MGA BATAN-ON NANGUTANA
Unsay Angay Nakong Mahibaloan Bahin sa Sexting?
Unsa ang sexting?
Ang “sexting” nagtumong sa pagpasag hilas nga mga message, letrato, o video pinaagig cellphone. “Komon na kini karon,” miingon ang usa ka lalaki. “Magteksanay mo, ug sa dili madugay magpinadad-anay na mog hilas nga mga letrato.”
Nganong dunay maghimo niini? Para sa ubang tin-edyer, “kon duna kay letrato diha sa imong cellphone diin hubo ang imong trato, kini nagpakita nga ikaw nagahimo na nianang buhat sa mga minyo,” matod pa sa usa ka piskal nga gikutlo sa The New York Times. Usa ka tin-edyer miingon nga ang sexting dili makadaot kay dili ka mamabdos ug dili pod ka makatakod sa uban ug sakit gumikan sa pagpakigsekso.
Uban pang mga rason kon nganong ang mga batan-on mag-sexting:
Makigbirig-birig sila sa ilang naibgan.
Gipadalhan silag hilas nga letrato, ug mapresyur sila sa pag-send pod ug hilas nga letrato.
Unsay daotang epekto sa sexting?
Sa dihang ma-send na nimo ang letrato pinaagig cellphone, dili na ikaw ang tag-iya niini, ug wala ka nay mahimo kon unsay himoon sa uban niini—o kon unsay epekto niini sa imong reputasyon. “Ang mga sayop nga mahimo dali na nga i-send ug ma-save nga makita sa uban,” miingon si Amanda Lenhart, senior research specialist ug awtor sa report bahin sa sexting sa Pew Research Center.
Usahay
Ang nakadawat ug letrato sa babayeng hubo mag-forward niini sa paglingaw sa iyang mga higala.
Ang gibulagan nga lalaki mag-forward ug mga letrato sa kanhi niyang trato nga hubo agig panimalos.
NAHIBALO KA BA? Sagad, ang pag-send diha sa cellphone ug letrato sa usa ka lalaki o babaye nga hubo giisip nga parehas ug gibug-aton sa krimen nga child abuse o child pornography. Ang ubang menor de edad nga nag-send ug mga letratong sama niini nakiha ingong sex offender.
Unsay giingon sa Bibliya?
Sumala sa Bibliya, dili sala ang seksuwal nga buhat tali sa lalaki ug babaye nga kasado. (Proverbio 5:18) Apan klaro ang baroganan niini bahin sa seksuwal nga buhat tali sa mga tawong dili kasado. Tagda kini nga mga teksto sa Bibliya:
“Ang pakighilawas ug ang tanang matang sa kahugawan o kadalo dili gayod angay hisgotan sa inyong taliwala, . . . ni ang makauulaw nga panggawi ni binuang nga sinultihan ni malaw-ay nga pagpanistis.”—Efeso 5:3, 4.
“Patya ang inyong mga sangkap sa lawas nga anaa sa yuta maylabot sa pakighilawas, kahugawan, seksuwal nga gana, makadaot nga tinguha, ug hakog nga pangibog.”—Colosas 3:5.
Kini nga mga teksto nagpasidaan dili lamang batok sa ‘pagpakighilawas’ (pagpakigsekso tali sa mga dili kasado) kondili sa mga “kahugawan” usab (termino nga nagtumong sa bisan unsang matang sa moral nga kasaypanan) ug “seksuwal nga gana” (nagtumong dili sa kinaiyanhong kaibog nga matagbaw sulod sa kaminyoon kondili sa seksuwal nga kaibog nga mahimong mosangpot sa malaw-ayng buhat).
Pangutan-a ang imong kaugalingon:
Nganong ang pag-send ug letrato sa lalaki o babaye nga hubo maisip nga “kahugawan”?
Sa unsang paagi kini makapukaw ug dili angayng “seksuwal nga gana”?
Nganong ang pagtan-aw ug pag-forward niining matanga sa letrato “makadaot”?
Ang mosunod nga mga teksto sa Bibliya naghisgot ug mas bug-at nga mga rason kon nganong angayng likayan ang sexting.
“Buhata ang kutob sa imong maarangan nga itanyag ang imong kaugalingon sa Diyos ingong inuyonan, usa ka mamumuo nga walay angayng ikaulaw.”—2 Timoteo 2:15.
