Ang Paglahutay Motultol sa Pag-uswag
SUMALA SA GIASOY NI JOSÉ MAGLOVSKY
Sa dihang ang polis migunit sa akong bukton, gipangita nako ang akong amahan. Apan, luyo sa akong kasayoran gidala na diay siya sa estasyonan sa kapolisan. Sa dihang miabot ako didto, ang mga polis misakmit sa tanan namong publikasyon, lakip sa among mga Bibliya, ug gipatongpatong kini diha sa salog. Sa pagkakita niini, ang akong amahan nangutana: “Bisan ba ang mga Bibliya gibutang usab ninyo sa salog?” Ang hepe sa kapolisan nangayog pasaylo, unya gipunit ang mga Bibliya ug gibutang kini sa lamesa.
NGANONG gidala man kami sa estasyonan sa kapolisan? Unsay among nahimo? Kami ba didto sa ateyistikong gobyernong ubos sa balaod-militar, mao nga bisan ang Bibliya gikuha gikan kanamo? Sa pagtubag niining mga pangutanaha, kinahanglang mobalik kita niadtong 1925, sa wala pa gani ako matawo.
Niadtong tuiga ang akong amahan, si Estefano Maglovsky, ug ang akong inahan, si Juliana, mibiya sa kanhing Yugoslavia ug mibalhin sa Brazil, nga mipuyo sa São Paulo. Bisan tuod si Papa Protestante ug si Mama Katoliko, ang relihiyon wala makapabahin kanila. Sa pagkatinuod, napulo ka tuig sa ulahi usa ka butang ang nahitabo nga nagpahiusa kanila sa relihiyosong paagi. Gidad-an si Papa sa iyang bayaw nga lalaki ug bug-os-kolor nga pulyeto sa Hungarian nga naghisgot sa kahimtang sa mga patay. Nadawat niya ang pulyeto ingong usa ka gasa, ug iyang gihangyo si Papa sa pagbasa niana ug ihatag ang iyang hunahuna bahin sa mga unod niini, ilabina ang bahin sa “impiyerno.” Gigugol ni Papa ang tibuok gabii sa pagbasa ug pagbasa pag-usab sa pulyeto, ug sa misunod nga adlaw, sa dihang ang iyang bayaw nga lalaki miduaw aron masayran ang iyang hunahuna niini, si Papa absolutong mipahayag: “Ania ang kamatuoran!”
Gamay nga mga Sinugdanan
Sanglit ang publikasyon gikan sa mga Saksi ni Jehova, silang duha nangita kanila sa pagkat-on ug dugang bahin sa ilang mga gituohan ug mga pagtulon-an. Sa dihang sa kataposan nakontak ra, daghang membro sa among pamilya ang misugod pagpakighisgot sa Bibliya uban sa mga Saksi. Niadtong samang tuig, 1935, ang usa ka regular nga pagtuon sa Bibliya sa Hungarian nasugdan, uban sa aberids nga walo ka tawo ang nanambong, ug sukad niadto may regular kami nga mga pagtuon sa Bibliya sa among panimalay.
Human sa duha ka tuig nga pagtuon sa Bibliya, si Papa gibawtismohan niadtong 1937 ug nahimong madasigong Saksi ni Jehova, nga nakig-ambit sa balay-ngadto-sa-balay nga buluhatong pagsangyaw ug nag-alagad usab ingong tinudlong alagad ug tigdumala sa pagtuon. Siya mitabang sa pagporma sa unang kongregasyon sa São Paulo, sa Vila Mariana nga seksiyon. Ang kongregasyon sa ulahi gibalhin ngadto sa sentro sa siyudad ug nailhan ingong Sentral Kongregasyon. Napulo ka tuig sa ulahi ang ikaduhang kongregasyon naporma, sa dapit sa Ypiranga, ug si Papa gitudlo nga alagad sa kongregasyon didto. Niadtong 1954 ang ikatulong kongregasyon naporma, sa Moinho Velho nga seksiyon, diin nag-alagad usab siya ingong alagad sa kongregasyon.
Sa dihang kining grupoha nalig-on na pag-ayo, misugod siya pagtabang sa nait nga grupo sa São Bernardo do Campo. Tungod sa mga panalangin ni Jehova sa mga paningkamot niining gagmayng mga grupo sa mga Saksi sulod sa katuigan, talagsaon ang pag-uswag, mao nga pagka 1994 dihay kapin sa 70,000 ka magmamantala sa 760 ka kongregasyon sa dakong São Paulo. Ikasubo, si Papa wala na makaabot aron makakita niining maong pag-uswag. Siya namatay niadtong 1958 sa edad nga 57.
