Basahon sa Bibliya Numero 21—Ecclesiastes
Magsusulat: Solomon
Dapit Gisulatan: Jerusalem
Sinulat Nahuman: Una sa 1000 W.K.P.
1. Alang sa unsang taas katuyoan gisulat ang Ecclesiastes?
ANG basahon sa Ecclesiastes gisulat uban sa taas katuyoan. Si Solomon, isip lider sa katawhan nga dedikado kang Jehova, duna sa responsabilidad sa paghupot kanila tingob sa kamatinumanon sa ilang pagpahinungod. Iyang gipaningkamotan sa pagtuman niining responsabilidad pinaagi sa maalamong tambag sa Ecclesiastes.
2. Sa unsang paagi kining katuyoan gipahayag sa Hebreohanong ngalan sa Ecclesiastes, nga mihimo niining mas haom kay sa Grego ug Cebuano nga ngalan?
2 Sa Ecclesiastes 1:1 gipunting niya ang iyang kaugalingon ingon “ang magtitigom.” Ang pulong sa Hebreohanong pinulongan Qo·heʹleth, ug sa Hebreohanong Bibliya, ang basahon gihatagan nianang ngalan. Gihatag sa Gregong Septuagint ang titulong Ek·kle·si·a·stesʹ, nagkahulogan “membro sa iglesya (kongregasyon; asambliya),” diin gikuha ang Cebuano nga ngalan Ecclesiastes. Bisan pa, ang Qo·heʹleth mas haom hubaron “Ang Magtitigom,” ug kini usab mas haom nga ngalan kang Solomon. Gipasabot niini ang katuyoan ni Solomon sa pagsulat sa basahon.
3. Sa unsang diwa si Solomon magtitigom?
3 Sa unsang diwa si Haring Solomon magtitigom, ug unsa ang iyang gibuhat sa pagtigom? Siya magtitigom sa iyang katawhan, ang mga Israelita, ug sa ilang kaubanan, ang temporaryong mga pumuluyo. Iyang gitigom silang tanan sa pagsimba sa iyang Diyos, si Jehova. Sa una iyang gitukod ang templo ni Jehova sa Jerusalem, ug sa pagpahinungod niini iyang gisangpit sa tingob, o gitigom, tanan sila sa pagsimba sa Diyos. (1 Hari 8:1) Karon, pinaagi sa Ecclesiastes, iyang gipaningkamotan ang pagtigom sa iyang katawhan sa mapuslanong mga buhat ug pahalayo sa kawang, waypulos nga mga buhat niining kalibotan.—Eccl. 12:8-10.
4. Sa unsang paagi gilig-on si Solomon ang magsusulat?
4 Bisan pa si Solomon wala sa ispisipiko ginganlan, daghang pasahe halos tino sa paglig-on kaniya isip magsusulat. Gipaila sa magtitigom ang iyang kaugalingon ingon “anak ni David” nga “nahimong hari sa Israel sa Jerusalem.” Kini mapadapat lamang kang Haring Solomon, kay ang iyang mga manununod sa Jerusalem mga hari ibabaw sa Juda lamang. Dugang pa, ingon gisulat sa magtitigom: “Ako mismo nakapauswag ug dako sa kaalam labaw kang bisan kinsa nga una kanako sa Jerusalem, ug ang ako mismong kasingkasing nakakita sa dakong kaalam ug kahibalo.” (1:1, 12, 16) Haom kini kang Solomon. Gitug-an kanato sa Ecclesiastes 12:9 nga “iyang gipalandong ug gihimo ang bug-os nga pagsusi, aron iyang mahikay ang han-ay sa daghang proverbio.” Gilitok ni Haring Solomon ang 3,000 ka proverbio. (1 Hari 4:32) Gisugilon kanato sa Ecclesiastes 2:4-9 ang programa sa pagtukod sa magsusulat; kaparasan, tanaman ug parke; sistema sa irigasyon; kahikayan sa mga suluguon-lalaki ug mga suluguon-babaye; pagtigom sa pilak ug bulawan; ug ubang kahimoan. Tanan kini matuod kang Solomon. Sa dihang nakita sa hara sa Seba ang kaalam ug kauswagan ni Solomon, miingon siya: “Wala ako kasuginli sa katunga.”—1 Hari 10:7.
