PAGKAHIBALO-DAAN, PAGBUOT-DAAN

Ang pagkahibalo-daan nagkahulogan sa pagkahibalo sa usa ka butang una pa kini mahitabo o motungha. Sa Bibliya kini nalangkit sa panguna, bisan tuod dili eksklusibo, kang Jehova nga Diyos nga Maglalalang ug sa iyang mga katuyoan. Ang pagbuot-daan nagkahulogan sa pagtudlo, paglatid, o pagtino daan sa usa ka butang; o ang kinaiyahan o kahimtang nga gimbut-an daan.

Mga Pulong sa Orihinal nga Pinulongan. Ang mga pulong nga kasagarang gihubad ingong “pagkahibalo-daan,” “kahibalong-daan,” ug “pagbuot-daan” makaplagan sa Kristohanon Gregong Kasulatan, bisan tuod ang samang paninugdang mga ideya gipahayag diha sa Hebreohanong Kasulatan.

Ang “pagkahibalo-daan” mao ang hubad sa Gregong pulong nga proʹgno·sis (gikan sa pro, una pa, ug gnoʹsis, kahibalo). (Buh 2:23; 1Pe 1:2) Ang kaamgid nga berbo nga pro·gi·noʹsko gigamit sa duha ka kahimtang maylabot sa mga tawo: sa gipamulong ni Pablo nga ang pipila ka Hudiyo “kanhi nasinati” kaniya (nakahibalo na daan kaniya), ug sa paghisgot ni Pedro bahin sa ‘pagkasayod daan’ niadtong gisulatan niya sa iyang ikaduhang sulat. (Buh 26:​4, 5; 2Pe 3:17) Niining ulahi nga gihisgotan dayag nga ang maong pagkahibalo-daan dili kay walay kinutoban; sa ato pa, wala ipasabot niini nga ang maong mga Kristohanon nahibalo na sa tanang detalye sa panahon, dapit, ug sirkumstansiya bahin sa umaabot nga mga panghitabo ug mga kahimtang nga gihisgotan ni Pedro. Apan sila nakabaton gayod ug katibuk-ang larawan sa kon unsay angayng dahomon, nga nadawat tungod sa pag-inspirar sa Diyos kang Pedro ug sa uban pa nga mitampo sa pagsulat sa Bibliya.

Ang “pagbuot-daan” mao ang hubad sa Gregong pulong nga pro·o·riʹzo (gikan sa pro, una pa, ug ho·riʹzo, paglatid o pagtimaan sa mga utlanan). Nagpatin-aw sa diwa sa Gregong berbo nga ho·riʹzo mao ang gipamulong ni Jesu-Kristo nga, ingong “ang Anak sa tawo,” siya “mopanaw sa iyang dalan sumala sa gilatid [ho·ri·smeʹnon].” Si Pablo miingon nga ang Diyos ‘naglatid [nagtimaan, ho·riʹsas] sa tinudlong mga panahon ug sa tinong mga utlanan sa mga puloy-anan sa mga tawo.’ (Luc 22:22; Buh 17:26) Ang samang berbo gigamit bahin sa tawhanong tinguha o determinasyon, sama sa dihang ang mga tinun-an “naninguha [hoʹri·san]” sa pagpadalag hinabang sa ilang nanginahanglang mga igsoon. (Buh 11:29) Hinunoa, ang espesipikong mga paghisgot sa pagbuot-daan diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan gipadapat lamang sa Diyos.

Mga Butang nga Angayng Masayran. Aron masabtan ang mahitungod sa pagkahibalo-daan o pagbuot-daan maylabot sa Diyos, may pipila ka butang nga kinahanglang masayran.

Una, ang katakos sa Diyos sa pagkahibalo-daan ug pagbuot-daan tin-awng gipahayag diha sa Bibliya. Ingong pamatuod sa iyang pagka-Diyos, gipakita ni Jehova kini nga katakos sa pagkahibalo-daan o pagbuot-daan diha sa iyang himoong mga pagluwas, maingon man sa iyang mga buhat sa paghukom ug pagsilot, ug dayon sa pagpahinabo niini. Ang iyang piniling katawhan maoy mga saksi niining mga butanga. (Isa 44:6-9; 48:3-8) Ang tanang tinuod nga mga tagna gipasukad sa pagkahibalo-daan ug pagbuot-daan sa Diyos. (Isa 42:9; Jer 50:45; Am 3:​7, 8) Gihagit sa Diyos ang kanasoran nga nakigbatok sa iyang katawhan nga pamatud-an ang gipangangkon nilang pagka-diyos sa ilang gamhanang mga tawo ug sa ilang idolo nga mga diyos, nga nagatawag kanila sa pagbuhat sa ingon pinaagi sa pagtagna sa samang mga buhat sa kaluwasan o paghukom ug unya sa pagpahinabo niana. Ang ilang pagkadili-makahimo niining butanga nagpamatuod nga ang ilang mga idolo maoy ‘hangin lamang ug butang nga dili tinuod.’​—Isa 41:1-10, 21-29; 43:9-15; 45:​20, 21.

Ang ikaduhang butang nga pagatagdon mao ang pribilehiyo ug responsibilidad sa intelihenteng mga linalang sa pagpili. Ang Kasulatan nagpakita nga gihatag sa Diyos sa maong mga linalang ang pribilehiyo ug responsibilidad sa pagpili (Deu 30:​19, 20; Jos 24:15), nga tungod niana sila manubag sa ilang mga gibuhat. (Gen 2:​16, 17; 3:11-19; Rom 14:10-12; Heb 4:13) Busa sila dili mga robot. Ang tawo dili gayod ikaingong gilalang sumala sa “larawan sa Diyos” kon siya walay pribilehiyo ug responsibilidad sa paghimog personal nga desisyon. (Gen 1:​26, 27; tan-awa ang KAGAWASAN.) Dayag, wala gayoy panagsumpaki tali sa pagkahibalo-daan sa Diyos (maingon man sa iyang pagbuot-daan) ug niini nga kapasidad sa iyang intelihenteng mga linalang.

Ang ikatulong butang nga pagatagdon, nga usahay mataligam-an, mao kanang moral nga mga sukdanan ug mga hiyas sa Diyos, lakip ang hustisya, pagkamatinud-anon, pagkawalay pagpihigpihig, gugma, kaluoy, ug kalulot. Ang pagsabot sa paggamit sa Diyos sa mga gahom sa pagkahibalo-daan ug sa pagbuot-daan kinahanglang kaharmonya dili lamang sa pipila niining mga butang nga gihisgotan kondili sa tanan niini. Tataw nga ang tanang butang nga buot sa Diyos mahibaloan daan mamatuman gayod, mao nga ang Diyos makahimo sa pagtawag sa “mga butang nga wala ingong daw namao na.”​—Rom 4:17.

Nahibalo ba daan ang Diyos sa tanang butang nga himoon sa mga tawo?

Nan motungha ang pangutana: Ang iya bang pagkahibalo-daan walay kinutoban, walay limitasyon? Siya ba makatagna o makahibalo daan sa tanang umaabot nga mga buhat sa tanan niyang mga linalang, espirituhanon ug tawhanon? Ug iya bang gimbut-an daan ang maong mga buhat o gani nagtino daan kon unsa ang kataposang dulnganan sa tanan niyang mga linalang, nga naglatid na niini bisan sa wala pa sila maglungtad?

O, ang pagkahibalo-daan sa Diyos mapilion ug sumala sa iyang gusto, mao nga ang bisan unsa nga buot niyang tagnaon ug mahibaloan daan, iyang himoon, apan kon unsa ang dili niya buot tagnaon o mahibaloan daan, dili niya himoon? Ug, inay but-an daan ang ilang paglungtad, ang pagtino sa Diyos sa walay kataposang dulnganan sa iyang mga linalang nag-agad ba sa iyang paghukom sa ilang pagkinabuhi ug sa ilang gipakitang tinamdan ubos sa pagsulay? Ang mga tubag niining mga pangutanaha kinahanglang magagikan sa Kasulatan mismo ug sa impormasyon nga gitagana niini bahin sa mga buhat ug mga pakiglabot sa Diyos uban sa iyang mga linalang, lakip na ang gibutyag pinaagi sa iyang Anak, si Kristo Jesus.​—1Co 2:16.