Naningkamot sa Pagsunod sa Panig-ingnan ni Papa
Ang usa ka talagsaong kinaiya sa akong amahan, sama sa ubang hamtong nga mga Kristohanon, mao ang iyang pagkamaabiabihon. (Tan-awa ang 3 Juan 1, 5-8.) Ingong resulta, kami nakapribilehiyo nga nahimong bisita si Antonio Andrade ug ang iyang asawa ug anak lalaki, nga miduaw sa Brazil gikan sa Tinipong Bansa uban kang Brader ug Sister Yuille niadtong 1936. Mga bisita usab sa among balay ang duha ka graduwado sa Watchtower Bible School of Gilead, si Harry Black ug Dillard Leathco, nga niadtong 1945 maoy unang mga misyonaryo nga giasayn sa Brazil. Daghang uban pa ang misunod kanila. Kining maong mga igsoong lalaki ug babaye maoy kanunayng tinubdan sa pagdasig sa tanan sa among pamilya. Sa pag-apresyar niini ug alang sa kaayohan sa akong pamilya, naningkamot ako nga sundon ang panig-ingnan sa akong amahan maylabot sa Kristohanong hiyas sa pagkamaabiabihon.
Bisan tuod ako nuybe anyos pa lang sa dihang si Papa nakakat-on sa kamatuoran niadtong 1935, ingong kamagulangang anak lalaki, misugod ako sa pagkuyog kaniya sa iyang teokratikanhong mga kalihokan. Kaming tanan mitambong ug mga tigom uban kaniya sa Kingdom Hall nga nahimutang sa hedkuwarter sa mga Saksi sa São Paulo sa Kalye Eça de Queiroz, Numero 141. Tungod sa pagtudlo ug pagbansay nga gihatag ni Papa kanako, ako nakaugmad ug mainitong tinguha sa pag-alagad kang Jehova, ug niadtong 1940, akong gipahinungod ang akong kaugalingon kang Jehova, nga nagsimbolo niini pinaagi sa pagpabawtismo sa tubig sa karon nahugawang Suba sa Tietê, nga nagaagos latas sa sentro sa São Paulo.
Sa wala madugay akong nasayran kon unsay kahulogan sa pagkahimong regular nga magmamantala sa maayong balita, nga nagtanom ug nagbisibis sa mensahe sa kamatuoran diha sa uban ug nagdumala ug mga pagtuon sa Bibliya sa balay uban kanila. Karon, samtang makita nako ang linibong dedikadong mga Saksi ni Jehova sa Brazil, ako mobatig hilabihang kalipay nga nahibalo nga ako gigamit Niya sa pagtabang sa daghan kanila nga makadangat sa kahibalo sa kamatuoran o sa pagpalalom sa ilang apresasyon niana.
Lakip niadtong akong natabangan mao si Joaquim Melo, nga akong nahibalag sa pultahan-ug-pultahan nga ministeryo. Ako nakigsulti sa tulo ka laing mga lalaki nga naminaw apan dili kaayo interesado. Unya akong namatikdan ang usa ka bayongbayong nga miduyog kanamo ug naminaw pag-ayo. Sa pagkakita sa iyang interes, akong gipunting ang akong pagtagad kaniya ug, tapos sa usa ka maayong pamatuod, nagdapit kaniya sa Pagtuon sa Libro sa Kongregasyon. Wala siya motambong sa pagtuon, apan mitungha siya sa Tunghaan sa Teokratikanhong Ministeryo ug human niadto regular nga mitambong sa mga tigom. Siya miuswag pag-ayo, nabawtismohan, ug sulod sa daghang tuig nag-alagad ingong nagapanawng ministro, nga inubanan sa iyang asawa.