5. Kanus-a ug diin ang Ecclesiastes mahimong gisulat?
5 Gipaila sa basahon ang Jerusalem isip dapit gisulatan sa pag-ingon ang magtitigom hari “sa Jerusalem.” Ang panahon mahimong una pa sa tuig 1000 W.K.P., taodtaod na sa 40-tuig nga paghari ni Solomon, human siya makahimo sa daghang kalihokan gihisgotan sa basahon apan una pa sa iyang pagkahulog sa idolatriya. Nianang panahon siya nakabaton na sa halapad nga kahibalo sa mga okupasyon niining kalibotan ug sa pangagpas niini sa materyal nga ganansiya. Niining panahon diha pa siya sa pabor sa Diyos ug ubos sa Iyang pagdasig.
6. Unsang pagsupak ang gibangon sa kadinasig sa Ecclesiastes, apan sa unsang paagi kini tubagon?
6 Sa unsang paagi kita makaseguro ang Ecclesiastes “dinasig sa Diyos”? Gikwestiyon sa uban ang kadinasig niini sanglit kini bisan makausa wala mohinambit sa balaang ngalan, Jehova. Bisan pa, pihong gipaluyohan niini ang matuod nga pagsimba sa Diyos, ug sa sublisubli gigamit niini ang pamolong ha·ʼElo·himʹ, “ang matuod nga Diyos.” Laing pagsupak mahimong bangonon tungod kay waydirektang pagkutlo gikan sa Ecclesiastes sa ubang basahon sa Bibliya. Bisan pa, ang pagtulon-an nga gipresentar ug ang prinsipyo nga gipahaluna sa basahon bug-os harmonya sa tibuok Kasulatan. Ang Commentary ni Clarke, Tomo III, panid 799, mipahayag: “Ang basahon, nga giulohan Koheleth, o Ecclesiastes, gidawat sukad, sa Hudiyo ug Kristohanong Simbahan, ingon sinulat ubos sa pagdasig sa Labing Gamhanan; ug gihuptan ingon hustong bahin sa sagradong kanon.”
7. Unsa ang kagikanan ni Solomon nga mihimo kaniyang kalipikado sa pagsulat sa basahon sa Ecclesiastes?
7 Giangkon sa maalamon-kalibotan “matukiong mga kritiko” nga ang Ecclesiastes dili sinulat ni Solomon o matuod bahin sa “tibuok Kasulatan,” miingon nga ang pinulongan niini ug ang pilosopiya niini sa ulahing petsa. Wala nila tagda ang pundo sa impormasyon nga natigom ni Solomon latas sa iyang progresibong kaugmaran sa internasyonal nga pamatigayon ug industriya, ingon man gikan sa nagpanaw nga mga dignitaryo ug ubang kontak sa gawas nga kalibotan. (1 Hari 4:30, 34; 9:26-28; 10:1, 23, 24) Ingon sa gisulat ni F. C. Cook sa iyang Bible Commentary, Tomo IV, panid 622: “Ang matag adlaw nga okupasyon ug piniling kalihokan sa dako Hebreohanong hari mahimong midala kaniya halayo sa kalibotan sa ordinaryo Hebreohanong kinabuhi, hunahuna ug pinulongan.”
8. Unsa ang labing kusganong argumento sa kanonisidad sa Ecclesiastes?
8 Bisan pa, ang mga tinubdan sa gawas sa matuod kinahanglanon ba sa pag-ergo sa kanonisidad sa Ecclesiastes? Ang pagsusi sa basahon mismo mobutyag dili lamang sa sulod harmonya niini apan usab sa harmonya niini uban sa tibuok Kasulatan, diin kini sa matuod bahin.
KAUNDAN SA ECCLESIASTES
9. Unsa ang nakaplagan sa magtitigom mahitungod sa mga okupasyon sa mga anak sa mga tawo?
9 Kakawangan sa paagi sa kinabuhi sa tawo (1:1–3:22). Gipalanog sa unang mga pulong ang tema sa basahon: “‘Ang labing dakong kakawangan!’ matod sa magtitigom, ‘ang labing dakong kakawangan! Ang tanang butang kakawangan!’” Unsang ganansiya ang naa sa paghago ug pagbudlay sa katawhan? Ang kaliwatan moabot ug moagi, ang natural nga mga tuyok balikbalik sa yuta, ug “walay butang bag-o ilalom sa adlaw.” (1:2, 3, 9) Gipahaluna sa magtitigom ang iyang kasingkasing sa pagpangita ug pagsuhid sa kaalam maylabot sa alaot nga mga okupasyon sa mga anak sa mga tawo, apan iyang nakaplagan nga sa kaalam ug kabuangan, sa bayanihon ug makugihong buhat, sa pagkaon ug pag-inom, ang tanang butang “kakawangan ug bugno sa hangin.” Nakadangat siya sa ‘pagdumot sa kinabuhi,’ kinabuhi sa kaalaot ug materyalistikong pangagpas.—1:14; 2:11, 17.