Panglantaw sa nagatuo sa predestinasyon. Ang panglantaw nga ang paggamit sa Diyos sa iyang pagkahibalo-daan maoy walay kinutoban ug nga iyang gimbut-an daan ang pagkinabuhi ug dulnganan sa tanang indibiduwal nailhan ingong predestinasyon. Kini nagduso sa ideya nga ang iyang pagka-Diyos ug pagkahingpit nagkahulogan gayod nga siya nahibalo sa tanang butang, dili lamang sa nangagi ug sa pagkakaron kondili usab sa kon unsay anaa sa umaabot. Sumala niini nga konsepto, ang iyang pagkawala-mahibalo sa tanang butang bisan sa kinagamyang detalye niini nagpadayag ug pagkadili-hingpit. Ang mga pananglitan sama sa panghitabo sa kaluhang mga anak ni Isaac, si Esau ug Jacob, gipakita ingong ebidensiya nga gimbut-an daan sa Diyos ang iyang mga linalang sa wala pa sila matawo (Rom 9:10-13); ug ang mga teksto sama sa Efeso 1:​4, 5 gisitar ingong pamatuod nga nahibaloan daan ug gimbut-an daan sa Diyos ang umalabot sa tanan niyang mga linalang bisan sa wala pa ang paglalang.

Siyempre, aron mahimong husto, kini nga panglantaw kinahanglang kaharmonya sa tanang butang nga nahisgotan na, lakip ang gipakita sa Kasulatan bahin sa mga hiyas, mga sukdanan, ug mga katuyoan sa Diyos, maingon man ang iyang matarong nga mga paagi sa pagpakiglabot sa iyang mga linalang. (Pin 15:​3, 4) Nan, mahimong hatagan nato ug angayng pagtagad ang mga panghunahuna niadtong nagatuo sa predestinasyon.

Kini nga konsepto magpasabot nga sa wala pa lalanga ang mga manulonda o ang yutan-ong tawo, gigamit sa Diyos ang iyang mga gahom sa pagkahibalo-daan ug siya nakakita daan ug nahibalo daan sa tanan nga moresulta sa maong paglalang, lakip na ang pagrebelde sa usa sa iyang espiritung mga anak, ang misunod nga pagrebelde sa unang tawhanong paris didto sa Eden (Gen 3:1-6; Ju 8:44), ug ang tanang daotang mga sangpotanan sa maong pagrebelde hangtod karon ug saylo pa niining presente nga adlaw. Kini nagkahulogan nga sa wala pa magsugod ang paglalang, ang tanang pagkadaotan nga nahitabo sa kasaysayan (ang krimen ug imoralidad, ang pagpanglupig ug ang misangpot nga pag-antos, pagpamakak ug pagkasalingkapaw, bakak nga pagsimba ug idolatriya) naglungtad na bisan tuod diha lamang sa hunahuna sa Diyos, tungod kay siya nahibalo nang daan sa umalabot bisan sa tanang kinagamyan nga mga detalye.

Kon ang Maglalalang sa katawhan migamit gayod sa iyang gahom sa pagkahibalo-daan sa tanang nahitabo sa kasaysayan sukad sa paglalang sa tawo, nan ang tanang pagkadaotan nga miresulta human niana gimaniobra na diay sa Diyos sa dihang siya namulong: “Buhaton nato ang tawo.” (Gen 1:26) Tungod niining mga butanga gikaduhaduhaan ang pagkamakataronganon ug panagkauyon sa konsepto sa nagatuo sa predestinasyon; ilabina nga ang tinun-ang si Santiago nagpakita nga ang kasamok ug ang ubang mangil-ad nga mga butang wala magagikan sa langitnong presensiya sa Diyos apan maoy “yutan-on, mananapon, demonyohanon.”​—San 3:14-18.

Walay kinutobang paggamit sa pagkahibalo-daan? Ang argumento nga dili hingpit ang Diyos tungod kay wala siya mahibalo daan sa tanang detalye sa umalabot nga mga panghitabo ug mga kahimtang, sa pagkatinuod, maoy usa ka dili-makataronganong panglantaw sa kahingpitan. Ang pagkahingpit, kon tukmang hubiton, wala magkahulogan nga kini bug-os gayod nga naglakip sa tanang butang, sanglit ang pagkahingpit sa usa ka butang nagadepende sa bug-os nga pagkakab-ot niini sa mga sukdanan sa pagkaekselente nga gilatid sa usa nga takos mohukom sa mga bili niini. (Tan-awa ang PAGKAHINGPIT, KAHINGPITAN.) Total, ang kaugalingong pagbuot ug ang gikahimut-an sa Diyos, dili ang tawhanong mga opinyon o mga konsepto, mao ang magtino kon ang usa ka butang hingpit.​—Deu 32:4; 2Sa 22:31; Isa 46:10.

Sa pag-ilustrar niini, ang pagkalabing gamhanan sa Diyos hingpit gayod ug walay kinutoban. (1Cr 29:​11, 12; Job 36:22; 37:23) Apan ang iyang pagkahingpit sa kusog wala magkahulogan nga gamiton niya sa bug-os nga paagi ang iyang pagkagamhanan sa ngatanan diha sa bisan unsa o sa tanan nga kahimtang. Dayag nga wala siya magbuhat niana; kon siya nagbuhat pa niana, dili lang kay ang pipila ka karaang mga siyudad ug mga nasod ang nalaglag, kondili ang yuta ug ang tanan nga anaa niini napapha na unta dugay na kanhi tungod sa pagpahamtang sa mga paghukom sa Diyos, duyog sa gamhanang mga kapahayagan sa iyang pagkondenar ug kapungot, sama sa panahon sa Lunop ug sa ubang mga panghitabo. (Gen 6:5-8; 19:23-25, 29; itandi ang Ex 9:13-16; Jer 30:​23, 24.) Busa, ang paggamit sa Diyos sa iyang pagkagamhanan dili kay pagpagula lamang sa walay kinutobang gahom kondili kini kanunayng giniyahan sa iyang katuyoan ug, kon takos, dinuyogan sa iyang kaluoy.​—Neh 9:31; Sal 78:​38, 39; Jer 30:11; Lam 3:22; Eze 20:17.

Sa susama, kon sa pipila ka kahimtang ang Diyos mipili sa paggamit sa iyang walay kinutobang katakos sa pagkahibalo-daan sa mapilion nga paagi ug sa kon unsay makapahimuot kaniya, nan segurado gayod nga walay tawo o manulonda ang tukmang makaingon: “Unsa ang imong ginabuhat?” (Job 9:12; Isa 45:9; Dan 4:35) Busa ang isyu dili maoy bahin sa katakos, kon unsay arang matagna, mahibaloan daan, ug mabut-an daan sa Diyos, kay “sa Diyos ang tanang butang posible.” (Mat 19:26) Ang isyu maoy kon unsay nakita sa Diyos nga angayang matagna, mahibaloan daan, ug mabut-an daan, kay “ang tanang butang nga gikahimut-an niyang buhaton iyang gibuhat.”​—Sal 115:3.

Mapiliong paggamit sa pagkahibalo-daan. Ang mapiliong paggamit sa mga gahom sa Diyos sa pagkahibalo-daan, nga lahi sa predestinasyon, kinahanglang kaharmonya sa kaugalingong matarong nga mga sukdanan sa Diyos ug kinahanglang mahiuyon kon unsay iyang gibutyag bahin sa iyang kaugalingon diha sa iyang Pulong. Kasukwahi sa teoriya sa predestinasyon, gipakita sa ubay-ubayng mga teksto nga gisusi sa Diyos ang usa ka kahimtang nga naglungtad ug gihimo ang usa ka desisyon pinasukad sa maong pagsusi.

Busa, diha sa Genesis 11:5-8 ang Diyos gihubit ingong naghatag sa iyang pagtagad sa yuta, nga nagsusi sa kahimtang sa Babel, ug nianang panahona, nagtino sa aksiyon nga pagabuhaton aron sa pagpahunong sa daotang proyekto didto. Human nga mitungha ang pagkadaotan sa Sodoma ug Gomora, gipahibalo ni Jehova si Abraham bahin sa iyang desisyon sa pagsusi (pinaagi sa iyang mga manulonda) aron “makita kon sila milihok ba gayod sumala sa gituaw labot niini nga miabot kanako, ug, kon wala, kini akong masayran.” (Gen 18:20-22; 19:1) Ang Diyos naghisgot bahin sa iyang ‘pagkasinati kang Abraham,’ ug human nga si Abraham misulay sa paghalad kang Isaac, si Jehova miingon, “Kay karon akong nahibaloan nga ikaw mahinadlokon-sa-Diyos sa pagkaagi nga wala nimo idumili gikan kanako ang imong anak, ang imong bugtong anak.”​—Gen 18:19; 22:​11, 12; itandi ang Neh 9:​7, 8; Gal 4:9.

