Malongeso a Mukanda Wakuzachisa ha Kukunguluka cha Mwono ni Mulimo Wetu

© 2022 Christian Congregation of Jehovah’s Witnesses

2-8 JANEIRO

YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 2 MIANANGANA 22-23

“Mumu Liaka Twatamba Kupwa Akwa-Kulikehesa?”

(2 Mianangana 22:1-5) Ha kuputuka kuyula Josia wapwile ni miaka nake, mba wayulile makumi atatu ni mwaka umuwika mu Yerusaleme. Jina lia naye Jedida mwana Adaia wa ku Bozekata. ² Aye walingile chipema kumeso ja Yehova. Wendele mu ndako jeswe ja kalamba kenyi Ndawichi, kahambulukile chipwe ku chindume chipwe ku chimeso. ³ Ha mwaka kumi ni wamuchinake wa mwanangana Josia iye yatuma longeshi wa Shimbi Shafane mwana Azalia mwana Meshulame ku zuwo lia Yehova ngwenyi, ⁴ Yako kuli sasendote mukwa lutwe Hilekia akafutule mbongo jize akuneha ku zuwo lia Yehova, akwa kufunga mapito akutambula kuli atu. ⁵ Ajihane kuli akwa milimo waze akulayila zuwo lia Yehova akalulike yituwa yize yili mu zuwo.

(2 Mianangana 22:13) Yeenu nukanguhulile Yehova hali yami, ni hali e atu, ni hali A-Yunda eswe ha kutwala ku maliji a mukanda uno hawana. Mumu ufwatulo wa Yehova uze unakasumukina hali yetu wapwa unene, mumu atata kapanjikile maliji a mukanda uno akalinge yize yeswe yasonewenamo hali yetu.

w00 15/9 29-30

Josia Kapwile Mukwa-Kulikehesa Nawa Kapwile ni Utayizo wa Yehova

Akwa-kutungulula tembele kapwile ni kukalakala ni mbunge yeswe kukatuka ha chimene-mene. Kwamba pundu, Josia kapwile ni kusakwilila Yehova ha chize akwa-kutungulula tembele te analulieka yuma yize tulamba two apihishile mu zuwo lia Zambi. Ha mashimbu waze te anatungulula tembele, Shafane yaneha umwe lusango. Yika te anakwate ku moko? Te kanakwate chimwe chivungo! Shafane yalumbununa ngwo, Sasendote wa Lutwe Hilekia kawanyine “mukanda wa shimbi ja Yehova jize ahanyine kuli Mose.” (2 Sango ja Mianangana 34:12-18) Kwamba umwenemwene, kawanyine chivungo cha shimbi jize Mose asonekene!

Josia kazangile chinji kwivwa maliji a mukanda wa shimbi. Muze Shafane te anatange, mwanangana yafupa kutesa chize hita shimbi yinatale hali iye ni hali atu. Iye kakomokene chinji ha chize mukanda wapwile ni kushindakenya uwayilo wamwenemwene ni chize wapwile ni kwamba ngwo, nyi te ayo malinjisa mu uwayilo wa mahuza te maatwala mu undungo ni kumona lamba. Ha kumona chize atu te keshi kukaula shimbi yacho, Josia yasuwa mazalo jenyi ni kwamba kuli Hilekia ni Shafane ni atu akwo ngwenyi: ‘Yeenu nukanguhulile Yehova hali yami hakutwala ku maliji a mukanda uno hawana; mumu ufwatulo wa Yehova uze unakasumukina hali yetu wapwa unene, mumu atata kapanjikile maliji a mukanda uno.’—2 Mianangana 22:11-13; 2 Sango ja Mianangana 34:19-21.

(2 Mianangana 22:18-20) Alioze kuli mwanangana wa Yunda, yoze wanutumanga kuhula Yehova, ambenu kuli iye ngwenu, Yehova Zambi ya Izalele kanambe ngwenyi, Ha kutwala ku maliji wano hiwevwa, ¹⁹ mumu mbunge ye hiyapwa yovu, hiwalikehesa kumeso ja Yehova ha kwivwa chize hinamba chakulimika ni homa hano, ni atu jaho eswe ngwami, muhapwa chihela chahululu, muhapwa nawa shingo; hiwasonya mazalo je, hiwalila kumeso jami; Yehova ngwenyi, Ni yami nawa hinakupanjika. ²⁰ Kashika mungukutwala kuli tulamba twe. Kumuoya ku fuka lie ni sambikila. Chipwe meso je kechi kamona chipi chize munguneha homa hano. Yanehena mwanangana liji.

w00 15/9 30 ¶2

Josia Kapwile Mukwa-Kulikehesa Nawa Kapwile ni Utayizo wa Yehova

Tunganda a Josia kayile kuli profeta wa pwo Hulenda, ku Yerusaleme, yaneha lusango. Hulenda kasolwele pundu maliji a Yehova, ni kwamba ngwo lamba lize te linasonewa mu mukanda uze awanyine te muliza kuli waze akulinjisa mu uwayilo wa mahuza. Alioze mumu lia kulikehesa kumeso ja Yehova, Josia te keshi kumona lamba lize te muliza hali atu jacho. Iye te mamufunda hamwe ni tulamba twenyi ni sambukila.—2 Mianangana 22:14-20; 2 Sango ja Mianangana 34:22-28.

Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya

(2 Mianangana 23:24, 25) Chikwo nawa waze eswe apwile ni mahamba, ni akwa umbanda, ni terafimi, ni tuponya, ni yizelwokeso yize yeswe awanyine mu chifuchi cha Yunda ni mu Yerusaleme, Josia yayichiza akatese ni maliji a shimbi aze akusoneka mu mukanda sasendote Hilekia awanyine mu zuwo lia Yehova. ²⁵ Miaka yeswe ya kunyima kukwapwile umwe mwanangana alifwa nenyi. Yatewulukila kuli Yehova ni mbunge yenyi yeswe, ni mwono wenyi weswe, ni ndundo jenyi jeswe nikulita ni Shimbi jeswe ja Mose. Chipwe kulutwe lienyi niumwe wasolokele wa kulifwa nenyi.

w01 15/4 26 ¶3-4

Muhasa Kufumbuka ku Mwono Chipwe Ngwe Kakulelele Kweswako

Chipwe ngwe kapalikile mu yuma yikalu mu wanuke wenyi, nihindu Josia kalingile yuma yipema kumeso ja Yehova. Iye kayulile kanawa mu wanangana wenyi, kashika Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Miaka yeswe ya kunyima kukwapwile umwe mwanangana alifwa nenyi. Yatewulukila kuli Yehova ni mbunge yenyi yeswe, ni mwono wenyi weswe, ni ndundo jenyi jeswe nikulita ni Shimbi jeswe ja Mose. Chipwe kulutwe lienyi niumwe wasolokele wa kulifwa nenyi.”—2 Mianangana 23:19-25.

Josia kali chilweza chipema kuli waze eswe apalikile mu yuma yikalu mu wanuke! Yika mutuhasa kulilongesa ha chilweza chenyi? Yika yakwashile Josia kusakula kulinga yuma yipema ni kuyikaula?

(2 Mianangana 23:16-25) Ha kutewulukako, Josia yamona mafuka aze apwile ha mulundu. Yatuma kuchiza yifwaha mu mafuka, yayochela ha chilumbilo akachichise nikulita ni liji lia Yehova lize mutu wa Zambi ambile ha kutwala ku yino yuma. ¹⁷ Mba yamba ngwenyi, Chinyingi chize ngunamono chika? Akwa chihunda ngwo, Fuka lia mutu wa Zambi yoze wakatukile ku Yunda ni kwambulula yino yuma yena walinga ku chilumbilo cha Mbetele. ¹⁸ Aye yamba ngwenyi, Mwechenu. Niumwe kanda akwata ku yifwaha yenyi. Kashika echele yifwaha yenyi hamwe ni yifwaha ya profeta yoze wakatukile ku Samaria. ¹⁹ Mazuwo eswe a manangamo apwile mu yihunda ya Samaria, aze mianangana ja Izalele atungile mukwihia Yehova atenuke, Josia yaachiza nawa. Yaalinga chizechene ngwe halinga ku Mbetele. ²⁰ Yashiha ha yilumbilo asasendote eswe a manangamo waze awanyineko, nikwochelaho yifwaha ya afu. Mba yahiluka ku Yerusaleme. ²¹ Mwanangana yatuma atu eswe ngwenyi, Fungenu Chizomboka cha Yehova Zambi yenu ngwe chinasonewa mu mukanda wa usendo. ²² Pundu kukwapwile Chizomboka chipwa haha chize ku matangwa ja Akwa Kuyula waze ayulile Izalele, chipwe ha matangwa eswe a mianangana ja Izalele, chipwe ha mianangana ja Yunda. ²³ Alioze ha mwaka kumi ni nake mwanangana Josia afungile Chizomboka chino kuli Yehova mu Yerusaleme. ²⁴ Chikwo nawa waze eswe apwile ni mahamba, ni akwa umbanda, ni terafimi, ni tuponya, ni yizelwokeso yize yeswe awanyine mu chifuchi cha Yunda ni mu Yerusaleme, Josia yayichiza akatese ni maliji a shimbi aze akusoneka mu mukanda sasendote Hilekia awanyine mu zuwo lia Yehova. ²⁵ Miaka yeswe ya kunyima kukwapwile umwe mwanangana alifwa nenyi. Yatewulukila kuli Yehova ni mbunge yenyi yeswe, ni mwono wenyi weswe, ni ndundo jenyi jeswe nikulita ni Shimbi jeswe ja Mose. Chipwe kulutwe lienyi niumwe wasolokele wa kulifwa nenyi.

