Teokratikanhong Pagdumala sa Kristohanong Panahon

“Sumala sa iyang maayong kahimut-anan . . . aron tigomon pag-usab ang tanang butang diha sa Kristo, ang mga butang sa mga langit ug ang mga butang sa yuta.”​—EFESO 1:​9, 10.

1, 2. (a) Sa unsang paagi nagpadayon ang pagtigom sa “mga butang sa mga langit,” sugod sa 33 K.P.? (b) Sa unsang paagi gipakita sa dinihogang mga Kristohanon ang espiritu ni Moises ug Elias sukad sa 1914?

KINING pagtigom sa “mga butang sa mga langit” nagsugod niadtong 33 K.P., sa dihang ang “Israel sa Diyos” natawo. (Galacia 6:​16; Isaias 43:​10; 1 Pedro 2:​9, 10) Human sa unang siglo K.P., ang pagtigom mihinay samtang ang tinuod nga mga Kristohanon (gitawag ug “trigo” ni Jesus) gisapawan sa apostatang “bunglayon” nga gipugas ni Satanas. Apan samtang nagkaduol ang “panahon sa kataposan,” ang matuod nga Israel sa Diyos mitungha pag-usab ug niadtong 1919 gitudlo ibabaw sa tanang gipanag-iya ni Jesus.a​—Mateo 13:​24-​30, 36-​43; 24:​45-​47; Daniel 12:4.

² Sa panahon sa unang gubat sa kalibotan, ang dinihogang mga Kristohanon nakahimog gamhanang mga buhat, sama sa gibuhat ni Moises ug Elias.b (Pinadayag 11:​5, 6) Sukad sa 1919 gisangyaw nila ang maayong balita sa magubot nga kalibotan, nga nagbuhat niana uban ang kaisog ni Elias. (Mateo 24:​9-​14) Ug sukad sa 1922 gimantala nila ang mga paghukom ni Jehova sa katawhan, sama nga gidala ni Moises ang mga hampak sa Diyos diha sa karaang Ehipto. (Pinadayag 15:​1; 16:​2-​17) Ang nanghibilin niining dinihogang mga Kristohanon karong adlawa mao ang kinauyokan sa bag-ong kalibotang katilingban sa mga Saksi ni Jehova.

Usa ka Naglihok nga Nagamandong Lawas

 3. Unsang mga hitabo ang nagpakita nga ang unang Kristohanong kongregasyon organisado pag-ayo?

³ Sukad sa sinugdan, organisado ang dinihogang mga sumusunod ni Jesus. Samtang nagdaghan ang ihap sa mga tinun-an, gitukod ang lokal nga mga kongregasyon ug gitudlo ang mga ansiyano. (Tito 1:5) Human sa 33 K.P., ang 12 ka apostol naglihok ingong awtoritatibong sentral nga nagamandong lawas. Tungod niana, sila maisogong nanguna sa pagpanaksi nga buluhaton. (Buhat 4:​33, 35, 37; 5:​18, 29) Sila nag-organisar sa pag-apod-apod ug pagkaon sa mga nanginahanglan, ug gipadala nila si Pedro ug Juan sa Samaria aron ipaloap ang mga taho sa interes didto. (Buhat 6:​1-6; 8:​6-8, 14-​17) Si Bernabe nagdala kang Pablo ngadto kanila aron mapamatud-an nga ang maglulutos niadto karon usa na ka sumusunod ni Jesus. (Buhat 9:​27; Galacia 1:​18, 19) Ug human makasangyaw si Pedro kang Cornelio ug sa iyang banay, siya mibalik sa Jerusalem ug gipatin-aw sa mga apostol ug sa ubang mga igsoon sa Judea kon sa unsang paagi gipaila sa balaang espiritu ang kabubut-on sa Diyos niining bahina.​—Buhat 11:​1-​18.

 4. Unsang pagsulay ang gihimo sa pagpatay kang Pedro, apan giunsa pagluwas ang iyang kinabuhi?

⁴ Unya ang nagamandong lawas nailalom sa mapintas nga pag-atake. Si Pedro gibilanggo, ug ang iyang kinabuhi naluwas lamang pinaagi sa pagpangilabot sa manulonda. (Buhat 12:​3-​11) Karon sa unang higayon, ang usa nga dili sakop sa 12 ka apostol nagpakitang may prominenteng posisyon sa Jerusalem. Sa dihang gibuhian si Pedro gikan sa bilanggoan, gisultihan niya ang grupo nga nagkatigom sa balay sa inahan ni Juan Marcos: “Itaho kining mga butanga kang Santiago [igsoon ni Jesus sa inahan] ug sa mga igsoon.”​—Buhat 12:17.

