DAVID

[lagmit, Hinigugma].

Sa Bag-ong Kalibotang Hubad kining ngalana makita sa 1,079 ka beses sa Hebreohanong Kasulatan, lakip ang 75 ka beses diha sa mga superskripsiyon sa 73 ka salmo, ug 59 ka beses sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Sa tanang tawo sa Hebreohanong Kasulatan, si Moises ug Abraham lamang ang mas subsob nga gihisgotan sa Kristohanong mga magsusulat sa Bibliya. Sa 1,138 ka dapit nga makita ang ngalang David, usa lamang ka indibiduwal ang gitumong, ang ikaduhang hari sa Israel, o ang usa kinsa usahay gilarawanan ni David: si “Jesu-Kristo, nga anak ni David.”​—Mat 1:1.

Kini nga magbalantay, maghohoni, magbabalak, sundalo, estadista, manalagna, ug hari prominente kaayo sa Hebreohanong Kasulatan. Siya maoy usa ka maisog nga manggugubat sa panggubatan nga miantos ilalom sa mga kalisdanan, usa ka pangulo ug komandante nga may talagsaon ug dili-matarog nga kaisog, apan mapainubsanon nga midawat sa iyang mga sayop ug naghinulsol sa iyang grabeng mga sala, usa ka tawo nga mabination ug maluluy-on, usa ka mahigugmaon sa kamatuoran ug pagkamatarong, ug labaw sa tanan, usa nga bug-os misalig sa iyang Diyos nga si Jehova.

Ang katigulangan ni David, nga usa ka kaliwat ni Boaz ug Ruth, masubay balik kang Perez ngadto kang Juda. (Ru 4:18-22; Mat 1:3-6) Kining kamanghoran sa walo ka anak nga lalaki ni Jese may duha usab ka igsoong babaye o mga igsoong babaye sa inahan. (1Sa 16:​10, 11; 17:12; 1Cr 2:16) Usa sa mga igsoong lalaki ni David dayag nga namatay nga walay mga anak ug busa wala iapil diha sa ulahing mga talaan sa kagikan. (1Cr 2:13-16) Ang ngalan sa inahan ni David wala hisgoti. Ang pipila nagtuo nga si Nahas mao ang iyang inahan, apan mas posible nga si Nahas mao ang amahan sa mga igsoong babaye ni David sa inahan.​—2Sa 17:25; tan-awa ang NAHAS Num. 2.

Ang Betlehem, nga nahimutang mga 9 km (5.5 mi) HHK sa Jerusalem, mao ang yutang natawhan ni David, ang lungsod nga gipuy-an sa iyang mga katigulangang si Jese, Obed, ug Boaz, ug kini usahay gitawag nga “siyudad ni David” (Luc 2:​4, 11; Ju 7:42), apan kini lahi ra sa gitawag usab nga “Siyudad ni David,” nga mao, ang Zion sa Jerusalem.​—2Sa 5:7.

Ingong Usa ka Batan-on. Atong unang mahibalag si David samtang nag-atiman siya sa mga karnero sa iyang amahan sa usa ka kapatagan duol sa Betlehem, ug kini magpahinumdom kanato nga didto usab sa usa ka kapatagan duol sa Betlehem nga nahingangha ang mga magbalantay kapin sa usa ka milenyo sa ulahi tungod kay gipili sila nga makadungog sa pagpahibalo sa manulonda ni Jehova bahin sa pagkatawo ni Jesus. (Luc 2:8-14) Si Samuel, nga gisugo sa Diyos sa pag-adto sa balay ni Jese aron sa pagdihog sa usa sa iyang mga anak nga lalaki nga mahimong umalabot nga hari, wala mopili sa pito ka magulang nga lalaki ni David, nga nag-ingon, “Si Jehova wala magpili kanila.” Sa kataposan gipakuha si David gikan sa kapatagan. Dihay kahinam sa dihang siya misulod​—“mapulapula, usa ka batan-ong lalaki nga nindot ug mga mata ug ambongan ang panagway”​—kay hangtod niadtong higayona wala pay usa nga nasayod nganong miadto si Samuel. “Barog,” gisugo ni Jehova si Samuel, “dihogi siya, kay mao kini siya!” Mao kini ang usa nga bahin kaniya si Jehova miingon, “Nakaplagan ko si David nga anak ni Jese, usa ka tawo nga gikahimut-an sa akong kasingkasing, nga maoy mobuhat sa tanang butang nga akong ginatinguha.”​—1Sa 16:1-13; 13:14; Buh 13:22.

Ang katuigan nga gigugol ni David ingong usa ka batan-ong magbalantay dunay dakong impluwensiya sa nahibiling bahin sa iyang kinabuhi. Ang iyang pagkinabuhi diha sa kapatagan nag-andam kaniya sa pagkinabuhi ingong usa ka kagiw sa dihang sa ulahing bahin sa iyang kinabuhi, siya mikalagiw tungod sa kapungot ni Saul. Nabatonan usab niya ang kabatid sa paglambuyog, ug iyang naugmad ang kamalahutayon, kaisog, ug kaandam sa paggukod ug pagluwas sa mga karnero nga nahimulag sa panon, nga dili managana sa pagpatay sa usa ka oso o leyon kon gikinahanglan.​—1Sa 17:34-36.