9-15 JANEIRO

YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 2 MIANANGANA 24-25

“Nunga ni ku Lawola ha Matangwa Wano Akusula”

(2 Mianangana 24:2, 3) Yehova yatuma kulimika nenyi mbunga ja A-Kaletea, mbunga ja A-Seria, ni mbunga ja A-Moape, ni mbunga ja A-Amone. Yaatuma kulimika ni A-Yunda akaonwone nikulita ni liji lia Yehova lize ahanjikile kuli tuvumbi twenyi aprofeta. ³ Pundu chino yichiza hali A-Yunda mumu Yehova yachituma akaachize kumeso jenyi mumu ha milonga ya Manase nikulita ni yize yeswe alingile.

w01 15/2 12 ¶2

Tangwa Lia Upatwilo wa Yehova Linakundama!

² Kwamba pundu, yuma yize Zefania aprofetezele, yakwashile Josia kumona ulemu wa kunongesa uwayilo wa mahuza mu Yunda. Alioze yitanga ya mwanangana ya kunongesa uwayilo wa mahuza mu chifuchi, kuyakachijile upi weswe wa atu, chipwe shili ya kako Manase yoze “Wazalishile Yerusaleme ni manyinga keshi chitela.” (2 Mianangana 24:3, 4; 2 Sango ja Mianangana 34:3) Kashika, tangwa lia upatwilo wa Yehova te muliza lume pundu.

(2 Mianangana 25:8-10) Ha kakweji wamuchitano ha tangwa liamuchishimbiali lia kakweji (mwaka kumi ni wamuchilivwa wa Nabukanezore mwanangana wa Babilonia) kwejile Nabuzaradane kapitau ka tulayi, kavumbi ka mwanangana wa Babilonia ku Yerusaleme. ⁹ Yocha zuwo lia Yehova, ni zuwo lia mwanangana. Mazuwo eswe amu Yerusaleme, e mazuwo eswe anene-anene yaocha ni kahia. ¹⁰ Mba maswalale eswe ja A-Kaletea waze ejile ni kapitau ka tulayi apuzwile yipanga-ya-mawe ya Yerusaleme kwa kujingilika.

w07 15/3 11 ¶10

Yikuma Yilemu ya Mukanda wa Jeremia

Ha mwaka 607 K.M.J. Muze mwanangana Zedekia hakumbanyisa mwaka kumi ni kashi mu wanangana wenyi, Nabukanezore mwanangana wa Babilonia yajingilika Yerusaleme ha mwaka umuwika ni chipinji. Ha tangwa liamuchishimbiali lia kakweji wamuchitano wa mwaka kumi ni wamuchilivwa wa kuyula cha mwanangana Nabukanezore, Nabuzaradane kapitau ka tulayi ‘kejile mu’ Yerusaleme. (2 Mianangana 25:8) Kota muze te ali mu chilombo chenyi haze lia yikalakala ya mbonge, Nabuzaradane kahengwile kanawa yuma ni kutesa yize te malinga. Hakupalika cha matangwa atatu, ha tangwa kumi lia kakweji, iye “yanjila mu” Yerusaleme ni kocha mazuwo eswe.—Jeremia 52:12, 13.

(2 Mianangana 25:11) Atu aze asalile mu chihunda, ni waze alikunjikile kuli mwanangana wa Babilonia, masalila a mbunga, Nabuzaradane kapitau ka tulayi yaambata funge.

Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya

(2 Mianangana 24:3, 4) Pundu chino yichiza hali A-Yunda mumu Yehova yachituma akaachize kumeso jenyi mumu ha milonga ya Manase nikulita ni yize yeswe alingile, ⁴ ni ha manyinga aze amwangine chitela chakuhi. Mumu wazalishile Yerusaleme ni manyinga keshi chitela, mba Yehova katayijile kuchikonekena.

w05 1/8 12 ¶1

Yikuma Yilemu ya Mukanda Wamuchiali wa Mianangana

24:3, 4. ‘Yehova kakatayijile kukonekena’ Yunda mumu lia manyinga aze Manase amwangine chakuhona chitela. Zambi kakulemesa manyinga ja atu waze keshi chitela. Mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu, Yehova makanongesa atu waze akumwanga manyinga ja waze keshi chitela.—Samu 37:9-11; 145:20.

(2 Mianangana 24:1-17) Ha matangwa jenyi Nabukanezore mwanangana wa Babilonia yeza, mba Jehoakime walumukine mukwa kumwononokena miaka yitatu; mba henaho yalumuka nawa, yamukatukila. ² Yehova yatuma kulimika nenyi mbunga ja A-Kaletea, mbunga ja A-Seria, ni mbunga ja A-Moape, ni mbunga ja A-Amone. Yaatuma kulimika ni A-Yunda akaonwone nikulita ni liji lia Yehova lize ahanjikile kuli tuvumbi twenyi aprofeta. ³ Pundu chino yichiza hali A-Yunda mumu Yehova yachituma akaachize kumeso jenyi mumu ha milonga ya Manase nikulita ni yize yeswe alingile, ⁴ ni ha manyinga aze amwangine chitela chakuhi. Mumu wazalishile Yerusaleme ni manyinga keshi chitela, mba Yehova katayijile kuchikonekena. ⁵ Yitanga yikwo ya Jehoakime ni yize yeswe alingile hanayisoneka mu mukanda wa sango ja mianangana ja Yunda. ⁶ Chocho Jehoakime yaya tulo, yaya kuli tulamba twenyi, mba mwanenyi Jehoachine yamuswana mu wanangana. ⁷ Mwanangana wa Engitu kakatukile nawa mu chifuchi chenyi, mumu mwanangana wa Babilonia watambwile cheswe chapwile cha mwanangana wa Engitu, chize ku lwiji wa Engitu ndo ku lwiji Ufrateze. ⁸ Ha kuputuka kuyula Jehoachine wapwile ni kumi ni miaka nake. Wayulile mu Yerusaleme tukweji atatu. Jina lia naye Nehushita mwana Elenatane wa ku Yerusaleme. ⁹ Walingile chipi kumeso ja Yehova nikulita ni yize yeswe tato alingile. ¹⁰ Ha mwaka uze atu ja Nabukanezore mwanangana wa Babilonia yeza ku Yerusaleme, yaseleka chihunda. ¹¹ Nabukanezore mwanangana wa Babilonia yeza ku Yerusaleme shimbu atu jenyi machiseleka, ¹² mba Jehoachine mwanangana wa Yunda yatuhuka kuli mwanangana wa Babilonia, ni mwene, ni naye, ni tuvumbi twenyi, ni alemu jenyi, ni tupitau twenyi. Chocho mwanangana wa Babilonia yamukwata ha mwaka wamuchinake wa kuyula chenyi. ¹³ Mba yachizako upite weswe wa zuwo lia Yehova, ni wa zuwo lia mwanangana. Yatetateta tuyipinji yikwachilo yeswe ya oru yize Solomone mwanangana wa Izalele alingile mu Tembele ya Yehova, nikulita ni liji lia Yehova. ¹⁴ Yambata atu eswe a mu Yerusaleme, ni alemu eswe, ni akwa tachi ni hamu eswe, kumi lia tununu a kumi, ni yilangaji ni fuli. Niumwe wasalile shina yiswale wika a mu chifuchi. ¹⁵ Yambata Jehoachine ku Babilonia; ni naye ya mwanangana, ni mapwo ja mwanangana, ni tupitau twenyi, ni akwa lutwe a mu chifuchi, yaachiza ku Yerusaleme yaatwala funge ku Babilonia. ¹⁶ Ni malunga eswe a ndundo tununu shimbiali, ni yilangaji ni fuli kananu umuwika, eswe akwa tachi, eswe te a kuya ku jita, e aze mwanangana wa Babilonia atwalile ku chifuchi chenyi funge. ¹⁷ Mba mwanangana wa Babilonia yapwisa mwanakwo ya tato, Matania, mwanangana kumusalakana. Aye jina lienyi yalialumuna ngwenyi, Zedekia.

16-22 JANEIRO

YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 1 SANGO JA MIANANGANA 1-3

“Mbimbiliya—Mukanda Wamwenemwene”

(1 Sango ja Mianangana 1:1) Alama, ni Sete, ni Enoshe;

w09 1/9 14 ¶1

Shina Alama ni Eva—Kapwile Lume Atu Amwenemwene?

Chakutalilaho, tutalenu atu waze analingi chihanda mu munyachi wa Yunda waze tunawane ha mukanda 1 Sango ja Mianangana kapitulu 1 ndo kapitulu 9, ni mu Evanjelu ya Luka, kapitulu 3. Minyachi yino analumbununa mu yimako-yimako yinahete ndo ha yisemuko 48 ni 75. Mukanda wa Luka unasolola munyachi wa Yesu Kristu, mukanda wa Sango ja Mianangana unasolola atu amwenemwene ni asasendote a ku munyachi a vungu lia Izalele. Minyachi yino yaali yinasolola majina ja atu waze anaanyingika chinji ngwe Solomone, Ndawichi, Yakomba, Izake, Apalahama, Noa kusulaho Alama. Majina eswe waze ali mu minyachi yino, kali majina ja atu waze atwamineko lume hanji amwenemwene, chikwo nawa mutu wamwenemwene yoze uli chishina cha minyachi yino yaali, kali Alama.

