Si Jehova Dili Magatamay sa Usa ka Gun-ob nga Kasingkasing
“Ang mga halad sa Diyos mao ang usa ka gun-ob nga espiritu; usa ka gun-ob ug dugmok nga kasingkasing, Oh Diyos, dili mo pagatamayon.”—SALMO 51:17.
1. Unsay paglantaw ni Jehova sa iyang mga magsisimba nga nakahimog seryoso nga sala apan mahinulsolon?
SI Jehova ‘makababag sa pagduol kaniya nga samag pinaagi sa baga nga panganod, aron walay pag-ampo nga makaabot.’ (Lamentaciones 3:44) Apan buot niya nga makaduol kaniya ang iyang katawhan. Bisan kon ang usa sa iyang mga magsisimba makahimog seryoso nga sala apan mahinulsolon, hinumdoman sa atong langitnong Amahan ang maayong binuhatan nianang tawhana. Busa, si apostol Pablo nakasulti sa isigka-Kristohanon: “Ang Diyos dili daotan nga tungod niana kalimtan lamang niya ang inyong buhat ug ang gugma nga inyong gipakita alang sa iyang ngalan.”—Hebreohanon 6:10.
2, 3. Unsa ang angay palandongon sa Kristohanong mga ansiano sa pagpakiglabot sa nakasalang kaubang mga magtutuo?
2 Angay palandongon usab sa Kristohanong mga ansiano ang mga tuig sa matinumanong pag-alagad nga nahatag ngadto sa Diyos sa isigkamagtutuo. Kini naglakip sa balaang pag-alagad sa bahin sa mga mahinulsolon nga nakahimog sayop nga lakang o nakahimog grabe nga sala. Ang Kristohanong mga magbalantay mangita sa espirituwal nga kaayohan sa tanang sakop sa panon sa Diyos.—Galacia 6:1, 2.
3 Ang mahinulsolong mamumuhat ug daotan nagkinahanglan sa kaluoy ni Jehova. Ugaling, labaw pa ang gikinahanglan. Kini gipatin-aw sa mga pulong ni David sa Salmo 51:10-19.
Usa ka Putling Kasingkasing Gikinahanglan
4. Nganong nag-ampo si David alang sa usa ka putli nga kasingkasing ug usa ka bag-ong espiritu?
4 Kon dili maayo ang espirituwal nga kahimtang sa usa ka dedikadong Kristohanon tungod sa sala, unsay iyang gikinahanglan gawas sa kaluoy ug kapasayloan ni Jehova? Buweno, si David mihangyo: “Buhatan mo ako ug usa ka putli nga kasingkasing, Oh Diyos, ug hatagi ako ug usa ka bag-ong espiritu sa sulod nako, usa nga malig-on.” (Salmo 51:10) Dayag, gihangyo kini ni David tungod kay siya nahibalo nga diha gihapon sa iyang kasingkasing ang kiling sa dagkong sala. Tingali wala kita malangkit sa mga matang sa sala nga nakabitik kang David labot kang Bath-sheba ug Uria, apan gikinahanglan nato ang tabang ni Jehova aron dili kita madaog sa tentasyon sa pagpakigbahin sa bisan unsang mabug-at makasasala nga paggawi. Dugang pa, basin kita sa kaugalingon magkinahanglan sa balaang tabang aron mawala gikan sa atong kasingkasing ang makasasalang mga gawi sama sa kailibgon ug pagdumot—mga krimen nga sama sa pangawat ug pagbuno.—Colosas 3:5, 6; 1 Juan 3:15.
5. (a) Unsay kahulogan sa pagkabaton ug usa ka putli nga kasingkasing? (b) Unsay gitinguha ni David sa dihang nangayo siya ug usa ka bag-ong espiritu?
5 Gikinahanglan ni Jehova nga magbaton ang iyang mga alagad ug “usa ka putli nga kasingkasing,” sa ato pa, putli nga motibo o tinguha. Nakaamgo nga siya wala makapakita niana nga kaputli, si David miampo nga hinloan sa Diyos ang iyang kasingkasing ug nga ipahiuyon kini sa balaang mga sukdanan. Gitinguha usab sa salmista ang usa ka bag-o, matul-id nga espiritu, o kiling sa hunahuna. Nagkinahanglan siya ug usa ka espiritu nga motabang kaniya sa pagsukol sa tentasyon ug hugot nga motapot sa mga kasugoan ug sa mga prinsipyo ni Jehova.
