Malongeso a Mukanda Wakuzachisa ha Kukunguluka cha Mwono ni Mulimo Wetu
© 2022 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
6-12 MARÇO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 1 SANGO JA MIANANGANA 23-26
“Uwayilo mu Tembele Kaululiekele Kanawa”
(1 Sango ja Mianangana 23:6, 27, 28) Ndawichi waahandunwine mu ngango nikulita ni yisemuko ya A-Levi — Ngeshone, ni Kohate, ni Merari. 27 Mumu ha maliji asula a Ndawichi yalula A-Levi chize ku makumi aali a miaka. 28 Milimo yo te kuvumbika ana ja Arone ha milimo ya zuwo lia Yehova, ha maze, ni mu yipatulo, ni mukupemesa yuma yeswe yisandu; ye milimo ya uvumbiko wa zuwo lia Zambi,
(1 Sango ja Mianangana 24:1, 3) Ngango ja ana ja Arone jino: Ana ja Arone Nandambe, ni Ambihu, ni Eleazare, ni Itama. 3 Ndawichi ni Zadoke wa kuli ana ja Eleazare ni Ahimeleke wa kuli ana ja Itama aahandunwine nikulita ni ngango ja milimo yo.
it-2 694
A-Levi
Mulimo wa A-Levi kaululiekele kanawa kuli Ndawichi yoze watongwele akwa-kusongwela, tupitau, akwa-kuyula, tufunga mapito, akwa-kufunga upite, kuchingako unji wa atu waze apwile ni kukwasa asasendote mu tembele, mu yiize ni mu yipatulo, hakutwala ku milambu, ni kuhana yitapo, milimo ya kupemesa yuma yisandu, milimo ya kweseka yuma, ni milimo yinji ya tufunga. A-Levi waze apwile ni kwimba kaaluliekele mu yizavu 24, ngwe chize aluliekele asasendote. Milimo kapwile ni kuyihana kulita ni kuta yela. Hakutwala ku yizavu ya tufunga mapito, kusakula chapwile chimuwika ha chimwe chikolo.—1Sg 23, 25, 26; 2Sg 35:3-5, 10.
it-3 487
Sasendote
Mulimo wa asasendote mu tembele, kapwile ni kuululieka kuli tupitau. Kapwile ni kuta yiela hanga ahase kuhana milimo. Hita chipatulo cha 24 cha asasendote chapwile ni kulinga mulimo ha poso jaali ha mwaka. Chinasoloka ngwe, chizavu cha asasendote chapwile ni kulinga mulimo ha mashimbu a yiwanyino, muze atu apwile ni kuhana tununu twa milambu, ngwe chize alingile ha mashimbu a kuhana tembele. (1Sg 24:1-18, 31; 2Sg 5:11; tesa ni 2Sg 29:31-35; 30:23-25; 35:10-19.) Sasendote kota kapwile ni kukalakala ha mashimbu akwo, nyi chino te kuchishi kupinjisa milimo ya asasendote akwo. Kulita ni mianda ya alongeshi a shimbi, ha mashimbu a mwono wa Yesu hano hashi, asasendote kapwile anji. Hachino, milimo ya asasendote yize apwile ni kulinga ha poso, kapwile ni kuyiteta ni kuyihana kuli asoko waze apwile mu yipatulo, hita usoko kapwile ni kukalakala tangwa limuwika hanji matangwa anji, kulita ni unji wo.
(1 Sango ja Mianangana 25:1, 8) Chikwo nawa Ndawichi ni tupitau twa tujita yahandunwina ha milimo amwe ana ja Asafwe, ni a Hemane, ni a Yedutune waze maprofeteza hamuwika ni tulialia, ni yisaji ya kusa, ni sembalu. Kwalula cha waze alingile milimo nikulita ni uvumbiko chapwile, 8 Eswe atambwile milimo yo nikulita ni chela, akepe ni anene, ni longeshi ni mukwa kulilongesa.
it-3 45
Miaso
Kuchingako ni yuma yize te analulieka ya mu tembele ya Yehova, Ndawichi yasa A-Levi 4,000 hanga alinge mulimo wa kwimba. (1Sg 23:4, 5) Hakachi ko, 288 kapwile a kufumba kanawa ni ‘kulongoloka ni kwimba kuli Yehova.’ (1Sg 25:7) Ululikiso uno wapwile mu usongwelo wa atu atatu waze apwile ni kwimba, Asafwe, Hemane ni Yedutune (kota yoze akuvuluka nawa ngwo Etane). Amu malunga wano apwile a ku munyachi wa ana atatu a A-Levi, Njeshome, Kohate ni Merari asoko wano A-Levi kaasele mu ululikiso wa kwimba miaso mu tembele. (1Sg 6:16, 31-33, 39-44; 25:1-6) Ana ja malunga wano atatu kakumbanyine 24, o eswe kapwile mu chizavu cha 288 akwa-kwimba kanawa. Hita mwana kamutongwele kupalikila mu chela hanga asongwele chimwe chizavu cha akwa-kwimba. Mu chizavu chize apwile ni kusongwela, mwapwile ‘akwa-kulongoloka’ 11 waze asakwile mukachi ka ana jo ni ana akwo A-Levi. Hachino, 288 ([1+11× 24 = 288]) A-Levi akwa-kwimba kanawa, hamuwika ni asasendote, kaatetele mu yizavu 24. Nyi te ‘akwa-kulilongesa’ 3,712 kaatetele hamuwika, chino te muchihana unji wa malunga 155 kuhiana ha hita chizavu cha 24, ni kulumbunuka ngwo kwapwile 13 A-Levi alongoloka waze apwile ni kuhana fumbo ha hita chizavu. (1Sg 25:1-31) Amu waze apwile ni kwimba yitavwi kapwile asasendote, o te mawezela unji wa A-Levi akwa-kwimba.—2Sg 5:12; tesa ni Kwa 10:8.
(1 Sango ja Mianangana 26:16-20) Kuli Supimi ni Hosa cha ku Chitokelo hakamwihi ni pito lia Shalikete ku jila ya ukandukilo, kalayi kaha, kalayi haha. 17 Ku Chivumbuko kwapwile A-Levi asambano, ku Norte awana ha tangwa awana ha tangwa, ku Sule awana ha tangwa awana ha tangwa, ni ha mazuwo a kutulikila aali ha aali. 18 Ku Parebare ku Chitokelo kwapwile awana ku jila ni aali kwe ku Parebare. 19 Jino je ngango ja akwa kufunga mapito a kuli ana ja Kore ni ana ja Merari. 20 A kuli A-Levi Ahija wapwile helu lia upite wa zuwo lia Zambi, ni upite wa yuma ya kutumbikila.
it-3 295
Kafunga mapito
Mu Tembele. Mwanangana Ndawichi, shimbu kanda achifwa, kaluliekele kanawa A-Levi ni akwa-milimo mu tembele, kuchingako tufunga mapito, waze apwile 4,000. Ayo kapwile ni kukalakala mu yizavu yo ha matangwa shimbiali. Kapwile ni chiteli cha kufunga zuwo lia Yehova, ni kusa shindakenyo nyi yikolo yapwa kwazulula ni kuyajila ha mashimbu alita. (1Sg 9:23-27; 23:1-6) Kuchizako mulimo wa kupwa tufunga mapito, amwe kapwile ni kufunga milambu yize atu apwile ni kuneha hanga ayizachise mu tembele. (2Mi 12:9; 22:4) Kulutwe, muze Jehoiada sasendote wa lutwe, awayishile Njoashe ngwe mwanangana, katongwele tufunga mapito a tembele alipwila hanga afunge mukweze Njoashe kuli Mwazovu Atalia yoze wazangile kumuchiza ha wanangana. (2Mi 11:4-8) Muze Mwanangana Josia anongesene uwayilo wa mahuza, tufunga mapito yakwasa kuchiza yuma mu tembele yize azachishile mu uwayilo wa Mbale. Yuma yacho kayochele haze lia mbonge.—2Mi 23:4.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(1 Sango ja Mianangana 25:7, 8) Kwalula cho hamwe ni usoko wo waze alongolokele ni kwimba kuli Yehova; waze eswe hahasa chikolo, kulakaji aali ni makumi nake ni nake. 8 Eswe atambwile milimo yo nikulita ni chela, akepe ni anene, ni longeshi ni mukwa kulilongesa.