Gawas sa iyang kaisog ingong usa ka manggugubat, si David mahinumdoman usab ingong usa ka batid nga manunugtog sa alpa ug ingong kompositor sa awit, mga abilidad nga tingali iyang nakat-onan sulod sa daghang oras nga iyang gigugol sa pag-atiman sa mga karnero. Nabantog usab si David sa paghimog bag-ong mga tulonggon. (2Cr 7:6; 29:​26, 27; Am 6:5) Tungod sa gugma ni David kang Jehova, ang iyang mga liriko milabaw pa gayod kay sa kasagarang matang sa yanong kalingawan ug kini nahimong klasikal nga mga obra-maestra nga gipahinungod sa pagsimba ug pagdayeg kang Jehova. Ang mga superskripsiyon sa dili momenos 73 ka salmo nagpakita nga si David mao ang kompositor niini, apan adunay uban pang mga salmo sa ubang mga teksto nga gipahinungod gihapon kang David ingong mao ang kompositor niini. (Itandi ang Sal 2:1 sa Buh 4:25; ang Sal 95:​7, 8 sa Heb 4:7.) Ang pipila, pananglitan ang Salmo 8, 19, 23, 29, lagmit nagpabanaag gayod sa mga kasinatian ni David ingong usa ka magbalantay.

Kining tanan nga pagbansay samtang nag-atiman sa mga karnero nag-andam kang David alang sa mas dakong papel sa pagkamagbalantay sa katawhan ni Jehova, ingon sa nahisulat: “Gipili [ni Jehova] si David nga iyang alagad ug gikuha siya gikan sa mga toril sa mga karnero. Gikan sa pagsunod sa mga karnero nga baye nga nagpasuso gidala niya siya aron mahimong magbalantay kang Jacob nga iyang katawhan ug kang Israel nga iyang panulondon.” (Sal 78:​70, 71; 2Sa 7:8) Apan, sa dihang unang gibiyaan ni David ang mga karnero sa iyang amahan, kadto dili tungod kay siya mopuli sa pagkahari. Hinuon, siya nag-alagad ingong maghohoni sa palasyo ubos sa rekomendasyon sa magtatambag ni Saul, kinsa naghubit kang David nga dili lamang “batid magpatokar” kondili usab ingong “usa ka maisog, gamhanan nga tawo ug usa ka manggugubat ug makinaadmanong manulti ug usa ka tawong maanindot ug panglawas, ug si Jehova nagauban kaniya.” (1Sa 16:18) Busa si David nahimong usa ka manunugtog sa alpa alang sa nagmagul-anong si Saul, maingon man usab ingong iyang tigdala sa armadura.​—1Sa 16:19-23.

Sa ulahi, sa mga katarongang wala ibutyag, si David mipauli sa balay sa iyang amahan sulod sa dili matinong yugto sa panahon. Sa dihang nagdalag mga pagkaon alang sa iyang mga igsoon sa kasundalohan ni Saul, nga niadtong tungora mihunong una sa pagpakig-away sa mga Filistehanon, siya nasuko sa pagkakita ug pagkadungog nga gitamay ni Goliat si Jehova. “Kinsa ba kining dili-tinuli nga Filistehanon nga siya naghagit man sa nagtalay nga kasundalohan sa buhi nga Diyos?” si David nangutana. (1Sa 17:26) “Si Jehova,” siya midugang, “nga nagluwas kanako gikan sa kuyamas sa leyon ug gikan sa kuyamas sa oso, siya mao ang magluwas kanako gikan sa kamot niini nga Filistehanon.” (1Sa 17:37) Sa dihang gitugotan, ang nagpatay sa leyon ug sa oso miasdang kang Goliat uban niini nga mga pulong: “Ako mianhi kanimo uban sa ngalan ni Jehova sa mga panon, ang Diyos sa mga talay sa kasundalohan sa Israel, nga imong gihagit.” Kalit nga gilabay ni David ang bato diha sa iyang lambuyog ug gipukan ang bantogan nga kaaway. Unya pinaagi sa kaugalingong espada ni Goliat, si David nagpunggot sa iyang ulo, ug siya mibalik sa kampo nga dala ang mga tropeyo sa gubat, ang ulo ug ang espada sa higante.​—1Sa 17:45-54; HULAGWAY, Tomo 1, p. 745.