Hinungdanon ang Balaang Espiritu
6. Nganong nagpakiluoy si David kang Jehova nga dili kuhaon gikan kaniya ang balaang espiritu?
6 Sa dihang mawad-ag paglaom tungod sa atong mga kalapasan o daotang buhat, bation nato nga hapit na kitang isalikway sa Diyos ug kuhaon gikan kanato ang iyang balaang espiritu, o aktibong gahom. Mao kanay gibati ni David, kay siya nagpakiluoy kang Jehova: “Ayaw ako isalikway gikan sa imong nawong; ug ayaw pagkuhaa ang imong balaan nga espiritu gikan kanako.” (Salmo 51:11) Ang naghinulsol ug mapainubsanong David mibati nga ang iyang mga sala nagpahimo kaniyang dili-takos sa pag-alagad kang Jehova. Ang pagkasinalikway gikan sa nawong sa Diyos magkahulogan sa pagkawala sa iyang pag-uyon, paglipay, ug panalangin. Aron mapasig-uli ang espirituwal ni David, iyang gikinahanglan ang balaang espiritu ni Jehova. Kay nakabaton niini, ang hari sa mainampoon makapangayo sa balaang pagtultol aron malipay si Jehova, makalikay sa sala, ug makamando nga maalamon. Nahibalo sa iyang mga sala batok sa Maghahatag sa balaang espiritu, si David tukmang nangaliyupo nga dili kini kuhaon ni Jehova gikan kaniya.
7. Nganong mag-ampo kita alang sa balaang espiritu ug magbantay nga mapasubo kana?
7 Unsay ikasulti bahin kanato? Kita angay mag-ampo alang sa balaang espiritu ug kinahanglang magbantay batok sa pagpasubo niini pinaagi sa dili pagsunod sa pagtultol niini. (Lucas 11:13; Efeso 4:30) Kay kon dili, mawala kanato ang espiritu ug dili makapasundayag sa hinatag-sa-Diyos nga bunga niini sa gugma, kalipay, kalinaw, hataas-nga-pailob, kalulot, pagkamaayo, pagtuo, kaaghop, ug pagpugong-sa-kaugalingon. Kuhaon gayod ni Jehova nga Diyos ang iyang balaang espiritu gikan kanato kon kita sa walay-paghinulsol magpadayon sa pagpakasala batok kaniya.
Kalipay sa Kaluwasan
8. Kon kita makasala apan buot nga makabaton sa kalipay sa kaluwasan, unsa ang kinahanglan natong batonan?
8 Ang usa ka mahinulsolong makasasala nga naulian sa espirituwal nga kahimsog makahimo na usab sa pagkalipay sa tagana ni Jehova sa kaluwasan. Nangandoy niini, si David mihangyo sa Diyos: “Iuli kanako ang kalipay sa imong kaluwasan, ug hinaot tabangan mo ako uban sa mainandamong espiritu.” (Salmo 51:12) Pagkakatingalahan ang pagkalipay diha sa segurado nga paglaom sa kaluwasan pinaagi ni Jehova nga Diyos! (Salmo 3:8) Human nakasala batok sa Diyos, si David naningkamot nga mapasig-uli ang kalipay sa kaluwasan pinaagi Kaniya. Sa ulahing mga panahon, si Jehova mitagana ug kaluwasan pinaagi sa halad lukat sa iyang Anak, si Jesu-Kristo. Kon kita ingong dedikadong mga alagad sa Diyos makahimog grabe nga sala apan buot nga mapasig-uli kanato ang kalipay sa kaluwasan, gikinahanglan nato ang usa ka mahinulsolong tinamdan aron dili makasala batok sa balaang espiritu.—Mateo 12:31, 32; Hebreohanon 6:4-6.
9. Unsay gipangayo ni David dihang mihangyo sa Diyos nga tabangan siya “uban sa usa ka mainandamong espiritu”?
9 Si David mihangyo nga tabangan siya ni Jehova “uban sa mainandamong espiritu.” Dayag, kini nagpasabot, dili sa pagkamainandamon sa Diyos nga motabang o sa iyang balaang espiritu, kondili sa maagdahong kiling sa hunahuna ni David. Buot ni David nga tabangan siya sa Diyos pinaagi sa paghatag kaniya ug usa ka espiritu nga mainandamon sa pagbuhat kon unsa ang matarong ug dili na mahulog sa sala pag-usab. Si Jehova nga Diyos padayong nagatabang sa iyang mga alagad ug nagabangon niadtong nanghiumod sa nagkalainlaing mga pagsulay. (Salmo 145:14) Pagkamakapalipay ang pagkasayod niini, ilabina kon kita nakasala apan mahinulsolon ug nagtinguha sa pag-alagad kang Jehova nga maunongon hangtod sa kahangtoran!