Uwayilo Wamwenemwene Wakwokesa Uwahililo Wetu
10 Twakuhalisa Yehova muze twakumwimbila miaso hamwe ni mandumbu jetu. (Samu 28:7) Kuli A-Izalele, kwimba chapwile chuma chilemu mu uwayilo wo. Mwanangana Ndawichi katongwele A-Levi 288 hanga apwe ni kwimba mu tembele. (1 Sango 25:1, 6-8) Musono, mutuhasa kusolola ngwetu twakuzanga Yehova ha kumuhalisa ni miaso, chipwe ngwe twakwimba kanawa hanji ka. Chakutalilaho, muze twakuhanjika “twakutalinga mu yuma yinji,” alioze chino kuchishi kutukwika kuhanjika muze tuli ha kukunguluka ni mu mulimo wa kwambujola. (Tia. 3:2) Chizechene nawa, kutwatambile kulitwamina kuhalisa Yehova ni miaso mumu ngwo, kutushi kwimba kanawa.
(1 Sango ja Mianangana 23:21-32) Ana ja Merari: Mahile ni Mushi. Ana ja Mahile: Eleazare ni Kishi. 22 Eleazare wafwile; te kali ni ana a mapwo wika, keshi ni ana a malunga. Usoko wo, ana ja Kishi yaambata. 23 Ana ja Mushi atatu: Mahile ni Edere, ni Jeremote. 24 Wano e ana ja A-Levi nikulita ni minyachi ya tato, e akwa lutwe a minyachi ya tato waze aalwile ha majina ha kuasoneka. O alingile milimo ya uvumbiko mu zuwo lia Yehova chize ku makumi aali a miaka. 25 Mumu Ndawichi yamba ngwenyi, Yehova Zambi ya Izalele hahwimisa atu jenyi; heza ni kutwama mu Yerusaleme ndo ku miaka yeswe. 26 Kashika A-Levi kechi kuhondangana nawa nikumbata Tabernakulu ni yikwachilo yayo yeswe ya uvumbiko. 27 Mumu ha maliji asula a Ndawichi yalula A-Levi chize ku makumi aali a miaka. 28 Milimo yo te kuvumbika ana ja Arone ha milimo ya zuwo lia Yehova, ha maze, ni mu yipatulo, ni mukupemesa yuma yeswe yisandu; ye milimo ya uvumbiko wa zuwo lia Zambi, 29 ni ha mbolo ja kutumbieka nawa ni ha wunga wa fufunuka wa mulambu wa wunga upwe wa tumbolo kutushi futunwiso, hanji uze wa kwocha ha chikango, hanji wa kuzambika, ni ha milali yeswe ya njongo ja kweseka; 30 ni kumana matangwa eswe ha chimene nikusakwila nikuhalisa Yehova, ni ha ngoloshi nawa, 31 ni ha milambu yeswe yakulumba kuli Yehova, ha masambata ni ha kakweji mwaha ni ha yiwanyino ya kutongola nikulita ni shimbi ya kwalula cho matangwa eswe kumeso ja Yehova. 32 Yayula nawa akapwe ni ulayilo wa mbalaka ya chikungulwila, ni ulayilo wa muma musandu, ni ulayilo wa usoko wo ana ja Arone ha milimo ya zuwo lia Yehova.
13-19 MARÇO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 1 SANGO JA MIANANGANA 27-29
“Mutapu uze Tata Akusolwela Mwanenyi Zango”
(1 Sango ja Mianangana 28:8, 9) Kashika, kumeso ja A-Izalele eswe, chikungulwila cha Yehova ni mu matwi ja Zambi yetu fungenu kanawa ni kukaula shimbi jeswe ja Yehova Zambi yenu hanga nukazuke chifuchi chino chipema ni nukachiswanyise kuli ana jenu kulutwe lienu ndo ku miaka. 9 Ni yena, mwanami Solomone, nyingika Zambi ya tatenu ukamulingile ni mbunge yingunu ni manyonga a kulitumbikila. Mumu Yehova kakupolongoza mbunge jeswe ni kakunyingika kutaka cha manyonga eswe. Nyi mumufupa mumuwana, alioze nyi mumwehuka kumakumbila ndo ku miaka.
w05 15/2 19 ¶9
Tufungenu Kupwa Chetu Cha Ukristu
9 Pwako yena mwene ni shindakenyo ha umwenemwene wa mu Mbimbiliya. Kupwa chetu cha Ukristu ngwe tuvumbi twa Yehova, muchihasa kukokoloka nyi kutushi ni yinyingi ya umwenemwene ya mu Liji lia Zambi. (A-Fwilipu 1:9, 10) Mukwa-Kristu mweswe chipwe mukweze hanji mukulwana, kanafupiwa kupwa ni shindakenyo ndo haze malivwa ngwo yize awana mu Mbimbliya, yili umwenemwene. Paulu katowezele Akwa-Kristu ngwenyi: ‘Esekenu yuma yeswe. Kakaminyenu ku yize yinapeme.’ (1 A-Tesalonika 5:21) Akwa-Kristu akweze waze ali ni asoko Yela ja Yehova, katambile kujikijila ha ufulielo wa yisemi jo. Ndawichi tato ya Solomone, katowezele mwanenyi hanga ‘Anyingike Zambi ya tato ni kumulingila ni mbunge yingunu.’ (1 Sango ja Mianangana 28:9) Kuchakafupiwile wika kuli mukweze Solomone kutala chize ufulielo wa tato wapwile ni kukola muli Yehova. Katambile kunyingika iye mwene Yehova, hachino yachilinga. Iye yaliumba ngwenyi: “Kashika nungwehe kama mana ni yinyingi nguhase kutuhuka ni kunjila kanawa kumeso ja vungu lino.”—2 Sango ja Mianangana 1:10.
(1 Sango ja Mianangana 28:9) Ni yena, mwanami Solomone, nyingika Zambi ya tatenu ukamulingile ni mbunge yingunu ni manyonga a kulitumbikila. Mumu Yehova kakupolongoza mbunge jeswe ni kakunyingika kutaka cha manyonga eswe. Nyi mumufupa mumuwana, alioze nyi mumwehuka kumakumbila ndo ku miaka.
w12 15/4 16 ¶13
Nunga ni Kulingila Yehova ni Mbunge Yeswe
13 Longeso lili zwalala. Chili chipema chinji mashimbu eswe kulinga milimo yipema yize yakutuyukisa, ngwe kukunguluka ni kwambujola sango lipema. Alioze kulingila Yehova ni mbunge yeswe chinalumbunuka kulinga nawa yimwe. (2 Sango 25:1, 2, 27) Nyi Mukwa-Kristu mu mbunge yenyi kakukaula ‘yuma ya kunyima,’ chekwamba mutapu wa mwono wa yuma ya hano hashi, iye mahasa kupwa mu ponde ya kutokesa usepa wenyi ni Zambi. (Luka 17:32) ‘Mututela wika Wanangana wa Zambi’ nyi mutwivwila lwaji yuma yipi ni kulalaminya yuma yipema.’ (Roma 12:9; Luka 9:62) Kashika, yetweswe twatamba kulifunga hanga chuma nichimwe cha mu chifuchi chino cha Satana chichine kutepulula zango lietu ku yuma ya Wanangana, chipwe ngwe chili chilemu hanji muchitwivwisa kuwaha.—2 Kori. 11:14; tanga A-Fwilipu 3:13, 14.
(1 Sango ja Mianangana 28:20) Ndawichi yamba kuli mwanenyi Solomone ngwenyi, Takama; hamuka uchilinge. Kanda wivwa woma, hanji kulishimwoka mumu Yehova Zambi, mwe Zambi yami kwali hamwe ni yena. Kechi kahona. Kechi kakwehuka ndo milimo yeswe ya uvumbiko wa zuwo lia Yehova muyihwa.