Angayng matikdan nga ang Septuagint, sumala sa makita sa ikaupat nga siglong Grego nga manuskrito nga Vatican 1209, wala maglakip sa 1 Samuel 17:55 hangtod sa pulong nga “Filistehanon” sa 18:6a. Busa ang Moffatt nagbutang niining tanan sulod sa duha ka braket gawas sa kataposang bahin niining mga bersikuloha, nga nagtawag niini ingong “editoryal nga mga pagdugang o ulahi nga mga pagsal-ot.” Hinunoa, adunay pamatuod nga nagpaluyo sa hubad sa Masoretikong teksto.​—Tan-awa ang SAMUEL, MGA BASAHONNI (Mga Seksiyon nga Dili Makita Diha sa Gregong Septuagint).

Ingong Usa ka Kagiw. (MAPA, Tomo 1, p. 746) Tungod niining kalit nga mga panghitabo, si David nga dili ilado didto sa kamingawan nahimong inila atubangan sa mga mata sa tibuok Israel. Kay gitudlo nga pangulo sa mga tawong manggugubat, si David gisugat inubanan sa pagsayaw ug pagmaya sa dihang mipauli siya gikan sa madaogong pagpakiggubat sa mga Filistehanon, ug ang popular nga awit sa maong adlaw mao kini, “Si Saul nakapatay sa iyang linibo, ug si David sa iyang tinagpulo ka libo.” (1Sa 18:5-7) “Ang tibuok Israel ug Juda nahigugma kang David,” ug ang kaugalingong anak ni Saul nga si Jonatan naghimo uban kaniya ug usa ka tibuok-kinabuhing pakigsaad sa ilang paghigugmaay ug paghigalaay, nga ang mga kaayohan niini nakaabot hangtod sa anak nga lalaki ni Jonatan nga si Mepiboset ug sa iyang apo nga lalaki nga si Mica.​—1Sa 18:1-4, 16; 20:1-42; 23:18; 2Sa 9:1-13.

Kini nga popularidad nakapasina kang Saul, kinsa nagpadayon “sa pagtan-aw kang David nga matahapon sukad niadtong adlawa.” Sa makaduha, samtang si David nagpatokar sama sa miaging mga adlaw, si Saul naglabay ug bangkaw aron ipaod si David sa bungbong, ug niining duha ka higayon si Jehova nagluwas kaniya. Misaad si Saul nga ihatag niya ang iyang anak nga babaye kang bisan kinsa nga makapatay kang Goliat, apan karon siya nagpanuko sa paghatag kaniya ngadto kang David. Sa kataposan, miuyon si Saul nga minyoan ang iyang ikaduhang anak nga babaye basta si David magdala kaniya ug “usa ka gatos ka yamis sa mga Filistehanon,” usa ka dili-makataronganong kondisyon nga sa hunahuna ni Saul mosangpot sa kamatayon ni David. Apan, ang maisog nga si David nagdoble sa bugay, naghatag kang Saul ug 200 ka yamis, ug naminyo kang Mikal. Busa karon duha na ka anak ni Saul ang mahigugmaong nakigsaad kang David, mga kahimtang nga nakapasamot pa gayod sa pagdumot ni Saul kang David. (1Sa 18:9-29) Sa dihang nagpatokar na usab si David sa atubangan ni Saul, sa ikatulong higayon gitinguha sa hari nga ipaod si David sa bungbong. Sa kagabhion mikalagiw si David, ug nakita na lamang niya pag-usab si Saul ubos sa usa ka lahi ug talagsaon gayod nga mga kahimtang.​—1Sa 19:10.

Sa misunod nga ubay-ubayng katuigan si David nagkinabuhi ingong usa ka kagiw, nga kanunayng mikalagiw sa lainlaing dapit, ug walay puas nga gigukod sa usa ka matig-a ug daotang hari nga determinado sa pagpatay kaniya. Si David unang midangop kang manalagnang Samuel didto sa Rama (1Sa 19:18-24), apan sa dihang kini dili na usa ka luwas nga tagoanan siya mipaingon sa Filistehanong siyudad sa Gat, nga mihapit sa Nob aron makigkita sa Hataas nga Saserdoteng si Ahimelek, diin iyang nakuha ang espada ni Goliat. (1Sa 21:​1-9; 22:9-23; Mat 12:​3, 4) Apan, pinaagi lamang sa pagtakoban sa iyang pagkahustog-pangisip, nga samag batang nagkuroskuros sa ganghaan ug nagpatabisay sa iyang laway diha sa iyang bungot, nga siya nakaikyas gikan sa Gat. (1Sa 21:10-15) Pinasukad niini nga kasinatian, gitagik ni David ang Salmo 34 ug 56. Unya siya mikalagiw ngadto sa langob sa Adulam, diin mitipon kaniya ang iyang pamilya ug ang mga 400 ka tawong timawa ug sinakit. Ang Salmo 57 o 142, o kining duha, lagmit nagpahinumdom sa iyang pag-estar niini nga langob. Si David kanunayng magbalhinbalhin​—gikan didto paingon sa Mizpe sa Moab ug dayon balik sa lasang sa Heret sa Juda. (1Sa 22:1-5) Sa dihang nagpuyo sa Keila, nasayran niya nga si Saul nangandam sa pag-atake, nga tungod niana siya ug ang iyang mga tawo, nga niadtong tungora mga 600 ang gidaghanon, mibiya aron moadto sa Kamingawan sa Zip. Si Saul padayong migukod kaniya sa lainlaing mga dapit, gikan sa Kamingawan sa Zip sa Hores ngadto sa Kamingawan sa Maon. Sa dihang hapit na untang madakpan ni Saul ang iyang dakponon, miabot ang balita nga misulong ang mga Filistehanon, busa sa kasamtangan mihunong si Saul sa paggukod, nga tungod niana ang kagiw nakaikyas ngadto sa En-gedi. (1Sa 23:1-29) Ang matahom nga Mga Salmo nga nagdayeg kang Jehova tungod sa pagtaganag milagrosong kaluwasan (Sal 18, 59, 63, 70) natagik gikan niining samang mga kasinatian.