10. Unsa ang gasa sa Diyos, apan unsang dadangatan ang mahitabo sa makasasalang tawo?
10 Alang sa tanang butang dunay tinudlong panahon—oo, ang Diyos ‘mihimo sa tanang butang matahom sa iyang panahon.’ Buot niya ang iyang mga linalang magmalipayon sa yuta. “Ako nahibalo nga walay mas maayo alang kanila kay sa pagkasadya ug sa pagbuhat sa maayo sulod sa kinabuhi sa usa; ug usab nga ang tagsa ka tawo mokaon ug sa matuod moinom ug makakitag maayo alang sa iyang tanang kugihang buhat. Kini gasa sa Diyos.” Apan, ahay! Kay ang makasasalang katawhan dunay samang dadangatan ingon sa mga mananap: “Ingon nga ang usa mamatay, mao man ang usa usab mamatay; ug silang tanan duna sa usa ka espiritu, sa pagkaagi nga ang tawo dili labaw sa mananap, kay ang tanang butang kakawangan.”—3:1, 11-13, 19.
11. Unsang maalamong tambag ang gihatag sa magtitigom sa nahadlok-Diyos nga tawo?
11 Maalamong tambag alang niadtong nahadlok sa Diyos (4:1–7:29). Gidayeg ni Solomon ang mga patay, kay sila libre sa “tanang buhat sa pagdaogdaog nga gihimo sa ilalom sa adlaw.” Unya iyang gipadayon ang hubit sa kawang ug alaot nga mga buhat. Iyang maalamong gitambag usab nga “ang duha mas maayo kay sa usa” ug “ang tulo ka lubid nga pisi dili madali pagkabugto.” (4:1, 2, 9, 12) Iyang gihatag ang maayong tambag sa pagtigom sa katawhan sa Diyos: “Bantayi ang imong mga tiil kon moadto ka sa balay sa matuod nga Diyos; ug sa pagduol aron sa pagpamati.” Ayaw pagdalidali sa pagsulti sa atubangan sa Diyos; pasagdi ‘ang imong mga pulong pipila ra,’ ug bayri ang imong gisaad sa Diyos. “Kahadloki ang matuod nga Diyos mismo.” Kon ang kabos gidaogdaog, hinumdomi “ang usa nga mas taas kay sa usa nga taas nagsud-ong, ug duna kadtong kinsa mas taas pa kay kanila.” Ang yanong suluguon, naobserbahan niya, tam-is ug tulog, apan ang datong tawo labihan ka nabalaka aron makatulog. Apan, siya mianhing hubo sa kalibotan, ug bisan pa sa iyang tanang kugihang buhat, dili siya makadala sa bisan unsa gawas sa kalibotan.—5:1, 2, 4, 7, 8, 12, 15.
12. Unsang tambag ang gihatag sa ugdang mga isyu sa kinabuhi, ug sa bintaha sa kaalam sa salapi?
12 Ang tawo mahimong makadawat sa bahandi ug himaya, apan unsa ang kapuslanan nga mabuhi sa “usa ka libo ka tuig sa makaduha” kon siya dili makakita sa maayo? Mas maayo pa ang pagbutang sa kasingkasing sa ugdang mga isyu sa kinabuhi ug kamatayon kay sa pagpakig-uban sa buangbuang “sa balay sa kalipayan”; oo, mas maayo ang pagdawat sa pagbadlong sa maalamon, kay sama sa “lanog sa mga pitipiti sa tunok sa ilalom sa kulon, ingon man ang katawa sa buangbuang.” Ang kaalam makaayo. “Kay ang kaalam panalipod ingon ang salapi panalipod; apan ang kaayohan sa kahibalo mao nga ang kaalam mismo motipig nga buhi sa mga tag-iya niini.” Ngano, nan, ang dalan sa katawhan nahimong alaot? “Gihimo sa matuod nga Diyos ang katawhan nga matul-id, apan sila mismo naningkamot sa daghang plano.”—6:6; 7:4, 6, 12, 29.