“Takama . . . Hamuka Uchilinge”
20 Mwanangana Ndawichi kewulwile Solomone ngwenyi, Yehova te makapwa hamwe nenyi ndo haze mahwishila kutunga tembele. (1 Sango 28:20) Hachino, Solomone yapukuna ha maliji jacho, ni kuhona kwecha ukweze wenyi ni kuhona kunyingika yuma yinji yimukwike kulinga mulimo. Alioze, yasolola hamu linji mba ni ukwaso wa Yehova, yahwisa kutunga tembele ha miaka shimbiali ni tukweji asambano.
21 Yehova matukwasa tupwe ni hamu ni kulinga mulimo wetu mu usoko ni mu chikungulwila ngwe chize akwashile Solomone. (Iza. 41:10, 13) Nyi mutusolola hamu ha kulingila Yehova, mutupwa ni shindakenyo ngwetu matupala haliapwila ni kulutwe lia matangwa. Kashika, twatamba ‘kuhamuka ni kulinga’ milimo.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(1 Sango ja Mianangana 27:33) Ahitofele aye kaliamanga ka mwanangana, ni Ka-Arke Hushai aye kasendo ka mwanangana.
Kupwa Sepa Muze Usepa Muupwa mu Ponde
Ndawichi kapwile ni masepa akwo waze amukwashile ni ushishiko ha mashimbu akalu. Umwe wa kuli masepa jacho kali Hushai, yoze Mbimbiliya akuvuluka ngwo ‘kasendo ka Ndawichi.’ (2 Samue. 16:16; 1 Sango 27:33) Iye kota kapwile umwe chilolo cha chota nawa yoze wapwile sepa, chikwashi ni kufunga yijimbikilo ya mwanangana.
Muze mwana wa Ndawichi Absalome, esekele kutambula ngunja ya tato ku tachi, A-Izalele anji yapwa sali lia Absalome, alioze Hushai kakachilingile. Muze Ndawichi te anachina, aye yamukaula. Ndawichi kevwile yikola yinji ku mbunge muze mwanenyi yoze akujikijila esekele kutambula ngunja yenyi ku tachi. Alioze, Hushai yanunga ni kushishika ngwe mutu yoze masa mwono wenyi mu ponde ni kumanununa chimwe chiteli chakupihisa kulimika chize aluliekele Absalome. Hushai kakachilingile wika mumu lia kupwa chilolo cha chota. Iye kasolwele mu yitanga ngwo kali sepa washishika.—2 Samue. 15:13-17, 32-37; 16:15–17:16.
(1 Sango ja Mianangana 27:1-15) Ana ja Izalele nikulita ni kwalula cha akwa lutwe a minyachi ya atato, ni tupitau twa tununu ni twa kulakaji, ni yilolo waze avumbikile mwanangana ni yuma yeswe ya kutwala ku ngango jize ja kwiza ni kuya kakweji ha kakweji ndusu ha mwaka; mba ngango yeswe yapwile makumi aali ni tununu awana (24,000). 2 Joshobeame mwana Zabadele wapwile helu lia ngango yitangu ha kakweji mutangu. Mu ngango yenyi mwapwile makumi aali ni tununu awana (24,000). 3 Aye te mukwa lutwe hakachi ka tupitau twa tujita eswe ha kakweji mutangu, wa munyachi wa Pereze. 4 Dodai Ka-Hoha wapwile helu lia ngango ya kakweji wamuchiali; mukwa kuyula Mikelote. Ngango yenyi ya makumi aali ni tununu awana (24,000). 5 Kapitau wamuchitatu wa tujita ha kakweji wamuchitatu Benaia mwana sasendote Jehoiada, aye mukwa lutwe. Ngango yenyi ya makumi aali ni tununu awana (24,000). 6 Yono mwe Benaia mukwa ndundo hakachi ka makumi atatu ni helu lia makumi atatu. Mu ngango yenyi mwapwile mwanenyi Amizabade. 7 Kapitau wamuchiwana ha kakweji wamuchiwana Asahele mwanakwo ya Joabe, ni mwanenyi Zebadia amukawile. Ngango yenyi ya makumi aali ni tununu awana (24,000). 8 Kapitau wamuchitano ha kakweji wamuchitano Shamahute Ka-Izaraha. Ngango yenyi ya makumi aali ni tununu awana (24,000). 9 Kapitau wamuchisambano ha kakweji wamuchisambano Ira mwana Ka-Tekoa Ikeshe. Ngango yenyi makumi aali ni tununu awana (24,000). 10 Kapitau wamuchishimbiali ha kakweji wamuchishimbiali Ka-Pelone Heleze wa kuli A-Eframe. Ngango yenyi ya makumi aali ni tununu awana (24,000). 11 Kapitau wamuchinake ha kakweji wamuchinake Ka-Husha Sibekai wa kuli A-Zera. Ngango yenyi makumi aali ni tununu awana (24,000). 12 Kapitau wamuchilivwa ha kakweji wa muchilivwa Ka-Anatote Abieza wa kuli A-Mbenjamine. Ngango yenyi makumi aali ni tununu awana (24,000). 13 Kapitau wamuchikumi ha kakweji wamuchikumi Ka-Netofate Maharai wa kuli A-Zeraha. Ngango yenyi makumi aali ni tununu awana (24,000). 14 Kapitau kumi ni kashi ha kakweji kumi ni kashi Ka-Piratone Benaia wa kuli A-Eframe. Ngango yenyi makumi aali ni tununu awana (24,000). 15 Kapitau kumi ni wamuchiali ha kakweji kumi ni wamuchiali Ka-Netofate Heldai wa kuli Oteniele. Ngango yenyi makumi aali ni tununu awana (24,000).
20-26 MARÇO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 2 SANGO JA MIANANGANA 1-4
“Mwanangana Solomone Kakwachile Chiyulo Chize te Kuchishi Mana”
(Shimbi Yamuchiali 17:15, 16) Chamwenemwene nukalitongwele mwanangana yoze Yehova Zambi yenu masakula, umwe wa kuli akwenu nulitongwele akapwe mwanangana wenu. Kandaka kanda anuyula, iye te hi mukwenu ko. 16 Chino wika, kanda aliokesela tuvwalu, hanji kuhilwisa atu ku Engitu hanga okese tuvwalu, mumu te Yehova wambile kuli yenu ngwenyi, Kanda nukahilukila ku jila yize nilimwe tangwa.
(2 Sango ja Mianangana 1:14, 17) Solomone yokesa matemba-a-jita ni akwa tuvwalu. Wapwile ni kanunu ni kulakaji awana (1,400) a matemba, ni kumi ni tununu aali (12,000) a akwa tuvwalu mu yihunda ya matemba ni hamuwika ni mwanangana mu Yerusaleme. 17 Asakile ku Engitu temba-lia-jita ha ndando ya kulakaji asambano a shekele ja prata, ni kavwalu umuwika ha ndando ya kulakaji ni makumi atano. Chocho mianangana eswe a A-Hete ni mianangana a A-Seria apwile nikulanda kuli ayo.
(2 Sango ja Mianangana 1:14) Solomone yokesa matemba-a-jita ni akwa tuvwalu. Wapwile ni kanunu ni kulakaji awana (1,400) a matemba, ni kumi ni tununu aali (12,000) a akwa tuvwalu mu yihunda ya matemba ni hamuwika ni mwanangana mu Yerusaleme.
it-2 68-69 ¶8
Chizavu cha Maswalale
Muze Solomone aputukile kuyula, mwono wa maswalale mu Izalele walumukine. Kuyula chenyi chapwile cha sambukila, kashika ahashile kupwa ni tuvwalu anji hamwe ni matemba. (Tala CARRO.) Mu unji wa tuvwalu jacho, kapwile ni kwalanda ku Engitu. Kafupiwile kutunga jimwe mbonge mu chihunda cheswe hanga ahase kusamo tuvwalu ni matemba-a-jita. (1Mi 4:26; 9:19; 10:26, 29; 2Sg 1:14-17) Hachino, Yehova kakawahishile Solomone ha ululikiso waha wa kwokesa yuma, chikwo nawa, muze afwile, wanangana yiwulihandununa, chocho maswalale a mu Izalele atepulukile. Ngwe chize Izaia asonekene kulutwe ngwenyi: “Lamba kuli waze akupalumuka ku Engitu kufupa yikwashi. Waze akujikijila hali tuvwalu, kakufuliela matemba-a-jita mumu ha kupwa anji, kakufuliela akwa tuvwalu ha kupwa ni tachi jinji. Alioze katalile kuli mwe Musandu wa Izalele; kahulile Yehova.”—Iza 31:1.