Sa En-gedi, si Saul misulod sa usa ka langob tungod sa sugo sa lawas. Si David, nga nagtago didto sa sulod sa langob, mihinok sa pagduol ug giputol ang sidsid sa besti ni Saul apan wala magpatay kaniya, nga nag-ingon nga imposible alang kaniya nga hilabtan ang hari, “kay siya mao ang dinihogan ni Jehova.”​—1Sa 24:1-22.

Human sa kamatayon ni Samuel. Human mamatay si Samuel, si David kagiw pa gihapon, nga nagpuyo sa Kamingawan sa Paran. (Tan-awa ang PARAN.) Siya ug ang iyang mga tawo nagpakitag kalulot kang Nabal, usa ka adunahang tigbuhig mga hayop kansang trabaho didto sa Carmelo, sa H sa Hebron, apan wala lamang sila panumbalinga niini nga ingrato. Ang kaabtik sa panghunahuna sa asawa ni Nabal nga si Abigail nakapugong sa kamot ni David sa pagpuo sa mga lalaki sa panimalay, apan si Nabal gihampak ni Jehova ug namatay. Busa giminyoan ni David ang nabalo nga si Abigail, mao nga karon, gawas pa kang Ahinoam nga taga-Jezreel, si David nakabaton ug lain pang asawa, si Abigail nga taga-Carmelo; sulod sa taas nga panahon nga wala si David, gihatag ni Saul si Mikal ngadto sa laing lalaki.​—1Sa 25:1-44; 27:3.

Sa ikaduhang higayon si David midangop sa Kamingawan sa Zip, ug padayon na usab siyang gipangita. Si Saul ug ang iyang 3,000 ka tawo gipakasama ni David niadtong nangita “sa usa ka pulgas, ingon sa usa ka tawo nga nagagukod ug langgam nga perdis ibabaw sa kabukiran.” Usa ka gabii niana si David ug Abisai mihinok pagsulod sa kampo nga tulganan ni Saul ug gikuha ang iyang bangkaw ug tibod sa tubig. Buot patyon ni Abisai si Saul, apan giluwas ni David ang kinabuhi ni Saul sa ikaduhang higayon, nga nag-ingon nga sa panglantaw ni Jehova imposible alang kaniya nga bakyawon ang iyang kamot batok sa dinihogan sa Diyos. (1Sa 26:1-25) Mao kadto ang kataposang higayon nga nakita ni David ang iyang kaaway.

Si David mipuyo sa Ziklag sa Filistehanong teritoryo, nga wala maadto ni Saul sulod sa 16 ka bulan. Ubay-ubay sa gamhanang mga tawo mitalikod sa kasundalohan ni Saul ug mitipon sa mga kagiw sa Ziklag, nga tungod niana si David nakasulong sa mga lungsod sa mga kaaway sa Israel sa H, busa napanag-iya niya ang mga utlanan sa Juda ug nagpalig-on sa iyang umalabot nga katungdanan ingong hari. (1Sa 27:1-12; 1Cr 12:1-7, 19-22) Sa dihang ang mga Filistehanon nangandam sa pag-atake sa kasundalohan ni Saul, si Haring Akis, nga naghunahunang si David usa ka “lang-og taliwala sa iyang katawhang Israel,” nag-awhag kaniya sa pagkuyog. Hinunoa, gisalikway si David sa ubang magkaabin nga mga ginoo ingong risgo sa ilang kasegurohan. (1Sa 29:1-11) Sa gubat nga misangpot didto sa Bukid sa Gilboa, si Saul ug ang tulo sa iyang mga anak nga lalaki, lakip si Jonatan, namatay.​—1Sa 31:1-7.