(1 Sango ja Mianangana 1:4) ni Noa, ni Sheme, ni Hame, ni Yafwe.

w08 1/6 3 ¶4

Noa ni Sanga lia Meya—Sango Jamwenemwene, hi Mahuza ko

Sango jaali ja minyachi yize yili mu Mbimbiliya, jinashindakenya pundu ngwo, Noa kapwile wamwenemwene. (1 Sango ja Mianangana 1:4; Luka 3:36) Ezera ni Luka atu waze asonekene minyachi yino, kahengwile kanawa hamwe ni shinadakenyo mu yimako-yimako minyachi yino. Ku munyachi wa Yesu Kristu uze Luka asonekene, iye kachingileko Noa.

w09 1/9 14-15

Shina Alama ni Eva—Kapwile Lume Atu Amwenemwene?

Chakutalilaho, tutalenu limwe longeso lia mu Mbimbiliya lize atu anji akulemesa, ukuule. Kulita ni longeso lino, Yesu Kristu kahanyine mwono wenyi ungunu ngwe ukuule hanga atulamwine ku shili yetu. (Mateu 20:28; Yoano 3:16) Ngwe chize tunanyingika, ukuule uli ndando yize mutu akufweta hanga alande cheka chuma chize atokesele hanji hanga afwete mulonga uze alinawo. Kashika Mbimbiliya yakwamba ngwo, Yesu kali “ndando ya ukuule.” (1 Timoteu 2:6) Muhasa kulihula ngwe: ‘Ndando yaka?’ Mbimbiliya yinakumbulula ngwo: “Mumu chizechene ngwe muli Alama eswe kakufwa, chocho nawa muli Kristu maapwisa eswe ni mwono.” (1 A-Korindu 15:22) Mwono ungunu uze Yesu ahanyine ngwe chitapo hanga akuule atu waze akwononoka, unatale ha mwono ungunu uze Alama atokesele mumu lia shili yenyi mu Endene. (A-Roma 5:12) Kwamba pundu, nyi Alama te katwamineko, kachi ukuule uze Kristu ahanyine uli wamokomoko.

Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya

(1 Sango ja Mianangana 3:1-3) Ana ja Ndawichi a malunga waze asemene mu Heprone wano: mutangu Amnone, mwana Ahinoame Ka-Yezerele; wamuchiali Daniele mwana Abigale Ka-Karmela; ² wamuchitatu Absalome, mwana Maka, mwana Talamai, mwanangana wa Ngeshure; wamuchiwana Adonija, mwana Hagita; ³ wamuchitano Shefatia mwana Abitale; wamuchisambano Itarime, mwana Egala, pwo lienyi.

it-2 194 ¶5-6

Munyachi

Majina a Mapwo. Mapwo kapwile ni kwatongola ha mashimbu amwe kulita ni munyachi wo, muze te kwakupwa jimwe sango hakutwala kuli ayo. Ha mukanda wa Uputukilo 11:29, 30, kakutogolaho Serai (Sara), hamukunda wa munyachi uze te muwiza kupalikila muli iye, hi kuli pwo mweka ko wa Apalahama. Chinasoloka ngwe Milika kamutongwele ha chisoneko chimuwika mumu lia kupwa kako ya Rebeka pwo lia Izake, ni kusolola ngwo munyachi wa Rebeka unakatuka ku usoko wa Apalahama, amu Izake kakatambile kupwa ni pwo wa ku vungu lieka. (Upu 22:20-23; 24:2-4) Ha mukanda wa Uputukilo 25:1, kanatongolaho jina lia Ketura, yoze kulutwe wapwile pwo lia Apalahama. Chino chinasolola nawa ngwo muze Sara afwile, Apalahama kambachile cheka, chikwo nawa te uchili ni uhashi wa kusema mwana ha kupalika cha miaka 40 muze Yehova alingile chikomokeso kuli ayo cha kusema mwana chipwe ngwe te hapwa tushinakaji. (Ro 4:19; Upu 24:67; 25:20) Chinasolola nawa usoko uze uli hakachi ka Mindiane ni minyachi yikwo ya Árabe ni Izalele.

Kanatongola Liya, Rakele ni makonkubina a Yakomba hamwe ni ana waze asemene. (Upu 35:21-26) Chino chakutukwasa kunyingika yuma yize Zambi alingile hali ana jacho. Ha yikuma yino yalifwa, twakuwana sango ja majina a minyachi a mapwo akwo. Majina jo kota te kakwatongola muze akufupa kulumbununa chimwe chihinga kupalikila muli ayo. (Kwa 26:33) Pundu lume, Tama, Rahape ni Rute kakwatongola mujila yalipwila. Ha hita chikuma, jila yize akwatongwelamo kupwa a munyachi wa Mesaya Yesu Kristu, yakupwa yalipwila. (Upu 38; Ru 1:3-5; 4:13-15; Mat 1:1-5) Ha mikanda yikwo haze akutongola mapwo kulita ni minyachi yo, yili ha 1 Sango ja Mianangana 2:35, 48, 49; 3:1-3, 5.

(1 Sango ja Mianangana 1:43-54) Mianangana waze ayulile mu chifuchi cha Endome shimbu te niumwe mwanangana kanda achiyula helu lia ana ja Izalele wano: Mbela mwana wa Mbeore. Jina lia limbo lienyi, Ndihapa. ⁴⁴ Yafwa Mbela mba Jobaba mwana wa Zera wa ku Mbozera yamusalakana mu wanangana. ⁴⁵ Yafwa Jobaba mba Hushame wa ku chifuchi cha A-Temane yamusalakana mu wanangana. ⁴⁶ Yafwa Hushame mba Hadade mwana wa Mbenda yamusalakana mu wanangana. Iye walambile A-Mindiane mu yana ya Moape. Jina lia limbo lienyi Avwite. ⁴⁷ Yafwa Hadade mba Samala wa ku Masereka yamusalakana mu wanangana. ⁴⁸ Yafwa Samala mba Shaule wa ku Rehombote ku Lwiji Ufrateze yamusalakana mu wanangana. ⁴⁹ Yafwa Shaule mba Mbale-henane mwana wa Akopore yamusalakana mu wanangana. ⁵⁰ Yafwa Mbale-henane mba Hadade yamusalakana mu wanangana. Jina lia limbo lienyi Pai. Jina lia mukwo-pwo Mehetapele mwana wa Metrende, mwana wa Mezahepe. ⁵¹ Yafwa Hadade. Miata a ku munyachi wa Endome wano: mwata Timna, ni mwata Aliya, ni mwata Yetete, ⁵² ni mwata Oholipama, ni mwata Elia, ni mwata Penone. ⁵³ ni mwata Kenaze, ni mwata Temane, ni mwata Miza, ⁵⁴ ni mwata Mandiele, ni mwata Irame. Wano e miata ja Endome.

23-29 JANEIRO

YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 1 SANGO JA MIANANGANA 4-6

“Yuma Yize Nakwita Mu Yilemba Yika Yakusolola?”

(1 Sango ja Mianangana 4:9) Jabeze wapwile ni ulemu helu lia ayayo. Naye yamuluka jina Jabeze mumu ngwenyi, Ni chinyengo namusemene.

(1 Sango ja Mianangana 4:10a) Jabeze yatambika ha jina lia Zambi ya Izalele ngwenyi, Nyi munguwahisa pundu ni kutohesa njiza jami; ni kwoko lie mulipwa hamwe ni yami nikungufunga ku yipi; kanda yinguvwisa chinyengo.

w10 1/10 23 ¶3-7

“Mukwa-Kwivwa Yilemba”

Jabeze kota kapwile ni chako cha kulemba. Iye kaputukile kulemba chenyi ha kwita hanga Zambi amuwahise. Hanyima, yeta yuma yitatu yize yinasolola ngwo kapwile ni ufulielo ukolo.

Chitangu, Jabeze ketele hanga Zambi ‘atohese njiza jenyi.’ (Versu 10) Lunga yono apwile ni kulemesa kakapwile ni chipululu; iye te keshi kuzanga hanga apwe ni yihela ya enyembo jenyi. Chuma chize etele ni mbunge yenyi yeswe, kota te chinatale hali atu. Chinasoloka ngwe Jabeze ketele hanga atohwese njiza yenyi hamwe ni sambukila hanga tuvumbi anji a Zambi wamwenemwene te ahase kutwamamo.

Chamuchiali, Jabeze ketele hanga “kwoko” lia Zambi lipwe hamwe ni iye. Kwoko lia Zambi linalumbunuka ndundo jenyi mu yitanga, jize iye akuzachisa hanga akwase tuvumbi twenyi. (1 Sango ja Mianangana 29:12) Mba yuma yize azangile hanga yilingiwe, Jabeze yalemba kuli Zambi yoze kwoko lienyi kuliahihile kuli waze akusolola ufulielo kuli iye.—Izaia 59:1.