it-1 452
Temba
Mu Izalele, kumwakapwile matemba-a-jita anene-anene akukomwesa, ndo ha mashimbu a Solomone. Yino yalingiwile mumu lia utowezo uze Zambi ahanyine, ngwo mwanangana katambile kuweza tuvwalu, mumu vungu lia Izalele te manyonga ngwe ufunge wo unatale ha tuvwalu waze Solomone okesele. Shimbi yino te yakukanjisa kuzachisa matemba, mumu ayo kapwile ni kuzachisa tuvwalu mba akoke matemba jacho. (Shi 17:16) Muze Solomone atowezele hakutwala ku yiteli yize mianangana a hashi akuhana kuli atu, iye yamba ngwenyi: “Makwata anenu a malunga nikwasela ku matemba jenyi a jita.” (1Sa 8:11) Chipwe Absalome ni Adonija, ha kweseka kutambula wanangana, yatuma aalingile temba, ni malunga 50 hanga azomboke kulutwe lienyi. (2Sa 15:1; 1Mi 1:5) Muze Ndawichi akumbile mwanangana wa ku Zoba, yafunga 100 a tuvwalu a ku Teru.—2Sa 8:3, 4; 10:18.
Mwanangana Solomone, ha kwokesa chizavu cha maswalale mu Izalele, yawezela unji wa matemba waze akumbanyine 1,400. (1Mi 10:26, 29; 2Sg 1:14, 17) Kuchizako Yerusaleme, mbonge jikwo jize te anyingika ngwe “yihunda ya matemba-a-jita” mwapwile yuma yalipwila yize te akululika nayo yikwata ya jita.—1Mi 9:19, 22; 2Sg 8:6, 9; 9:25.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(2 Sango ja Mianangana 1:11, 12) Zambi yamba kuli Solomone ngwenyi, Ha mukunda wa chuma chino mu mbunge ye; kwechile upite, hanji yikumba, hanji ulemu, hanji akashihe akwa kole je, kwechile kusuha cha miaka ye, alioze hiweta mana ni yinyingi hali yena mwene hanga ukayule atu jami waze nakupwishile mwanangana wo; 12 kashika ngunakwehe mana ni yinyingi; alioze mungukwaha upite, ni yikumba, ni ulemu, kuhiana mianangana a kushi, chipwe mianangana waze makukaula kechi kupwa nayo.
w05 1/12 19 ¶6
Yikuma Yilemu ya Mukanda Wamuchiali wa Sango ja Mianangana
1:11, 12. Kwita cha Solomone chasolwele kuli Yehova ngwo, kupwa ni mana hamwe ni yinyingi chapwile chilemu kuli mwanangana. Kwamba pundu, yilemba yetu kuli Zambi, yakusolola yuma yize twakulemesa chinji ku mwono wetu. Mutupwa ni mana nyi mutuhengwola yuma yize twakwita mu yilemba.
(2 Sango ja Mianangana 4:7-22) Yalinga kumi lia yikwachilo ya ndeya ya oru nikulita ni shimbi yayo. Yayisa mu Tembele, yitano ku chindume, yitano ku chimeso. 8 Yalinga nawa kumi lia mesa. Yajiisa mu Tembele, jitano ku chindume, jitano ku chimeso. Yalinga nawa kulakaji lia mbashila ja oru. 9 Chikwo nawa yalinga yiize ya asasendote, ni yiize yinene, ni mapito a yiize, yalamika unengu ha mapito. 10 Yasa lutanke ku sali lia chindume ku Chivumbuko kwa kutalikisa ku Sule. 11 Hurame yalinga ndeho, ni mapaa, ni mbashila. Chocho Hurame yamanyisa milimo yize alingilile mwanangana Solomone mu zuwo lia Zambi: 12 manguji aali, ni mawundu a yipangula yiali ya ha masongo a manguji, ni manda aali a kuseleka a kufuka mawundu aali a yipangula ya ha masongo a manguji, 13 ni kulakaji awana a romana ha manda aali (te mikala yiali ya romana ha wanda umwe) kufuka mawundu aali a yipangula ya ha masongo ja manguji. 14 Yalinga nawa yimanyino ni mbashila ja kusa ha yimanyino; 15 ni lutanke lumuwika ni ngombe kushi lialwo kumi ni aali, 16 ni ndeho nawa, ni mapaa, ni nguto ja misako, ni yikwachilo yako yeswe ya unengu wa kulejima, mwe Hurame-Avive yayilingila mwanangana Solomone ya mu zuwo lia Yehova. 17 Mu chikulo cha Yordau mwe mwanangana yayizuzulula mu mavu a uma hakachi ka Sukote ni Zereda. 18 Chocho Solomone yalinga yikwachilo yino yeswe ya kulumbama, mumu kahashile kwalula peso ya unengu. 19 Solomone yalinga yikwachilo yeswe ya mu zuwo lia Zambi, ni chilumbilo cha oru nawa ni mesa ja kusa mbolo ja kutumbieka; 20 ni yikwachilo ya ndeya jaho ja oru yipema jitemuke nikulita ni shimbi kumeso ja uhanjikilo, 21 ni yitemo, ni ndeya, ni malumana ja ndeya, yeswe ya oru — ye oru yipema, 22 ni malumana, ni mbashila, ni nguto, ni yikombelo, yeswe ya oru yipema; ni ha kunjila mu zuwo, mapito jalio a muchima ni a muma musandu mwahiana, ni mapito a zuwo lia Tembele apwile a oru.
27 MARÇO 2– ABRIL
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 2 SANGO JA MIANANGANA 5-7
“Mbunge Yami Kumuyikapwako Ndusu Miaka Yeswe”
(2 Sango ja Mianangana 7:11, 12) Chocho Solomone yamanununa zuwo lia Yehova ni zuwo lia mwanangana. Yize yeswe yapwile mu mbunge ya Solomone kulinga mu zuwo lia Yehova ni mu zuwo lienyi mwene yayimanununa kanawa kanawa. 12 Mba Yehova yasoloka kuli Solomone ha ufuku; yamba kuli iye ngwenyi, Hinevwa kulemba che, hinalitongwela chihela chino kuli yami mwene chikapwe chilambwilo.
(2 Sango ja Mianangana 7:16) Mumu haliapwila hinatongola zuwo lino ni kulisela ku usandu hanga jina liami likapweko ndo ku miaka, ni meso jami ni mbunge yami muyikapwako matangwa eswe.
w02 15/11 5 ¶1
Kanda Twecha Kulikungulula
Kulutwe muze Ndawichi apwile mwanangana mu Yerusaleme, iye kazangile chinji kutungila Yehova zuwo lize te mulimuhalisa ndo ku miaka yeswe. Alioze, amu Ndawichi apwile kajita, Yehova yamwamba ngwenyi: “Ena kuchi kutunga zuwo ha jina liami.” Hachino, Iye yasakula mwana wa Ndawichi, Solomone hanga atunge tembele. (1 Sango ja Mianangana 22:6-10) Solomone kakunjikile tembele kuli Yehova ha mwaka 1026 K.M.J. muze kwapalikile miaka shimbiali ni ndambu yakutunga tembele. Yehova yatayiza zuwo lino ni kwamba ngwenyi: “Hinasela ku usandu zuwo lino hiwatunga. Hinasako jina liami ndo ku miaka ya mutolo, mba meso jami ni mbunge yami kumuyikapwako ndusu miaka yeswe.” (1 Mianangana 9:3) Nyi A-Izalele te manunga ni kushishika, Yehova mawahisa zuwo liacho. Hachino, nyi ayo te mecha kulinga yuma yalita, Yehova mecha kuwahisa chihela chacho, nawa ‘zuwo liacho te mulipwa mulumba.’—1 Mianangana 9:4-9; 2 Sango ja Mianangana 7:16, 19, 20.