Sa kasamtangan, gipang-agawan ug gisunog sa mga Amalekanhon ang Ziklag, nga gibihag ang tanang babaye ug bata. Dihadiha ang kasundalohan ni David migukod, nakaapas sa mga bandido, ug nagbawi sa ilang mga asawa ug mga anak ug sa tanang manggad. (1Sa 30:1-31) Tulo ka adlaw sa ulahi, gidala sa usa ka Amalekanhon ang diadema ug pulseras ni Saul, nga malimbongong nanghambog nga siya ang nagpatay sa nasamdang hari ug naglaom nga siya makadawat ug ganti. Bisag siya namakak, gisugo ni David nga siya patyon tungod sa pag-angkon nga iyang ‘gipatay ang dinihogan ni Jehova.’​—2Sa 1:1-16; 1Sa 31:​4, 5.

Ingong Hari. (MAPA, Tomo 1, p. 746) Ang makapasubong balita sa kamatayon ni Saul nakapaguol pag-ayo kang David. Siya naguol pag-ayo dili tungod kay namatay ang iyang pangunang kaaway kondili tungod kay namatay ang dinihogan ni Jehova. Sa pagbakho, si David nagtagik ug usa ka awit sa pagbangotan nga nag-ulohang “Ang Pana.” Diha niini siya nagbalata kon ngano nga ang iyang labing grabe nga kaaway ug ang iyang labing suod nga higala dungan nga namatay sa gubat​—“si Saul ug si Jonatan, ang mga hiligugmaon ug kahimut-anan panahon sa ilang kinabuhi, ug sa ilang kamatayon sila wala magkabulag.”​—2Sa 1:17-27.

Unya human niadto si David mibalhin sa Hebron, diin ang mga ansiyano sa Juda nagdihog kaniya ingong hari ibabaw sa ilang tribo niadtong 1077 W.K.P., sa dihang siya 30 anyos. Ang anak nga lalaki ni Saul nga si Is-boset gihimong hari sa ubang mga tribo. Apan mga duha ka tuig sa ulahi gipatay si Is-boset, ug ang mga nagpatay kaniya nagdala sa iyang ulo ngadto kang David nga naglaom nga sila makadawat ug ganti, apan sila gipatay usab sama sa nagpakaaron-ingnon nga nagpatay kang Saul. (2Sa 2:1-4, 8-10; 4:5-12) Kini naghatag ug higayon nga motipon sa Juda ang mga tribo nga hangtod niadtong tungora nagpaluyo sa anak nga lalaki ni Saul, ug sa ngadtongadto, ang kasundalohan nga may gidaghanong 340,822 nagtigom ug naghimo kang David nga hari sa tibuok Israel.​—2Sa 5:1-3; 1Cr 11:1-3; 12:23-40.

Pagmando sa Jerusalem. Ubos sa sugo ni Jehova, si David nagmando sa Hebron sa pito ug tunga ka tuig sa wala pa ibalhin ang iyang kaulohan ngadto sa nailog nga Jebusihanong salipdanan, ang Jerusalem. Didto iyang gitukod ang Siyudad ni David sa Zion ug gipadayon ang pagmando sa laing 33 ka tuig. (2Sa 5:4-10; 1Cr 11:4-9; 2Cr 6:6) Samtang nagpuyo sa Hebron, si Haring David nagkuhag dugang pang mga asawa, nagkuhag balik kang Mikal, ug nanganak ug daghang anak nga lalaki ug babaye. (2Sa 3:2-5, 13-16; 1Cr 3:1-4) Human mobalhin sa Jerusalem, si David nakabaton pag dugang mga asawa ug mga puyopuyo kinsa, sa baylo, naghatag kaniya ug daghang anak.​—2Sa 5:13-16; 1Cr 3:5-9; 14:3-7.

Sa dihang nakadungog ang mga Filistehanon nga si David mao na ang hari sa tibuok Israel, sila misulong aron sa pagpukan kaniya. Sama sa miagi (1Sa 23:​2, 4, 10-12; 30:8), si David nagpakisayod kang Jehova kon siya ba makig-away batok kanila. “Tungas,” mao ang tubag, ug gilampornas ni Jehova ang mga kaaway pinaagi sa dakong kalaglagan nga tungod niana gitawag ni David ang maong dapit nga Baal-perazim, nga nagkahulogang “Tag-iya sa mga Pagbungkag.” Sa sunod nga engkuwentro, gibag-o ni Jehova ang estratehiya, ug siya nagsugo kang David nga libotan ug lipoton pag-atake ang mga Filistehanon.​—2Sa 5:17-25; 1Cr 14:8-17.

Si David misulay sa pagdala sa arka sa pakigsaad ngadto sa Jerusalem, apan kini napakyas sa dihang si Uzah mihikap niini ug gipatay. (2Sa 6:2-10; 1Cr 13:1-14) Mga tulo ka bulan sa ulahi, uban ang mainampingong pagpangandam, lakip na ang pagbalaan sa mga saserdote ug mga Levihanon ug sa pagseguro nga ang Arka pagapas-anon inay kay isakay sa karomata sama sa unang higayon, kini nadala sa Jerusalem. Si David, nga nagsul-ob ug yanong besti, nagpakita sa iyang kalipay ug kadasig niining dakong okasyon pinaagi sa ‘pagluksolukso ug pagsayaw sa atubangan ni Jehova.’ Apan gisaway si David sa iyang asawa nga si Mikal, nga nag-ingon nga siya migawi “sama sa usa sa mga tawong kulangkulang.” Tungod niining dili-makataronganong pagreklamo, si Mikal “wala makabaton ug anak hangtod sa adlaw sa iyang kamatayon.”​—2Sa 6:11-23; 1Cr 15:1-29.