Unya diha si Arnaldo Orsi, nga akong nahibalag sa akong dapit trabahoan. Kanunay nakong gisangyawan ang usa ka kaubang trabahante apan nakamatikod nga ang usa ka bangason nga batan-ong lalaki kanunayng namati, busa misugod ako sa pagpakigsulti nga direkta kaniya. Siya sakop sa usa ka hugot nga Katolikong pamilya apan nangutanag daghang pangutana mahitungod sa mga butang sama sa pagtabako, pagtan-aw ug pornograpikong mga pelikula, ug pagbansay sa martial art nga judo. Akong gipakita kaniya kon unsay ikasulti sa Bibliya, ug sa akong malipayong katingala, sa misunod nga adlaw gidapit niya ako sa pagtan-aw samtang iyang gidugmok ang iyang kuwako ug layter uban sa iyang krusipiho, nagdaot sa iyang pornograpikong mga pelikula, ug nagbalbas sa iyang bangas. Usa ka nausab nga tawo sa mubo kaayong panahon! Mihunong usab siya sa pagbansay ug judo ug mihangyo nga magtuon sa Bibliya uban kanako sa adlaw-adlaw. Bisan pa sa pagsupak gikan sa iyang asawa ug amahan, siya miuswag pag-ayo sa espirituwal uban sa tabang sa mga igsoon nga nagpuyo duol kaniya. Sa mubong panahon, siya nabawtismohan ug karon nag-alagad ingong ansiano sa kongregasyon. Ang iyang asawa ug mga anak midawat usab sa kamatuoran.
Pagpakig-ambit sa Pag-alagad sa Gingharian
Sa dihang ako nag-edad ug 14 anyos, misugod ako pagtrabaho sa usa ka buhatan sa panganunsiyo, diin ako nakakat-on sa pagdibuho ug mga karatula. Kini mapuslanon kaayo, ug sulod sa daghang katuigan ako lang ang igsoon sa São Paulo nga gigamit sa pagdibuho ug mga plakard ug mga banderola nga nag-anunsiyo sa mga pakigpulong publiko ug mga kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova. Sulod sa duolan sa 30 ka tuig, nakapribilehiyo ako sa pag-alagad ingong magtatan-aw sa Sign Department sa kombensiyon. Kanunay nakong tigomon ang akong mga bakasyon aron makatrabaho sa mga kombensiyon, nga matulog pa gani sa lawak kombensiyonanan aron mahuman pagdibuho ang mga karatula.
Nakahigayon usab ako sa pagsangyaw uban sa sound car sa Sosyedad, nga bag-o kaayo niadtong panahona. Among ibutang ang among mga publikasyon sa Bibliya sa usa ka patonganan, ug samtang ang sound car nagsibya ug usa ka girekord nga mensahe, kami nakigsulti sa mga tawo nga nanggawas sa ilang mga balay sa pagtan-aw kon unsay nahitabo. Ang laing paagi nga among gigamit sa pagpahibalo sa maayong balita sa Gingharian mao ang madaladala nga ponograpo, ug nabatonan pa gihapon nako ang mga plaka nga gigamit sa pagtanyag sa mga publikasyon sa Sosyedad. Daghang basahon sa Bibliya ang napahimutang ingong resulta.
Niadtong mga adlawa ang Iglesya Katolika may tag-as nga mga prosesyon sa kadalanan sa São Paulo, kasagaran uban sa mga lalaki nga nag-una sa prosesyon sa pag-atiman sa trapiko. Usa ka Dominggo, si Papa ug ako nagtanyag ug Ang Bantayanang Torre ug Pagmata! diha sa dalan sa dihang ang usa ka taas nga prosesyon mipatim-aw. Si Papa, ingon nga iyang batasan, nagkalo. Usa sa mga lalaki nga nag-una sa prosesyon misinggit: “Kuhaa ang imong kalo! Wala ba nimo makita nga nagsingabot ang prosesyon?” Sa dihang wala kuhaa ni Papa ang iyang kalo, dugang mga lalaki ang nangabot, nga nagtulod kanamo ngadto sa usa ka eskaparate sa tindahan ug nagpahinabog kasamok. Kini nakadani sa pagtagad sa usa ka polis, nga miduol sa pagsusi kon unsay nahitabo. Usa sa mga lalaki migunit sa iyang bukton, nga buot makigsulti kaniya. “Kuhaa ang imong kamot gikan sa akong uniporme!” mimando ang polis, nga mihapak sa kamot sa lalaki. Unya nangutana siya kon unsay nahitabo. Ang tawo misaysay nga dili kuhaon ni Papa ang iyang kalo alang sa prosesyon, nga midugang: “Ako usa ka apostolikong Romano Katoliko.” Ang wala-damhang tubag mao: “Matud mo usa ka ka Romano? Nan balik sa Roma! Brazil kini.” Unya siya milingi kanamo, nga nangutana: “Kinsay nauna dinhi?” Sa dihang mitubag si Papa nga kami, ang polis nagpalakaw sa mga lalaki ug gisultian kami nga mopadayon sa among buluhaton. Siya mitindog tupad kanamo hangtod nga miagi ang enterong prosesyon—ug wala kuhaa ni Papa ang iyang kalo!
