Nahibalo Ka Ba?

Nganong buntog man ang gipili sa Diyos nga ipakaon sa mga Israelinhon didto sa kamingawan?

▪ Human sa Pagpanggula sa mga Israelinhon gikan sa Ehipto, kaduha sila tagan-i sa Diyos ug daghang karne sa buntog.—Exodo 16:13; Numeros 11:31.

Ang buntog maoy gagmayng langgam nga mga 18 sentimetros ang gitas-on ug may gibug-atong 100 ka gramo. Sila mangitlog diha sa mga dapit sa Asia ug Uropa. Sila manglalin ngadto sa Amihanang Aprika ug Arabia panahon sa tingtugnaw. Panahon sa ilang pagpanglalin, ang dakong panon niini motadlas sa sidlakang kabaybayonan sa Dagat Mediteranyo latas sa Peninsula sa Sinai.

Sumala sa The New Westminster Dictionary of the Bible, ang buntog “tulin ug maayong molupad, ug magpautaw-utaw sa hangin; apan kon mabag-o ang direksiyon sa hangin, o ang mga langgam kapoyon tungod sa taas nga panaw, ang tibuok panon mangahagsa sa yuta, diin sila mawad-ag umoy.” Sa dili pa mopadayon sa ilang panaw, sila mopahulay una sa yuta sulod sa usa o duha ka adlaw, maong dali ra silang dakpon. Sa sayong bahin sa ika-20ng siglo, ang Ehipto nag-eksportar ug mga tulo ka milyong buntog matag tuig ingong pagkaon.

Duha ka higayon nga ang mga Israelinhon gipakaon ug buntog, ug kadto maoy panahon sa tingpamulak. Bisan tuod ang buntog kanunayng mopanaw latas sa Sinai nianang panahona, si Jehova maoy nagpahinabo nga ang ‘usa ka hangin mohuros’ aron abogon ang mga buntog ngadto sa kampo sa mga Israelinhon.—Numeros 11:31.

Unsa “ang pista sa pagpahinungod” nga gihisgotan sa Juan 10:22?

▪ Dunay tulo ka pista nga gisugo sa Diyos sa mga Hudiyo nga saulogon: ang Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo sa sayong bahin sa tingpamulak, ang Pista sa Pentekostes sa hinapos sa tingpamulak, ug ang Pista sa Pagpanghipos sa abot panahon sa tinghunlak. Apan ang pista nga gihisgotan sa Juan 10:22 gihimo sa “tingtugnaw” ug gisaulog ingong paghandom sa pagpahinungod pag-usab sa templo ni Jehova niadtong 165 B.C.E. Gisaulog kini sulod sa walo ka adlaw, sugod sa ika-25ng adlaw sa bulan sa Kislev, duol sa winter solstice, diin ang yuta kinalay-an gikan sa adlaw. Nganong gisaulog kini?

Niadtong 168 B.C.E., ang Siryanhong Seleucid nga magmamando nga si Antiochus IV (Epiphanes), kay naningkamot nga hanawon ang pagsimba ug kostumbre sa mga Hudiyo, nagtukod ug paganong halaran ibabaw sa halaran sa templo ni Jehova didto sa Jerusalem. Diha niini iyang gihalaran si Zeus, ang diyos sa mga Grego.

Kini ang nakaaghat sa mga Macabeo sa pagrebelde. Nailog sa lider sa mga Hudiyo nga si Judas Macabeo ang Jerusalem gikan sa mga Seleucid ug unya iyang gibungkag ang gipasipalahan nga halaran ug nagtukod ug kapuli niini. Eksaktong tulo ka tuig human nga una kining gipasipalahan, gipahinungod pag-usab ni Judas kang Jehova ang nahinloang templo. Sukad niadto, kining “pista sa pagpahinungod” (sa Hebreohanon, chanuk·kahʹ) ginasaulog sa mga Hudiyo kada Disyembre. Kini nailhan karon nga Hanukkah.

[Hulagway sa panid 14]

Larawan ni Judas Macabeo, Lyon, 1553

[Picture Credit Line sa panid 14]

From the book Wood’s Bible Animals. 1876