 5. Sa unsang paagi nausab ang naglangkob sa nagamandong lawas human mamatay si Santiago isip martir?

⁵ Sa nangagi, human maghikog si Judas Iscariote, ang mabudhiong apostol, usa ka panginahanglan ang nasabtan nga ihatag ang “iyang katungdanan sa pagdumala” ingong usa ka apostol ngadto sa usa nga uban ni Jesus sa panahon sa iyang ministeryo ug kinsa nakasaksi sa iyang kamatayon ug pagkabanhaw. Ugaling, sa dihang si Santiago, ang igsoon ni Juan, gipatay, walay usa ang mihulip kaniya ingong usa sa 12. (Buhat 1:​20-​26; 12:​1, 2) Bisan pa niana, ang sunod nga paghisgot sa Kasulatan sa nagamandong lawas nagpakita nga kini gipadako. Sa dihang ang panaglalis mitungha kon kaha ang mga Hentil nga nagsunod kang Jesus angay bang mosunod sa Kasugoan ni Moises, ang butang giduso aron desisyonan sa “mga apostol ug mga ansiyano nga didto sa Jerusalem.” (Buhat 15:​2, 6, 20, 22, 23; 16:4) Nganong niining tungora sa walay duhaduha may “mga ansiyano” na sa nagamandong lawas? Walay gisulti ang Bibliya, apan dihay dayag nga kaayohan. Ang kamatayon ni Santiago ug ang pagkabilanggo ni Pedro nagpakita nga ang mga apostol tingalig usa ka adlaw niana mabilanggo o mamatay. Nianang posibilidara, ang pagkaanaa sa ubang kuwalipikadong mga ansiyano, nga eksperyensiyado sa mga pamaagi sa nagamandong lawas, magpaneguro sa mahusay nga pagpadayon sa pagdumala.

 6. Sa unsang paagi nagpadayon ang paglihok sa nagamandong lawas sa Jerusalem, bisag ang orihinal nga mga membro niini wala na nianang siyudara?

⁶ Sa dihang si Pablo miabot sa Jerusalem sa mga tuig 56 K.P., mitaho siya kang Santiago ug, nag-ingon ang Bibliya, “didto ang tanang ansiyano.” (Buhat 21:18) Nganong walay gihisgotang mga apostol niining mitinga? Sa makausa pa, walay gisulti ang Bibliya. Apan ang historyano nga si Eusebius sa ulahi nagtaho nga pipila ka panahon sa wala pa ang 66 K.P., “ang nahibiling mga apostol, nga nameligro kanunay gikan sa mga laraw sa pagpatay, gipapahawa sa Judea. Apan sa pagtudlo sa ilang mensahe sila mibiyahe ngadto sa tanang yuta diha sa gahom ni Kristo.” (Eusebius, Book III, V, v. 2) Tinuod, ang mga pulong ni Eusebius dili bahin sa dinasig nga rekord, apan kini kaharmonya sa gisulti niana nga rekord. Pananglitan, sa 62 K.P., si Pedro didto sa Babilonya​—nga halayo gikan sa Jerusalem. (1 Pedro 5:13) Bisan pa niana, niadtong 56 K.P., ug lagmit hangtod sa 66 K.P., ang nagamandong lawas tin-awng naglihok sa Jerusalem.

Pagdumala sa Modernong Panahon

 7. Kon itandi sa nagamandong lawas sa unang siglo, unsay talagsaong kalainan diha sa naglangkob sa Nagamandong Lawas karong adlawa?

⁷ Sukad sa 33 K.P. hangtod sa kasakitan sa Jerusalem, ang nagamandong lawas dayag nga naglangkob sa Hudiyohanong mga Kristohanon. Sa panahon sa iyang pagduaw niadtong 56 K.P., nahibaloan ni Pablo nga daghang Kristohanong Hudiyo sa Jerusalem, bisan pag ‘naghupot sa pagtuo sa atong Ginoong Jesu-Kristo,’ sa gihapon “masiboton sa Balaod [ni Moises].”c (Santiago 2:​1; Buhat 21:​20-​25) Ang maong mga Hudiyo lagmit naglisod sa paghunahuna nga ang usa ka Hentil anaa sa nagamandong lawas. Apan, sa modernong panahon dihay laing kausaban sa naglangkob niini nga lawas. Karong adlawa, kini naglangkob sa katibuk-an sa dinihogang Hentil nga mga Kristohanon, ug si Jehova nagpanalangin gayod sa ilang pagdumala.​—Efeso 2:​11-​15.