Ang mapilion nga pagkahibalo-daan nagkahulogan nga ang Diyos makabuot nga dili hibaloon-daan nga walay pili ang tanang umaabot nga mga buhat sa iyang mga linalang. Kini magkahulogan nga ang tibuok kasaysayan sukad sa paglalang dili usa lamang ka pagsubli sa kon unsa nay nakita daan ug gimbut-an daan, kondili ang Diyos sinserong makahatag sa unang tawhanong paris sa kahigayonan nga mabuhing walay kataposan sa usa ka yuta nga walay pagkadaotan. Ang iyang mga sugo ngadto sa iyang unang tawhanong anak nga lalaki ug babaye sa pag-alagad ingong iyang hingpit ug walay sala nga mga sinugo sa pagpuno sa yuta pinaagi sa ilang mga kaliwat ug sa paghimo niini nga usa ka paraiso, maingon man sa paggahom sa linalang nga mga hayop, ikaingon gayod nga maoy paghatag sa usa ka tinuod nga mahigugmaong pribilehiyo ug ingong iyang tiunay nga tinguha alang kanila​—dili lamang ingong paghatag ug sugo nga sa ilang bahin gihukman nang daan nga mapakyas. Ang gihimo sa Diyos nga pagsulay pinaagi sa “kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan” ug ang iyang paglalang sa “kahoy sa kinabuhi” sa tanaman sa Eden dili usab mga buhat nga walay kapuslanan o nagpabanaag sa pagkawalay pagsalig kanila, nga mihimo niana tungod kay nahibalo nang daan nga ang tawhanong paris makasala ug dili gayod makakaon sa “kahoy sa kinabuhi.”​—Gen 1:28; 2:7-9, 15-17; 3:22-24.

Ang pagtanyag ug butang nga tilinguhaon kaayo ngadto sa laing tawo apan nahibaloan nang daan nga dili makab-ot maoy pagkasalingkapaw ug pagkawalay kaluoy. Ang kahigayonan nga mabuhing walay kataposan gipakita diha sa Pulong sa Diyos ingong usa ka tumong alang sa tanang tawo, nga posibleng makab-ot. Human sa pag-awhag sa iyang mga mamiminaw nga ‘magpadayon sa pagpangayo ug sa pagpangita’ sa maayong mga butang gikan sa Diyos, gipunting ni Jesus nga ang usa ka amahan dili maghatag ug bato o halas ngadto sa iyang anak nga nangayog tinapay o isda. Aron ipakita nga ang iyang Amahan dili mopakyas sa makataronganong gilaoman sa usa ka tawo, si Jesus miingon: “Busa, kon kamo, bisan tuod daotan, mahibalong mohatag ug maayong mga gasa ngadto sa inyong mga anak, unsa ka labaw pa gayod nga ang inyong Amahan nga anaa sa mga langit mohatag ug maayong mga butang niadtong nagapangayo kaniya?”​—Mat 7:7-11.

Busa, ang mga pagdapit ug ang mga kahigayonan sa pagdawat sa mga kaayohan ug sa walay kataposang mga panalangin nga gitanyag sa Diyos alang sa tanang tawo maoy tinuod gayod. (Mat 21:22; San 1:​5, 6) Siya tim-os gayong makaawhag sa mga tawo sa ‘pagbiya gikan sa kalapasan ug padayong mabuhi,’ sama sa iyang gihimo sa katawhan sa Israel. (Eze 18:​23, 30-32; itandi ang Jer 29:​11, 12.) Tataw, siya dili makahimo niini kon iya nang nahibaloan daan nga ang tagsatagsa kanila mamatay tungod sa pagkadaotan. (Itandi ang Buh 17:​30, 31; 1Ti 2:​3, 4.) Ingon sa gisulti ni Jehova sa Israel: “Ni miingon ako sa binhi ni Jacob, ‘Pangitaa ninyo ako sa wala lamay kapuslanan.’ Ako si Jehova, nga nagsulti kon unsay matarong, nagpahayag kon unsay matul-id. . . . Dangop kamo kanako ug maluwas, kamong tanan diha sa mga kinatumyan sa yuta.”​—Isa 45:19-22.

Sa samang diwa, si apostol Pedro misulat: “Si Jehova dili langaylangayan mahitungod sa iyang saad [sa umaabot nga adlaw sa panudya], sumala sa pag-isip sa pipila ka tawo nga paglangaylangay, kondili siya mapailobon kaninyo tungod kay siya wala magtinguha nga adunay malaglag apan nagtinguha nga ang tanan makakab-ot sa paghinulsol.” (2Pe 3:9) Kon nahibaloan ug gimbut-an nang daan sa Diyos mga milenyo nga abante kon kinsa gayod ang mga indibiduwal nga makadawat ug walay kataposang kaluwasan ug kon kinsa ang mga indibiduwal nga makadawat ug walay kataposang kalaglagan, maayo gayong ipangutana kon unsa kahay kapuslanan sa ‘pailob’ sa Diyos ug kon unsa gayod ka tim-os ang iyang tinguha nga “ang tanan makakab-ot sa paghinulsol.” Ang inspiradong si apostol Juan misulat nga “ang Diyos gugma,” ug si apostol Pablo nag-ingon nga ang gugma “molaom sa tanang butang.” (1Ju 4:8; 1Co 13:​4, 7) Maoy kaharmonya niining talagsaon, balaan nga hiyas nga ang Diyos magpakita gayod ug bukas, maluloton nga tinamdan alang sa tanang tawo, kay siya matinguhaon nga sila makabaton ug kaluwasan, hangtod sa punto nga sila dili na takos ug wala na gayoy paglaom. (Itandi ang 2Pe 3:9; Heb 6:4-12.) Busa, si apostol Pablo naghisgot bahin sa “malulotong hiyas sa Diyos [nga] nagtinguha sa pagtultol kanimo ngadto sa paghinulsol.”​—Rom 2:4-6.

Sa kataposan, kon pinaagi sa pagkahibalo-daan sa Diyos, ang kahigayonan sa pagdawat sa mga kaayohan sa halad lukat ni Kristo Jesus bug-os nang nasirhan alang sa pipila, tingali alang sa minilyon ka tawo, bisan sa wala pa sila mangatawo, nga tungod niana sila dili gayod makapamatuod nga takos, nan dili gayod ikaingon nga ang lukat gitagana alang sa tanang tawo. (2Co 5:​14, 15; 1Ti 2:​5, 6; Heb 2:9) Ang pagkadili-mapihigon sa Diyos dayag nga dili simbolismo lamang. “Sa matag nasod ang tawo nga mahadlok [sa Diyos] ug magabuhat sa pagkamatarong dalawaton kaniya.” (Buh 10:​34, 35; Deu 10:17; Rom 2:11) Ang pagpili maoy tinuod ug bukas gayod alang sa tanang tawo nga “mangita sa Diyos, kon sila man ugaling mangapkap man kaniya ug makakaplag gayod kaniya, bisan ug, sa pagkatinuod, siya dili halayo gikan sa matag usa kanato.” (Buh 17:​26, 27) Busa, dili kawang nga paglaom ug walay pulos nga saad ang pag-awhag sa Diyos nga nahisulat sa kataposan sa basahon sa Pinadayag nga nagdapit: “Si bisan kinsa nga nagpatalinghog paingna: ‘Umari ka!’ Ug si bisan kinsa nga giuhaw paaria; si bisan kinsa nga may tinguha paimna sa tubig sa kinabuhi nga walay bayad.”​—Pin 22:17.