Tudloan ug Unsa ang mga Malapason?
10, 11. (a) Unsay ikatudlo ni David sa mga malapasong Israelinhon? (b) Si David nakatudlo sa mga makasasala human lamang nga nakabuhat siya ug unsa?
10 Kon itugot sa Diyos, nagtinguha si David sa pagkadili-mahakogon sa pagbuhat ug usa ka butang nga magpakita sa iyang apresasyon sa kaluoy ni Jehova ug tabangan ang uban. Pinaagi sa mainampoong mga pagbati nga gitumong ngadto kang Jehova, ang naghinulsol nga hari sunod miingon: “Tudloan ko ang mga malapason sa imong mga dalan, aron mobalik kanimo ang mga makasasala.” (Salmo 51:13) Sa unsang paagi makatudlo ang makasasalang David sa mga malapason sa Kasugoan sa Diyos? Unsa may iyang isulti kanila? Ug unsa may kaayohang mahimo niini?
11 Sa dihang gipakitaan ang mga malapasong Israelinhon sa mga dalan ni Jehova sa paglaom sa pagpabiya kanila sa daotang dalan, si David makapunting kon unsa ka daotan ang sala, kon unsay kahulogan sa paghinulsol, ug kon sa unsang paagi madawat ang kaluoy sa Diyos. Kay nakaagi sa kasakit sa pagkawala sa pag-uyon ni Jehova ug sa usa ka sad-an nga konsensiya, si David sa tino nahimong usa ka maluloy-ong magtutudlo sa mahinulsolon, gun-ob ug kasingkasing nga mga makasasala. Siyempre, iyang magamit ang iyang panig-ingnan sa pagtudlo sa uban human lamang nga iyang gidawat mismo ang mga sukdanan ni Jehova ug naangkon ang Iyang kapasayloan, kay ang modumili sa pagpasakop sa balaang mga kinahanglanon walay katungod sa ‘pagpahayag sa kabalaoran sa Diyos.’—Salmo 50:16, 17.
12. Sa unsang paagi nakabaton ug kaayohan si David gikan sa kahibalo nga giluwas siya sa Diyos gikan sa pagkasad-an sa dugo?
12 Gisubli ang iyang tinguha sa laing paagi, si David miingon: “Luwasa ako gikan sa pagkasad-an sa dugo, Oh Diyos ang Diyos sa akong kaluwasan, aron ang akong dila malipayong magaawit sa imong pagkamatarong.” (Salmo 51:14) Ang pagkasad-an sa dugo nagadala niini ug pagkahinukman sa kamatayon. (Genesis 9:5, 6) Busa ang kahibalo nga ang Diyos sa iyang kaluwasan nagluwas kaniya gikan sa pagkasad-an sa dugo labot kang Uria naghatag kang David ug kalinaw sa kasingkasing ug hunahuna. Busa ang iyang dila malipayong nakaawit bahin sa pagkamatarong sa Diyos, dili ang iyang pagkamatarong. (Ecclesiastes 7:20; Roma 3:10) Dili makapanas si David sa iyang imoralidad o iyang mabuhi pag-usab si Uria gikan sa lubnganan, sama nga dili mapabalik sa tawo karon ang kaputli sa usa ka tawo nga iyang giamong-amongan o makabanhaw sa usa ka tawo nga iyang gipatay. Dili ba mao kanay atong angay hunahunaon kon kita tentalon? Ug pagkadako sa atong apresasyon sa kaluoy nga gipakita ni Jehova kanato diha sa pagkamatarong! Gani, ang apresasyon mopukaw kanato sa pag-agak sa uban ngadto niining Tuboran sa pagkamatarong ug pagpasaylo.
13. Sa ilalom sa unsang mga kahimtang lamang nga ang usa ka makasasala hustong makabuka sa iyang mga ngabil sa pagdayeg kang Jehova?