(2 Sango ja Mianangana 6:14) Ngwenyi, Yehova, Zambi ya Izalele, kukushi niumwe Zambi ngwe yenu chipwe mwilu, chipwe hashi. Kunwakufunga usendo ni utu wa zango ni tuvumbi twenu, waze akwenda kumeso jenu ni mbunge jo jeswe.
(2 Sango ja Mianangana 7:19-21) Alioze nyi munutewuluka ni kwehuka maliji jami ni shimbi jami jino hinasa kumeso jenu nukaye ni kulingila tuzambi tweka ni kutuwayila, 20 mba munguatukula ku chifuchi chami chino hinaaha; ni zuwo lino hinasela ku usandu mumu ha jina liami mungulimbila kumeso jami, mungulipwisa chishima ni kashilikilo hakachi ka mavungu eswe. 21 Zuwo lino hilianangama chize, ha kulipalika, atu eswe makomoka ni kwamba ngwo, Kuchi te Yehova halinga chichize mu chifuchi chino ni ku zuwo lino?
it-3 679-680
Tembele
Sango. Tembele yino yanungine ndo ha mwaka 607 K.M.J, muze ayinongesene kuli maswalale A-Babilonia waze te akutumina kuli Mwanangana Nabukanezore. (2Mi 25:9; 2Sg 36:19; Jer 52:13) Ha mukunda wa Izalele kulingila tuzambi a mahuza, Zambi kapwile kwecha hanga akwa-mavungu amwese lamba Yunda ni Yerusaleme hanji kwanda upite mu tembele. Tembele neyo kayilengulwile. Mwanangana Shishake wa mu Engitu, yeya upite wa mu tembele ha mwaka (993 K.M.J.) ha matangwa a Rehoboame mwana wa Solomone hakupalika wika miaka 33 muze azulwile tembele. (1Mi 14:25, 26; 2Sg 12:9) Mwanangana Asa ha mwaka (977-937 K.M.J.) kapwile ni kuvumbika zuwo lia Yehova, alioze mba afunge Yerusaleme, iye kapwile ni kuhana upite wa mu tembele prata ni oru kuli Mwanangana Mben-hadade I wa ku Seria, hanga amakune usendo uze alingile ni Mbasha mwanangana wa Izalele.—1Mi 15:18, 19; 2Sg 15:17, 18; 16:2, 3.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(2 Sango ja Mianangana 6:29, 30) mba kulemba cheswacho cha mutu umwe, hanji cha atu jenu eswe A-Izalele, mutu mweswe ha kunyingika chilungo chenyi ni chinyengo chenyi, te cheswacho maliumba ni kuzoza moko jenyi ku zuwo lino, 30 hipanjikenu yenu mwilu nwatwama nukaakonekene, ni kuhana kuli mutu mweswe nikulita ni ndako jenyi jeswe, mbunge yenyi unayinyingika; (mumu yenu wika ukawenu nunanyingika mbunge ja ana ja atu eswe)
Iye Kananyingika “Mbunge ja Ana ja Atu Eswe”
Kulemba cha Solomone muchihasa kututakamisa. Masepa hanji kanyingikine kanawa yize tunapalika ku mwono ‘kusasaminya chetu’ ni ‘yikola yetu.’ (Yishi. 14:10) Alioze Yehova kananyingika mbunge yetu, chikwo nawa, kakulihulumba hali yetu. Kwazulula mbunge yetu kuli iye mu yilemba, muchihasa kupwa chashi kunyongonona ha yize tunapalika ku mwono. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Kunjikenu yipikalo yenu yeswe kuli iye, mumu iye kakunufunga.”—1 Petu. 5:7.
(2 Sango ja Mianangana 6:28-42) Nyi kachi mukukapwa mu chifuchi hanji kapunga, hanji chilungo, hanji yimbwongo, hanji makonya, hanji makumbi, hanji yambi; nyi kachi akwa kole jo maaseleka mu chifuchi cha yihunda yo; musongo weswawo, kuyiza cheswacho muchiakwata, 29 mba kulemba cheswacho cha mutu umwe, hanji cha atu jenu eswe A-Izalele, mutu mweswe ha kunyingika chilungo chenyi ni chinyengo chenyi, te cheswacho maliumba ni kuzoza moko jenyi ku zuwo lino, 30 hipanjikenu yenu mwilu nwatwama nukaakonekene, ni kuhana kuli mutu mweswe nikulita ni ndako jenyi jeswe, mbunge yenyi unayinyingika; (mumu yenu wika ukawenu nunanyingika mbunge ja ana ja atu eswe) 31 hanga akanuvwile woma, akende mu majila jenu matangwa eswe matwama mu chifuchi chino nwahanyine kuli tulamba twetu. 32 Ha kutwala kuli chilambala nawa, hi Ka-Izalele ko, muze makatuka ku chifuchi kusuku mumu ha jina lienu linene, ni kwoko lienu lia ndundo, ni kwoko lienu lia kwolola; muze meza akalembe nikutalikisa ku zuwo lino, 33 hipanjikenu yenu mwilu amo nwatwama, nukalinge nikulita ni chize chilambala ananulembela, hanga mavungu eswe a hashi anyingike jina lienu, akanuvwile woma ngwe atu jenu A-Izalele akunuvwilawo, akanyingike ngwo, zuwo lino hinatunga hanaliluku jina lienu. 34 Nyi kachi atu jenu maya ni kwasa jita ni akwa kole jo, jila yeswayo munukaatuma, no malemba kuli yenu nikutalikisa ku limbo lino hinwatongola, ni ku zuwo hinatunga ha jina lienu, 35 hipanjikenu yenu mwilu ku kulemba cho ni kuliumba cho nukakolese chikuma cho. 36 Nyi manuvulumuna (mumu kukushi mutu yoze keshi kuvulumuna) ni yenu munukatenuka no ni kuakunjika kuli akwa kole jo akaatwale funge ku chifuchi chikwo chipwe kusuku, chipwe hakamwihi, 37 chipwe chocho, nyi manyonga mu chifuchi kuze haatwala funge, akatewuluke, akaliumbe mu chifuchi cha ufunge wo ngwo, Hitwavulumuna, hitwalinga ni kupiya, hitwalinga ungulungulu; 38 nyi mahiluka kuli yenu ni mbunge jo jeswe, ni mwono wo weswe, mu chifuchi cha ufunge wo kuze haatwala funge, akalembe nikutalikisa ku chifuchi cho chino nwahanyine kuli tulamba two, ni ku limbo lino hinwatongola, ni ku zuwo lino hinatunga ha jina lienu, 39 hipanjikenu yenu mwilu amo nwatwama, kulemba cho ni kuliumba cho ukakolese chikuma cho ni kukonekena atu jenu muze hanuvulumuna. 40 Zambi yami, ngunaliumbu, meso jenu alaule, matwi jenu apanjike ku kulemba chize muchikapwa kuma kuno. 41 Kashika, Yehova Zambi, njilenu muma mwenu mwa uhwimino, yenu ni Mushete wa tachi jenu. Yehova Zambi, asasendote jenu azale mazalo a ulamwino, asandu jenu awahilile mu utu. 42 Yehova Zambi, kanda nutewulula meso ja yoze hinwamuwayisa! Iwulukenu utu wa zango wa kavumbi kenu Ndawichi.