Ang mga Butang nga Nahibaloan Daan ug Gimbut-an Daan. Sa tibuok rekord sa Bibliya, ang paggamit sa pagkahibalo-daan ug pagbuot-daan sa Diyos kanunayng nalambigit sa iyang kaugalingong mga katuyoan ug kabubut-on. “Ang pagtakda ug katuyoan” nagkahulogang ang usa magtakda ug tumong o butang nga kab-oton. (Ang Gregong pulong nga proʹthe·sis, nga gihubad nga “katuyoan,” sa literal nagkahulogang “pagbutang o pagpahiluna o pagpahiluna sa atubangan [sa usa ka butang].”) Sanglit ang mga katuyoan sa Diyos tinong mamatuman, siya makahibalo daan sa mga resulta, ang bug-os nga katumanan sa iyang mga katuyoan, ug siya makabuot daan niini maingon man sa mga lakang nga iyang gihunahunang nahiangayng buhaton sa pagpalampos niini. (Isa 14:24-27) Busa, si Jehova gihisgotan ingong ‘nag-umol’ o ‘nagporma’ (gikan sa Hebreohanon nga ya·tsarʹ, nga kaamgid sa pulong alang sa “magkukulon” [Jer 18:4]) sa iyang katuyoan bahin sa umaabot nga mga panghitabo o mga buhat. (2Ha 19:25; Isa 46:11; itandi ang Isa 45:9-13, 18.) Ingong Dakong Magkukulon, ang Diyos “nagapalihok sa tanang butang sumala sa gilaraw sa iyang kabubut-on,” nga kaharmonya sa iyang katuyoan (Efe 1:11), ug “naghimo sa tanan niyang mga buhat nga magtambayayongay” alang sa kaayohan niadtong nahigugma kaniya. (Rom 8:28) Busa, may kalabotan gayod sa iyang gimbut-an daan nga mga katuyoan nga ang Diyos nagsulti “sa kataposan sukad sa sinugdan, ug sa mga butang nga wala mahimo sukad sa kanhing panahon.”​—Isa 46:9-13.

Sa dihang gilalang sa Diyos ang unang tawhanong paris sila maoy hingpit, ug gitan-aw sa Diyos ang resulta sa tanan niyang mga gilalang ug nakita nga kini “maayo kaayo.” (Gen 1:​26, 31; Deu 32:4) Inay nga mabalaka kon unsa kahay buhaton sa tawhanong paris sa umaabot, ang rekord nagpakita nga siya “mipahulay.” (Gen 2:2) Mahimo niya kini tungod kay siya labing gamhanan ug adunay dako kaayong kaalam; mao nga walay umalabot nga buhat, sirkumstansiya, o wala-damhang mga hitabo nga makapatunghag dili masulbad nga kabaldahan o suliran nga makababag sa katumanan sa iyang katuyoan ingong Soberano. (2Cr 20:6; Isa 14:27; Dan 4:35) Busa, walay Kasulatanhong pasukaranan ang argumento sa predestinasyon nga ang dili paggamit sa Diyos sa iyang mga gahom sa pagkahibalo-daan niining paagiha magpameligro sa iyang mga katuyoan, nga maghimo niini nga “kanunayng dili matuman tungod sa kawalay paglantaw daan, ug [nga] siya kinahanglang magatul-id kanunay sa iyang mga paagi sanglit kini madaot man tungod sa wala masayring mga buhat sa mga tawo nga gihatagag kagawasan sa pagpili.” Ni kining mapilion nga paggamit sa paglantaw daan maghatag sa iyang mga linalang sa katungod sa “paglapas sa mga sukdanan [sa Diyos], nga tungod niana siya kanunayng magausab sa iyang hunahuna, nga maghatag kaniyag kahasol, ug magpalibog kaniya,” sumala sa gipangangkon sa nagatuo sa predestinasyon. (Cyclopædia ni M’Clintock ug Strong, 1894, Tomo VIII, p. 556) Kon ang yutan-ong mga alagad sa Diyos dili man gani kinahanglang ‘mabalaka bahin sa sunod nga adlaw,’ kini nagpasabot nga ang ilang Maglalalang nga kaniya ang gamhanang mga nasod maoy ingon lamang sa “usa ka tinulo gikan sa timba,” dili gayod mobati sa maong kabalaka.​—Mat 6:34; Isa 40:15.

Maylabot sa mga pundok sa mga tawo. Gipakita usab ang mga kahimtang diin nahibaloan nang daan sa Diyos ang dalan nga subayon sa pipila ka grupo, nasod, o sa kadaghanan sa katawhan, ug busa iyang gitagna ang pangunang binuhatan nga ilang himoon sa umaabot ug gimbut-an daan kon unsa ang katugbang nga aksiyon nga iyang himoon maylabot kanila. Apan, ang maong pagkahibalo-daan ug pagbuot-daan wala maghikaw sa mga indibiduwal sulod sa maong linangkob nga mga grupo o mga pundok sa katawhan sa paggamit sa ilang kagawasan sa pagpili kon unsang partikular nga dalan ang ilang subayon. Makita kini gikan sa mosunod nga mga pananglitan:

Sa wala pa ang Lunop sa adlaw ni Noe, gipahibalo ni Jehova ang iyang katuyoan sa pagpahinabo niini nga paglaglag, nga mosangpot sa pagkamatay sa tawo ug sa hayop. Hinunoa, ang asoy sa Bibliya nagpakita nga gihimo sa Diyos ang maong paghukom human nga mitungha ang mga kahimtang nga tungod niana gikinahanglan ang maong aksiyon, lakip ang kapintasan ug ubang pagkadaotan. Dugang pa, ang Diyos, nga arang ‘makahibalo sa kasingkasing sa mga anak sa katawhan,’ mihimo sa maong pagsusi ug nakakaplag nga ‘ang matag kiling sa mga hunahuna sa kasingkasing sa katawhan daotan lamang sa tanang panahon.’ (2Cr 6:30; Gen 6:5) Apan ang mga indibiduwal, si Noe ug ang iyang pamilya, nakabaton sa pag-uyon sa Diyos ug nakalingkawas sa kalaglagan.​—Gen 6:​7, 8; 7:1.

Sa susama, bisan tuod gihatagan sa Diyos ang nasod sa Israel sa kahigayonan nga mahimong “usa ka gingharian sa mga saserdote ug usa ka balaan nga nasod” pinaagi sa pagtuman sa iyang pakigsaad, bisan pa niana mga 40 ka tuig sa ulahi, sa dihang ang nasod didto na sa mga utlanan sa Yutang Saad, gitagna ni Jehova nga sila molapas sa iyang pakigsaad ug, ingong usa ka nasod, iyang pagabiyaan. Apan, kini nga pagkahibalo-daan dili kay walay pasiunang pasukaranan, sanglit ang pagsukol ug pagrebelde sa nasod nadayag na. Busa, ang Diyos miingon: “Kay ako nahibalo pag-ayo sa ilang kiling nga ilang ginaugmad niining adlawa sa dili pa ako magpasulod kanila sa yuta nga akong gipanumpa.” (Ex 19:6; Deu 31:​16-18, 21; Sal 81:10-13) Ang mga resulta nga sangkoan sa maong nadayag nga kiling tungod sa nag-uswag nga pagkadaotan mahimong mahibaloan daan sa Diyos. Apan, dili kini magpahimo kaniya nga responsable sa maong mga kahimtang, maingon nga ang pagkahibalo-daan sa usa ka tawo nga madaot ang usa ka estruktura tungod kay gigamitan ug dili-maayong mga materyales ug dili maayo ang pagkatukod dili magpahimo kaniya nga responsable sa maong pagkadaot. Gilatid sa lagda sa Diyos nga ‘kon unsay gipugas mao ang anihon.’ (Gal 6:7-9; itandi ang Os 10:​12, 13.) May pipila ka manalagna nga namulong ug matagnaong mga pasidaan sa gimbut-an daan sa Diyos nga mga kapahayagan sa paghukom, ang tanan niini maoy pinasukad sa naglungtad na nga mga kahimtang sa kasingkasing ug mga tinamdan. (Sal 7:​8, 9; Pr 11:19; Jer 11:20) Apan sa makausa pa, ang mga indibiduwal makahimo sa pagsanong ug misanong gayod sa tambag, pagbadlong, ug mga pasidaan sa Diyos ug busa takos sa iyang pag-uyon.​—Jer 21:​8, 9; Eze 33:1-20.