Chamuchitatu, Jabeze yalemba ngwenyi: ‘Ngufunge ku yipi; kanda yinguvwisa chinyengo.’ Maliji ‘kanda yinguvwisa chinyengo’ kota kanalumbunuka ngwo, Jabeze kakalembele hanga achine kupalika mu lamba, alioze kalembele kuli Yehova hanga achine kunenganyana chinji ni kuhonga ku mbunge mumu lia yuma yipi.

Mu yilemba yenyi, Jabeze yasolola ufulielo hali mukwa-kwivwa yilemba ni kulihulumba ha uwayilo wamwenemwene. Yika Yehova alingile? Lusango yono kanahu ni maliji wano: “Mba Zambi wamulingilile chize echile.”

(1 Sango ja Mianangana 4:10b) Mba Zambi wamulingilile chize echile.

Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya

(1 Sango ja Mianangana 5:10) Ha matangwa ja Saulu ashile jita ni A-Hagri no afwile ku moko jo mba atwamine mu mbalaka jo hatalanganyi ni chifuchi cheswe cha Ngiliate sali lia Chivumbuko.

w05 1/10 9 ¶7

Yikuma Yilemu ya Mukanda Utangu wa Sango ja Mianangana

5:10, 18-22. Ha matangwa ja Mwanangana Saulu, minyachi ya ku chivumbuko ku Yordau, chipwe ngwe kapwile akehe, nihindu ayo kahashile kukumba A-Hagri. Chino chalingiwile mumu malunga wano a hamu kapwile ni kufuliela kuli Yehova chikwo nawa kafupile ukwaso wenyi. Ni yetu twatamba kufuliela muli Yehova muze tunanungu ni kwasa jita ni akwa-kole jetu hanji kupalika mu yuma yikalu.—A-Efwesu 6:10-17.

(1 Sango ja Mianangana 6:61-81) Waze asalileho a kuli A-Kohate atambwile nikulita ni chela ku yisemuko ya munyachi, ni chihanda cha ha muchima cha munyachi te chihanda cha Manase, kumi lia yihunda. ⁶² A-Ngeshome nikulita ni yisemuko yo atambwile ku munyachi wa A-Yisaka, ni ku munyachi wa A-Ashe, ni ku munyachi wa A-Napatali, ni ku munyachi wa Manase mu Mbashane, kumi ni yihunda yitatu. ⁶³ A-Merari nikulita ni chela atambwile ndusu mu minyachi yo ku munyachi wa A-Rupene, ni ku munyachi wa A-Ngate, ni ku munyachi wa A-Zapulone, kumi ni yihunda yiali. ⁶⁴ Yihunda yino ni ulilo wako A-Izalele ahanyine kuli A-Levi.

⁶⁵ Yihunda yino yakutongola ni majina, ya ku munyachi wa A-Yunda ni ku munyachi wa A-Simeone, ni ku munyachi wa A-Mbenjamine, aaheleyo nikulita ni chela. ⁶⁶ Waze asalileho ku minyachi ya A-Kohate apwile ni yihunda ya njiza jo ku munyachi wa Eframe. ⁶⁷ Kuli ayo ahanyine yihunda ya kuchinyina, Shekeme hamwe ni ulilo wako, ku milundu ya Eframe, ni Ngezere ni ulilo wako, ⁶⁸ ni Jokemeame ni ulilo wako, ni Mbete-Horene ni ulilo wako, ⁶⁹ ni Ajalone ni ulilo wako, ni Ngate-Rimone ni ulilo wako. ⁷⁰ Kuli waze asalileho a ku yisemuko ya A-Kohate ahanyine ku chihanda cha ha muchima cha munyachi wa Manase Anere ni ulilo wako, ni Mbileame ni ulilo wako. ⁷¹ Kuli A-Ngeshome aahele kuli akwa chihanda cha ha muchima cha munyachi wa Manase Ngolane mu Mbashane ni ulilo wako, ni Asatarote ni ulilo wako. ⁷² Ya ku munyachi wa Yisaka ahanyine Kendeshe ni ulilo wako, ni Ndaberata ni ulilo wako, ⁷³ ni Ramote ni ulilo wako, ni Aneme ni ulilo wako. ⁷⁴ Ya ku munyachi wa Ashe ahanyine Mashala ni ulilo wako, ni Abadone ni ulilo wako, ⁷⁵ ni Hukoke ni ulilo wako, ni Rehobo ni ulilo wako. ⁷⁶ Ya ku munyachi wa Napatali ahanyine Kendeshe mu Ngalileya ni ulilo wako, ni Hamone ni ulilo wako, ni Kiriataime ni ulilo wako. ⁷⁷ Kuli waze asalileho a kuli A-Merari, akwa munyachi wa Zapulone ahanyine Rimone ni ulilo wako, ni Tabore ni ulilo wako. ⁷⁸ Sali lize lia Yordau ku Yeriku ku Chivumbuko cha Yordau aahele ku munyachi wa Rupene, Mbezere mu puya ni ulilo wako, ni Yahaze ni ulilo wako, ⁷⁹ ni Kedemote ni ulilo wako, ni Mefata ni ulilo wako. ⁸⁰ Ya ku munyachi wa Ngate ahanyine Ramote mu Ngiliate ni ulilo wako, ni Mahaneme ni ulilo wako, ⁸¹ ni Heshebone ni ulilo wako, ni Yazere ni ulilo wako.

30 JANEIRO–5 FEVEREIRO

YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 1 SANGO JA MIANANGANA 7-9

“Muhasa Kulinga Mulimo Ukalu Ni Ukwaso Wa Yehova”

(1 Sango ja Mianangana 9:26, 27) Mumu tufunga twa mapito awana akwa lutwe, o A-Levi, milimo yo ya matangwa eswe, ayulile yipatulo ya zuwo, ni upite wa mu zuwo lia Zambi. ²⁷ Mazuwo jo apwile kwa kujingilika zuwo lia Zambi mumu milimo ya ulayi niyo. Milimo yo kwazujola mapito tangwa ha tangwa ha chimene.

w05 1/10 9 ¶8

Yikuma Yilemu ya Mukanda Utangu wa Sango ja Mianangana

9:26, 27. A-Levi waze apwile tufunga mapito kapwile ni kwajikijila ha kwaha chiteli chinene, ha kwaha fungula ja ku unjililo ya ku yihela yisandu ya tembele. Kapwile ni kwajikijila ha kwazujola mapito matangwa eswe. Chizechene nawa, ni yetu hanatwehe chiteli cha kuhanjika ni atu mu njiza yetu ni kwakwasa hanga awayile Yehova. Chikwo nawa, twatamba kupwa atu waze majikijila ngwe chizechene apwile ni kujikijila A-Levi waze apwile tufunga mapito.

(1 Sango ja Mianangana 9:17-20a) Tufunga twa mapito wano: Shalume, ni Akube, ni Talmone, ni Ahimane ni usuko wo; Shalume te mukwa lutwe. ¹⁸ O amanyine ku chikolo cha mwanangana sali lia Chivumbuko. Apwile tufunga twa mapito mu chilombo cha A-Levi. ¹⁹ Shalume, mwana Kore, mwana Ebiasafe, mwana Kora, ni usoko wenyi a ku munyachi wa atato A-Kora apwile tulayi a milimo ya uvumbiko, te akwa kufunga yikolo ya Tabernakulu. Atato apwile helu lia yizavu ya Yehova akwa kufunga unjililo. ²⁰ Finehase mwana Eliazare waayulile kushi;

(1 Sango ja Mianangana 9:20b) Yehova wapwile hamwe nenyi.

w11 15/9 32 ¶7

Shina Muhasa Kwimbulula Finehase Muze Unapalika Mu Yuma Yikalu?

Finehase kapwile ni chiteli chinene mu Izalele ku mashimbu akunyima. Alioze, hamu, malinjiekela ni kufuliela muli Zambi, che chamukwashile kukumba yuma yikalu. Yehova yatayiza kulihana cha Finehase kupalikila mu chikungulwila chenyi. Ha kupalika cha kanunu umuwika wa miaka, Ezera yamusongwela hanga asoneke ngwenyi: “Finehase mwana Eliazare waayulile kushi; Yehova wapwile hamwe nenyi.” (1 Sango 9:20) Tunashimbwila nawa hanga yino yilingiwe kuli waze akusongwela atu ja Zambi musono, ni Akwa-Kristu eswe waze akulingila Yehova ni ushishiko.

Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya

(1 Sango ja Mianangana 9:33) A kuli wano nawa apwile njimba, akwa lutwe ja atato ja A-Levi, o atwamine mu yipatulo ya zuwo, kalingile milimo yikwo. Alingile milimo yo mwalwa ni ufuku.

w10 15/12 21 ¶6

Twimbilenu Yehova!

⁶ Kupalikila muli aprofeta jenyi, Yehova kalwezele tuvumbi twenyi hanga amuhalise ni miaso. Njimba a ku munyachi wa sasendote te katambile kulinga milimo yikwo yize A-Levi ni akwo apwile ni kulinga, hanga apwe ni mashimbu anakumbana a kusoneka miaso hanji kulilongesayo.—1 Sango 9:33.