10-16 ABRIL
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 2 SANGO JA MIANANGANA 8-9
“Iye Kapwile ni Kulemesa Mana”
(2 Sango ja Mianangana 9:1, 2) Muze mwanangana wa pwo wa ku Shipa hevwa lufuma wa Solomone yeza ku Yerusaleme akeseke Solomone ni yihula yikalu. Yeza ni atu anji chikolo, ni tumelu a kumbata tumbuto twa lupembo mupema, ni oru yinji chikolo, ni mawe alemu ngwe diamante. Ha kuheta kuli Solomone yalishimwinya nenyi ha yuma yize yeswe yapwile mu mbunge yenyi. 2 Solomone yamulumbunwina yihula yenyi yeswe, nichimwe chuma chaswaminyine Solomone chize kakahashile kumulumbunwinacho.
w99 1/11 20 ¶4
Kupwa Yihanyi
Mwazovu wa ku Shipa neye kasele tachi jinji ni mashimbu hanga ameneke Solomone. Chinasoloka ngwe mbonge ya Shipa yapwile mu chifuchi chize haliapwila anavuluka ngwo República do Iêmen; kashika mwazovu hamuwika ni atu waze amukawile ha tumelu kendele tando kuhiana 1,600 ndo ku Yerusaleme. Ngwe chize Yesu ambile, ‘iye kakatukile ku masongo a hashi.’ Mumu liaka mwazovu wa ku Shipa aliehele mulimo upwahaha? Iye kachilingile “hanga aye ni kwivwa maliji a mana ja Solomone.”—Luka 11:31.
w99 1/7 30 ¶4-5
Wenyi Uze Awahishile
Mwazovu kahetele ku Yerusaleme “ni atu anji chikolo, ni tumelu a kumbata tumbuto twa lupembo mupema, ni oru yinji chikolo, ni mawe alemu ngwe diamante.” (1 Mianangana 10:2a) Atu amwe kakwamba ngwo mu chizavu cha “atu anji chikolo,” hapwile nawa maswalale. Chino chinalite, mumu amu mwazovu apwile mukwa-ndundo nawa mulemu, kambachile yikumba ya mbongo jinji.
Iwuluka ngwe, mwazovu kevwile lufuma wa Solomone “hakutwala ku jina lia Yehova.” Kashika, auze wakapwile wika wenyi wa mingoso. Iye kachilingile hanga aye ni kwivwa maliji a mana ja Solomone, hanji kulilongesa umwenemwene wa Zambi yenyi, Yehova. Amu iye kota apwile wa ku munyachi wa Sheme ni Hame, waze te akuwayila Yehova, chinasoloka ngwe, kota kazangile chinji kunyingika uwayilo wa tulamba twenyi.
(2 Sango ja Mianangana 9:3, 4) Mba muze mwanangana wa pwo wa ku Shipa hamona mana ja Solomone ni zuwo lize hatunga, 4 ni kulia cha ha mesa yenyi, ni kutwama cha ngamba jenyi, ni kuvumbika cha tuvumbi twenyi, ni mazalo jo, ni akwa kuhana musenge ni mazalo jo, ni chize akandukile ku zuwo lia Yehova, yevwa ni mu moko keekee lume.
w99 1/7 30-31
Wenyi Uze Awahishile
Mwazovu wa ku Shipa yakomoka mumu lia mana a Solomone ni kukola cha wanangana wenyi, kashika “yevwa ni moko keekee lume.” (1 Mianangana 10:4, 5) Amwe kakwamba ngwo, maliji wano kanalumbunuka ngwo mwazovu wa ku Shipa “kahashile kuhwima.” Umwe mukwa-mana kambile ngwenyi iye yalezumuka. Ha yuma yeswe yize akwamba, mwazovu wa ku Shipa kakomokene ha yuma yize amwene nawa evwile. Iye yamba ngwenyi, tuvumbi twa Solomone kawaha mumu lia kwivwa mana ja mwanangana, yafumanyisa Yehova hakusakula Solomone apwe mwanangana. Chikwo nawa, yahana kuli mwanangana yawana yilemu, ngwe oru, unji wa oru yacho ha mashimbu wano muyifika 40 milhões ya dólares. Solomone neye yahana kuli mwazovu wa ku Shipa “cheswe azangile, cheswacho echile.”—1 Mianangana 10:6-13.
(2 Sango ja Mianangana 9:7, 8) Kawaha malunga je, kawaha wano tuvumbi twe akumana kumeso je matangwa eswe ni kwivwa mana je. 8 Yehova Zambi ye akafumane yoze wevwile kuwaha ni yena, wakusele ha ngunja yenyi ukapwe mwanangana wa Yehova Zambi ye. Zambi ye wazangile A-Izalele; wafupile kuakolesa ndo ku miaka ya mutolo, kashika wakupwishile mwanangana wo ukapatwile ni ululi.
it-3 507
Solomone
Muze mwazovu wa ku Shipa hamona kupema cha tembele ni kupema cha zuwo lia Solomone, kulia cha ha mesa yenyi, akwa-kuhana musenge, kutwama cha ngamba jenyi, ni kuvumbika cha tuvumbi twenyi, ni mazalo jo, ni yitapo yize apwile kuhana mu tembele, chocho “yevwa ni mu moko keekee lume” ni kwamba ngwenyi: “Hindu chipwe chihanda cha ha muchima kangulwezelecho. Mana je ni unene we wahiana lufuma yoze nevwile.” Kashika ambile ngwenyi, kawaha tuvumbi twe waze akumana kumeso je matangwa eswe. Yuma yeswe yize amwene yamutwalile kuhalisa Yehova, yoze wasolwele zango lienyi kuli Izalele ha kutongola Solomone ngwe mwanangana, hanga apatwile kulita ni shimbi hamwe ni ululi.—1Mi 10:4-9; 2Sg 9:3-8.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(2 Sango ja Mianangana 9:19) Ku makandu asambano ja unyinyino sali ni sali amanyishineko ndumba a kwola kumi ni aali. Chuma cha kulifwa ni chino te kanda achilinga kama mu chifuchi nichimwe.
it-3 745
Ngunja
Ngunja yize Solomone alingile ye wika Mbimbiliya yakulumbununa mu yimako-yimako. (1Mi 10:18-20; 2Sg 9:17-19) Chinasoloka ngwe yapwile ku ‘Senge lia Ngunja’ limwe zuwo linene lize liapwile ku Mulundu wa Moria mu Yerusaleme. (1Mi 7:7) ‘Yapwile ngunja yinene ya mazo a njamba yalamikaho oru yipema yahiana ni unyinyino wa makandu ni tumanguji sali ni sali.’ Chipwe ngwe kazachishile mazo a njamba hanga atunge ngunja, mutapu uze atungile tembele unasolola ngwo, ngunja yapwile ya kutunga ni mapaya yakulamika ni oru yipema yahiana ni mazo a njamba. Mutu yoze te matala ngunja yacho, te mamona ngwe yakulinga ni mazo a njamba ni oru. Hanyima lia kutongola unyinyino wa makandu asambano waze te akuya ndo ku ngunja, lusango kananungu ngwo: “Kwapwile ndumba aali a kwola a kumanyisa sali ni sali ku tumanguji. Sali ni sali amanyishineko ndumba a kwola kumi ni aali.” (2Sg 9:17-19) Chinalite kuzachisa ndumba, mumu te kakulumbunuka kuyula cha umwe nguvulu. (Upu 49:9, 10; Uso 5:5) Chinasoloka ngwe ndumba 12 te kanatale ha minyachi 12 ya Izalele, chize te chakusolola kwononoka cho ni kukwasa nguvulu yoze unayulu.