Ang Anak sa Diyos, kinsa makabasa usab sa mga kasingkasing sa mga tawo (Mat 9:4; Mar 2:8; Ju 2:​24, 25), gitugahan sa Diyos ug mga gahom sa pagkahibalo-daan ug mitagna sa umalabot nga mga kahimtang, mga panghitabo, ug mga kapahayagan sa paghukom sa Diyos. Iyang gitagna ang paghukom sa Gehenna alang sa mga eskriba ug mga Pariseo ingong usa ka pundok (Mat 23:​15, 33) apan wala mag-ingon nga ang matag indibiduwal nga Pariseo o eskriba gihukman nang daan sa kalaglagan, ingon sa gipakita sa kahimtang ni apostol Pablo. (Buh 26:​4, 5) Si Jesus mitagna ug mga kaalaotan alang sa dili-mahinulsolon nga Jerusalem ug sa ubang mga siyudad, apan siya wala mag-ingon nga gimbut-an daan sa iyang Amahan ang maagoman sa matag indibiduwal sa maong mga siyudad. (Mat 11:20-23; Luc 19:41-44; 21:​20, 21) Gitagna usab niya kon unsay sangkoanan sa kiling ug tinamdan sa kasingkasing sa tawo ug gitagna ang mga kahimtang nga motungha taliwala sa katawhan sa panahon sa “kataposan sa sistema sa mga butang,” maingon man ang pagpalampos sa mga katuyoan sa Diyos. (Mat 24:​3, 7-14, 21, 22) Gipahayag usab sa mga apostoles ni Jesus ang mga tagna nga nagpadayag sa pagkahibalo-daan sa Diyos bahin sa pipila ka pundok, sama sa “antikristo” (1Ju 2:​18, 19; 2Ju 7), ug usab ang kataposan nga gimbut-an daan nga dangatan sa maong mga pundok.​—2Te 2:3-12; 2Pe 2:1-3; Jud 4.

Maylabot sa mga indibiduwal. Dugang pa sa pagkahibalo-daan maylabot sa mga pundok sa mga tawo, ang pipila ka indibiduwal espesipikong nalangkit sa mga tagna sa Diyos. Kini naglakip kang Esau ug Jacob (nga nahisgotan na), kang Paraon sa panahon sa Pagpanggula, kang Samson, Solomon, Josias, Jeremias, Ciro, Juan nga Tigbawtismo, Judas Iskariote, ug sa kaugalingong Anak sa Diyos nga si Jesus.

Sa kahimtang ni Samson, Jeremias, ug Juan nga Tigbawtismo, gigamit ni Jehova ang iyang pagkahibalo-daan maylabot kanila sa wala pa sila matawo. Apan kini nga pagkahibalo-daan wala magtino sa espesipiko kon unsa ang ilang kataposang dulnganan. Hinunoa, pinasukad sa maong pagkahibalo-daan, gimbut-an daan ni Jehova nga si Samson magkinabuhi sumala sa panaad sa pagka-Nazareo ug manguna sa pagluwas sa Israel gikan sa mga Filistehanon, nga si Jeremias mag-alagad ingong manalagna, ug nga si Juan nga Tigbawtismo maghimog buluhaton sa pagpangandam ingong mag-uuna sa Mesiyas. (Huk 13:3-5; Jer 1:5; Luc 1:13-17) Bisan tuod gipaboran pag-ayo alang sa maong mga pribilehiyo, kini wala maggarantiya kanila nga sila makabaton sa walay kataposang kaluwasan o nga sila magpabiling matinumanon hangtod sa kamatayon (bisan tuod nga ang tulo nagmatinumanon gayod). Sa ingon, si Jehova nagtagna nga usa sa mga anak nga lalaki ni David paganganlan ug Solomon ug iyang gimbut-an daan nga si Solomon gamiton sa pagtukod sa templo. (2Sa 7:​12, 13; 1Ha 6:12; 1Cr 22:6-19) Bisan pag gipaboran niining paagiha ug gani nakapribilehiyo sa pagsulat ug pipila ka basahon sa Balaang Kasulatan, si Solomon nag-apostata sa ulahing mga tuig sa iyang kinabuhi.​—1Ha 11:​4, 9-11.

Sa susama, sa kahimtang ni Esau ug Jacob, ang pagkahibalo-daan sa Diyos wala magtino sa ilang walay kataposang dulnganan apan nagtino o nagbuot daan kon kinsa sa nasodnong mga grupo nga naggikan sa duha ka anak nga lalaki ang makabaton ug labawng posisyon kay sa lain. (Gen 25:23-26) Kining gitagna nga labawng posisyon nagpunting usab sa pagkabaton ni Jacob sa katungod sa pagkapanganay, usa ka katungod nga naglakip sa pribilehiyo nga mahimong linya sa kagikan nga pinaagi niana ang Abrahamikong “binhi” mogula. (Gen 27:29; 28:​13, 14) Pinaagi niini gitin-aw ni Jehova nga Diyos nga ang iyang pagpili sa mga indibiduwal alang sa pipila ka buluhaton wala magdepende sa naandang mga kostumbre o mga pamaagi nga nahiuyon sa mga pagdahom sa mga tawo. Ni ang gitudlong mga pribilehiyo sa Diyos ihatag pinasukad lamang sa mga buhat, nga tungod niana ang usa ka tawo tingali mobati nga siya adunay ‘katungod’ sa maong mga pribilehiyo ug nga sila adunay ‘utang kabubut-on kaniya.’ Gipasiugda ni apostol Pablo kining puntoha sa dihang iyang gipakita kon nganong ang Diyos, pinaagi sa dili-takos nga kalulot, makahatag ngadto sa Hentil nga mga nasod sa mga pribilehiyo nga kanhi mopatim-awng iya lamang sa Israel.​—Rom 9:1-6, 10-13, 30-32.

Ang mga pangutlo ni Pablo bahin sa ‘paghigugma ni Jehova kang Jacob [Israel] ug sa iyang pagdumot kang Esau [Edom]’ naggikan sa Malaquias 1:​2, 3, nga gisulat daghang katuigan ang milabay human sa panahon ni Jacob ug Esau. Busa ang Bibliya wala gayod mag-ingon nga si Jehova nagbaton na niana nga panglantaw labot sa kaluha una pa sa ilang pagkatawo. Sumala sa siyensiya, kadaghanan sa katibuk-ang disposisyon ug tinamdan sa bata matino sa panahon sa pagsamkon tungod sa henetikong mga kinaiyahan nga gipasa sa matag ginikanan. Dayag nga nakita sa Diyos kini nga mga kinaiyahan; si David naghisgot kang Jehova ingong nakakita “bisan sa binhi pa ako sa tagoangkan.” (Sal 139:14-16; tan-awa usab ang Ecc 11:5.) Dili matino kon sa unsang gidak-on ang maong balaang pagsabot nakaapekto sa pagbuot-daan ni Jehova bahin sa kinaiyahan sa duha ka bata, apan bisan pa niana, ang iyang pagpili kang Jacob inay kang Esau wala gayod magkondenar kang Esau o sa iyang mga kaliwat nga mga Edomhanon nga malaglag. Bisan ang mga indibiduwal taliwala sa tinunglo nga mga Canaanhon nakapribilehiyo nga makig-uban sa gipakigsaaran nga katawhan sa Diyos ug nakadawat ug mga panalangin. (Gen 9:25-27; Jos 9:27; tan-awa ang CANAAN, CANAANHON Num. 2.) Apan, ang “kausaban sa hunahuna” nga matinuorong gitinguha ni Esau uban ang mga luha mao lamay usa ka dili-malamposong paningkamot sa pag-usab sa desisyon sa iyang amahan nga si Isaac nga ang linaing panalangin sa pagkapanganay magpabilin lamang kang Jacob. Busa, kini nagpakita nga si Esau wala maghinulsol atubangan sa Diyos labot sa iyang materyalistikong tinamdan.​—Gen 27:32-34; Heb 12:​16, 17.

Ang tagna ni Jehova maylabot kang Josias naglatid nga usa sa mga kaliwat ni David paganganlan ug Josias, ug kini nagtagna nga siya molihok batok sa bakak nga pagsimba didto sa siyudad sa Bethel. (1Ha 13:​1, 2) Kapin sa tulo ka siglo sa ulahi ang usa ka hari nga ginganlan ug Josias nagtuman niining tagnaa. (2Ha 22:1; 23:​15, 16) Sa laing bahin, siya napakyas sa pagpatalinghog “sa mga pulong ni Neko gikan sa baba sa Diyos,” ug tungod niini siya napatay. (2Cr 35:20-24) Busa, bisan tuod gitagna o gimbut-an daan sa Diyos nga si Josias mobuhat sa usa ka partikular nga buluhaton, siya may kagawasan gihapon sa pagpili sa pagpatalinghog o sa pagsalikway sa tambag.