(1 Sango ja Mianangana 7:1-13) Ana ja Yisaka a malunga wano: Tola, ni Puvwa, ni Yasupe, ni Shimerone, awana. ² Ana ja Tola a malunga wano: Uzi, ni Refaia, ni Jeriele, ni Jahamai, ni Ibesame, ni Shemuele akwa lutwe mu minyachi ya atato a Tola. Apwile malunga a tachi ni hamu mu yisemuko yo. Ha kuaalula ha matangwa ja Ndawichi apwile makumi aali ni tununu aali ni kulakaji asambano (22,600). ³ Ana ja Uzi a malunga wano: Izraia. Ana ja Izraia a malunga wano: Mikele, ni Obadia, ni Joele, ni Ishia, atano; eswe te malunga alemu. ⁴ Hamwe no kwapwile ngango ja tujita mu yisemuko yo nikulita ni minyachi ya atato makumi atatu ni tununu asambano (36,000); mumu apwile ni mapwo anji ni ana-malunga. ⁵ Mba usoko wo mu yisemuko ya Yisaka, malunga a tachi ni hamu ha kuaalula nikulita ni yisemuko yo apwile makumi nake ni tununu shimbiali (87,000). ⁶ Ana ja Mbenjamine a malunga wano: Mbela, ni Mbechi, ni Jediaele, atatu. ⁷ Ana ja Mbela a malunga wano: Izopone, ni Uzi, ni Uziele, ni Jerimote, ni Iri, atano; akwa lutwe mu minyachi ya atato, malunga a tachi ni hamu ha kuaalula nikulita ni yisemuko yo apwile makumi aali ni tununu aali ni makumi atatu ni awana (22,034). ⁸ Ana ja Mbechi a malunga wano: Zemira, ni Njoashe, ni Elieza, ni Elionai, ni Omiri, ni Jerimote, ni Abija, ni Anatote, ni Alamete. Wano eswe e ana ja Mbechi a malunga. ⁹ Aalwile nikulita ni minyachi yo ni yisemuko yo, akwa lutwe mu minyachi ya atato, malunga a tachi ni hamu makumi aali a tununu ni kulakaji aali (20,200). ¹⁰ Ana ja Jediaele wano: Mbilehane. Ana ja Mbilehane a malunga wano: Yeushe, ni Mbenjamine, ni Ehude, Chenana, ni Zetane, ni Tashi, ni Ahishahare. ¹¹ Wano eswe ana ja Jediaele a malunga; akwa lutwe mu minyachi ya atato; malunga a tachi ni hamu, kumi ni tununu shimbiali ni kulakaji aali (17,200) a tujita waze ahashile kuya mukwasa jita. ¹² Supimi nawa ni Hupimi ana ja Iri a malunga ni Hushime ana ja Ahere a malunga. ¹³ Ana ja Napatali a malunga wano: Yozele, ni Nguni, ni Yeze, ni Shalume, ana ja Mbila a malunga.

6-12 FEVEREIRO

YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 1 SANGO JA MIANANGANA 10-12

“Kolesa Zango Lie Liakulinga Upale wa Zambi”

(1 Sango ja Mianangana 10:13, 14) Chocho afwile Saulu ha mukunda wa utanguko wenyi uze avulumwine ha kulimika ni Yehova, mumu kafungile liji lia Yehova. Chikwo nawa wahulile chiyulo kuli mukwa mahamba; ¹⁴ kahulile kuli Yehova. Kashika amushihile, yakunjika wanangana kuli Ndawichi mwana Yese.

(1 Sango ja Mianangana 11:3) Chocho makulwana eswe a Izalele yeza kuli mwanangana mu Heprone, mba Ndawichi yakolesa no usendo kumeso ja Yehova mu Heprone. No awayishile Ndawichi mwanangana wa Izalele nikulita ni liji lia Yehova kuli Samuele.

(1 Sango ja Mianangana 11:15-19) Hakachi ka makumi atatu akwa lutwe, atatu akatukile yapalumuka kuli Ndawichi ku liwe, ku chivwenge cha Ndulame. Tujita twa A-Filistea te hasa chilombo cho mu chikulo cha Refane. ¹⁶ Ndawichi wapwile mu chivwenge, ni maswalale ja A-Filistea achili te mu Mbeteleme ha matangwa aze. ¹⁷ Ndawichi yevwa usona, yamba ngwenyi, Nyi kachi umwe mangunehena amwe meya a kunwa a ku shima lia mu Mbeteleme lize lili ku chikolo! ¹⁸ E malunga atatu yapula ndusu mu mbunga ya A-Filistea; yataha meya a mu shima lia Mbeteleme lize lili ku chikolo; yaambata; yaaneha kuli Ndawichi. Alioze aye kaanwine. Yaazujila kumeso ja Yehova. ¹⁹ Yamba ngwenyi, Zambi angukanjise kulinga chuma chino. Te mungunwa manyinga ja wano malunga asa mwono wo mu utoji? Mumu hasa mwono wo mu utoji ha kwaneha. Kashika kaanwine. Yuma yino alingile e malunga atatu a ndundo.

w12 15/11 6 ¶12-13

“Ngulongese Kulinga Upale We”

¹² Mutapu uze Ndawichi apwile ni kulemesa shimbi ni zango lienyi lia kukaula shimbi jacho, unasolola ngwo chili chilweza chipema chize twatamba kwimbulula. Tutalenu yize yalingiwileko muze Ndawichi azangile ‘kunwa meya a mu shima lia ku Mbeteleme.’ Malunga jenyi atatu yanjila mu mbonge yize te yakujingilika kuli A-Filistea, yamunehena meya. Hachino, “Ndawichi kaanwine yaazujila kumeso ja Yehova.” Mumu liaka? Ndawichi yamba ngwenyi: “Zambi angukanjise kulinga chuma chino. Te mungunwa manyinga ja wano malunga asa mwono wo mu utoji? Mumu hasa mwono wo mu utoji ha kwaneha.”—1 Sango 11:15-19.

¹³ Ndawichi kanyingikine ngwenyi, kulita ni shimbi manyinga te katamba kwazujila kumeso ja Yehova chakuhona kwazachisa ngwe chuma cha kulia. Iye te kananyingika nawa mumu liaka te atamba kuchilinga. Ndawichi kanyingikine ngwenyi, “mwono wa musunya watwama mu manyinga.” Alioze, yamunehena meya hi manyinga ko. Mba mumu liaka alitunyine kwanwa? Mumu kanyingikine kanawa yize shimbi yakwamba hakutwala ku manyinga. Kuli Ndawichi, meya jacho kapwile alemu chinji ngwe manyinga ja malunga jacho atatu. Kashika, kuli iye meya jacho te katelele kwanwa. Shimbu aanwe, iye yakwata chiyulo cha kwazujila hashi.—Levi 17:11; Shimbi 12:23, 24.

w18.06 17 ¶5-6

Echa Shimbi ni Yiyulo ya Zambi Yifumbe Shimbi ya Mbunge Ye

⁵ Nyi tunazange hanga shimbi ja Zambi jitukwase, twatamba kulinga yuma yinji hi wika ko kujitanga hanji kujinyingika. Twatamba kujizanga ni kujivumbika. Mbimbiliya yinatulweze ngwo: “Vwilenu lwaji yuma yipi; zangenu yuma yipema.” (Amo. 5:15) Mba kuchi mutuhasa kuchilinga? Twatamba kulilongesa kumona yuma ngwe chize Yehova akuyimona. Achinyonga ha chilweza chino: Ena kuushi kupomba kanawa, ndotolo we makulweza ngwenyi watamba kulia kanawa, kufumba chinji mujimba, ni kwalumuna yimwe ku mwono. Muze mukaula chiyulo chacho mulivwa kanawa! Hachino muzanga chinji usongwelo wa ndotolo wacho.

⁶ Chizechene nawa, Tangi yetu kakutwaha shimbi jize jakutufunga ku yuma yipi yize yakwiza ku shili ni kutukwasa tululieke mwono wetu. Chakutalilaho, Mbimbiliya yakutulongesa ngwo, twatamba kwecha mahuza, kuhukanyisa akwetu, kwiya, kulinga utanji, kwecha ungulungulu ni wanga. (Tanga Yishima 6:16-19; Uso. 21:8) Nyi twazuka yiwape yize yakwiza ha kwononokena shimbi ja Yehova, zango lietu kuli iye ni ku shimbi jenyi liakoka chinji.

Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya

(1 Sango ja Mianangana 12:33) Kuli A-Zapulone waze anyingikine kutuhuka ni tujita ni kululika ngango ja maswalale ni yitwa yeswe ya jita makumi atano a tununu (50,000), akwa kukwasa, keshi ni mbunge jiali.

it-1 555 ¶6-7

Mbunge

Kulinga “Mulimo ni Mbunge Yeswe.” Mbunge yetu yatamba kupwa yamuwundu mba yikalakale kanawa, alioze mbunge yetu muyihasa kulihandununa. Ndawichi yalemba ngwenyi: “Mbunge yami yipwe yimuwika ya kuvwila woma jina lie,” chino chinalumbunuka ngwo, mbunge ya mutu muyihasa kulihandununa hakutwala ku yize akuzanga ni yize keshi kuzanga. (Sam 86:11) Atu jacho mahasa kupwa ni “mbunge jiali”, ha kulitwamina kulihana chinji mu mulimo wa Zambi. (Sam 119:113; Uso 3:16) Umwe mahasa kupwa ni “mbunge jiali” (chekwamba kupwa ni mbunge yimuwika ni mbunge yikwo), ni kweseka kulingila miata aali hanji kwamba yimwe alioze mu mbunge manyonga chuma cheka. (1Sg 12:33; Sam 12:2) Kashika Yesu katulongesele hanga twehuke ulembekese.—Mat 15:7, 8.

