Kanus-a Magsugod ang Ikatulong Milenyo?

NAKADUNGOG ka na ba sa pangangkon nga ang ikatulong milenyo dili magsugod sa tuig 2000 kondili sa 2001? Kanang pangangkona husto​—sa usa ka punto. Kon tugotan ta nga si Jesu-Kristo natawo nianang nailhan karon ingong 1 W.K.P., ingon sa gituohan kanhi sa uban, nan ang Disyembre 31, 2000 (dili 1999), sa pagkatinuod magtimaan sa kataposan sa ikaduhang milenyo, ug ang Enero 1, 2001, ang sinugdanan sa ikatulo.a Apan, karon halos tanang eskolar nagkauyon nga si Jesu-Kristo wala matawo sa 1 W.K.P. Nan, kanus-a siya natawo?

Kanus-a Natawo si Jesus?

Ang Bibliya wala magpadayag sa eksaktong petsa sa pagkatawo ni Jesus. Kini nag-ingon, hinunoa, nga siya natawo “sa mga adlaw ni Herodes nga hari.” (Mateo 2:1) Daghang eskolar sa Bibliya nagtuo nga si Herodes namatay sa tuig 4 W.K.P. ug nga si Jesus natawo una pa niana​—tingali sayo sa 5 o 6 W.K.P. Ilang gipasukad ang ilang mga paghinapos bahin sa kamatayon ni Herodes diha sa gipamulong sa unang-siglong Hudiyong historyano nga si Flavius Josephus.b

Sumala kang Josephus, sa dayon nang pagkamatay ni Haring Herodes, dihay eklipse sa bulan. Ang mga eskolar sa Bibliya naghisgot ug dili bug-os nga eklipse sa bulan sa Marso 11, 4 W.K.P., ingong pamatuod nga si Herodes tingali namatay nianang tuiga. Apan, sa tuig 1 W.K.P., dihay bug-os nga eklipse sa bulan sa Enero 8 ug dili bug-os nga eklipse sa Disyembre 27. Walay makaingon kon ang gihisgotan ni Josephus mao ang eklipse nga nahitabo sa 1 W.K.P. o ang eklipse sa 4 W.K.P. Busa, dili nato magamit ang mga pulong ni Josephus sa pagtino sa eksaktong tuig nga namatay si Herodes. Bisag magamit nato kini, kon walay dugang impormasyon kita dili gihapon makatino kon kanus-a natawo si Jesus.

Ang kinalig-onang pamatuod nga atong nabatonan sa petsa sa pagkatawo ni Jesus makuha gikan sa Bibliya. Ang dinasig nga rekord nag-ingon nga ang ig-agaw ni Jesus nga si Juan Bawtista nagsugod sa iyang buluhaton ingong manalagna sa ika-15ng tuig sa Romanong Emperador nga si Tiberio Cesar. (Lucas 3:1, 2) Gipamatud-an sa sekular nga kasaysayan nga si Tiberio gideklarar nga emperador sa Septiyembre 15, 14 K.P., busa ang iyang ika-15ng tuig modagan gikan sa ulahing bahin sa 28 K.P. ngadto sa ulahing bahin sa 29 K.P. Si Juan nagsugod sa iyang ministeryo nianang panahona, ug dayag nga si Jesus nagsugod sa iyang ministeryo unom ka bulan sa ulahi. (Lucas 1:24-31) Kini, duyog sa ubang ebidensiya, nagbutang sa sinugdanan sa ministeryo ni Jesus sa tinghunlak sa 29 K.P.c Ang Bibliya nag-ingon nga si Jesus maoy “mga katloan ka tuig ang pangedaron” sa dihang siya nagsugod sa iyang ministeryo. (Lucas 3:23) Kon 30 anyos siya sa tinghunlak sa 29 K.P., lagmit nga natawo siya sa tinghunlak sa 2 W.K.P. Karon, kon mag-ihap kita paabante ug duha ka libo ka tuig gikan sa tinghunlak sa 2 W.K.P. (hinumdoman nga walay sero nga tuig; busa, gikan sa 2 W.K.P. ngadto sa 1 K.P. maoy duha ka tuig), atong mahibaloan nga ang ikaduhang milenyo natapos ug ang ikatulong milenyo magsugod sa tinghunlak sa 1999!