Sa susama, duolan sa duha ka siglo nga abante si Jehova nagtagna nga iyang gamiton ang usa ka mananakop nga ginganlan ug Ciro aron ipahigawas ang mga Hudiyo gikan sa Babilonya. (Isa 44:26-28; 45:1-6) Apan ang Persianhon nga ginganlan sa ulahi niining ngalana ingong katumanan sa tagna sa Diyos wala hisgoti sa Bibliya nga nahimong tinuod nga magsisimba ni Jehova, ug ang sekular nga kasaysayan nagpakita nga siya nagpadayon sa iyang pagsimba sa bakak nga mga diyos.

Busa kini nga mga pananglitan sa pagkahibalo-daan una pa sa pagkatawo sa indibiduwal dili kasumpaki sa gipadayag nga mga hiyas ug gibutyag nga mga sukdanan sa Diyos. Ni adunay bisan unsang indikasyon nga gipugos sa Diyos ang mga indibiduwal nga molihok supak sa ilang kabubut-on. Maylabot kang Paraon, Judas Iskariote, ug sa kaugalingong Anak sa Diyos, walay ebidensiya nga gigamit ni Jehova ang iyang pagkahibalo-daan una pa sa ilang paglungtad. Pinasukad niining tagsatagsa ka pananglitan gipakita ang pipila ka prinsipyo mahitungod sa pagkahibalo-daan ug pagbuot-daan sa Diyos.

Usa sa maong mga prinsipyo mao ang pagsulay sa Diyos sa mga indibiduwal pinaagi sa pagpahinabo o pagtugot sa pipila ka sirkumstansiya o mga panghitabo, o pinaagi sa pagpahinabo nga ang maong mga indibiduwal makadungog sa iyang inspiradong mga mensahe, nga tungod niana sila obligado sa paggamit sa ilang kagawasan sa pagpili sa paghimog desisyon ug sa ingon magpadayag ug usa ka tinong tinamdan sa kasingkasing nga pagabasahon ni Jehova. (Pr 15:11; 1Pe 1:​6, 7; Heb 4:​12, 13) Pinasukad sa kon sa unsang paagi mosanong ang maong mga indibiduwal, ang Diyos makaumol usab kanila sumala sa dalan nga kinabubut-on nilang pilion. (1Cr 28:9; Sal 33:13-15; 139:1-4, 23, 24) Busa, “ang kasingkasing sa yutan-ong tawo” magatinguha una sa pagsubay sa usa ka tinong dalan una pa tultolan ni Jehova ang iyang mga lakang. (Pr 16:9; Sal 51:10) Ubos sa pagsulay, ang kahimtang sa kasingkasing sa usa ka tawo mahimong mabug-os, kini man motig-a sa pagkadili-matarong ug pagkamasuklanon o kaha mahimong lig-on diha sa dili-mabungkag nga pagkamahinalaron kang Jehova nga Diyos ug sa pagbuhat sa iyang kabubut-on. (Job 2:3-10; Jer 18:​11, 12; Rom 2:4-11; Heb 3:7-10, 12-15) Kay nakahimo na niana pinaagig kaugalingong pagpili, ang sangpotanan sa dalan sa usa ka tawo mahimo na karong mahibaloang-daan ug matagna nga dili magpahinabog inhustisya ug maghikaw sa iyang kagawasan sa pagpili.​—Itandi ang Job 34:10-12.

Ang kahimtang sa matinumanong si Abraham, nga nahisgotan na, naghulagway niining mga prinsipyoha. Ang usa ka lahi nga kahimtang mao kanang sa dili-masanongong Paraon sa panahon sa Pagpanggula. Gitagna ni Jehova nga si Paraon modumili sa pagtugot sa mga Israelinhon sa pagbiya “gawas kon pinaagi sa usa ka kamot nga kusgan” (Ex 3:​19, 20), ug iyang gimbut-an daan nga ipadangat ang hampak nga misangpot sa kamatayon sa mga panganay. (Ex 4:​22, 23) Ang paghisgot ni apostol Pablo sa mga pakiglabot sa Diyos kang Paraon sagad sayop nga gisabot nga nagkahulogang ang Diyos dili-makataronganong nagpatig-a sa kasingkasing sa mga indibiduwal sumala sa iyang gimbut-an daan nga katuyoan, nga wala manumbaling sa unang kiling o tinamdan sa kasingkasing sa indibiduwal. (Rom 9:14-18) Sa susama, sumala sa daghang hubad, ang Diyos nag-ingon kang Moises nga iyang ‘pagahion ang kasingkasing ni Paraon.’ (Ex 4:21; itandi ang Ex 9:12; 10:​1, 27.) Apan ang pipila ka hubad naghubad sa Hebreohanong asoy aron mabasa nga si Jehova ‘nagtugot sa kasingkasing ni Paraon nga mahimong mapangahason’ (Ro); ‘nagtugot nga mogahi ang kasingkasing ni Paraon.’ (NW) Sa pagpaluyo sa maong hubad, ang apendise sa Rotherham nga hubad nagpakita nga sa Hebreohanon ang kahigayonan o pagtugot sa usa ka hitabo sagad nga gipakita nga maorag maoy hinungdan sa hitabo, ug nga “bisan ang tinong mga sugo usahay sabton ingong pagtugot lamang.” Busa sa Exodo 1:17 ang orihinal nga Hebreohanong teksto sa literal nag-ingon nga ang mga mananabang “nagpahinabo sa mga batang lalaki nga mabuhi,” samtang sa pagkatinuod sila nagtugot kanila nga mabuhi pinaagi sa pagdumili sa pagpatay kanila. Agig pagpaluyo, human sa pagkutlo sa Hebreohanong mga eskolar nga si M. M. Kalisch, H. F. W. Gesenius, ug B. Davies, si Rotherham nag-ingon nga ang Hebreohanong diwa sa mga teksto nga naghisgot bahin kang Paraon mao nga “ang Diyos nagtugot sa kasingkasing ni Paraon nga mogahi​—wala una magpatay kaniya​—naghatag kaniya sa kahigayonan sa pagbuhat sa pagkadaotan nga anaa kaniya. Wala nay lain.”​—The Emphasised Bible, apendise, p. 919; itandi ang Isa 10:5-7.

Kini nga pagsabot gipaluyohan sa rekord nga nagpakitang si Paraon gayod mismo ang “nagpagahi sa iyang kasingkasing.” (Ex 8:​15, 32, KJ; “naghimo sa iyang kasingkasing nga dili masanongon,” NW) Busa siya milihok nga kinabubut-on ug nagpadaog sa iyang pagkagahian, diin ang mga sangpotanan sa maong tinamdan tukmang nakitang daan ug gitagna na ni Jehova. Ang daghang kahigayonan nga gihatag ni Jehova kaniya maoy nag-obligar kang Paraon sa paghimog mga desisyon, ug sa pagbuhat niana siya nahimong matig-a sa iyang tinamdan. (Itandi ang Ecc 8:​11, 12.) Ingon sa gipakita ni apostol Pablo pinaagi sa pagkutlo sa Exodo 9:​16, si Jehova nagtugot sa maong butang nga mahitabo niining paagiha hangtod sa pagkabug-os sa napulo ka hampak aron nga ikapasundayag niya ang iyang kaugalingong gahom ug ang iyang ngalan mahibaloan sa tibuok kalibotan.​—Rom 9:​17, 18.

Ang Diyos ba nagtinong daan kang Judas sa pagbudhi kang Jesus aron matuman ang tagna?

Ang pagkamaluibon ni Judas Iskariote nagtuman sa tagna sa Diyos ug nagpasundayag sa pagkahibalo-daan ni Jehova ug sa iyang Anak. (Sal 41:9; 55:​12, 13; 109:8; Buh 1:16-20) Apan dili ikaingon nga gimbut-an o gitino nang daan sa Diyos nga si Judas mosubay sa maong dalan. Ang mga tagna nagbutyag nga may usa ka suod nga kauban si Jesus nga mobudhi kaniya, apan ang mga tagna wala maghisgot sa espesipiko kon kinsa kining suod nga kauban taliwala kanila. Sa makausa pa, ang mga prinsipyo sa Bibliya wala magbutyag nga gimbut-an daan sa Diyos ang mga buhat ni Judas. Ang sukdanan sa Diyos nga gihisgotan sa apostol mao: “Ayaw gayod pagdali sa pagpandong sa imong mga kamot kang bisan kinsa; ni mahimong mag-aambit sa mga sala sa uban; hupting putli ang imong kaugalingon.” (1Ti 5:22; itandi ang 3:6.) Ingong pamatuod sa iyang tim-os nga tinguha nga pilion ang iyang 12 ka apostoles sa maalamon ug hustong paagi, si Jesus migugol sa tibuok gabii sa pag-ampo ngadto sa iyang Amahan una pa gipahibalo ang iyang desisyon. (Luc 6:12-16) Kon si Judas gimbut-an nang daan sa Diyos nga mao ang magbubudhi, kini maoy sukwahi sa pagtultol ug paggiya sa Diyos ug, sumala sa lagda, maghimo kaniya nga mag-aambit sa mga sala niining tawhana.