Gihikay usab ni David nga mapalambo pa ang pagsimba kang Jehova didto sa bag-ong dapit sa Arka pinaagi sa pagtudlo ug mga magbalantay-sa-ganghaan ug mga maghohoni ug sa pagtino nga anaa ang “mga halad-nga-sinunog . . . sa kanunay buntag ug gabii.” (1Cr 16:1-6, 37-43) Dugang pa, giplano ni David ang pagtukod ug usa ka templo nga palasyo nga ginama sa sedro aron butangan sa Arka, aron ilisdan ang tolda niini. Apan si David wala tugoti sa pagtukod sa balay, kay ang Diyos miingon: “Daghan kaayong dugo ang imong gipabanaw, ug ikaw nakigsangka ug dagkong mga gubat. Ikaw dili magtukod ug balay alang sa akong ngalan, tungod kay daghan kaayong dugo ang imong gipabanaw sa yuta sa akong atubangan.” (1Cr 22:8; 28:3) Hinunoa, si Jehova naghimog pakigsaad kaniya nga ang pagkahari magpabilin sa walay kataposan diha sa iyang banay, ug maylabot niini nga pakigsaad ang Diyos nagpasalig kaniya nga ang iyang anak nga lalaking si Solomon, kansang ngalan maoy gikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “pakigdait,” mao ang magtukod sa templo.​—2Sa 7:1-16, 25-29; 1Cr 17:1-27; 2Cr 6:7-9; Sal 89:​3, 4, 35, 36.

Busa pinasukad niini nga pakigsaad sa gingharian nga gitugotan ni Jehova si David sa pagpalapad sa iyang teritoryo sa pagmando gikan sa suba sa Ehipto hangtod sa Euprates, nga nagtino sa iyang mga utlanan, nagpadayon sa pagpakigdait sa hari sa Tiro, nakiggubat ug nagpildi sa mga kaaway sa tanang dapit​—sa mga Filistehanon, Siryanhon, Moabihanon, Edomhanon, Amalekanhon, ug Ammonhanon. (2Sa 8:1-14; 10:6-19; 1Ha 5:3; 1Cr 13:5; 14:​1, 2; 18:1–​20:8) Kining hinatag-sa-Diyos nga mga kadaogan naghimo kang David nga usa ka labing gamhanang magmamando. (1Cr 14:17) Hinunoa, kanunayng anaa sa hunahuna ni David nga wala niya mapanag-iya kini nga posisyon pinaagi sa pagpangdaog o pagpanunod kondili kini naggikan kang Jehova, kinsa nagpalingkod kaniya sa trono niining tipikal nga teokrasya.​—1Cr 10:14; 29:10-13.

Mga sala mohatod ug kadaot. Panahon sa padayong pagpakiggubat batok sa mga Ammonhanon, nahitabo ang usa sa labing makapasubong mga panghitabo sa kinabuhi ni David. Kadtong tanan nagsugod sa dihang ang hari, sa pagkakita gikan sa atop sa matahom nga si Bat-seba nga naligo, naghunahuna ug daotang mga tinguha. (San 1:​14, 15) Human masayod nga ang iyang bana nga si Urias atua sa panggubatan, gipakuha ni David ang maong babaye ngadto sa iyang palasyo, diin siya nakigdulog kaniya. Sa ulahi gipahibalo ang hari nga siya nagmabdos. Kay nahadlok nga si Bat-seba igatugyan ngadto sa mga maghuhukom ug patyon tungod sa imoral nga panggawi, si David nagpasugo dayon ngadto sa kasundalohan nga paadtoon kaniya si Urias sa Jerusalem, nga naglaom nga sa pagkagabii si Urias makigdulog sa iyang asawa. Apan bisan pag gihubog siya ni David, si Urias wala makigdulog kang Bat-seba. Kay desperado, gipabalik siya ni David ngadto sa panggubatan ug sekretong naghatag ug mga instruksiyon sa komandanteng si Joab nga ibutang si Urias sa kinaunhang talay sa pagpakiggubat, diin siya tinong mamatay. Ang maong laraw nagmalamposon. Si Urias namatay sa panggubatan, ang iyang asawang nabalo mituman sa naandang yugto sa pagbangotan, ug unya giminyoan ni David si Bat-seba una pa mahibalo ang mga katagilungsod sa iyang pagmabdos.​—2Sa 11:1-27.