13 Walay makasasala ang hustong makabuka sa iyang mga ngabil sa pagdayeg kang Jehova gawas kon sa maluloy-on si Jehova ang magabukas niini, sa ato pa, sa pagsulti sa Iyang mga kamatuoran. Busa si David miawit: “Oh Jehova, hinaot nga buksan mo ang akong mga ngabil, aron ang akong baba magpahayag sa imong pagdayeg.” (Salmo 51:15) Uban sa iyang konsensiya nga nahupayan tungod kay gipasaylo sa Diyos, si David nadasig sa pagtudlo sa mga maglalapas sa mga dalan ni Jehova, ug siya libreng nakadayeg Kaniya. Ang tanan nga gipasaylo sa ilang mga sala sama kang David angay moapresyar sa dili-takos nga kalulot ni Jehova ngadto kanila, ug hinaot nga ilang pahimuslan ang tanang higayon sa pagmantala sa kamatuoran sa Diyos ug sa ‘pagpahayag sa iyang pagdayeg.’—Salmo 43:3.
Dalawatong mga Halad Ngadto sa Diyos
14. (a) Unsang mga halad ang gikinahanglan sumala sa pakigtugon sa Kasugoan? (b) Nganong sayop ang paghunahuna nga mahimo natong bayran ang ginapadayong buhat nga daotan pinaagi sa paghimog pipila ka maayong mga butang?
14 Si David nakabaton ug lalom nga pagsabot nga nakapukaw kaniya sa pag-ingon: “Kay ikaw [Jehova] dili malipay sa halad—nga igahatag ko unta; sa halad nga sinunog ikaw walay kahimuot.” (Salmo 51:16) Gikinahanglan sa pakigtugon sa Kasugoan nga itanyag ang mga halad nga hayop ngadto sa Diyos. Apan ang mga sala ni David nga panapaw ug pagpatay, nga kamatayon ang silot, dili mabayran sa maong mga halad. Kay kon mao, dili gayod siya maghinugon sa pagtanyag ug mga halad nga hayop kang Jehova. Kon walay kinasingkasing nga paghinulsol, ang mga halad walay-bili. Busa sayop ang paghunahuna nga mahimo natong bayran ang ginapadayong buhat nga daotan pinaagi sa paghimog pipila ka maayong mga butang.
15. Unsa ang tinamdan sa usa ka dedikadong tawo nga may usa ka gun-ob nga espiritu?
15 Si David midugang: “Ang mga halad sa Diyos mao ang usa ka gun-ob nga espiritu; usa ka gun-ob ug dugmok nga kasingkasing, Oh Diyos, dili mo pagatamayon.” (Salmo 51:17) Kon bahin sa usa ka mahinulsolong makasasala, ang dalawatong “mga halad ngadto sa Diyos mao ang usa ka gun-ob nga espiritu.” Ang tawo nga ingon niini walay makiawayong tinamdan. Ang kasingkasing sa usa ka tawong dedikado nga may usa ka gun-ob nga espiritu maguol sa hilabihan sa iyang sala, magpaubos tungod kay mabati niya ang pagkawala sa pag-uyon sa Diyos, ug andam sa pagbuhat ug bisan unsa aron maangkon pag-usab ang pag-uyon sa Diyos. Kita walay ikatanyag sa Diyos nga may bili hangtod nga hinulsolan nato ang atong mga sala ug ihatag kaniya ang atong mga kasingkasing diha sa bug-os nga debosyon.—Nahum 1:2.
16. Unsay pagtan-aw sa Diyos sa usa ka tawong gun-ob ug kasingkasing tungod sa iyang sala?
16 Dili isalikway sa Diyos ang halad sa usa ka gun-ob ug dugmok nga kasingkasing. Busa, bisan pa sa bisan unsang kalisod nga atong maatubang ingong iyang katawhan, dili kita magpadaog sa kawalay-paglaom. Kon kita mapandol sa dalan sa kinabuhi sa usa ka paagi nga motukmod sa atong kasingkasing sa pagpangayog balaang kaluoy, may paglaom pa. Bisan kon grabe ang atong nahimong sala apan mahinulsolon, dili isalikway ni Jehova ang atong gun-ob nga kasingkasing. Kita iyang pasayloon pinasukad sa halad lukat ni Kristo ug ibalik kita sa Iyang pag-uyon. (Isaias 57:15; Hebreohanon 4:16; 1 Juan 2:1) Hinunoa, sama kang David, kinahanglan nga ang atong mga pag-ampo maoy alang sa pagpasig-uli sa pag-uyon sa Diyos ug dili alang sa paglingkawas gikan sa gikinahanglang pagbadlong o pagtul-id. Gipasaylo sa Diyos si David, apan iyang gipanton usab siya.—2 Samuel 12:11-14.
