RUBEN

[Tan-awa, Usa ka Anak nga Lalaki!].

1. Ang panganay sa 12 ka anak nga lalaki ni Jacob. Ang iyang inahan mao ang dili pinalabi nga asawa ni Jacob nga si Lea, kinsa nagngalan sa iyang anak nga Ruben, “tungod kay,” sa pagkutlo kaniya, “si Jehova nagtan-aw sa akong pagkaalaot, sa pagkaagi nga ang akong bana karon mosugod na sa paghigugma kanako.” (Gen 29:30-32; 35:23; 46:8; Ex 1:​1, 2; 1Cr 2:1) Tungod sa nagpadayong pabor ni Jehova sa iyang inahan, si Ruben ug ang iyang lima ka pursoso nga igsoong lalaki (si Simeon, Levi, Juda, Isacar, ug Zabulon) mao ang naglangkob sa katunga sa orihinal nga mga pangulo sa tribo sa Israel; ang laing unom (si Jose, Benjamin, Dan, Neptali, Gad, ug Aser) maoy mga igsoon ni Ruben sa amahan.​—Gen 35:23-26.

Napasundayag ang pipila sa maayong mga hiyas ni Ruben sa dihang iyang gikombinsir ang iyang siyam ka igsoon nga ihulog si Jose ngadto sa mala nga atabay imbes nga patyon siya, kay tuyo ni Ruben nga mobalik sa tago ug luwason si Jose gikan sa atabay. (Gen 37:18-30) Kapin sa 20 ka tuig sa ulahi sa dihang kining mao ra usab nga managsoon miingon nga ang akusasyon batok kanila ingong mga espiya didto sa Ehipto maoy tungod sa ilang pagdaogdaog kang Jose kaniadto, gipahinumdoman ni Ruben ang uban nga siya wala makigbahin sa ilang daotang laraw batok sa kinabuhi ni Jose. (Gen 42:9-14, 21, 22) Dugang pa, sa dihang midumili si Jacob nga iuban si Benjamin sa iyang mga igsoon sa ilang ikaduhang panaw ngadto sa Ehipto, gitanyag ni Ruben ang iyang duha ka anak nga lalaki isip garantiya, nga nag-ingon: “Mahimong patyon nimo [sila] kon ako dili magdala [kang Benjamin] pagbalik nganha kanimo.”​—Gen 42:37.

Ingong panganay nga anak nga lalaki ni Jacob, natural lang nga si Ruben may mga katungod isip panganay nga anak sa pamilya. Tungod niana, siya may katungod nga makaangkon ug duha ka bahin sa nahibiling kabtangan sa iyang amahang si Jacob. Sa hapit nang mamatay si Jacob, sa dihang iyang gipanalanginan ang iyang mga anak, ang pangutana mao, Maangkon kaha ni Ruben kining mga katungod sa pagkapanganay? Labot pa, ang patriarkang si Jacob, ingong ulo sa pamilya, nag-alagad ingong saserdote ni Jehova alang sa tibuok pamilya ug mitanyag ug mga halad diha sa halaran sa pamilya ug nanguna sa pag-ampo ug sa paghatag ug relihiyosong mga instruksiyon. Ingong amahan, nag-alagad usab siya ingong tagdumala sa tibuok pamilya ug sa tanang sulugoon niini, sa kahayopan, ug sa mga katigayonan niini. Itugyan ba kaha kini nga mga kaakohan kang Ruben?

Unang gisultihan ni Jacob si Ruben, nga nag-ingon: “Ruben, ikaw ang akong panganay, ang akong kabaskog ug ang sinugdan sa akong katakos sa pagsanay, ang kahamili sa dignidad ug ang kahamili sa kusog. Tungod sa pagkamahinaykon ingon sa mga tubig, ayaw pagpakalabaw, sanglit ikaw misaka sa higdaanan sa imong amahan. Niadtong higayona imong gihugawan ang akong higdaanan. Siya misaka niini!”​—Gen 49:​3, 4.