Mutu yoze unazange kwivwisa Zambi kuwaha katambile kupwa ni mbunge jiali, alioze katamba kumuwayila ni mbunge yeswe. (1Sg 28:9) Chino chakufupiwa kusa tachi jinji mumu mbunge kuyakwonga kuhiana yuma yeswe nawa yakututwala kulinga yuma yipi. (Jer 17:9, 10; Upu 8:21) Yuma yize muyihasa kutukwasa kupwa ni mbunge yimuwika yino: kulemba ni mbunge yeswe (Sam 119:145; Lun 3:41), kulilongesa Liji lia Zambi matangwa eswe (Ezr 7:10; Yis 15:28), kwambujola sango lipema mashimbu eswe (tesa Jer 20:9) ni kulikata ni waze akuwayila Yehova ni mbunge yimuwika.—Tesa ni 2Mi 10:15, 16.

(1 Sango ja Mianangana 11:26-47) Malunga akwa ndundo a tujita wano: Asahele mwanakwo ya Joabe, ni Elehana mwana Ndodo wa ku Mbeteleme; ²⁷ ni Shamote Ka-Harode; ni Helezere Ka-Pelone; ²⁸ ni Ira mwana Ikeshe wa ku Tekoa: ni Abieza Ka-Anatote; ²⁹ ni Sibekai Ka-Husha; ni Ilai Ka-Hoha; ³⁰ ni Maharai Ka-Netofate; ni Helebe mwana Bana Ka-Netofate; ³¹ ni Itaia mwana Ribai wa ku Ngibia ya A-Mbenjamine; ni Benaia Ka-Piratone; ³² ni Hurai wa ku yitwetwe ya Ngasha; ni Abiele Ka-Arpa; ³³ ni Azmave Ka-Baruma; ni Eliapa Ka-Salbone; ³⁴ ni ana ja Hasheme Ka-Ngizone; ni Jonata mwana Shage Ka-Harara; ³⁵ ni Ahiame mwana Sakare Ka-Harara; ni Elifale mwana Ure; ³⁶ ni Hefere Ka-Mekera; ni Ahija Ka-Pelone; ³⁷ ni Hezero Ka-Karmela; ni Narai mwana Ezebai; ³⁸ ni Joele mwanakwo ya Natane; ni Mibehare mwana Hageri; ³⁹ ni Zeleke Ka-Amone; ni Nahari Ka-Mberote, mukwa kumbachila yitwa Joabe mwana Zeluia; ⁴⁰ ni Ira Ka-Itri; ni Ngarebe Ka-Itri; ⁴¹ ni Uriya Ka-Hete; ni Zabade mwana Ahalai; ⁴² ni Adina mwana Siza Ka-Rupene, mukwa lutwe wa A-Rupene ni makumi atatu hamuwika nenyi; ⁴³ ni Hanane mwana Maka; ni Yehosofate Ka-Mite; ⁴⁴ ni Uzia Ka-Aseterote; ni Shama ni Jehiele ana ja Hotame Ka-Aroere; ⁴⁵ ni Jediaele mwana Shimiri ni mwanakwo Joha Ka-Tize; ⁴⁶ ni Eliele Ka-Mahave; ni Jeribai; ni Joshavia ana ja Elename; ni Itema Ka-Moape; ⁴⁷ ni Eliele; ni Opete; ni Jasiele Ka-Mesoba.

13-19 FEVEREIRO

YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 1 SANGO JA MIANANGANA 13-16

“Kukaula Usongwelo Chakuyukisa”

(1 Sango ja Mianangana 13:3) Mba tunehenu kuli yetu nawa Mushete wa Zambi yetu, se ha matangwa a Saulu kutwahulileko.

(1 Sango ja Mianangana 15:13) Kunwaumbachile chisuho chitangu kashika Yehova Zambi yetu walusukilile hali yetu mumu kutwalingile nikulita ni shimbi yawo.

w03 1/5 10-11

Shina Wakulihula Ngwe, “Yehova Kuli Ali?”

¹² Muze Mushete autwalile cheka mu Izalele ni kuutulikila ku Kiliate-Yerimi ha miaka yinji, Mwanangana Ndawichi yazanga kuutwala ku Yerusaleme. Iye yeta usongwelo kuli tupitau ni kwalweza ngwenyi, Mushete te mautwala nyi muchipemena kuli ayo ni kuli Yehova. Alioze iye kakafupile kunyingika upale wa Yehova hakutwala ku chikuma chacho. Nyi te kafupile kunyingika upale wa Yehova, kachi Mushete wa Usendo kakaumbachile mu limwe temba, alioze te maumbata ha yipaya ya A-Levi A-Kohate, ngwe chize Yehova ahanyine usongwelo. Chipwe ngwe ha mashimbu jacho Ndawichi kahulile Yehova, nihindu kakachilingile mu jila yalita. Yuma yize yalingiwileko yakapwile yipema. Kulutwe, Ndawichi yamba ngwenyi: “Yehova Zambi yetu walusukilile hali yetu mumu kutwalingile nikulita ni shimbi yawo.”—1 Sango ja Mianangana 13:1-3; 15:11-13; Kwalula 4:4-6, 15; 7:1-9.

(1 Sango ja Mianangana 15:2) Ndawichi yamba ngwenyi, A-Levi wika mahasa kumbata mushete wa Zambi mumu Yehova waatongwele hanga akambate mushete ni kumulingila ku miaka ya mutolo.

(1 Sango ja Mianangana 16:11) Fupenu Yehova ni tachi jenyi. Fupenu meso jenyi matangwa eswe.

w03 1/5 11 ¶13

Shina Wakulihula Ngwe, “Yehova Kuli Ali?”

¹³ Muze A-Levi achijile Mushete ku zuwo lia Obede-Endome ni kuutwala ku Yerusaleme, atu yemba mwaso uze asonekene Ndawichi. Mwaso wacho wapwile ni umwe utowezo unambe ngwo: “Fupenu Yehova ni tachi jenyi. Fupenu meso jenyi matangwa eswe. Iwulukenu yilinga yenyi yakukomwesa yize analingi, ni yipupu yenyi, ni upatwilo wa mu kanwa lienyi.”—1 Sango ja Mianangana 16:11, 12.

Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya

(1 Sango ja Mianangana 16:31) Malilu akawahilile, hashi hakevwe chiseke. Akambe hakachi ka mavungu ngwo, Yehova kanayulu!

w14 15/1 10 ¶14

Wayila Yehova Mwanangana wa Miaka ya Mutolo

¹⁴ Mukanda 1 Sango ja Mianangana 16:31 unambe ngwo: “Malilu akawahilile, hashi hakevwe chiseke. Akambe hakachi ka mavungu ngwo, Yehova kanayulu!” Umwe hanji mahasa kulihula ngwenyi: ‘Amu Yehova ali Mwanangana wa miaka ya mutolo, kuchi iye apwile Mwanangana ha mashimbu jacho?’ Yehova kalipwishile Mwanangana muze asolwele wata wenyi ni muze apwile ni kusa chimwe chuma chize chapwile ni kumumanyiko ha amwe mashimbu, hanji muze kwapwile ni kulingiwa yimwe.

(1 Sango ja Mianangana 13:1-14) Ndawichi yafupa mana kuli tupitau twa tununu, ni twa kulakaji, ni kuli akwa lutwe eswe. ² Ndawichi yamba ku chikungulwila cheswe cha Izalele ngwenyi, Nyi kachi chinanupemena ni chapwa upale wa Yehova Zambi yetu, tutumenu kuli usoko wetu eswe waze asala mu chifuchi cha Izalele, ni kuli asasendote ni A-Levi mu yihunda yo ni chifuchi cho eze akunguluke ni yetu. ³ Mba tunehenu kuli yetu nawa Mushete wa Zambi yetu, se ha matangwa a Saulu kutwahulileko. ⁴ Chekungulwila cheswe yataa mumu chuma yichilita ku meso ja atu eswe. ⁵ Kashika Ndawichi yakungulula A-Izalele eswe ku Shihore ya Engitu ndusu ndo ku kunjila ku Hamate, akachize Mushete wa Zambi ku Kiriate-Yerimi. ⁶ Ndawichi yakanduka ni A-Izalele eswe ku Mbaala (likwo Kiriate-Yerimi) ya A-Yunda, akasake Mushete wa Zambi uze uli ni jina lia Yehova wa kutwama hali Akerupimi. ⁷ Yambata Mushete wa Zambi ha temba liaha ni kuuchiza ku zuwo lia Abinadambe. Uza ni Ahio endesele temba. ⁸ Ndawichi ni A-Izalele eswe awahililile kumeso ja Zambi ni tachi jo jeswe ni miaso, ni tulialia, ni yisaji ya kusa, ni tumikupiela, ni sembalu, ni yitavwi. ⁹ Ha kuheta ku chizungwilo cha Chidone, Uza wazozele kwoko lienyi ku Mushete ni kuukwata, mumu ngombe atalingile. ¹⁰ Mba utenu wa Yehova yiukasumukina hali Uza. Yamulamba mumu lia kusa kwoko lienyi ku Mushete. Yafwilako kwe kumeso ja Zambi. ¹¹ Ndawichi aye yevwa kupiha mumu Yehova halusukila hali Uza, mba jina lia kuma kuze ngwo, Pereze-Uza ndo musono. ¹² Ndawichi yavwila woma Zambi tangwa lize, yamba ngwenyi, Kuchi munguneha Mushete wa Zambi kuli yami? ¹³ Chocho Ndawichi kanehene Mushete kwimbo lia Ndawichi. Alioze yautwala ku lumbu ku zuwo lia Obede-Endome Ka-Ngata. ¹⁴ Mushete wa Zambi watwamine ni akwa munyachi wa Obede-Endome mwe mu zuwo lienyi tukweji atatu. Yehova wawahishile Obede-Endome ni akwa zuwo lienyi eswe.