Ang mga hitabo nga sama niini talagsaon. Apan sa dihang kini nahitabo gayod, nakapadasig ang pagkahibalo nga may mga tawo nga nagtuo nga hatagag hustisya ang mga minoriya ug dili moyukbo sa Iglesya Katolika.
Sa laing okasyon, nakahibalag ako ug usa ka tin-edyer nga nagpakitag interes ug naghangyo kanako nga mobalik sa misunod nga semana. Sa akong pagbalik giabiabi ko niya pag-ayo ug gipadayon ako. Pagkadako sa akong katingala nga nakaplagan ang akong kaugalingon nga gilibotan sa usa ka gang sa mga batan-on nga nagbiaybiay ug naningkamot sa pagpalagot kanako! Ang kahimtang misamot, ug akong gibati nga sila sa dili madugay moatake kanako. Akong giingnan ang usa nga nagdapit kanako nga kon may mahitabo kanako, siya maoy bugtong responsable ug nga ang akong pamilya nasayod kon asa ako. Ako silang gihangyo nga palakwon ako, ug sila miuyon. Apan, sa wala pa mobiya, ako miingon nga si bisan kinsa kanila nga buot makig-estorya kanako nga kami lang, mahimo nakong ikaestorya. Sa ulahi, akong nasayran nga sila maoy usa ka grupo sa mga panatiko, mga higala sa lokal nga pari nga midasig kanila sa paghikay niadtong maong panagtagbo. Nalipay ako nga nakalingkawas sa ilang pagkontrolar.
Siyempre, sa sinugdan hinay ang pag-uswag sa Brazil, halos dili mailhan. Kami diha sa sinugdanang hugna sa “pagtanom,” nga may gamay lamang nga panahon nga nabatonan alang sa “pag-ugmad” ug “pag-ani” sa mga bunga sa among mga paningkamot. Kanunay namong gihinumdoman kon unsay gisulat ni apostol Pablo: “Nagtanom ako, gibisibisan ni Apolos, apan padayong gipatubo kini sa Diyos; mao nga dili siya nga nagatanom ang hinungdanon ni siya nga nagabisibis, kundili ang Diyos nga maoy nagapatubo niini.” (1 Corinto 3:6, 7) Sa pag-abot sa unang duha ka graduwado sa Gilead niadtong 1945, among gibati nga ang panahon miabot na alang niadtong dugay nang gipaabot nga pag-uswag.
Kaisog sa Dihang Nag-atubang ug Pagsupak
Hinunoa, ang pag-uswag wala moabot nga walay pagsupak, ilabina human magsugod ang Gubat sa Kalibotan II sa Uropa. Dihay bug-os nga pagsupak tungod kay ang mga tawo sa katibuk-an ug ang pipila ka awtoridad wala makasabot sa among neyutral nga baroganan. Sa usa ka higayon, niadtong 1940, samtang kami nagsangyaw sa kadalanan dala ang mga plakard sa sentro sa São Paulo, usa ka polis miduol kanako gikan sa likod, naglangkat sa mga plakard, ug gigunitan ang akong bukton aron dad-on ako sa estasyonan sa polis. Gipangita nako ang akong amahan, apan wala nako siya makita. Luyo sa akong kasayoran, siya ug ang ubang mga igsoong lalaki ug mga babaye, lakip kang Brader Yuille, nga maoy nagdumala sa buluhaton sa Brazil, gidala na sa estasyonan sa polis. Sumala sa gipakita sa unang parapo, didto nakita ko pag-usab si Papa.
Sanglit menor de edad pa ako, dili ako mahimong prisohon ug sa wala madugay gidala sa among balay sa usa ka polis ug gitugyan sa akong inahan. Niadtong gabhiona usab ang mga igsoong babaye gibuhian. Sa ulahi ang kapolisan mihukom nga buhian ang tanang igsoong lalaki, mga napulo ka buok, gawas kang Brader Yuille. Apan, ang mga igsoong lalaki miinsister: “Kaming tanan ang buhian o walay buhian.” Wala motugot ang mga polis, busa ang tanan duyog nga nagpalabay sa kagabhion diha sa usa ka bugnawng lawak sa salog nga sementado. Sa misunod nga adlaw ang tanan gibuhian nga walay-kondisyon. Daghang higayon nga ang mga igsoon gidakop tungod kay nagsangyaw ginamit ang mga plakard. Ang mga karatula nagpahibalo sa usa ka pakigpulong publiko ug sa usa usab ka pulyeto nga nag-ulohang Fascism or Freedom, ug gisabot sa pipila ka awtoridad nga kadto nagkahulogang kami dapig sa Pasismo, nga sa kinaiyanhon mitultol sa mga dili-pagsinabtanay.