13. Unsa ang gitambag ug gidayeg sa magtitigom, ug unsa ang iyang giingon maylabot sa dapit diin moadto ang tawo?
13 Samang dadangatan sa tanan (8:1–9:12). “Bantayi ang mismong sugo sa hari,” tambag sa magtitigom; apan iyang naobserbahan nga kini tungod kay ang sentensiya batok sa daotang buhat wala sa madali gituman nga “ang kasingkasing sa mga anak sa mga tawo nahimong bug-os andam sa pagbuhat sa daotan.” (8:2, 11) Iya mismong gidayeg ang kasadya, apan dunay laing butang alaot! Ang tanang matang sa tawo subay sa samang dalan—sa kamatayon! Ang mga buhi nahibalo nga sila mamatay, “apan ang mga patay, wala sila mahibalo sa bisan unsa . . . Ang tanan nga makaplagan sa imong kamot nga buhaton, buhata kana uban sa imo mismong gahom, kay walay bulohaton ni lalang ni kahibalo ni kaalam sa Sheol, ang dapit diin ka moadto.”—9:5, 10.
14. (a) Unsang praktikal nga kaalam ang gipasiugda sa magtitigom? (b) Unsa ang konklusyon sa butang?
14 Praktikal nga kaalam ug obligasyon sa tawo (9:13–12:14). Ang magtitigom misulti mahitungod sa ubang kalamidad, sama sa “kabuangan . . . sa daghan hataas puwesto.” Iyang gipahaluna usab ang daghang proverbio sa praktikal nga kaalam, ug iyang gipahayag nga bisan “ang batan-on ug ang banagbanag sa kinabuhi kakawangan”—gawas kon patalinghogan ang matuod nga kaalam. Iyang gipahayag: “Hinumdomi, karon, ang imong dakong Maglalalang sa mga adlaw sa imong pagkabatan-on.” Kondili, ang tigulang panuigon yanong modala sa usa sa abug sa yuta, duyog sa mga pulong sa magtitigom: “Ang labing dakong kakawangan! . . . Ang tanang butang kakawangan.” Iya mismo padayong gitudlo sa katawhan ang kahibalo, kay “ang mga pulong sa mga maalamon sama sa talinis nga sungkod,” sa pag-aghat sa maayong mga buhat, apan mahitungod sa kalibotanong kaalam iyang gipasidaan: “Sa paghimo sa daghang basahon walay kataposan, ug ang dakong debosyon kanila makapabudlay sa unod.” Unya gidala sa magtitigom ang basahon sa dakong kulba-hinam niini, gisumada ang tanan nga iyang gihisgotan sa kakawangan ug kaalam: “Ang konklusyon sa butang, nadunggan na ang tanan, mao: Kahadloki ang matuod nga Diyos ug bantayi ang iyang mga sugo. Kay mao kini ang tibuok obligasyon sa tawo. Kay dad-on sa matuod nga Diyos mismo ang tagsa ka matang sa buhat sa paghukom maylabot sa tagsa ka tinagong butang, kon kini ba maayo o daotan.”—10:6; 11:1, 10; 12:1, 8-14.
NGANONG MAPUSLANON
15. Sa unsang paagi gipalahi ni Solomon ang alaot nga mga okupasyon ug mapuslanong mga buhat?
15 Inay basahon nga dulom panan-aw, ang Ecclesiastes gibituonan sa daghan dan-ag nga mga mutya sa langitnong kaalam. Sa dihang gitala ang daghang kahimoan nga iyang ginganlan kakawangan, wala gilakip ni Solomon ang pagtukod sa templo ni Jehova sa Bukid Moria sa Jerusalem, ni sa putli nga pagsimba kang Jehova. Wala niya batbata ang gasa sa kinabuhi sa Diyos ingon kakawangan, apan iyang gipakita kini alang sa katuyoan sa kasadya sa tawo ug sa pagbuhat sa maayo. (3:12, 13; 5:18-20; 8:15) Ang mga okupasyon nga alaot mao kadtong wamotagad sa Diyos. Ang amahan mahimong motigom ug bahandi alang sa iyang anak, apan ang kalisdanan molaglag sa tanan ug walay butang mahabilin kaniya. Mas maayo pa ang motagana sa dayong panulondon sa bahanding espirituwal. Alaot ang pagpanag-iyag kadagaya ug dili makapahimulos niini. Ang kalamidad mahitabo sa dato sa kalibotan sa dihang sila “molarga na” sa kamatayon, nga walay bisan unsang butang sa ilang kamot.—5:13-15; 6:1, 2.