Kabalaka Alang sa Putli nga Pagsimba
17. Gawas nga mangaliyupo sa kapasayloan sa Diyos, unsay angay buhaton sa mga makasasala?
17 Kon kita nakahimog usa ka grabe nga sala, sa walay duhaduha kini makatugaw kaayo kanato, ug ang mahinulsolon nga kasingkasing mopalihok kanato sa pagpangayo ug pasaylo sa Diyos. Bisan pa, mag-ampo usab kita alang sa uban. Bisan pa nga nagpaabot si David nga makahatag ug dalawaton nga pagsimba sa Diyos pag-usab, ang iyang salmo nagpakita nga sa pagkadili-mahakogon iyang gilakip ang uban. Apil na niini ang pangaliyupo kang Jehova: “Sumala sa imong maayong kabubut-on buhata ang maayo alang sa Sion; hinaot nga imong patindogon pag-usab ang mga kuta sa Jerusalem.”—Salmo 51:18.
18. Nganong ang naghinulsol nga David miampo alang sa Sion?
18 Oo, si David nagpaabot nga mapasig-uli kaniya ang pag-uyon sa Diyos. Hinunoa, mapainubsanong pag-ampo usab sa salmista nga ‘sa maayong kabubut-on buhaton sa Diyos ang maayo alang sa Sion,’ ang kaulohan nga siyudad sa Israel, ang Jerusalem, diin dinhi naglaom si David nga tukoron ang templo sa Diyos. Ang grabeng mga sala ni David nagpameligro sa tibuok nasod, kay nag-antos unta ang tanang katawhan tungod sa daotang buhat sa hari. (Itandi ang 2 Samuel, kapitulo 24.) Ingong resulta, ang iyang mga sala nagpahuyang sa “mga kuta sa Jerusalem,” busa kini karon kinahanglang matukod pag-usab.
19. Kon kita nakasala apan gipasaylo, unsa ang angay iampo?
19 Kon kita nakasala ug grabe apan nakadawat sa pasaylo sa Diyos, angay nga iampo nga iyang ayohon ang bisan unsang kadaot nga nahimo sa atong paggawi. Tingali kita nakahatag ug kaulawan sa iyang balaang ngalan, tingali nakapaluya sa kongregasyon, ug tingali nakahatag kaguol sa atong pamilya. Ang atong mahigugmaon langitnong Amahan makawagtang sa bisan unsang kaulawan nga nahatag sa iyang ngalan, makapalig-on pag-usab sa kongregasyon pinaagi sa iyang balaang espiritu, ug makapalipay sa mga kasingkasing sa atong mga minahal nga nahigugma ug nag-alagad kaniya. May nalangkit man nga sala o wala, siyempre, ang pagbalaan sa ngalan ni Jehova ug ang kaayohan sa iyang katawhan mao gayod kanunay ang atong kabalak-an.—Mateo 6:9.
20. Ilalom sa unsang mga kahimtang nga nalipay si Jehova sa mga halad ug sa mga pagtanyag sa Israel?
20 Kon tukoron pag-usab ni Jehova ang mga kuta sa Sion, unsa pay mahitabo? Si David miawit: “Unya ikaw [Jehova] malipay sa mga halad sa pagkamatarong, sa halad nga sinunog ug sa tibuok nga halad; unya ang mga turong baka itanyag sa ibabaw sa imong halaran.” (Salmo 51:19) Si David tim-os nga nagtinguha nga matagamtaman niya ug sa nasod ang pag-uyon ni Jehova aron makasimba Kaniya nga dalawaton. Unya ang Diyos malipay sa ilang mga halad nga sinunog ug sa tibuok nga mga halad. Mahimo kini tungod kay kini maoy mga halad sa pagkamatarong nga gitanyag sa dedikado, sinsero, ug mahinulsolong katawhan nga nagatagamtam sa pag-uyon sa Diyos. Agig utang-kabubut-on sa kaluoy ni Jehova, diha sa iyang halaran sila magatanyag ug mga halad nga turong baka—ang labing maayo ug labing mahal nga mga halad. Karong adlawa, atong gihimaya si Jehova pinaagi sa pagdala ngadto kaniya sa labing maayo nga atong nabatonan. Ug ang atong mga halad nag-apil sa “nating turong baka sa atong mga ngabil,” mga halad sa pagdayeg ngadto sa atong maluloy-ong Diyos, si Jehova.—Oseas 14:2; Hebreohanon 13:15.