Hinungdanon ba gayod kana? Pananglitan, ang pagsugod ba sa ikatulong milenyo magtimaan sa sinugdanan sa Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando ni Jesu-Kristo, nga gihisgotan sa basahong Pinadayag? Dili. Ang Bibliya wala gayoy gipakita nga adunay koneksiyon tali sa ikatulong milenyo ug sa Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando ni Kristo.

Si Jesus nagpasidaan sa iyang mga sumusunod batok sa pagpamanabana may kalabotan sa mga petsa. Iyang gisultihan ang iyang mga tinun-an: “Dili inyoha ang pagbatog kahibalo sa mga panahon o mga yugto sa panahon nga gikabutang sa Amahan sa iyang kaugalingong kamandoan.” (Buhat 1:7) Sayo pa niana, gipadayag ni Jesus nga bisan siya wala mahibalo niadtong tungora kon kanus-a ipahamtang sa Diyos ang paghukom niining daotang sistema, nga magbukas sa dalan alang sa Pagmando ni Kristo sa Milenyo. Siya nag-ingon: “Mahitungod niana nga adlaw ug takna walay nahibalo, ni ang mga anghel sa kalangitan ni ang Anak, gawas sa Amahan lamang.”​—Mateo 24:36.

Makataronganon bang magdahom nga si Kristo mobalik sa eksaktong 2,000 ka tuig gikan sa petsa sa iyang pagkahimugso ingong tawo? Dili, dili gayod. Dayag nga nahibalo si Jesus sa petsa sa pagkatawo niya mismo. Ug dayag nga siya nahibalo kon unsaon pag-ihap sa 2,000 ka tuig gikan nianang maong petsa. Apan, wala siya mahibalo sa adlaw ug takna sa iyang pag-anhi. Tin-aw, dili ingon niana ka sayon ang pagtino sa petsa sa iyang pagbalik! Ang ‘mga panahon ug mga yugto sa panahon’ iya na sa gahom sa Amahan​—sa gitagal nga panahon siya lamang ang nahibalo.

Dugang pa, si Jesus wala magsugo sa iyang mga sumusunod sa paghulat kaniya sa espesipikong lugar sa yuta. Iyang gisultihan sila, nga dili magtigom ug maghulat, kondili magpatibulaag ngadto “sa kinalay-ang dapit sa yuta” ug maghimog mga tinun-an sa mga tawo sa tanang kanasoran. Wala gayod niya bakwia kanang sugoa.​—Buhat 1:8; Mateo 28:19, 20.

Ang Ila ba Unyang Milenyal nga mga Paglaom Makawang?

Bisan pa niana, ang ubang relihiyosong mga pundamentalista dagko kaayog mga ginapaabot sa tuig 2000. Sila nagtuo nga sulod sa sunod nga pipila ka bulan, ang mga bahin sa basahon sa Pinadayag matuman na unya sa literal. Sa pagkatinuod, ilang nakita ang ilang kaugalingon nga nagapakig-ambit mismo nianang maong katumanan. Pananglitan, ilang hisgotan ang tagna nga natala sa Pinadayag 11:3, 7, 8, nga naghisgot bahin sa duha ka saksi nga nanagna diha sa “dakong siyudad nga sa espirituwal nga diwa gitawag Sodoma ug Ehipto, diin usab gilansang ang ilang Ginoo.” Sa dihang mahuman na sila sa ilang pagpanaksi, kining duha ka saksi patyon sa mapintas nga ihalas nga mananap nga mogula gikan sa bung-aw.

Sumala sa taho diha sa The New York Times Magazine sa Disyembre 27, 1998, ang lider sa usa ka relihiyosong grupo “nag-ingon sa iyang mga sumusunod nga usa siya sa duha ka saksi nga maoy palarang mopahibalo sa kalaglagan sa yuta ug sa pag-abot sa Ginoo​—ug unya pagapatyon ni Satanas sa kadalanan sa Jerusalem.” Ang mga awtoridad sa Israel masabtan nga nabalaka. Sila nahadlok nga basin ang pipila ka ekstremista mosulay sa “pagtuman” sa tagna sa ilang kaugalingon​—bisag moresulta pa kana ug panaggubat! Apan, ang Diyos wala magkinahanglan ug “tabang” sa tawo aron ang iyang katuyoan matuman. Ang tanang tagna sa Bibliya matuman sa kaugalingong panahon sa Diyos ug sa kaugalingong paagi sa Diyos.