16. Sa unsang paagi ang Qo·heʹleth, o Ecclesiastes, harmonya uban sa pagtulon-an ni Jesus?
16 Sa Mateo 12:42, gipunting ni Jesus ang iyang kaugalingon nga “labaw pa kang Solomon.” Sanglit gihulagwayan ni Solomon si Jesus, makaplagan ba nato ang mga pulong ni Solomon sa basahon sa Qo·heʹleth nga harmonya sa pagtulon-an ni Jesus? Daghang paralelo ang atong makaplagan! Pananglitan, gipasiugda ni Jesus ang dakong gilapdon sa bulohaton sa Diyos sa pag-ingon: “Ang akong Amahan nagpadayon sa pagbuhat hangtod karon, ug ako nagpadayon sa pagbuhat.” (Juan 5:17) Gipunting usab ni Solomon ang mga buhat sa Diyos: “Ug akong nakita ang tanang buhat sa matuod nga Diyos, sa unsang paagi ang katawhan dimakahimo sa pagkaplag sa buhat nga iyang gibuhat ilalom sa adlaw; bisan pa kon ang katawhan mopadayon sa pagpaningkamot sa pagpangita, dili sila makakaplag. Ug bisan kon sila moingon sila igong maalamon nga mahibalo, dili sila makakaplag.”—Eccl. 8:17.
17. Unsang ubang paralelo ang makaplagan sa mga pulong nila Jesus ug Solomon?
17 Gidasig nila Jesus ug Solomon ang matuod nga mga magsisimba sa pagtigom. (Mat. 18:20; Eccl. 4:9-12; 5:1) Ang komento ni Jesus sa “kataposan sa sistema sa mga butang” ug sa “tinudlong panahon sa mga nasod” harmonya uban sa pahayag ni Solomon nga “alang sa tanang butang dunay tinudlong panahon, bisan panahon alang sa tagsa ka butang ilalom sa langit.”—Mat. 24:3; Luc. 21:24; Eccl. 3:1.
18. Sa paghatag sa unsang mga pasidaan sila Jesus ug ang iyang mga disipolo miduyog kang Solomon?
18 Labaw sa tanan, si Jesus ug ang iyang mga disipolo miduyog kang Solomon sa pagpasidaan sa mga lit-ag sa materyalismo. Ang kaalam mao ang matuod proteksiyon, kay kini “motipig nga buhi sa mga tag-iya niini,” matod ni Solomon. “Magpadayon, nan, sa pagpangita una sa gingharian ug sa iyang pagkamatarong, ug kining tanan ubang butang igadugang kaninyo,” ingon ni Jesus. (Eccl. 7:12; Mat. 6:33) Sa Ecclesiastes 5:10 kini nahisulat: “Ang yanong mahigugmaon sa pilak dili matagbaw sa pilak, ni ang bisan kinsang mahigugmaon sa bahandi sa kinitaan. Kini usab kakawangan.” Susama kaayo ang tambag nga gihatag ni Pablo sa 1 Timoteo 6:16-19 nga “ang gugma sa salapi mao ang gamot sa tanang matang sa mga butang makadaot.” Dunay susama paralelong pasahe sa ubang punto sa instruksiyon sa Bibliya.—Eccl. 3:17—Buh. 17:31; Eccl. 4:1—San. 5:4; Eccl. 5:1, 2—San. 1:19; Eccl. 6:12—San. 4:14; Eccl. 7:20—Roma 3:23; Eccl. 8:17—Roma 11:33.
19. Uban sa unsang malipayong paglaom kita mahimong motigom sa pagsimba kang Jehova karon?
19 Ang pagmando sa Gingharian sa hinigugmang Anak sa Diyos, si Jesu-Kristo, nga sa unod kaliwat sa maalamon Haring Solomon, motukod sa bag-o yutan-ong katilingban. (Pin. 21:1-5) Kon unsa ang gisulat ni Solomon sa paggiya sa iyang mga sakop sa iyang mahulagwayong gingharian hinongdanong makapainteres sa tanan nga karon mibutang sa ilang paglaom sa Gingharian sa Diyos ubos ni Kristo Jesus. Ubos sa pagmando niini ang katawhan magkinabuhi sa samang maalamong prinsipyo nga gipahaluna sa magtitigom ug magmasadyaon sa walay kataposan sa gasa sa Diyos sa malipayong kinabuhi. Karon na ang panahon nga motigom sa pagsimba kang Jehova, aron sa pagbaton sa bug-os sa kasadya sa kinabuhi ubos sa iyang Gingharian.—Eccl. 3:12, 13; 12:13, 14.