Nahinumdoman ni Jacob ang usa ka butang nga maoy nakapadiskuwalipikar kang Ruben ug nakaapektar sa iyang umaabot nga mga pribilehiyo. Gipakaulawan ni Ruben ang iyang amahan. Sad-an siya sa pag-unay sa puyopuyo sa iyang amahan nga si Bilha, ang sulugoon sa gihigugmang asawa ni Jacob nga si Raquel. Nahitabo kini wala madugay human mamatay si Raquel tapos siya manganak kang Benjamin. Ang rekord sa Bibliya wala maghisgot kon ang panganay nga si Ruben nag-among-among ba sa sulugoong si Bilha aron dili siya makahulip sa dapit ni Raquel sa paghigugma ni Jacob, sa ingon mahimong pinalabi kay sa inahan ni Ruben nga si Lea, o kaha gibuhat kadto ni Ruben tungod sa tumang kaibog kang Bilha. Kini yanong nag-ingon: “Ug nahitabo nga samtang nagpuyo si Israel nianang yutaa nga kausa niana si Ruben miadto ug mihigda uban kang Bilha nga puyopuyo sa iyang amahan, ug si Israel nakabalita niini.” (Gen 35:22) Ang Gregong Septuagint midugang: “Ug daw daotan kini sa iyang panan-aw.”​—Gen 35:​21, LXX, Thomson.

Si Ruben wala isalikway o palayasa tungod niini. Ayha pa sa katuigan sa ulahi, sa dihang iyang gipanalanginan ang iyang mga anak pinaagi sa pag-inspirar sa Diyos, nga si Jacob miingon kang Ruben: “Ayaw pagpakalabaw.” Busa si Ruben nawad-an sa mga pribilehiyo nga iya untang maangkon ingong usa ka panganay nga anak. Tungod kini sa iyang paglihok nga “mahinaykon ingon sa mga tubig.” Nahimo siyang daling matugaw sama sa tubig o mapintas ug dili-mapugngan sama sa tubig nga mobuswang sa diki o sama sa nagpungasi nga sulog diha sa bul-oganang walog. Si Ruben nagpugong unta sa kaugalingon. Ingong anak nagpakita unta siyag pagtahod sa dignidad sa iyang amahan ug sa dungog sa duha ka anak nga lalaki ni Bilha, ang puyopuyo sa iyang amahan.

2. Ang ngalang Ruben naghawas usab sa tribo nga gilangkoban sa mga kaliwat ni Ruben ingon man usab sa yuta nga ilang napanunod. Ang tribo ni Ruben naggikan sa iyang upat ka anak nga lalaki nga si Hanok, Palu, Hesron, ug Carmi, ang mga pangulo sa banay sa mga Rubenhon.​—Gen 46:​8, 9; Ex 6:14; 1Cr 5:3.

Usa ka tuig human sa Pagpanggula gikan sa Ehipto, si Elizur, ang anak nga lalaki ni Sedeur, gipili ingong pangulo aron maghawas sa tibuok tribo ni Ruben. (Num 1:​1, 4, 5; 10:18) Ang tribo ni Ruben nagpabiling usa sa dili kaayo daghan taliwala sa 12. Sa gihimong pagsenso sa ikaduhang tuig didto sa kamingawan diha lamay 46,500 ka Rubenhon nga takos sa pagsundalo, 20 anyos pataas. Mga 39 ka tuig sa ulahi kining gidaghanona mius-os sa 43,730.​—Num 1:​2, 3, 20, 21; 26:5-7.

Sa kampo sa Israel ang mga Rubenhon, nga tapad sa mga kaliwat ni Simeon ug Gad, nahimutang sa H nga bahin sa tabernakulo. Kon magmartsa, kining tulo-ka-tribo nga dibisyon nga gipangunahan ni Ruben mosunod sa tulo-ka-tribo nga dibisyon ni Juda, Isacar, ug Zabulon. (Num 2:10-16; 10:14-20) Ingon usab niini ang han-ay sa dihang ang mga tribo mitanyag sa ilang mga halad panahon sa inagurasyon sa tabernakulo.​—Num 7:​1, 2, 10-47.