Ang basahon sa Pinadayag gisulat “pinaagig mga ilhanan.” Sumala sa Pinadayag 1:1, buot nga ipadayag ni Jesus ngadto sa “iyang mga ulipon” (dili sa kalibotan sa katibuk-an) kon unsa unyay mahitabo. Aron masabtan ang basahon sa Pinadayag, ang mga ulipon ni Kristo, o mga sumusunod, nagkinahanglan sa balaang espiritu sa Diyos, nga ihatag ni Jehova ngadto sa iyang gikahimut-an. Kon pagasabton ang basahon sa Pinadayag sa literal nga paagi, bisan ang mga tawong walay pagtuo makabasa niana ug makasabot niana. Nan dili na kinahanglang mag-ampo pa ang mga Kristohanon alang sa balaang espiritu aron masabtan kana.​—Mateo 13:10-15.

Atong nakita nga sumala sa pamatuod sa Bibliya, ang ikatulong milenyo gikan sa pagkatawo ni Jesus magsugod sa tinghunlak sa 1999 ug nga ni kanang petsaha ni ang Enero 1, 2000, ni ang Enero 1, 2001, adunay linaing kahulogan. Dugang pa, adunay milenyo nga nakapaikag gayod sa mga Kristohanon. Kon dili ang ikatulong milenyo, hain niini nga milenyo? Ang kataposang artikulo niining seryala maoy motubag niining pangutanaha.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 5]

2000 o 2001?

Aron masabtan kon nganong ang uban nangangkon nga ang ikatulong milenyo gikan sa pagkatawo ni Jesus magsugod sa Enero 1, 2001, palandonga kining ilustrasyona. Ingnon ta nga ikaw nagbasa ug usa ka libro nga 200 ka panid. Inig-abot na nimo sa ibabawng panid sa 200, natapos na nimo pagbasa ang 199 ka panid, nga aduna pay usa ka panid nga pagabasahon. Dili nimo matapos ang libro hangtod makaabot ka sa kataposan sa panid 200. Sa susama, ang 999 ka tuig sa presenteng milenyo, ingon sa paglantaw sa kadaghanan, matapos sa Disyembre 31, 1999, nga dunay usa ka tuig pa hangtod sa kataposan sa milenyo. Pinaagi sa maong pag-ihap, ang ikatulong milenyo magsugod sa Enero 1, 2001. Apan, kana wala magpasabot nga nianang petsaha ang eksaktong 2000 ka tuig natapos na gikan sa petsa sa pagkatawo ni Jesus; ingon sa gipakita niining artikuloha.

[Kahon sa panid 6]

Kon sa Unsang Paagi an  B.C.-A.D. nga Sistema sa Pagpetsa Naugmad

Sayo sa ikaunom nga siglo K.P., gisugo ni Papa Juan I ang usa ka monghe nga ginganlag Dionysius Exiguus sa paghimog usa ka sistema sa pag-ihap nga magtugot sa mga iglesya sa pagtakda ug opisyal nga petsa alang sa Pasko sa Pagkabanhaw.

Si Dionysius milihok. Siya nag-ihap nga paatras sa panahon, saylo pa sa panahong namatay si Jesus, ngadto sa panahong iyang gituohang mao ang tuig nga natawo ni Jesus, dayon iyang ginumerohan ang matag tuig paabante gikan nianang yugtoa. Giterminohan ni Dionysius ang yugto gikan sa pagkatawo ni Jesus nga “A.D.” (alang sa Anno Domino​—“sa tuig sa atong Ginoo.”) Samtang nagtinguha lamang sa paghimog kasaligang paagi sa pag-ihap sa Pasko sa Pagkabanhaw matag tuig, wala tuyoang nasugdan ni Dionysius ang ideya sa pag-ihap sa mga tuig gikan sa pagkatawo ni Kristo paabante.

Bisag nagkauyon ang kadaghanang eskolar nga si Jesus wala matawo sa tuig nga gigamit ni Dionysius ingong basehanan sa iyang mga pag-ihap, ang iyang sistema sa kronolohiya makatabang kanato sa pagkalkulo sa eksaktong petsa sa mga hitabo sa dagan sa panahon ug sa pagkakita sa koneksiyon niini sa usag usa.