Apan, si Jehova nagtan-aw ug nagyagyag sa katibuk-an sa maong salawayong butang. Kon gitugotan pa ni Jehova nga ang maong kaso maylabot kang David ug Bat-seba husayon sa mga tawong maghuhukom ubos sa Moisesnong Balaod, silang duha nga mamumuhat ug daotan gipatay na unta, ug siyempre, ang wala pa matawong bata sa ilang pagpanapaw mamatay kauban sa inahan. (Deu 5:18; 22:22) Hinunoa, ang maong kaso gihusay ni Jehova mismo ug iyang gipakitaag kaluoy si David tungod sa pakigsaad sa Gingharian (2Sa 7:​11-16), walay duhaduha tungod kay si David mismo nagpakitag kaluoy (1Sa 24:​4-7; itandi ang San 2:13) ug tungod sa paghinulsol nga nakita sa Diyos sa mga mamumuhat ug daotan. (Sal 51:​1-4) Apan wala sila makalingkawas sa tanang silot. Pinaagi sa baba sa manalagnang si Natan, si Jehova nagpahayag: “Ania, ako magpatungha ug katalagman batok kanimo gikan sa imong kaugalingong balay.”​—2Sa 12:1-12.

Ug kini natinuod. Ang anak sa pagpanapaw nga gipakatawo ni Bat-seba sa wala madugay namatay, bisan pag nagpuasa ug nagbangotan si David sulod sa pito ka adlaw sa dihang nasakit ang bata. (2Sa 12:15-23) Unya ang panganayng anak nga lalaki ni David nga si Amnon naglugos kang Tamar nga iyang igsoon sa amahan, ug human niana si Amnon gibuno sa igsoong lalaki ni Tamar, ug kini nakapaguol sa iyang amahan. (2Sa 13:1-33) Sa ulahi, si Absalom, ang ikatulo ug hinigugmang anak nga lalaki ni David, dili kay misulay lamang sa pag-agaw sa trono kondili dayag nga nagtamay ug publikong nagpakaulaw sa iyang amahan tungod sa iyang pagpakigdulog sa mga puyopuyo ni David. (2Sa 15:1–​16:22) Sa kataposan, ang maong kaulawan migrabe pag-ayo sa dihang ang sibil nga gubat nagbanlod sa nasod sa usa ka panag-away sa anak batok sa amahan, ug kini misangpot sa kamatayon ni Absalom, nga sukwahi sa kagustohan ni David ug nakapaguol pag-ayo kaniya. (2Sa 17:1–​18:33) Sa iyang pagkalagiw gikan kang Absalom, si David nagtagik sa Salmo 3, nga niini siya nag-ingon, “Iya ni Jehova ang kaluwasan.”​—Sal 3:8.

Apan bisan pa sa tanan niyang kasaypanan ug grabeng kasal-anan, kanunayng gipakita ni David ang hustong kahimtang sa kasingkasing pinaagi sa paghinulsol ug pagpangayog pasaylo kang Jehova. Kini gipasundayag sa panghitabo labot kang Bat-seba, nga human niana gisulat ni David ang Salmo 51, nga nag-ingon, “Sa kasaypanan ako natawo . . . sa sala ako gipanamkon sa akong inahan.” (Sal 51:5) Sa dihang giaghat siya ni Satanas sa pagsenso sa mga lalaki nga kuwalipikado sa pagkasundalo, mapainubsanon usab nga gisugid ni David ang iyang mga sala.​—2Sa 24:1-17; 1Cr 21:1-17; 27:24; tan-awa ang PAGREHISTRO.

Pagpalit sa dapit nga gitukoran sa templo. Sa dihang nahunong na ang kamatay tungod sa sayop sa hari maylabot sa kataposang panghitabo nga gihisgotan, gipalit ni David ang giokanan ni Ornan ug, ingong usa ka halad kang Jehova, iyang gihalad ang baka uban sa balsa nga gigamit sa paggiok. Dinhi niining dapita sa ulahi gitukod ni Solomon ang halangdong templo. (2Sa 24:18-25; 1Cr 21:18-30; 2Cr 3:1) Diha kanunay sa kasingkasing ni David ang pagtukod sa maong templo, ug bisag wala tugoti sa pagtukod niana, gitugotan siya sa pag-organisar ug dakong pundok sa mga trabahante sa pagsapsap ug mga bato ug sa pagtigom ug mga materyales nga naglakip sa 100,000 ka talanton nga bulawan ($38,535,000,000) ug 1,000,000 ka talanton nga plata ($6,606,000,000), ug tumbaga ug puthaw nga wala na timbanga. (1Cr 22:2-16) Gikan sa iyang kaugalingong katigayonan si David miamot ug bulawan sa Opir ug dalisay nga plata nga nagkantidad ug kapin sa $1,202,000,000. Gitagana usab ni David ang mga plano sa arkitektura, nga nadawat pinaagi sa pagdasig, ug iyang giorganisar ang tinagpulo ka linibo nga Levihanon ngadto sa ilang daghang dibisyon sa pag-alagad, lakip ang dakong koro sa mga mag-aawit ug mga maghohoni.​—1Cr 23:1–​29:19; 2Cr 8:14; 23:18; 29:25; Esd 3:10.