Busa, mopatim-aw nga sa panahon sa iyang pagkapili ingong apostol, ang kasingkasing ni Judas wala magpadayag ug tinong ebidensiya sa pagkamaluibon. Iyang gitugotan ang usa ka “makahilong gamot nga mogitib” ug maghugaw kaniya, nga tungod niana siya mitipas ug midawat, dili sa pagtultol sa Diyos, kondili sa pangaghat sa Yawa sa pagpangawat ug sa pagkamaluibon. (Heb 12:​14, 15; Ju 13:2; Buh 1:​24, 25; San 1:​14, 15; tan-awa ang JUDAS Num. 4.) Sa dihang ang maong pagtipas nadayag na, si Jesus mismo nakabasa sa kasingkasing ni Judas ug mitagna sa iyang pagbudhi.​—Ju 13:​10, 11.

Tinuod, diha sa asoy sa Juan 6:​64, sa usa ka higayon sa dihang ang pipila ka tinun-an napandol sa pipila ka pagtulon-an ni Jesus, atong mabasa nga “sukad sa sinugdan si Jesus nahibalo kon kinsa ang mga wala motuo ug kon kinsa ang magbudhi kaniya.” Bisan tuod ang pulong nga “sinugdan” (Gr., ar·kheʹ) sa 2 Pedro 3:4 gigamit sa pagtumong sa pagsugod sa paglalang, kini usab mahimong magtumong sa ubang mga panahon. (Luc 1:2; Ju 15:27) Pananglitan, sa dihang si apostol Pedro naghisgot bahin sa balaang espiritu nga mikunsad nganha sa mga Hentil “ingon usab sa gihimo niini kanato sa sinugdan,” siya dayag nga wala magtumong sa pagsugod sa iyang pagkatinun-an o pagkaapostol apan ngadto sa usa ka hinungdanong yugto sa iyang ministeryo, sa adlaw sa Pentekostes, 33 K.P., ‘ang pagsugod’ sa pagbubo sa balaang espiritu alang sa usa ka tinong katuyoan. (Buh 11:15; 2:1-4) Busa makaiikag ang pagtagad sa komento bahin sa Juan 6:64 diha sa Commentary on the Holy Scriptures (p. 227) ni Lange: “Ang sinugdan . . . wala magkahulogan nga sukad sa kinaiyanhong sinugdanan sa tanang butang, . . . ni sukad sa sinugdanan sa Iyang [Jesus] pagkaila sa matag usa kanila, . . . ni sukad sa sinugdanan sa Iyang pagtigom sa mga tinun-an uban Kaniya, o sa sinugdanan sa Iyang Mesiyanikong ministeryo, . . . apan sukad sa unang pagturok sa pagkadili-matinuohon [nga maoy nakapandol sa pipila ka tinun-an]. Busa usab Siya nahibalo sa Iyang magbubudhi sukad pa sa sinugdan.”​—Gihubad ug giedit ni P. Schaff, 1976; itandi ang 1Ju 3:​8, 11, 12.

Ang Mesiyas gimbut-an daan. Gigamit ni Jehova nga Diyos ang iyang kahibalo-daan ug gitagna ang mga pag-antos sa Mesiyas, ang kamatayon nga iyang maagoman, ug ang iyang pagkabanhaw human niana. (Buh 2:​22, 23, 30, 31; 3:18; 1Pe 1:​10, 11) Ang katumanan sa mga butang nga gitino pinaagi sa paggamit sa Diyos sa maong pagkahibalo-daan nagdepende, sa usa ka bahin, sa paggamit sa iyang gahom ug, sa usa ka bahin, sa mga pagabuhaton sa mga tawo. (Buh 4:​27, 28) Apan, ang maong mga tawo kinabubut-ong nagtugot sa ilang kaugalingon nga malupigan sa Kaaway sa Diyos, si Satanas nga Yawa. (Ju 8:42-44; Buh 7:51-54) Busa, maingon nga ang mga Kristohanon sa adlaw ni Pablo ‘dili kay walay alamag sa mga laraw ni Satanas,’ nakita nang daan sa Diyos ang daotang mga tinguha ug mga paagi nga gilaraw sa Yawa batok kang Jesu-Kristo, ang Dinihogan sa Diyos. (2Co 2:11) Dayag, ang gahom sa Diyos makapakgang usab o gani makababag sa bisan unsang mga pag-atake o mga laraw batok sa Mesiyas nga wala mahiuyon sa paagi o sa panahon nga gitagna nang daan.​—Itandi ang Mat 16:21; Luc 4:28-30; 9:51; Ju 7:​1, 6-8; 8:59.

Ang gipamulong ni apostol Pedro nga si Kristo, ingong gihalad nga Kordero sa Diyos, “nahibaloan nang daan sa wala pa ang pagkatukod [porma sa Gregong ka·ta·bo·leʹ] sa kalibotan [koʹsmou]” gisabot sa mga tigpaluyo sa predestinasyon nga nagkahulogan nga ang Diyos naggamit sa maong pagkahibalo-daan una pa sa paglalang sa tawo. (1Pe 1:​19, 20) Ang Gregong pulong nga ka·ta·bo·leʹ, nga gihubad nga “pagkatukod,” sa literal nagkahulogang “pagsabod” ug mahimong magtumong sa “pagpanamkon ug binhi,” sama sa makita sa Hebreohanon 11:11. Bisan tuod adunay “pagkatukod” sa usa ka kalibotan sa katawhan sa dihang gilalang sa Diyos ang unang tawhanong paris sumala sa gipakita sa Hebreohanon 4:​3, 4, apan sa ulahi giwala sa maong paris ang ilang posisyon ingong mga anak sa Diyos. (Gen 3:22-24; Rom 5:12) Bisan pa niana, pinaagi sa dili-takos nga kalulot sa Diyos, sila gitugotan nga manamkon ug magpatunghag mga anak, nga usa kanila espesipikong gihisgotan sa Bibliya nga nakabaton sa pag-uyon sa Diyos ug naghimo sa iyang kaugalingon nga takos tubson ug luwason, nga mao, si Abel. (Gen 4:​1, 2; Heb 11:4) Makaiikag nga diha sa Lucas 11:49-51 si Jesus naghisgot sa “dugo sa tanang manalagna nga giula sukad sa pagkatukod sa kalibotan” ug gitandi kini sa mga pulong nga “gikan sa dugo ni Abel hangtod sa dugo ni Zacarias.” Busa, si Abel gilangkit ni Jesus sa “pagkatukod sa kalibotan.”

Ang Mesiyas o Kristo mao ang sinaad nga Binhi nga pinaagi kaniya ang tanang matarong nga mga tawo sa tanang kabanayan sa yuta pagapanalanginan. (Gal 3:​8, 14) Unang gihisgotan ang maong “binhi” human sa pagrebelde didto sa Eden, apan sa wala pa matawo si Abel. (Gen 3:15) Kini maoy mga 4,000 ka tuig sa wala pa ipadayag ang “sagradong tinago” pinaagi sa tin-awng pagpaila niining Mesiyanikong “binhi.” Busa, kini gayod “gitipigan sa hilom sulod sa dugay nang kapanahonan.”​—Rom 16:25-27; Efe 1:8-10; 3:4-11.

Sa iyang takdang panahon gitudlo ni Jehova nga Diyos ang iyang kaugalingong panganay nga Anak nga maoy motuman sa gitagnang papel sa “binhi” ug mahimong ang Mesiyas. Wala gayoy pamatuod nga ang Anak “gitino nang daan” nga modula sa maong papel bisan sa wala pa siya lalanga o sa wala pa mahitabo ang pagrebelde didto sa Eden. Sa susama, ang pagpili sa Diyos kaniya sa ulahi ingong ang usa nga gitudlo sa pagtuman sa mga tagna wala himoa nga walay naunang basehanan. Walay duhaduha nga tungod sa kadugayon sa suod nga panag-ubanay sa Diyos ug sa iyang Anak sa wala pa ipadala ang Anak nganhi sa yuta, si Jehova “nakaila” gayod sa iyang Anak nga tungod niana Siya makatino nga matinumanong tumanon sa iyang Anak ang matagnaong mga saad ug mga paglarawan bahin kaniya.​—Itandi ang Rom 15:5; Flp 2:5-8; Mat 11:27; Ju 10:​14, 15; tan-awa ang JESU-KRISTO (Gisulayan ug Gihingpit).