8, 9. Unsang mga kaugmaran ang nahitabo sa Nagamandong Lawas sa modernong panahon?

⁸ Sukad himoang korporasyon ang Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania niadtong 1884 hangtod 1972, ang presidente sa Sosyedad adunay dakong awtoridad sa organisasyon ni Jehova, samtang ang Nagamandong Lawas suod nga nalangkit sa hunta sa mga tagdumala sa Sosyedad. Ang mga panalangin nga gitagamtam sulod niadtong mga tuiga nagpamatuod nga gidawat ni Jehova ang maong kahikayan. Tali sa 1972 ug 1975, ang Nagamandong Lawas gipadako sa 18 ka membro. Ang mga butang halos pareho na sa unang-siglong kahikayan sa dihang mas dakong awtoridad ang gihatag niining gipadakong lawas, nga ang pipila kanila maoy mga direktor sa Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania.

⁹ Sukad sa 1975 daghan niining 18 ka indibiduwal nakatapos sa ilang yutan-ong kurso. Ilang gidaog ang kalibotan ug ‘milingkod uban kang Jesus sa iyang langitnong trono.’ (Pinadayag 3:21) Tungod niini ug sa ubang mga hinungdan, ang Nagamandong Lawas karon adunay napulo lamang ka membro, lakip sa usa nga gidugang niadtong 1994. Ang kadaghanan maoy tigulang na sa pangedaron. Bisan pa niana, kining dinihogang mga igsoon gihatagan ug maayong pagpaluyo samtang sila nagtuman sa ilang mabug-at nga mga katungdanan. Diin hikaplagi kana nga pagpaluyo? Ang pagtan-aw sa modernong kaugmaran taliwala sa katawhan sa Diyos motubag niana nga pangutana.

Pagpaluyo sa Israel sa Diyos

10. Kinsay miduyog sa dinihogan sa pag-alagad kang Jehova niining kataposang mga adlaw, ug sa unsang paagi kini gitagna?

¹⁰ Balik niadtong 1884 halos ang tanan niadtong nakig-uban duyog sa Israel sa Diyos maoy dinihogang mga Kristohanon. Apan, inanay ang laing grupo misugod pagtungha, ug niadtong 1935 kini nga grupo nailhan ingong ang “dakong panon” sa Pinadayag kapitulo 7. Kay nakabaton ug yutan-ong paglaom, kini naghawas sa “mga butang sa yuta” nga katuyoan ni Jehova nga tigomon pagtingob diha sa Kristo. (Efeso 1:10) Sila ang naghawas sa “ubang karnero” sa sambingay ni Jesus sa mga toril. (Juan 10:16) Sukad sa 1935, ang ubang karnero nagpanon ngadto sa organisasyon ni Jehova. Sila “nanglupad ingon sa panganod, ug ingon sa mga salampati ngadto sa ilang mga tamboanan.” (Isaias 60:8) Tungod sa pag-uswag sa dakong panon ug pagkunhod sa dinihogang matang samtang natapos sa daghan ang ilang yutan-ong kurso diha sa kamatayon, ang kuwalipikadong ubang karnero nagadulag nagdakong papel diha sa Kristohanong mga kalihokan. Sa unsang mga paagi?