Kataposan sa paghari. Sa kataposang mga adlaw sa kinabuhi ni David, ang 70-anyos nga hari nga naghigda na lamang sa iyang higdaanan, padayong nakaagom ug kadaotan sulod sa iyang pamilya. Ang iyang ikaupat nga anak nga lalaki, si Adonias, misulay sa paghimo sa iyang kaugalingon nga hari, nga walay kalibotan o pag-uyon ang iyang amahan ug labi pang seryoso, walay pag-uyon ni Jehova. Sa dihang nakaabot kining balitaa kang David, siya milihok dayon aron ang iyang anak nga lalaking si Solomon, nga pinili ni Jehova, opisyal nga matudlo ingong hari ug makalingkod sa trono. (1Ha 1:5-48; 1Cr 28:5; 29:20-25; 2Cr 1:8) Dayon gitambagan ni David si Solomon nga molakaw sa mga dalan ni Jehova, motuman sa iyang mga lagda ug mga sugo, molihok nga manggialamon sa tanang butang, ug unya siya magmalamposon.​—1Ha 2:1-9.

Human sa 40-ka-tuig nga paghari, si David namatay ug gilubong sa Siyudad ni David, ug siya napamatud-ang takos iapil sa iladong talaan ni Pablo sa mga saksi nga naghupot ug talagsaong pagtuo. (1Ha 2:​10, 11; 1Cr 29:26-30; Buh 13:36; Heb 11:32) Sa pagkutlo sa Salmo 110, si Jesus miingon nga gisulat kini ni David “pinaagi sa pagdasig.” (Mat 22:​43, 44; Mar 12:36) Kanunayng giila sa mga apostoles ug sa ubang mga magsusulat sa Bibliya si David ingong dinasig nga manalagna sa Diyos.​—Itandi ang Sal 16:8 sa Buh 2:25; Sal 32:​1, 2 sa Rom 4:6-8; Sal 41:9 sa Ju 13:18; Sal 69:​22, 23 sa Rom 11:​9, 10; Sal 69:25 ug 109:8 sa Buh 1:​16, 20.

Malarawanon. Ang mga manalagna kanunayng naghisgot kang David ug sa iyang harianong banay, usahay maylabot sa kataposang mga hari sa Israel nga milingkod sa “trono ni David” (Jer 13:13; 22:​2, 30; 29:16; 36:30) ug usahay sa matagnaong diwa. (Jer 17:25; 22:4; Am 9:11; Zac 12:7-12) Sa pipila ka Mesiyanikong mga tagna gihatag ang pagtagad sa pakigsaad ni Jehova sa gingharian uban kang David. Pananglitan, si Isaias miingon nga ang usa nga gitawag ug “Kahibulongang Magtatambag, Diyos nga Gamhanan, Amahang Walay Kataposan, Prinsipe sa Pakigdait” matukod nga lig-on ibabaw “sa trono ni David” hangtod sa panahong walay tino. (Isa 9:​6, 7; itandi usab ang 16:5.) Gipakasama ni Jeremias ang Mesiyas sa “usa ka matarong nga turok” nga ‘patindogon ni Jehova alang kang David.’ (Jer 23:​5, 6; 33:15-17) Pinaagi kang Ezequiel, namulong si Jehova bahin sa Mesiyanikong Magbalantay ingong “akong alagad nga si David.”​—Eze 34:​23, 24; 37:​24, 25.

Sa dihang gisultihan si Maria nga siya makabaton ug anak nga lalaki nga pagatawgong Jesus, ang manulonda mipahayag nga “ihatag kaniya ni Jehova nga Diyos ang trono ni David nga iyang amahan.” (Luc 1:32) Si “Jesu-Kristo, nga anak ni David,” mao ang legal ug kinaiyanhong manununod sa trono ni David. (Mat 1:​1, 17; Luc 3:23-31) Giingon ni Pablo nga si Jesus mao ang kaliwat ni David sumala sa unod. (Rom 1:3; 2Ti 2:8) Ang komon nga mga tawo nagtawag usab kang Jesus ingong ang “Anak ni David.” (Mat 9:27; 12:23; 15:22; 21:​9, 15; Mar 10:​47, 48; Luc 18:​38, 39) Hinungdanon ang pagtino niini, kay sumala sa giadmitir sa mga Pariseo, ang Mesiyas maoy anak ni David. (Mat 22:42) Ang nabanhawng si Jesus nagpamatuod usab niini, nga nag-ingon: “Ako, si Jesus, . . . mao ang gamot ug ang kaliwat ni David.”​—Pin 22:16; usab ang Pin 3:7; 5:5.