20-26 FEVEREIRO

YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 1 SANGO JA MIANANGANA 17-19

“Nunga ni Kuwahilila Chipwe Muze Yuma Muyalumuka”

(1 Sango ja Mianangana 17:1, 2) Muze Ndawichi hatwama mu zuwo lienyi, mba yamba kuli profeta Natane ngwenyi, Tala, yami natwama mu zuwo lia sedru alioze Mushete wa Yehova watwama mu mbalaka. ² Natane yamba kuli Ndawichi ngwenyi, Yeenu nulinge yeswe yize yili mu mbunge yenu, mumu Zambi hwali hamuwika ni yenu.

w06 15/7 19 ¶1

Nunga ni Kulihulikila ha Upeme wa Ululikiso wa Yehova

NDAWICHI wa ku Izalele ya shakulu, kali mutu yoze akusolola chinji mu Yisoneko ya Hepreu. Iye kapwile kafunga, mukwa-kwimba, profeta nawa mwanangana yoze wapwile ni kufuliela mashimbu eswe kuli Yehova. Zango lienyi liamutwalile kutungila Yehova limwe zuwo. Zuwo liacho, hanji tembele, te mulipwa chihela cha uwayilo wamwenemwene mu Izalele. Ndawichi kanyingikine ngwenyi, kutunga tembele te muchineha uwahililo ni yiwape hali atu ja Zambi. Hachino, kembile ngwenyi: “Kawaha yoze hiwamutongola yena ni kumukundamisa kuli yena, akatwame mu yiize ye. Mutuyuka ni upeme wa zuwo lie; muma musandu mu tembele ye.”—Samu 65:4.

(1 Sango ja Mianangana 17:4) Yako uambulwile kavumbi kami Ndawichi ngwe, Yehova kanambe ngwenyi, Ena kuchi kungutungila zuwo lia kutwama.

(1 Sango ja Mianangana 17:7) Kashika amba kuli kavumbi kami Ndawichi ngwe, Yehova-wa-Tujita kanambe ngwenyi, Nakuchijile muyambu kuze wakawile mapanga ukapwe mwanangana wa atu jami A-Izalele.

(1 Sango ja Mianangana 18:14) Ndawichi wapwile mwanangana wa A-Izalele eswe. Ndawichi wayulile ni wapatwilile atu jenyi eswe.

w21.08 22-23 ¶11

Wahilila ni Yiteli Yize Uli Nayo mu Mulimo wa Yehova

¹¹ Nyi mutulinga kanawa mulimo weswawo matwaha mu ululikiso wa Yehova, mutupwa ni uwahililo unji. Kashika, ‘hondangana chinji’ mu mulimo wa kwambujola ni kulinga kanawa milimo yize makwaha mu chikungulwila. (Yili. 18:5; Hepre. 10:24, 25) Lulieka kukunguluka hanga ukahane makumbululo autakamiso. Lemesa yihanda yize wakutambula ha kukunguluka cha hakachi ka poso. Nyi makulwana a mu chikungulwila makwita hanga ulinge umwe mulimo, ulinge ni kawashi nawa pwako mutu yoze majikijila. Kanda unyonga ngwe mulimo uze akwaha kuushi ni ulemu, nawa ngwo kuwafupiwile kusa mashimbu hanga uulinge. Zachisa uhashi weswawo muupwa nawo hanga ululieke utotombo we. (Yishi. 22:29) Nyi mulihana chinji, muujama chinji, nawa chino muchikukwasa hanga uwahilile. (Ngala. 6:4) Chikwo nawa, muchipwa chashi kuwahilila muze akwenu matambula yiteli yize yena wakuzanga.—Roma 12:15; Ngala. 5:26.

Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya

(1 Sango ja Mianangana 17:16-18) Mba mwanangana Ndawichi yanjila, yatwama kumeso ja Yehova. Yamba ngwenyi, Yehova Zambi kuchi napwa yami, hanji munyachi wami kuchi wapwa nwanguneha ndo kuno? ¹⁷ Chipwe chino chapwile chuma chikepe kuli yenu Zambi, hinwahanjika ha kutwala ku munyachi wa yami kavumbi kenu miaka yinji kulutwe, ni yena Yehova Zambi hiwangulweza yisemuko yize muyizaho. ¹⁸ Kuchi yami Ndawichi munguhasa kuweza nawa kumeso jenu ha kutwala ku ulemu uze hangwaha yami kavumbi kenu? Nunangunyingika yami kavumbi kenu.

w20.02 12, mushete

Twakuzanga Chinji Yehova, Tata Yetu

Shina Yehova Kanangunyingika?

Hanji hiunalihula kama ngwe, atu apwahaha atwama hano hashi, shina Yehova kanangunyingika? Nyi che wakulihula, nyingika ngwe, kuli atu anji apema waze akulihula chocho. Mwanangana Ndawichi kasonekene ngwenyi: “Yehova mutu kuchi apwa wakumunyonga? Mwana mutu kuchi apwa wakumupala?” (Samu 144:3) Ndawichi kapwile ni shindakenyo ngwenyi, Yehova kanamunyingika kanawa. (1 Sango 17:16-18) Nawa Yehova kakusolola kupalikila mu Mbimbiliya ni ululikiso wenyi ngwo, kananyingika zango lize ukwete hali iye. Tala jimwe sango ja mu Mbimbiliya jize jinashindakenya ha chikuma chino:

• Yehova kamwene mujimba we shimbu kanda uchisemuka.—Samu 139:16.

• Yehova kananyingika yize yili mu mbunge ye ni yize wakunyonga.—1 Sango 28:9.

• Yehova kakwivwa yilemba ye.—Samu 65:2.

• Yize wakulinga muyihasa kwivwisa Yehova kuwaha hanji chinyengo.—Yishi. 27:11.

• Yehova mwe wakukokele.—Yoa. 6:44.

• Yehova kanakunyingika kanawa, nyi muufwa makakuhindwisa. Makakwaha mujimba waha, nawa makahilwisa utu we.—Yoa. 11:21-26, 39-44; Yili. 24:15.

(1 Sango ja Mianangana 18:1-17) Kulutwe lia yuma yino Ndawichi yalamba A-Filistea; yaapokwesa, yatambula Ngata ni yihunda yako ku moko ja A-Filistea. ² Yalamba A-Moape. A-Moape yalumuka ngamba kuli Ndawichi. yamunehena milambu. ³ Ndawichi yalamba Hadarezere, mwanangana wa Zoba, ku Hamate, shimbu machiya ni kukolesa chiyulo chenyi ku lwiji Ufrateze. ⁴ Ndawichi yatambula kuli iye kanunu (1,000) ka matemba-a-jita, ni tununu shimbiali (7,000) a akwa tuvwalu, ni makumi aali a tununu (20,000) a maswalale a kwenda hashi. Tuvwalu eswe a matemba-a-jita Ndawichi yaateta mijipa, yafunga tuvwalu a kukoka kulakaji lia matemba-a-jita. ⁵ Muze A-Seria a ku Ndamaseku ejile ni kukwasa Hadarezere, mwanangana wa Zoba, Ndawichi yashiha makumi aali ni tununu aali (22,000) a A-Seria. ⁶ Ndawichi yasa maswalale mu Seria ya Ndamaseku. A-Seria yalumuka ngamba kuli Ndawichi. Yamunehena milambu. Kweswako Ndawichi atalikishile, Yehova yamwaha kukumba. ⁷ Ndawichi yatambula kepwe ja oru ja atu a Hadareze, yajineha ku Yerusaleme. ⁸ Ku Tibate ni ku Chune membo a Hadarezere, Ndawichi yachizako unengu unji chikolo; Solomone yatunga nawo chitende cha unengu, ni manguji, ni yikwachilo ya unengu. ⁹ Muze Tou mwanangana wa Hamate evwile ngwo, Ndawichi hashiha tujita eswe a Hadarezere, mwanangana wa Zoba, ¹⁰ yatuma mwanenyi Handorame kuli mwanangana Ndawichi ni kumumeneka, ni kumuwahisa, mumu hasa jita ni Hadarezere hamukumba. Mumu te Hadarezere wapwile ni kwasa jita ni Tou. Yaneha yikwachilo yeka ni yeka ya oru, ni ya prata, ni ya unengu. ¹¹ Yino nawa mwanangana Ndawichi yayitumbikila kuli Yehova hamuwika ni prata ni oru yize anehene ya ku mavungu eswe: ya Endome, ni Moape, ni A-Amone, ni A-Filistea, ni A-Amaleke. ¹² Abishai, mwana Zeluia washihile kumi ni tununu nake (18,000) a A-Endome mu Chikulo cha Mungwa. ¹³ Yasa maswalale mu Endome. A-Endome eswe yalumuka ngamba kuli Ndawichi. Kweswako Ndawichi atalikishile, Yehova yamwaha kukumba. ¹⁴ Ndawichi wapwile mwanangana wa A-Izalele eswe. Ndawichi wayulile ni wapatwilile atu jenyi eswe. ¹⁵ Joabe mwana Zeluia wapwile kapitau ka tujita eswe. Jehosofate mwana Ahilude wapwile mukwa kusoneka yuma ya wanangana. ¹⁶ Zadoke mwana Ahitube, ni Apimeleke mwana Abiatare, apwile asasendote. Shavesha wapwile mukwa kusoneka. ¹⁷ Benaia mwana Jehoiada wayulile A-Kerete ni A-Pelete. Ana ja Ndawichi a malunga apwile akwa lutwe mu uvumbiko wa mwanangana.