11. Unsang mga pribilehiyo, sa sinugdan alang lamang sa dinihogang mga Kristohanon, ang gihatag sa ubang karnero?

¹¹ Ang kaylap nga pagpahayag sa mga kahamili ni Jehova kanunayng mao ang linaing obligasyon sa “balaang nasod” sa Diyos. Si Pablo naghisgot bahin niana ingong usa ka halad sa templo, ug niadtong kinsa mahimong “usa ka harianong pagkasaserdote,” si Jesus naghatag sa sugo sa pagsangyaw ug pagtudlo. (Exodo 19:​5, 6; 1 Pedro 2:​4, 9; Mateo 24:​14; 28:​19, 20; Hebreohanon 13:​15, 16) Bisan pa niana, ang Agosto 1, 1932, nga isyu sa The Watchtower espesipikong nagdasig niadtong naglandong kang Jonadab nga makigbahin niining buluhatona. Sa pagkatinuod, daghan nianang ubang karnero nagabuhat na niana. Karong adlawa, halos tanang buluhatong pagsangyaw gibuhat sa ubang karnero ingong prominenteng bahin sa ilang ‘paghatag [sa Diyos] ug sagradong pag-alagad adlaw ug gabii diha sa iyang templo.’ (Pinadayag 7:15) Sa susama, sa unang bahin sa modernong kasaysayan sa katawhan ni Jehova, ang mga ansiyano sa kongregasyon maoy dinihogang mga Kristohanon, “mga bituon” diha sa tuong kamot ni Jesu-Kristo. (Pinadayag 1:​16, 20) Apan ang Mayo 1, 1937, nga isyu sa The Watchtower nagpahibalo nga ang kuwalipikadong ubang karnero mahimong mga alagad sa kompaniya (nagadumalang mga magtatan-aw). Bisan kon adunay dinihogang mga lalaki, ang ubang karnero mahimong magamit kon ang dinihogang mga lalaki dili makaarang sa pagpas-an niini nga responsabilidad. Karong adlawa, halos tanang mga ansiyano sa kongregasyon maoy sakop sa ubang karnero.

12. Unsang mga sumbanan sa Kasulatan alang sa kuwalipikadong ubang karnero nga makadawat ug mabug-at nga mga responsabilidad sa organisasyon?

¹² Sayop ba ang paghatag sa maong mabug-at nga mga responsabilidad sa ubang karnero? Dili, nagsunod kini sa sumbanan sa kasaysayan. Ang pipila ka langyawng mga proselita (langyawng mga molupyo) naghupot ug importanteng mga katungdanan sa karaang Israel. (2 Samuel 23:​37, 39; Jeremias 38:​7-9) Human mabihag sa Babilonya, ang kuwalipikadong Netinim (dili-Israelinhong mga alagad sa templo) gihatagan ug mga pribilehiyo sa pag-alagad sa templo nga sa miagi iya lamang sa mga Levihanon. (Esdras 8:​15-​20; Nehemias 7:60) Dugang pa, si Moises, kinsa nakita sa panan-awon sa pagkausab sa dagway uban kang Jesus, midawat sa maayong tambag nga gitanyag sa Midianhong si Jetro. Sa ulahi, gihangyo niya ang anak nga lalaki ni Jetro nga si Hobab sa paggiya kanila latas sa kamingawan.​—Exodo 18:​5, 17-​24; Numeros 10:29.

13. Sa mapainubsanong pagtugyan sa responsabilidad ngadto sa ubang karnero, kansang maayong espiritu ang gisundog sa dinihogan?

¹³ Sa hinapos ang 40 ka tuig sa kamingawan, si Moises, nga nahibalong dili siya makasulod sa Yutang Saad, nag-ampo nga si Jehova motaganag usa ka manununod. (Numeros 27:​15-​17) Gisultihan siya ni Jehova nga itudlo si Josue atubangan sa tanang katawhan, ug gibuhat kana ni Moises, bisag siya malig-on pa sa pisikal ug wala dihadiha mohunong sa pag-alagad sa Israel. (Deuteronomio 3:​28; 34:​5-7, 9) Uban ang susamang mapainubsanong espiritu, gihatagan nag nagdakong mga pribilehiyo sa dinihogan ang kuwalipikadong mga lalaki taliwala sa ubang karnero.

14. Unsang mga tagna ang nagpunting sa nagdakong papel sa ubang karnero sa organisasyon?

¹⁴ Ang nagdakong papel sa ubang karnero sa organisasyon maoy ulohan usab sa tagna. Gitagna ni Zacarias nga ang dili-Israelinhong Filistehanon mahimong “usa ka sultan sa Juda.” (Zacarias 9:​6, 7) Ang mga sultan maoy mga pangulo sa tribo, busa si Zacarias nag-ingon nga ang kaaway niadto sa Israel mosagop sa matuod nga pagsimba ug mahimong usa ka pangulo sa tribo sa Yutang Saad. Dugang pa, sa dihang naghisgot sa Israel sa Diyos, si Jehova miingon: “Ang mga estranyo motindog gayod ug magbantay sa inyong mga panon, ug ang mga langyaw mahimong inyong mga mag-uuma ug inyong mga tig-atiman ug ubasan. Ug kabahin kaninyo, kamo pagatawgon nga mga saserdote ni Jehova; kamo pagaingnon nga mga ministro sa atong Diyos.” (Isaias 61:​5, 6) Ang “mga estranyo” ug “mga langyaw” mao ang ubang karnero. Kini sila gitugyanan ug mga responsabilidad aron moabaga ug mas daghan ug mas daghan pang buluhaton samtang taposon sa nagkatigulang nga mga dinihogang nanghibilin ang ilang yutan-ong kurso ug mopadayon sa pag-alagad sa bug-os nga diwa ingong langitnong “mga saserdote ni Jehova,” nga naglibot sa halangdong trono ni Jehova ingong “mga ministro sa atong Diyos.”​—1 Corinto 15:​50-​57; Pinadayag 4:​4, 9-​11; 5:​9, 10.