Ang pinugos nga serbisyo militar naghatag usab ug mga suliran alang sa batan-ong mga igsoong lalaki. Niadtong 1948, ako ang unang gibilanggo sa Brazil tungod niining isyuha. Ang mga awtoridad wala mahibalo kon unsay buhaton kanako. Ako gibalhin ngadto sa kuwartel sa armi sa Caçapava ug gipatanom ug gipaatiman sa mga utanon sa tanaman maingon man gipahinlo sa lawak nga gigamit sa mga opisyal alang sa esport nga iskrima. Daghan ug kahigayonan nga nakasangyaw ako ug nakapahimutang ug mga publikasyon sa mga sundalo. Ang superbisor maoy unang midawat ug usa ka kopya sa libro sa Sosyedad nga Children. Sa ulahi, naasayn pa gani ako nga magtudlo bahin sa relihiyon ngadto sa mga 30 o 40 ka sundalo nga dili makaehersisyo ug natanggong sa usa ka lawak. Sa kataposan, human sa mga napulo ka bulan sa bilanggoan, ako gihusay ug gibuhian. Mapasalamaton ako kang Jehova, nga naghatag kanako ug kalig-on sa pag-atubang sa mga hulga, pakaulaw, ug pagbiaybiay nga akong nadawat gikan sa pipila ka lalaki.
Usa ka Matinumanon ug Maunongong Katabang
Niadtong Hunyo 2, 1951, akong gipangasawa si Barbara, ug sukad niadto siya nahimong maunongon ug matinumanong kauban sa pagtudlo sa among mga anak ug pagmatuto kanila diha “sa disiplina ug mapasiboong pagdumala sa kaisipan ni Jehova.” (Efeso 6:4) Sa among lima ka anak, upat ang nag-alagad kang Jehova sa lainlaing mga katungdanan. Among gilaoman nga, duyog kanamo, sila mopadayon sa paglahutay diha sa kamatuoran ug sa pag-amot ngadto sa kauswagan sa organisasyon ug sa buluhaton nga ginahimo. Ang mga membro sa pamilya nga anaa sa kaubang letrato ngatanan maoy dedikadong mga alagad ni Jehova gawas sa labing bata, ang masuso nga gikugos. Upat ang mga ansiano ug ang duha ka ansiano maoy mga regular payunir usab, nga nag-ilustrar sa kamatuoran sa Proverbio 17:6: “Ang purongpurong sa mga tigulang nga lalaki mao ang mga apo, ug ang katahom sa mga anak lalaki mao ang ilang mga amahan.”
Karon, sa edad nga 68 anyos, ang akong panglawas dili na kaayo maayo. Niadtong 1991, ako nakaagom sa usa ka triple-bypass nga operasyon ug sa ulahi sa angioplasty. Apan, ako nalipay nga makapadayon sa pag-alagad ingong nagadumalang magtatan-aw sa usa ka kongregasyon sa São Bernardo do Campo, nga misunod sa mga lakang sa akong amahan, kinsa apil sa unang nagsugod sa buluhaton dinhi. Ang atong kaliwatan tinuod gayod nga talagsaon, nga nakabaton sa kahigayonan nga makig-ambit sa dili-na-gayod-mausab nga pribilehiyo sa pagpahibalo sa pagkatukod sa Mesiyanikong Gingharian ni Jehova. Busa dili gayod nato kalimtan ang mga pulong ni Pablo kang Timoteo: “Apan, ikaw, . . . himoa ang buluhaton sa usa ka tig-ebanghelyo, buhata sa bug-os ang imong ministeryo.”—2 Timoteo 4:5.
[Hulagway sa panid 23]
Akong mga ginikanan, si Estefano ug Juliana Maglovsky
[Hulagway sa panid 26]
Si José ug Barbara uban sa mga membro sa ilang pamilya sa dedikadong mga alagad ni Jehova