27 FEVEREIRO–5 MARÇO

YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 1 SANGO JA MIANANGANA 20-22

“Kwasa Akweze Afumbuke Kanawa”

(1 Sango ja Mianangana 22:5) Ndawichi yamba ngwenyi, Mwanami Solomone kanuke chimbovu, ni zuwo lino makatunga hali Yehova chatamba likahiane kupema; lia lufuma ni uhenya ndusu mu yifuchi yeswe. Kashika mungulilulikila ye yuma. Chocho, Ndawichi yalulika yuma yakulumbama shimbu kanda achifwa.

w17.01 29 ¶8

‘Yuma Yino, Yikunjike Kuli Malunga Ashishika’

⁸ Tanga 1 Sango ja Mianangana 22:5. Ndawichi kota kanyongene ngwenyi, Solomone te kanda achipwaho ha kusongwela mulimo wacho ulemu. Mumu tembele te yatamba kupwa ‘yipema ya lufuma’ nawa Solomone te ‘uchili mukweze te kanda achinyingika yuma yinji.’ Alioze Ndawichi kanyingikine ngwenyi, Yehova te makwasa Solomone hanga alinge mulimo uno ulemu. Kashika Ndawichi alingile yeswe yize te mahasa hanga akwase Solomone kululieka mulimo wacho ulemu.

(1 Sango ja Mianangana 22:11-13) Kashika mwanami, Yehova akapwe hamwe ni yena akakuwahise. Tunga zuwo lia Yehova Zambi ye kulita ni liji lienyi. ¹² Yehova akwehe malinjekela ni chinyingi mba muze makwaha chiyulo hali A-Izalele ukafunge shimbi ja Yehova Zambi ye. ¹³ Chocho mukawaha nyi mutala kanawa ni kulinga yiyulo ni upatwilo yize Yehova ambile kuli Mose ha kutwala kuli A-Izalele. Takama; pwako ni hamu linji; kanda wivwa woma chipwe kulishimwoka.

(1 Sango ja Mianangana 22:14-16) Mu lamba liami hinalulika ha zuwo lia Yehova kulakaji lia tununu twa talentu (100,000) ja oru, ni kanunu ka tununu twa talentu (1,000,000) ja prata, ni unengu ni utale uze kechi kuhasa kuupezalisa mumu hakulumbama. Hinalulika nawa mitondo ni mawe mba yena muhasa kuwezaho. ¹⁵ Chikwo nawa uli ni akwa milimo anji: akwa kupula ni akwa kwola mawe ni mitondo kuchi kuhasa kuaalula, eswe akwa utotombo ha milimo yeswayo, ¹⁶ ya kutwala ku oru, ni prata, ni unengu, ni utale. Kashika, katuka ulinge ni Yehova akapwe hamwe ni yena.

w17.01 29 ¶7

‘Yuma Yino, Yikunjike Kuli Malunga Ashishika’

⁷ Pundu lume Ndawichi kazangile chinji kutunga tembele ya Yehova, kashika kota kevwile yinyengo yinji. Chipwe chocho, iye kakwashile mulimo uze te mwanenyi Solomone malinga. Ndawichi yakwasa kukunga akwa-milimo nawa yakunga utale, unengu, prata, oru, ni mapaya. Aye kakapwile ni kulipikala hakutwala kuli yoze te mazuka lufuma wa kutunga tembele, yize kulutwe ya yivuluka ngwo tembele ya Solomone. Alioze yakolweza Solomone, hakumwamba ngwenyi: “Mwanami, Yehova akapwe hamwe ni yena akakuwahise. Tunga zuwo lia Yehova Zambi ye kulita ni liji lienyi.”—1 Sango 22:11, 14-16.

w18.03 11-12 ¶14-15

Yisemi, Shina Nunakwase Ana Jenu Hanga Ajame ni Kwaapapachisa?

¹⁴ Makulwana amu chikungulwila mahasa kukwasa yisemi ha yize akulinga, nyi mahanjika yuma yalita hakutwala ku mulimo wa Yehova. Umwe ndumbu wa pwo yewuluka ngwenyi, Ndumbu Russell kahanjikile nenyi muze te ali ni miaka yisambano. Yamba ngwenyi: “Iye kachijile minutu 15 hanga ahanjike ni yami hakutwala ku yize te mungulinga mu mulimo wa Yehova.” Mba yika ayukileko? Kulutwe, ndumbu wacho yapwa pionelu, chocho yalinga miaka kuhiana 70 mu upionelu! Chochene, maliji alita nawa a utakamiso mahasa kukwasa mutu ku mwono wenyi weswe. (Yishi. 25:11) Makulwana mahasa nawa kusanyika yisemi hamwe ni ana jo hanga akwase ku milimo ya Zuwo lia Wanangana. Yisemi mahasa kuhana milimo kuli ana jo kulita ni miaka ni uhashi uze akwete.

¹⁵ Kuchi mandumbu akwo mu chikungulwila mahasa kukwasa yisemi? Mahasa kwaakwasa ha kusolola zango lingunu hali akweze. Chakutalilaho, muhasa kufupa kunyingika yuma yize yinasolola ngwo umwe mukweze kanase tachi hanga akundame kuli Yehova. Hakulihula ngwenyi: Kutala mukweze wacho kakukumbulula kanawa ha kukunguluka? Kakulinga chihanda ha kukunguluka cha mukachi ka poso? Shina kakwambujola kuli akwo ku shikola? Kutala kakulinga yuma yalita muze mamweseka ni yuma yipi? Nyi che akulinga, mulweze ngwenyi kakulinga kanawa! Mutuhasa kuhanjika ni akweze shimbu kukunguluka kanda chiputuka ni muze muchihwa. Nyi twalinga chocho, twanuke malivwa ngwo kanalinga chihanda cha “chikungulwila chinene.”—Samu 35:18.

Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya

(1 Sango ja Mianangana 21:15) Zambi yatuma umwe mungelo ku Yerusaleme akayonwone. Mba muze himayonwona, Yehova yatala, yalikonyeka ha chuma chino chikalu, mba yamba kuli mungelo chonwonyi ngwenyi, Kunahu! Kanda Uweza nawa kwoko lie. Mungelo wa Yehova te kanamana ku chizungwilo cha Ornani Ka-Yepushe.

w05 1/10 11 ¶6

Yikuma Yilemu ya Mukanda Utangu wa Sango ja Mianangana

21:13-15. Yehova katumine mungelo hanga ahwise lamba hanji yilungo mumu Iye kevwile keke ha lamba lize atu jenyi te anamono. Pundu lume, “keke yenyi yinene.”

(1 Sango ja Mianangana 20:1-8) Chapwile ha kangonde wa kwalumuka mwaka, muze mianangana akuyaya ku jita, mba Joabe yaya ni tujita akenyeke chifuchi cha A-Amone. Yaheta ku Raba; yayiseleka, alioze Ndawichi wasalile ku Yerusaleme. Joabe yapupa Raba ni kuyikumba. ² Ndawichi yachiza chipangula ku mutwe wa mwanangana wo; kuma, chapwile cha talentu yimuwika ya oru ni mawe a ndando yilemu apwileko nawa. Yachisa ha mutwe wa Ndawichi, mba iye yachiza nawa mu chihunda chize upite wa kulumbama. ³ Yachiza nawa atu waze apwilemo nikuasela ku milimo ya selalo, ni ya sharua, ni njimbu. Chocho Ndawichi yalinga ku yihunda yeswe ya A-Amone. Mba Ndawichi ni atu eswe yahiluka ku Yerusaleme. ⁴ Kulutwe lia yino yuma kwapwile jita ni A-Filistea ku Ngezere. Kwenako Sibekai Ka-Husha ashihile umwe wa ana ja chindululu jina lienyi Sipai, mba o azeyele. ⁵ Kwapwile jita nawa ni A-Filistea mba Elehana mwana Njaire washihile Lami mwanakwo ya Ngoliate Ka-Ngata, yoze wapwile ni kunga chikundo chalio ngwe nguji lia kuseleka nalio. ⁶ Kwapwile cheka nawa jita ku Ngata kuze te kwatwama umwe chindululu munene, yoze wapwile ni makumi aali ni minwe yiwana; yisambano ku kwoko, yisambano ku kulu. Iye te mwana wa chindululu. ⁷ Muze iye te hatomba A-Izalele, Jonata mwana wa Shimea yayo ya Ndawichi yamushiha. ⁸ Wano eswe te ana ja chindululu wa mu Ngata mba eswe afwile ku kwoko lia Ndawichi ni ku moko ja atu jenyi.