 5:5-24; Jud 14; tan-awa ang LAMEK Num. 2.
2. Usa ka siyudad nga gihisgotan sa Josue 3:16 nga tupad sa Zaretan. Kini sagad nga gituohang mao ang Tell ed-Damiyeh (Tel Damiya’), usa ka dapit sa S sa Suba sa Jordan nga mga 1 km (0.6 mi) sa H diin magtagbo ang Jordan ug ang bul-oganang walog sa Jabok; kini maoy mga 28 km (17 mi) sa AAS sa Jerico. Ang ngalan sa siyudad lagmit naggikan sa kolor sa binanlas nga yutang-kulonon, nga dagaya niana nga rehiyon.—1Ha 7:46.
Ang rekord sa Bibliya nagpakita nga ang pagpondo sa katubigan sa Jordan sa dihang mitabok ang Israel sa suba nahitabo didto sa Adan. Ang Walog sa Jordan mihiktin pag-ayo, sugod sa dapit sa Tell ed-Damiyeh (Tel Damiya’) paamihanan, ug ang kasaysayan nagrekord nga sa tuig 1267 nasampongan ang suba niining dapita mismo tungod sa pagdahili sa taas nga bungdo tabok sa suba, nga nagpahunong sa pag-agos sa tubig sulod sa mga 16 ka oras. Sa modernong kapanahonan, ang mga pagtay-og sa yuta niadtong ting-init sa 1927 nakapahinabo pag-usab ug mga pagdahili sa yuta nga nakapapondo sa Jordan nga tungod niana ang agos sa tubig nahunong sulod sa 21 1⁄2 ka oras. (The Foundations of Bible History: Joshua, Judges, ni J. Garstang, London, 1931, pp. 136, 137) Kon mao kini ang paagi nga nakita sa Diyos nga angayng gamiton, nan ang pagpondo sa suba sa mga adlaw ni Josue milagrosong giorasan ug gituyo aron mosibo sa panahon sa pagtabok sa Jordan sa adlaw nga gipahibalo daan ni Jehova pinaagi kang Josue.—Jos 3:5-13.