Sa dihang si Kore nga Levihanon mirebelde batok kang Moises, tulo ka Rubenhon​—si On nga anak nga lalaki ni Pelet, kauban ni Datan ug Abiram nga mga anak nga lalaki ni Eliab​—miduyog sa pag-alsa, ug giakusahan si Moises nga ‘nagpakaprinsipe’ kuno ibabaw kanila ug wala magdala kanila ngadto sa “yuta nga nagaagay sa gatas ug dugos.” Si Nemuel, ang igsoong lalaki ni Datan ug Abiram, dayag nga wala moduyog sa pag-alsa. (Num 16:​1, 12-14; 26:​8, 9) Gipakita ni Jehova nga ang maong pag-alsa sa pagkatinuod maoy pagpakita ug kawalay-tahod kaniya; iyang gipabuka ang yuta ug gilamoy nga buhi ang mga rebelde ug ang ilang mga banay, lakip ang tanan nilang mga manggad.​—Num 16:23-33; Deu 11:6; tan-awa ang ABIRAM Num. 1.

Mga Pahat nga Teritoryo. Sa hapit nang mosulod ang Israel sa Yutang Saad ang mga tribo ni Ruben ug Gad mihangyo nga hatagan sila ug teritoryo sa S sa Jordan. Ang yuta naangkon pinaagi sa pagpildi sa duha ka hari nga si Sihon ug Og. Nangatarongan sila nga kini angayan kaayo alang kanila tungod kay sila may dakong panon sa mga karnero ug mga baka. Gihatag ni Moises kanila ang ilang gihangyo (ug sa katunga sa tribo ni Manases) ubos sa usa ka kondisyon, nga ang mga sundalo niini nga mga tribo motabok usab sa Jordan ug motabang sa ubang mga tribo sa pagbuntog sa Canaan, usa ka kondisyon nga kinabubut-ong gituman sa duha ug tunga ka tribo.​—Num 32:1-38; Jos 1:12-18; 4:​12, 13; 12:6; 13:8-10.

Busa nahikay na ang panulondon nga teritoryo sa Ruben bisag ang mga Israelinhon wala pa motabok sa Jordan, ug si Moises mismo ang naghatag sa habagatang bahin sa nabuntog nga gingharian ni Sihon ngadto niini nga tribo. Miabot kini gikan sa bul-oganang walog sa Arnon, usa ka kinaiyanhong utlanan nga nag-ulang niini nga teritoryo gikan sa Moab sa H, hangtod sa A lamang sa Patayng Dagat; ang yuta sa A sa Ruben gihatag ngadto sa mga Gadhanon. (Num 34:13-15; Deu 3:​12, 16; 29:8; Jos 13:15-23; 18:7) Ang teritoryo sa mga Ammonhanon mao ang nahimong utlanan sa S, diin ang Patayng Dagat ug ang Suba sa Jordan nahimutang sa kasadpan. (Jos 15:​1, 6; 18:​11, 17) Ang usa sa unom ka siyudad nga dalangpanan, ang Bezer, nahimutang sa teritoryo sa Ruben. Kini ug ang ubang Rubenhong mga siyudad gilain alang sa mga Levihanon.​—Deu 4:41-43; Jos 20:8; 21:​7, 36; 1Cr 6:​63, 78, 79.

Si Moises nagsugo nga sa dihang ang mga Israelinhon makaabot sa kinapusoran sa Canaan, ang tribo ni Ruben, uban sa tribo ni Gad, Aser, Zabulon, Dan, ug Neptali, mao ang mobarog diha sa Bukid sa Ebal aron sila ang mobasa sa mga maldisyon ug mga tunglo, samtang ang nahibiling mga tribo mao ang mobarog sa Bukid sa Gerizim aron sila ang mobasa sa mga panalangin. (Deu 27:11-13) Human himoa ni Moises kini nga kahikayan iyang gipanalanginan ang tribo ni Ruben lakip ang uban pang mga tribo. Ngadto sa mga Rubenhon, si Moises miingon: “Mabuhi si Ruben ug dili mamatay, ug ayaw tugoting modiyutay ang iyang mga tawo.”​—Deu 33:​1, 6.