‘Ang Kaliwatan . . . nga Moabot’

15. Niining panahon sa kataposan, haing grupo sa mga Kristohanon ang nakaabot sa “pagkatigulang,” ug haing grupo ang naghawas ‘sa kaliwatan . . . nga moabot’?

¹⁵ Ang dinihogang nanghibilin maikagon sa pagbansay sa ubang karnero alang sa nagdakong mga responsabilidad. Ang Salmo 71:​18 nag-ingon: “Bisan hangtod sa pagkatigulang ug pagkaubanon, Oh Diyos, ayaw ako pagbiyai, hangtod nga ikamantala ko ang imong kusog ngadto sa kaliwatan, ngadto sa tanan niadtong moabot, mahitungod sa imong pagkagamhanan.” Nagkomento niining bersikuloha, ang Disyembre 15, 1948, nga Watchtower nagpunting nga ang kongregasyon sa dinihogang mga Kristohanon dayag nga nakaabot sa pagkatigulang. Kini nagpadayon sa pag-ingon nga ang dinihogan malipayong “nagpaabot sa kahayag sa tagna sa Bibliya ug makita ang usa ka bag-ong kaliwatan.” Ngadto kang kinsa ilabina kini nagpunting? Ang The Watchtower nag-ingon: “Si Jesus naghisgot bahin kanila ingong iyang ‘ubang karnero.’” ‘Ang kaliwatan nga moabot’ nagpunting sa mga tawo nga mabuhi ubos sa bag-ong yutan-ong pagdumala nga gimandoan sa Gingharian sa mga langit.

16. Unsang mga panalangin ang maikagong gipaabot niadtong ‘kaliwatan nga moabot’?

¹⁶ Walay tin-awng gisulti ang Bibliya kon kanus-a ang tanang dinihogang mga Kristohanon mobiya sa ilang mga igsoon niining ‘kaliwatan nga moabot’ ug magpadayon nga pagahimayaon uban kang Jesu-Kristo. Apan kining mga dinihogan masaligon nga ang panahon alang niini nagkaduol na. Ang mga hitabo nga gitagna sa dakong panagna ni Jesus bahin “sa panahon sa kataposan” nahitabo na sukad sa 1914, nga nagpakitang haduol na ang kalaglagan niining kalibotana. (Daniel 12:​4; Mateo 24:​3-​14; Marcos 13:​4-​20; Lucas 21:​7-​24) Sa dili madugay, ipaabot ni Jehova ang usa ka bag-ong kalibotan nga niana ‘ang kaliwatan nga moabot’ ‘magapanunod sa gingharian [ang yutan-ong gisakopan] nga giandam alang kanila sukad sa pagkatukod sa kalibotan.’ (Mateo 25:34) Sila malipay nga magpaabot sa pagpasig-uli sa Paraiso ug sa pagbanhaw sa milyonmilyong nangamatay gikan sa Hades. (Pinadayag 20:13) Ang mga dinihogan ba maanaa sa pag-abiabi niining mga binanhaw? Balik sa 1925, ang Mayo 1 nga Watch Tower nag-ingon: “Kita dili angayng magbuotbuot sa pag-ingon kon unsay buhaton o dili sa Diyos. . . . [Apan] giagak kita sa paghinapos nga ang mga membro sa Iglesya [dinihogang mga Kristohanon] pagahimayaon sa dili pa ang pagkabanhaw sa karaang mga takos [matinumanong una-Kristohanong mga saksi].” Susama nga naghisgot kon kaha ang pipila sa dinihogan maanaa sa pag-abiabi sa mga binanhaw, ang Septiyembre 1, 1989, nga Bantayanang Torre nag-ingon: “Kini dili na kinahanglanon.”d

17. Unsang kahibulongang mga pribilehiyo ang pagaambitan sa mga dinihogan, ingong usa ka grupo, uban sa naentronong Hari, si Jesu-Kristo?