Si Jehova Nakadungog sa Atong mga Pagtuaw
21, 22. Ang Salmo 51 nasudlan ug unsang mga pagtulon-an alang sa atong kaayohan?
21 Ang kinasingkasing nga pag-ampo ni David nga narekord diha sa Salmo 51 nagpakita kanato nga angay kitang mosanong sa atong sala uban ang tinuod mahinulsolon nga espiritu. Kini nga salmo nasudlan usab sa prangkang mga pagtulon-an alang sa atong kaayohan. Pananglitan, kon kita makasala apan mahinulsolon, kita makasalig sa kaluoy sa Diyos. Apan, ang atong ilabinang kabalak-an mao ang bisan unsang pasipala nga atong mahatag sa ngalan ni Jehova. (Bersikulo 1-4) Sama kang David, kita makapangayo sa atong langitnong Amahan ug kaluoy pinasukad sa atong napanunod nga pagkamakasasala. (Bersikulo 5) Kita kinahanglang magmatinud-anon, ug kita kinahanglang mangita sa kaalam sa Diyos. (Bersikulo 6) Kon kita nakasala, angay kitang mangaliyupo kang Jehova alang sa paghinlo, sa usa ka maputli nga kasingkasing, ug usa ka malig-on nga espiritu.—Bersikulo 7-10.
22 Gikan sa Salmo 51 atong makita usab nga dili gayod nato tugotan ang atong kaugalingon nga mapatig-a sa sala. Kon buhaton nato kana, kuhaon ni Jehova gikan kanato ang iyang balaang espiritu, o aktibong gahom. Apan, kay anaa kanato ang espiritu ni Jehova, kita malamposong makatudlo sa uban sa iyang mga dalan. (Bersikulo 11-13) Kon kita makasala apan maghinulsol, tugotan kita ni Jehova nga makapadayon sa pagdayeg kaniya tungod kay siya dili gayod magatamay sa usa ka gun-ob ug dugmok nga kasingkasing. (Bersikulo 14-17) Kining maong salmo dugang nagpakita nga ang atong mga pag-ampo dili angay magasentro sa atong kaugalingon lamang. Hinunoa, kita kinahanglang mag-ampo alang sa panalangin ug espirituwal nga kaayohan sa tanan nga nakigbahin sa putli nga pagsimba ni Jehova.—Bersikulo 18, 19.
23. Nganong angay mopukaw kanato ang Salmo 51 nga magmaisogon ug magmalaomon?
23 Kining makapatandog nga salmo ni David angay mopukaw kanato nga magmaisogon ug magmalaomon. Kini motabang kanato sa pagkaamgo nga dili kita angay maghunahuna nga wala nay paglaom pa bisan kon kita mapandol sa sala. Ngano? Tungod kay kon kita mahinulsolon, ang kaluoy ni Jehova makaluwas kanato gikan sa kawalay-paglaom. Kon kita mahinulsolon ug bug-os nga debotado sa atong mahigugmaon langitnong Amahan, siya mamati sa atong pagpangayog kaluoy. Ug pagkamakapalipay ang pagkasayod nga si Jehova dili magatamay sa usa ka gun-ob nga kasingkasing!
Unsaon Nimo Pagtubag?
◻ Nganong ang mga Kristohanon nagkinahanglag usa ka putli nga kasingkasing ug balaang espiritu sa Diyos?
◻ Unsay ikatudlo sa usa ka tawong mahinulsolon sa mga malapason sa kasugoan ni Jehova?
◻ Unsay paglantaw ni Jehova sa usa ka gun-ob ug dugmok nga kasingkasing?
◻ Unsang mga pagtulon-an ang makita diha sa Salmo 51?
[Hulagway sa panid 15]
Ikaw ba nagaampo alang sa balaang espiritu ug nagabantay nga mapasubo kana?
[Hulagway sa panid 17]
Ipakita ang apresasyon sa dili-takos nga kalulot ni Jehova pinaagi sa pagwali sa iyang kamatuoran