GEZER

[Piraso; Bahin].

Usa ka harianong siyudad sa ilaya nga bahin sa patag daplin sa baybayon sa Palestina. Ang Gezer unang gihisgotan sa dihang ang hari niini wala molampos sa pagluwas sa Lakis batok sa kasundalohan sa Israel ilalom ni Josue. (Jos 10:33; 12:​7, 8, 12) Ang Gezer gipahat ingong utlanang dapit ngadto sa mga Epraimnon (Jos 16:3; 1Cr 7:28), apan wala nila bug-os papahawaa ang Canaanhong mga molupyo. (Jos 16:10; Huk 1:29) Ang Gezer gihatag usab ngadto sa mga Kohatnon ingong usa ka Levihanong siyudad.​—Jos 21:​20, 21; 1Cr 6:​66, 67.

Ang siyudad gituohang nailalom sa mga Filistehanon sa panahon ni David, sanglit iyang gibungkag ang ilang gahom “sukad sa Geba hangtod sa Gezer.” (2Sa 5:25; 1Cr 14:16) Lain pa, nailado si Sibecai nga Husahanon tungod sa iyang pagpatay kang Sipai nga usa ka kaliwat sa mga Repaim sa dihang napildi ang mga Filistehanon didto sa Gezer. (1Cr 20:4) Sa ulahi, sa wala ibutyag nga katarongan si Paraon sa Ehipto misulong sa Gezer. Human sunoga ang siyudad ug gipatay ang Canaanhong mga molupyo niini, iyang gihatag kini ingong bugay ngadto sa asawa ni Solomon. Kini nga siyudad gitukod pag-usab ug lagmit gipalig-on ni Solomon.​—1Ha 9:15-17.

Ang Gezer kanunayng gihisgotan usab diha sa sekular nga mga rekord. Diha sa mga paril sa templo sa Karnak, girekord ni Thutmose III ang pag-ilog sa Gezer. Ang siyudad sa ulahi adunay talagsaong papel diha sa mga Papan sa Amarna, nga gihisgotan ang ngalan niini labing menos siyam ka beses. Si Paraon Merneptah nanghambog diha sa iyang bantayog nga siya ang ‘nag-ilog sa Gezer.’

Giisip sa mga eskolar nga ang karaang Gezer mao ang modernong Tell Jezer (Abu Shusheh; Tel Gezer), nga nahimutang sa mga tungatunga sa ruta tali sa Jerusalem ug sa Tel Aviv-Yafo (Jope). Busa kini nahimutang duol sa laing dakong dalan nga sulod sa daghang milenyo nagdugtong sa Ehipto ug Mesopotamia alang sa negosyo ug sa militar. Ang habog nga nahimutangan sa Tell Jezer diha sa usa ka tagaytay sa Sepela mao ang nagpaarang niini nga makontrolar kini nga mga dalan.

Ang unang arkeolohikanhong pagpangalot diha niini nga bungdo nagsugod sa sayong bahin sa ika-20 nga siglo. Sukad niadto kini nahimong usa sa gikubkob ug gisuhid pag-ayo nga mga dapit sa Palestina. Lakip sa mga kaplag didto mao ang “ganghaan ni Solomon ug ang dobleng paril nga may lawaklawak sa tunga,” nga gitukod ibabaw sa lut-od sa mga ginun-ob nga gituohan sa pipila nga maoy resulta sa pagsunog ni Paraon sa Gezer. Ang arkitektura niini giisip nga susama kaayo nianang nakaplagan diha sa mga estruktura sa Hazor ug Megido nga nagpakita nga kining tulo ka siyudad gitukod nga may parehong mga plano. Makita sa mas unang lut-od sa mga ginun-ob ang daghan kaayong Filistehanon nga mga gamit nga kulonon. Apan, lagmit ang labing iladong kaplag nga naggikan sa Tell Jezer mao ang “kalendaryo” sa Gezer, usa ka plake nga naundan ug mga leksiyon alang sa pagbansay sa memorya sa usa ka batang nagtungha. Bililhon kaayo kini alang sa modernong mga tigdukiduki sanglit naghatag kinig impormasyon bahin sa agrikultural nga mga panahon sa karaang Israel ug naghatag usab ug ideya bahin sa Hebreohanong sinulat ug pinulongan sa mga adlaw ni Solomon.