¹⁷ Tinuod, wala kita mahibalo kon unsay mahitabo sa kahimtang sa matag dinihogang Kristohanon. Apan ang pagkaanaa ni Moises ug Elias uban kang Jesus diha sa panan-awon sa pagkausab sa dagway nagpaila nga ang gibanhaw dinihogang mga Kristohanon gidahom nga mahiuban kang Jesus sa dihang siya moabot sa himaya aron “bayaran niya ang matag usa sumala sa iyang panggawi” samtang gihatag ug gipakanaog ang iyang paghukom. Dugang pa, mahinumdoman nato ang saad ni Jesus nga ang dinihogang mga Kristohanon nga ‘nakadaog’ makig-ambit uban kaniya sa ‘pagpastol sa mga nasod pinaagi sa olisi nga puthaw’ sa Armagedon. Sa dihang si Jesus moabot sa himaya, sila molingkod uban kaniya nga “managhukom sa napulog-duha ka tribo sa Israel.” Uban kang Jesus, sila ‘magagupok kang Satanas ilalom sa ilang mga tiil.’​—Mateo 16:27–​17:​9; 19:​28; Pinadayag 2:​26, 27; 16:​14, 16; Roma 16:​20; Genesis 3:​15; Salmo 2:​9; 2 Tesalonica 1:​9, 10.

18. (a) Unsay situwasyon labot ‘sa pagtigom sa mga butang sa mga langit diha sa Kristo’? (b) Unsay atong ikasulti bahin ‘sa pagtigom sa mga butang sa yuta diha sa Kristo’?

¹⁸ Sa pagtuman sa iyang pagdumala sa mga butang, si Jehova progresibong milihok ‘sa pagtigom pag-usab sa tanang butang diha sa Kristo.’ Mahitungod sa “mga butang sa mga langit,” ang iyang katuyoan hapit nang matapos. Ang paghiusa uban kang Jesus sa tanang 144,000 sa langit alang “sa kasal sa Kordero” haduol na. Busa, mas daghan ug mas daghang dugay na, hamtong nga mga igsoon sa ubang karnero, nga naghawas sa “mga butang sa yuta,” ang gitugyanan sa mas mabug-at nga mga responsabilidad sa pagpaluyo sa ilang dinihogang mga igsoon. Pagkamakapalipay sa panahon nga kita nagkinabuhi! Pagkamakaiikag ang pagkakita sa katuyoan ni Jehova nga nagpaingon sa katumanan niini! (Efeso 1:​9, 10; 3:​10-12; Pinadayag 14:​1; 19:​7, 9) Ug pagkadako sa kalipay sa ubang karnero sa pagpaluyo sa ilang dinihogang mga igsoon samtang ang duha ka grupo nag-alagad sa tingob ingong “usa ka panon” ubos sa “usa ka magbalantay” sa pagpasakop sa Hari, si Jesu-Kristo, ug sa kahimayaan sa dakong Unibersal nga Soberano, si Jehova nga Diyos!​—Juan 10:​16; Filipos 2:​9-11.

[Mga footnote]

Makapatin-aw Ka Ba?

◻ Sa unsang paagi ang organisasyon sa Diyos nagaabante sa unang siglo?

◻ Sa unsang paagi naugmad ang Nagamandong Lawas sa modernong kasaysayan sa mga Saksi ni Jehova?

◻ Unsang mga Kasulatan ang nag-awtorisar sa paghatag ug awtoridad sa ubang karnero diha sa organisasyon ni Jehova?

◻ Sa unsang paagi ang “mga butang sa mga langit” ug ang “mga butang sa yuta” natigom diha sa Kristo?

[Hulagway sa panid 16]

Bisan kon ang orihinal nga mga membro niini wala na sa Jerusalem, ang nagamandong lawas nagpadayon sa paglihok didto

[Hulagway sa panid 18]

Ang hamtong dinihogang mga Kristohanon nahimong usa ka panalangin sa katawhan ni Jehova

C. T. Russell 1884-​1916

J. F. Rutherford 1916-​42

N. H. Knorr 1942-​77

F. W. Franz 1977-92

M. G. Henschel 1992-