(2 Sango ja Mianangana 8:1-16) Kulutwe lia makumi aali a miaka ya kutunga zuwo lia Yehova ni zuwo lienyi mwene, 2 Solomone yatunga yihunda yize amuhele Hurame ni kutuma A-Izalele atwamemo. 3 Mba Solomone yaya ku Hamate-Zoba, yachikumba. 4 Yatunga Tadmore mu puya, ni yihunda yeswe ya kutulikila yuma, yize hatunga mu Hamate. 5 Yatunga nawa Mbete-Horone ya ku tunda, ni Mbete-Horone ya ku mwanda, yihunda ya kukolesa ni yipanga-ya-mawe, ni mapito ni njalo; 6 ni Mbalata ni yihunda yeswe Solomone apwile nayo ya kutulikila, ni yihunda ya matemba jenyi a jita, ni yihunda yeswe ya akwa tuvwalu twenyi, ni yize yeswe Solomone azangile kutunga ha kuliwahisa mu Yerusaleme, ni mu Lebano, ni mu chifuchi cheswe cha chiyulo chenyi. 7 Ha kutwala kuli atu eswe waze asalile a kuli A-Hete, ni A-Amore, ni A-Perize, ni A-Hevwe, ni A-Yepushe, hi A-Izalele ko, 8 ana jo waze asalile mu chifuchi kaonwene kuli A-Izalele. Solomone waatengele ngamba ndo musono. 9 Alioze A-Izalele Solomone kaapwishile ngamba ja milimo yenyi. O apwile tujita, akwa kulutwe a tupitau twenyi, akwa kuyula matemba jenyi a jita ni akwa tuvwalu twenyi. 10 Wano apwile akwa lutwe hakachi ka yilolo ja mwanangana Solomone: kulakaji aali ni makumi atano, akwa kuyula helu lia atu. 11 Solomone yachiza mwana wa Falau wa pwo ku chihunda cha Ndawichi, yamuneha ku zuwo lize hamutungila, mumu yamba ngwenyi, pwo liami kechi kutwama mu zuwo lia Ndawichi mwanangana wa Izalele mumu kweswako Mushete wa Yehova hiwatwama hikwapwa kusandu. 12 Mba Solomone yalambula kuli Yehova milambu ya kulumba ha chilumbilo cha Yehova chize hatunga kulutwe lia senge, 13 nikulita ni uvumbiko wa tangwa ha tangwa. Yalambula nikulita ni Shimbi ya Mose, ha masambata, ni ha kakweji mwaha, ni ha yiwanyino ya kutongola, katatu ha mwaka, ngwami Chiwanyino cha Mbolo Kuyishi Futunwiso, ni Chiwanyino cha Masemana, ni Chiwanyino cha Yisakila. 14 Yatongola nikulita ni liji lia tato Ndawichi, ngango ja asasendote ku uvumbiko wo, ni A-Levi ku milimo yo ya kuhalisa ni kuvumbika kumeso ja asasendote, nikulita ni uvumbiko wa tangwa ha tangwa, ni akwa mapito ku yikolo yeswe mumu chenacho mutu wa Zambi Ndawichi watuminyine. 15 Kapiangukile ku shimbi ya mwanangana ha kutwala kuli asasendote ni A-Levi ha chuma cheswacho, chipwe ha kutwala ku upite. 16 Chocho yalingiwile milimo yeswe ya Solomone chize ku tangwa lia kusa fundamentu ya zuwo lia Yehova ndo halimanununa. Chocho yamanuna zuwo lia Yehova.
17-23 ABRIL
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 2 SANGO JA MIANANGANA 10-12
“Yuka Ha Yiyulo Ya Mana”
(2 Sango ja Mianangana 10:1-4) Rehoboame yaya ku Shekeme mumu A-Izalele eswe te halikungulwila ku Shekeme akamupwise mwanangana. 2 Mba muze Jeroboame mwana Nebate hachivwa (mumu te mu Engitu ali; kuze achinyinyine kumeso ja mwanangana Solomone), Jeroboame yakatuka ku Engitu. 3 Yatuma kumusaka, mba Jeroboame yeza hamwe ni A-Izalele eswe. Yamba kuli Rehoboame ngwo, 4 Tatenu kanga yilemu atulemene. Kashika lelwisenu kama ungamba ukalu wa tatenu ni kanga yenyi yilemu yize atulemene, mba mutunuvumbika.
Iye Kachi Kanungine ni Utayizo wa Zambi
Rehoboame kapwile ni chiyulo chikalu chakukwata. Nyi te matayiza yize atu azangile, kachi iye, asoko jenyi ni waze apwile ku zuwo lia wanangana te mahasa kutokesa yuma yipema yize apwile nayo. Alioze, nyi te malituna kulinga yize atu amwichile, ayo te mahasa kulimika nenyi. Mba chiyulo chika iye akwachile? Chitangu yahanjika ni makulwana waze akwashile tato. Ayo yamulweza hanga apanjike yize atu anambe. Alioze Rehoboame yahanjika ni akweze-ni-akwo chocho yakwata chiyulo cha kumwesa atu lamba. Yaalweza ngwenyi: Tata walemesene kanga yenu alioze ami munguwezelaho. Tata wanulambile ni shikote, alioze ami mungunulamba ni tuvwanda.”—2 Sango 10:6-14.
(2 Sango ja Mianangana 10:6-11) Mwanangana Rehoboame yafupa mana kuli makulwana waze te amanyine kumeso ja tato Solomone shimbu te uchili ni mwono ngwenyi, Ngwehenu mana ngukakumbulule wano atu. 7 O yamukumbulula ngwo, Nyi muopwa ni utu kuli wano atu, nikuatomesa mbunge, nikuhanjika no maliji apema, kumakapwa tuvumbi twe a mutolo. 8 Alioze yambila mana a makulwana aze amuhele; yahula mana kuli akweze waze atatukile hamuwika nenyi, amanyine kumeso jenyi. 9 Yamba kuli ayo ngwenyi, Ngwehenu mana hanga ngukakumbulule wano atu hahanjika ni yami ngwo, Lelwisenu kama kanga yize tatenu atulemene.10 Akweze waze atatukile hamuwika nenyi yamba kuli iye ngwo, Wano atu hamba ngwo, Tatenu walemesene kanga yetu, alioze yenu hapwa nuyilelwise. Nuakumbulule ngwenu, Munwe wami wa songo wahiana mujimba weswe wa tata. 11 Kashika haze tata anulemene kanga yilemu ami munguweza ku kanga yenu. Tata wanulambile ni shikote alioze ami mungunulamba ni tuvwanda.
w01 1/9 28-29
Chize Mutuhasa Kukwata Yiyulo Yipema
Yehova kakutwaha nawa mandumbu ajama mu chikungulwila waze mutuhasa kuhanjika no hakutwala ku yiyulo yetu. (A-Efwesu 4:11, 12) Muze twakuhanjika ni mandumbu hakutwala ku yiyulo yetu, twatambile kukaula chilweza cha waze akuhula hita ndumbu ndo muze mawana ndumbu yoze maalweza yize anazange kwivwa. Mba hanyima makaula chiyulo cha ndumbu wacho. Twatamba kwiwuluka chilweza cha Rehoboame. Muze iye afupile kukwata chiyulo chilemu, katambwile chiyulo chipema kuli makulwana waze akalakalile ni tato. Alioze, shimbu akaule chiyulo cha makulwana, aye yahula nawa akweze waze akolele nenyi chimuwika. Ha kukaula chiyulo cha akwo, iye yakwata chiyulo chipi chize chamutwalile kutokesa chihanda cha wanangana wenyi.—1 Mianangana 12:1-17.
Muze mufupa kukwata chiyulo, eta mana kuli mandumbu ajama, waze ananyingika kanawa Yisoneko, nawa waze akuvumbika shimbi ja mu Mbimbiliya. (Yishima 1:5; 11:14; 13:20) Nyi muchilita, sako mashimbu hanga uhengwole yiyulo yeswe yize watambula kulita ni shimbi ja mu Mbimbiliya jize jinatale ha chiyulo che. Muze wakumona yuma kulita ni shimbi ja mu Mbimbiliya, chakupwa chashi kukwata chiyulo chipema.—A-Fwilipu 4:6, 7.
(2 Sango ja Mianangana 10:12-16) Chocho Jeroboame ni e atu yeza kuli Rehoboame ha tangwa liamuchitatu nikulita ni liji lia mwanangana ngwenyi, Yeenu, kulutwe lia matangwa atatu mba munukeza nawa kuli yami. 13 Mba mwanangana yaakumbulula ni liji lia tachi, mwanangana Rehoboame yambila mana ja makulwana. 14 Yahanjika no nikulita ni mana ja akweze ngwenyi, Tata walemesene kanga yenu alioze ami munguwezaho. Tata wanulambile ni shikote, alioze ami mungunulamba ni tuvwanda. 15 Chocho mwanangana kapanjikile kuli atu, mumu chuma chino chakatukile kuli Zambi hanga Yehova akakolese liji lienyi lize ahanjikile ku kanwa lia Ahija Ka-Shilone kuli Jeroboame mwana Nebate. 16 Muze A-Izalele eswe amwene mwanangana kaapanjikile, akumbulwile mwanangana ngwo, Te chihanda chimwe tuli nacho muli Ndawichi. Kutushi chihinga muli mwe mwana Yese. A-Izalele, hilukenu ku mazuwo jenu! Ni yena Ndawichi, hitala ku yuma ya zuwo lia yena mwene. Chocho A-Izalele eswe yaya ku mazuwo jo.