Ang mga ‘tinawag ug pinili’ gimbut-an daan. Adunay uban pang mga teksto nga naghisgot bahin sa Kristohanong “mga tinawag,” o “mga pinili.” (Jud 1; Mat 24:24) Sila gihubit ingong “mga pinili sumala sa kahibalong-daan sa Diyos” (1Pe 1:​1, 2), ‘gipili sa wala pa ang pagkatukod sa kalibotan,’ ‘gimbut-ang daan nga sagopon ingong mga anak sa Diyos’ (Efe 1:3-5, 11), ‘gipili sukad sa sinugdan alang sa kaluwasan ug gitawag ngadto niini nga dulnganan’ (2Te 2:​13, 14). Ang pagsabot niini nga mga teksto nagdepende kon kini ba nagtumong sa gimbut-an daan nga mga indibiduwal o kaha naghubit sa gimbut-an daan nga pundok sa mga tawo, nga mao, ang Kristohanong kongregasyon, ang “lawas” (1Co 10:17) niadtong mahimong kaubang mga manununod ni Kristo Jesus sa iyang langitnong Gingharian.​—Efe 1:​22, 23; 2:19-22; Heb 3:​1, 5, 6.

Kon kining mga pulonga mapadapat sa espesipikong mga indibiduwal ingong gimbut-an daan sa walay kataposang kaluwasan, nan kini magpasabot nga ang maong mga indibiduwal dili gayod mahimong dili matinumanon o mapakyas sa ilang pagkatinawag, tungod kay ang pagkahibalo-daan sa Diyos bahin kanila dili gayod masayop ug ang iyang pagbuot-daan kanila ngadto sa usa ka tinong dulnganan dili gayod mapakyas o mapakgang. Apan kini nga mga apostoles nga giinspirar sa pagsulat sa maong mga pulong nga nahisgotan na nagpakita nga ang pipila nga ‘gipalit’ ug “gibalaan” pinaagi sa dugo sa halad lukat ni Kristo ug kinsa “nakatilaw na sa walay bayad nga langitnong gasa” ug “nahimong mga mag-aambit sa balaang espiritu . . . ug sa mga gahom sa umaabot nga sistema sa mga butang” mahimong mahulog, dili na maghinulsol, ug makaagom ug kalaglagan. (2Pe 2:​1, 2, 20-22; Heb 6:4-6; 10:26-29) Ang mga apostoles nagkahiusa sa pag-awhag niadtong ilang gisulatan: “Buhata ang kutob sa inyong maarangan aron maseguro ang inyong pagkatinawag ug pagkapinili; kay kon kamo magpadayon sa pagbuhat niining mga butanga kamo dili gayod mangapakyas”; dugang pa, “Magpadayon kamo sa pagpanlimbasog sa inyong kaugalingong kaluwasan uban ang kahadlok ug pagpangurog.” (2Pe 1:​10, 11; Flp 2:12-16) Si Pablo, kinsa “gitawag aron mahimong apostol ni Jesu-Kristo” (1Co 1:1), dayag nga wala mag-isip sa iyang kaugalingon nga gitino nang daan ngadto sa walay kataposang kaluwasan, sanglit siya naghisgot sa iyang mabisogong paningkamot aron makab-ot ang “tumong alang sa ganti nga pagkatinawag sa Diyos ngadto sa itaas” (Flp 3:8-15) ug sa iyang kabalaka nga basin siya mismo “sa unsa mang paagi mahimong dili-inuyonan.”​—1Co 9:27.

Sa susama, “ang purongpurong sa kinabuhi” nga gitanyag kanila ihatag lamang kon sila magmatinumanon ubos sa pagsulay hangtod sa kamatayon. (Pin 2:​10, 23; San 1:12) Kini nga purongpurong sa ilang pagkahari uban sa Anak sa Diyos mahimong mahanaw. (Pin 3:11) Si apostol Pablo mipahayag sa iyang pagsalig nga “gigahin alang [kaniya ang] purongpurong sa pagkamatarong,” apan siya mipahayag lamang sa ingon sa dihang iyang natino nga siya nagkahiduol na sa kataposan sa iyang lumba, nga ‘midagan hangtod sa pagtapos niini.’​—2Ti 4:6-8.

Sa laing bahin, kon kini ipadapat ngadto sa usa ka pundok, ngadto sa Kristohanong kongregasyon, o “balaang nasod” sa mga tinawag sa katibuk-an (1Pe 2:9), ang mga teksto nga nahisgotan na magkahulogan nga nahibaloan daan ug gimbut-an daan sa Diyos nga mapatungha ang maong pundok (apan dili ang espesipikong mga indibiduwal nga naglangkob niana). Dugang pa, kini nga mga teksto magkahulogan nga siya naglatid o nagbuot daan sa ‘sumbanan’ nga pagasundon niadtong tanan nga sa takdang panahon pagatawgon ingong mga membro niini, ug kining tanan maoy sumala sa iyang katuyoan. (Rom 8:28-30; Efe 1:3-12; 2Ti 1:​9, 10) Gimbut-an usab niya ang mga buluhaton nga ilang pagatumanon ug ang ilang pagkasinulayan tungod sa mga pag-antos nga ipahinabo sa kalibotan batok kanila.​—Efe 2:10; 1Te 3:​3, 4.

Maylabot sa mga teksto nga naghisgot bahin sa ‘mga ngalan nga nahisulat sa basahon sa kinabuhi,’ tan-awa ang NGALAN.

Kapalaran ug Predestinasyon. Taliwala sa paganong katawhan sa karaang kapanahonan, lakip sa mga Grego ug mga Romano, ang kapalaran sa usa ka tawo, ilabina ang gitas-on sa iyang kinabuhi, sagad gituohan nga gitino nang daan sa mga diyos. Sa Gregong mitolohiya, ang pagbuot sa dulnganan sa mga tawo gihawasan sa tulo ka diyosa: si Clotho (tigkalinyas), ang nagkalinyas sa lanot sa kinabuhi; si Lachesis (tigtino), ang nagtino sa gitas-on sa kinabuhi; ug si Atropos (tig-a), ang moputol sa kinabuhi sa dihang mapupos na ang panahon. Ang usa ka samang triad o tinagutlo nga mga diyos makaplagan usab taliwala sa Romanong mga bathala.

Matod pa sa Hudiyong historyador nga si Josephus (unang siglo K.P.), ang mga Pariseo naningkamot nga ipahiuyon ang ideya sa kapalaran sa ilang pagtuo sa Diyos ug sa kagawasan sa pagpili nga gihatag ngadto sa tawo. (The Jewish War, II, 162, 163 [viii, 14]; Jewish Antiquities, XVIII, 13, 14 [i, 3]) Ang The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge nag-ingon: “Una pa kang Augustine [sa ikaupat ug ikalima nga siglo K.P.] wala gayoy dakong kaugmaran sa teoriya sa predestinasyon diha sa Kristiyanidad.” Sa wala pa si Augustine, ang unang gitawag nga “Mga Amahan sa Simbahan” sama kang Justin, Origen, ug Irenaeus “walay nahibaloan bahin sa bug-os nga predestinasyon; sila nagtudlo sa kagawasan sa pagpili.” (Encyclopædia of Religion and Ethics ni Hastings, 1919, Tomo X, p. 231) Sa ilang mga pagtutol sa Gnostisismo (usa ka matang sa pilosopiya), sila gihubit ingong kanunay nga nagpahayag sa ilang pagtuo bahin sa kagawasan sa tawo sa pagpili ingong “ang talagsaong kinaiyahan sa tawhanong personalidad, ang basehanan sa pagkamay-tulubagon sa moral, usa ka gasa sa Diyos nga niana ang tawo mahimong mopili kon unsay makapahimuot sa Diyos,” ug ingong naghisgot sa “pagkaindependente sa tawo ug sa kabubut-on sa Diyos kinsa wala magpugong niana.”​—The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, giedit ni S. Jackson, 1957, Tomo IX, pp. 192, 193.