“Angay nga unsang matanga nga mga tawo kamo unya diha sa balaang mga buhat sa panggawi ug mga buhat sa diyosnong pagkamahinalaron!”—2 Pedro 3:11.
Kini nga mga teksto nagpadayag sa maayong mga resulta sa pagkahimong matarong. Kon matarong ka ug panggawi, dili ka mahadlok nga may mahimo ka nga imo unyang basolan.—Galacia 6:7.
Pangutan-a ang imong kaugalingon:
Unsang matanga ko sa pagkatawo?
Mabalak-on ba ko sa dungog sa uban?
Gusto ba kong malingaw sa butang nga makapasakit sa uban?
Nganong ang pag-sexting makadaot sa akong dungog?
Nganong ang pag-sexting makapawala sa pagsalig sa akong ginikanan kanako?
TINUOD NGA HITABO “Duna koy amiga nga wala magsaba nga duna siyay trato. Nag-send siya ug letrato ngadto kaniya diin hubo siya, ug nagpadala pod ang iyang trato ug letrato diin hubo pod siya. Wala maabtig duha ka adlaw, gisusi sa iyang Papa ang iyang cellphone. Nakita sa iyang Papa ang mga text, ug puwerteng guola sa iyang Papa. Gipangutana siya sa iyang Papa ug iya kining giadmitir. Nahibalo ko nga nagbasol siya sa iyang gihimo, pero ang iyang ginikanan nakurat ug nasuko pag-ayo! Nagduhaduha sila kon makasalig pa ba sila kaniya.”
Hinumdomi: Ang pag-sexting makadaot sa nag-send ug sa nakadawat. “Nagmahay ko ug gingil-aran sa akong kaugalingon,” miingon ang usa ka batan-ong babaye kinsa gipresyur sa iyang trato sa pagpakig-sexting kaniya.
Tungod sa moral ug sa legal nga mga isyu labot sa pag-sexting, maayong imong sundon kini nga tambag sa Bibliya:
“Kalagiw gikan sa mga tinguha nga iya sa pagkabatan-on.”—2 Timoteo 2:22.
“Ilikay ang akong mga mata gikan sa pagtan-aw sa butang nga walay-pulos.”—Salmo 119:37.
Unsay imong himoon?
Ipadapat ang tambag sa Bibliya. Basaha ang gisulti ni Janet, ug dayon pagpili kon hain sa mga kapilian ang labing maayo.
“Duna koy nailaila nga lalaki, ug gihatagan nako siya sa akong cellphone number ug gihatagan pod ko niya sa iyang number. Wala pay usa ka semana, gusto niya nga padad-an nako siya ug akong letrato diin nagbikini ko.”—Janet.
Unsa unta ang angayng himoon ni Janet? Ikaw, unsay imong himoon?
KAPILIAN A Tingali moingon ka: ‘Walay daotan niana. Total kon mangaligo mig dagat, makita man pod ko niya nga magbikini.’
KAPILIAN B Tingali moingon ka: ‘Ambot kon unsa gyoy iyang tuyo. Mag-send lang kog dili kaayo seksi nga letrato ug tan-awon nakog unsay iyang himoon.’
KAPILIAN C Tingali moingon ka: ‘Laig tuyo ning tawhana. I-delete nako kining iyang message.’
Ang Kapilian C mao ang labing maayong himoon, dili ba? Sa pagkatinuod ang Bibliya nag-ingon: “Ang tawong maayog panghunahuna makakita sa umaabot nga kasamok ug molikay siya niini, apan dili kini tagdon sa tawo nga wala maggamit sa iyang hunahuna ug unya magbasol siya sa kaulahian.”—Panultihon (Proverbio) 22:3; Ang Bag-ong Maayong Balita Biblia.
Kini nga situwasyon nagpakita kon unsay sagad nga hinungdan sa pag-sexting ug sa ubang ngil-ad nga mga buhat: Ikaw ba mainampingon sa pagpilig higala? (Proverbio 13:20) “Pakig-uban sa mga tawo nga dili moangay ug law-ayng mga buhat,” matod pa sa batan-ong si Sarah. Ingon usab nianag hunahuna ang batan-ong si Delia. “Ang uban nimong mga higala kunohay naningkamot, dili sa pagtabang nimo sa paghupot sa imong maayong moral, kondili sa pagdaot niana,” miingon siya. “Kon ang ilang panggawi supak sa balaod sa Diyos, dasigon ka nila sa paglapas sa imong moral nga mga sukdanan. Mao ba nay imong gusto?”