Sa kataposan sa pagpakiggubat ni Josue sa Canaan iyang gitigom ang kasundalohan sa tribo ni Ruben, Gad, ug sa katunga sa tribo ni Manases ug, human dayega sila sa pagtuman sa ilang gisaad kang Moises, gipapauli sila nga iyang gipanalanginan. (Jos 22:1-8) Sa dihang nakaabot sila sa Jordan, nagtukod sila ug dakong halaran sa kasadpang tampi, usa ka buhat nga sa sinugdan gisayop pagsabot sa ubang mga tribo, ug tungod niana halos maungkag ang ilang mga relasyon, gani hapit mahitabo ang sibil nga gubat. Apan sa dihang gipatin-aw nga ang halaran dili alang sa mga halad, kondili maoy usa ka saksi sa pagkamatinumanon tali sa mga tribo diha sa matag kiliran sa Jordan, ang halaran ginganlan, lagmit “Saksi,” kay matod pa nila, “Kini maoy saksi tali kanato nga si Jehova mao ang matuod nga Diyos.”​—Jos 22:9-34.

Ulahing Kasaysayan. Daghang tuig sa ulahi, sa dihang si Barak ug Debora miawit ug usa ka dakong awit sa kadaogan, nahinumdom sila nga ang mga Rubenhon wala moduyog kanila sa pagpakiggubat batok kang Sisera. Tungod niini, “taliwala sa mga pundok ni Ruben hilabihan ang mga pagsusi sa kasingkasing.” (Huk 5:​15, 16) Sa mga adlaw ni Saul, ang mga Rubenhon nakig-abin sa ilang mga silingan ug nakaangkon ug dakong kadaogan batok sa mga Hagrihanon ug sa mga kaalyado niini, “tungod kay sa Diyos sila mitawag alang sa tabang diha sa panggubatan, ug siya mitugot nga pangaliyupoan sa ilang pabor tungod kay sila misalig kaniya.” (1Cr 5:​10, 18-22) Dayon ang mga Rubenhon miapil usab sa pag-ilog sa teritoryo sa mga Hagrihanon nga mopatim-awng hangtod nga nasakop sa mga Asiryanhon ang Israel sa ikawalong siglo W.K.P., sa dihang ang mga Rubenhon maoy lakip sa unang gidala ngadto sa pagkadestiyero. (1Cr 5:​6, 22b, 26) Ang tagsatagsa ka Rubenhon, ug ang tribo sa katibuk-an, gihisgotan sa kasaysayan ni David sa wala pa ug human nga siya nahimong hari.​—1Cr 11:​26, 42; 12:​37, 38; 26:32; 27:16.

Sa Tagna. Diha sa simbolikong mga basahon ni Ezequiel ug sa Pinadayag, ang Ruben gihisgotan nga nahimutang diha sa usa ka mahinungdanong han-ay lakip sa ubang mga tribo. Pananglitan, diha sa panan-awon, nakita ni Ezequiel sa taliwala sa mga tribo “ang balaang amot” sa yuta diin anaa ang templo ni Jehova, ang siyudad nga gitawag Jehova-Sammah, nga nagkahulogang “Si Jehova Anaa Diha,” ug ang teritoryo nga iya sa mga saserdote, sa mga Levihanon, ug sa pangulo. Sa tupad niining balaang luna sa amihanan mao ang Juda, ug ang Ruben mao ang utlanan sunod sa Juda sa amihanan. (Eze 48:6-22, 35) Dugang pa, ang ganghaan nga ginganlan ug Ruben sa A nga bahin sa balaang siyudad, ang Jehova-Sammah, maoy sunod sa ganghaan nga ginganlan ug Juda. (Eze 48:31) Sa susama, diha sa panan-awon ni Juan sa pagtimbre sa 12 ka tribo sa espirituwal nga Israel, ang tribo ni Ruben ginganlan nga ikaduha, sunod sa tribo ni Juda.​—Pin 7:​4, 5.