it-3 455 ¶3
Rehoboame
Kulinangamisa cha Rehoboame chatwalile atu anji kulihandununa. Minyachi yize yanungine wika ni kukwasa zuwo lia Ndawichi, yapwile munyachi wa Yunda ni wa Mbenjamine, asasendote ni A-Levi waze apwile a ku minyachi yacho ni atu akwo a ku minyachi kumi, no kakwashile.—1Mi 12:16, 17; 2Sg 10:16, 17; 11:13, 14, 16.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(2 Sango ja Mianangana 11:15) Jeroboame yalitongwela asasendote a manangamo, ni ha mahamba ni ngombe aze halinga.
it-1 682
Mahamba ni Ngombe
Maliji a Yoshua ali ha Yoshua 24:14, kanasolola ngwo A-Izalele ha mashimbu amwe kapiangukile ku uwayilo wa mahuza muze apwile mu Engitu. Ezekiele kasolwele ngwo uwayilo wacho wa mahuza wanungine ni kwapinjisa ha mashimbu anji kulutwe. (Eze. 23:8, 21) Hachino, akwa-kuhengwola yisoneko, kakumona ngwo utowezo uze ahanyine kuli A-Izalele mu puya hanga aakanjise “kuhana yitapo ku mahamba a kulichisa no,” (Levi 17:1-7) ni chize ‘Jeroboame anakalitongwela asasendote a manangamo, ni ha mahamba ni ngombe aze alingile,’ (2 Sango 11:15) kakulumbunuka ngwo hakachi ka A-Izalele hapwile uwayilo wa ngombe, ngwe uze wapwile mu Engitu.
(2 Sango ja Mianangana 10:1-15) Rehoboame yaya ku Shekeme mumu A-Izalele eswe te halikungulwila ku Shekeme akamupwise mwanangana. 2 Mba muze Jeroboame mwana Nebate hachivwa (mumu te mu Engitu ali; kuze achinyinyine kumeso ja mwanangana Solomone), Jeroboame yakatuka ku Engitu. 3 Yatuma kumusaka, mba Jeroboame yeza hamwe ni A-Izalele eswe. Yamba kuli Rehoboame ngwo, 4 Tatenu kanga yilemu atulemene. Kashika lelwisenu kama ungamba ukalu wa tatenu ni kanga yenyi yilemu yize atulemene, mba mutunuvumbika. 5 Aye yamba kuli ayo ngwenyi, Yeenu, kulutwe lia matangwa atatu mba munukeza nawa kuli yami. Mba atu yaya. 6 Mwanangana Rehoboame yafupa mana kuli makulwana waze te amanyine kumeso ja tato Solomone shimbu te uchili ni mwono ngwenyi, Ngwehenu mana ngukakumbulule wano atu. 7 O yamukumbulula ngwo, Nyi muopwa ni utu kuli wano atu, nikuatomesa mbunge, nikuhanjika no maliji apema, kumakapwa tuvumbi twe a mutolo. 8 Alioze yambila mana a makulwana aze amuhele; yahula mana kuli akweze waze atatukile hamuwika nenyi, amanyine kumeso jenyi. 9 Yamba kuli ayo ngwenyi, Ngwehenu mana hanga ngukakumbulule wano atu hahanjika ni yami ngwo, Lelwisenu kama kanga yize tatenu atulemene. 10 Akweze waze atatukile hamuwika nenyi yamba kuli iye ngwo, Wano atu hamba ngwo, Tatenu walemesene kanga yetu, alioze yenu hapwa nuyilelwise. Nuakumbulule ngwenu, Munwe wami wa songo wahiana mujimba weswe wa tata. 11 Kashika haze tata anulemene kanga yilemu ami munguweza ku kanga yenu. Tata wanulambile ni shikote alioze ami mungunulamba ni tuvwanda. 12 Chocho Jeroboame ni e atu yeza kuli Rehoboame ha tangwa liamuchitatu nikulita ni liji lia mwanangana ngwenyi, Yeenu, kulutwe lia matangwa atatu mba munukeza nawa kuli yami. 13 Mba mwanangana yaakumbulula ni liji lia tachi, mwanangana Rehoboame yambila mana ja makulwana. 14 Yahanjika no nikulita ni mana ja akweze ngwenyi, Tata walemesene kanga yenu alioze ami munguwezaho. Tata wanulambile ni shikote, alioze ami mungunulamba ni tuvwanda. 15 Chocho mwanangana kapanjikile kuli atu, mumu chuma chino chakatukile kuli Zambi hanga Yehova akakolese liji lienyi lize ahanjikile ku kanwa lia Ahija Ka-Shilone kuli Jeroboame mwana Nebate.
24-30 ABRIL
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | 2 SANGO JA MIANANGANA 13-16
“Ha Shimbu Lika Watamba Kufuliela Muli Yehova?”
(2 Sango ja Mianangana 14:9-12) Kwejile mukwasa no jita Zera Ka-Etiopia ni mbunga ya kanunu ka tununu (1,000,000); ni kulakaji atatu (300) a matemba. Yaheta ku Maresa. 10 Asa yatuhuka akatakane nenyi, mba yalulika jita mu chana cha Zefata ku Maresa. 11 Asa yalemba kuli Yehova Zambi yenyi ngwenyi, Yehova, kukushi chikwashi shina yenu wika hakachi ka mukwa ndundo ni yoze keshi tachi. Tukwasenu kama. Yehova Zambi yetu, mumu hali yenu tunajikijila ni mu jina lienu hitwatuhuka kulimika ni mbunga yino. Yehova, nuli Zambi yetu, kanda nutayiza atu kunukumba. 12 Chocho Yehova yalamba A-Etiopia kumeso ja Asa ni kumeso ja A-Yunda. A-Etiopia yachina.
Akweze—Yika Nwatamba Kulinga mba Akwenu Anujikijile?
12 Muze apwile mukweze, Mwanangana Asa kapwile mukwa-kulikehesa nawa mukwa-hamu. Chakutalilaho, hanyima lia kufwa cha tato Abija, Asa yapwa mwanangana, nawa yaputuka kukalakala hanga ahwise uwayilo weswe wa mahuza mu chifuchi. Iye “yatuma A-Yunda afupe Yehova Zambi ya tulamba [two] ni kufunga ye shimbi ni lie liji.” (2 Sango 14:1-7) Muze Zera Ka-Etiopia ni maswalale jenyi 1,000,000 ayile ni kulimika ni A-Yunda, Asa kasolwele mana nawa yafupa usongwelo wa Yehova hakwamba ngwenyi: “Yehova, kukushi chikwashi shina yenu wika hakachi ka mukwa ndundo ni yoze keshi tachi. Tukwasenu kama. Yehova Zambi yetu, mumu hali yenu tunajikijila.” Maliji wano kanasolola pundu ngwo, Asa kapwile ni kufuliela ngwenyi, Yehova te mamupulwila hamwe ni atu jenyi. Asa kafulielele hali Tato wa mu malilu, hachino “Yehova yakumba A-Etiopia.”—2 Sango 14:8-12.
(2 Sango ja Mianangana 16:1-3) Ha mwaka makumi atatu ni wamuchisambano wa kuyula cha Asa, Mbasha mwanangana wa Izalele yeza akalimike ni A-Yunda. Yatungisa Rama hanga akakwike waze mazanga kutuhuka, hanji kunjila kuli Asa mwanangana wa Yunda. 2 Kashika Asa yachiza prata ni oru ku upite wa zuwo lia Yehova ni wa ku zuwo lia mwanangana; yayituma kuli Mbene-Hadade mwanangana wa Seria, yoze te watwama mu Ndamaseku, ngwenyi, 3 Usendo uliko hakachi ka yena ni yami ngwe uze wapwile hakachi ka tata ni tatenu. Haliapwila ngunakutumu prata ni oru, kashika shiha usendo we ni Mbasha mwanangana wa Izalele hanga angukatuke kama.
Akweze—Yika Nwatamba Kulinga mba Akwenu Anujikijile?
Nunanyingika ngwenu kulimika ni 1,000,000 ya maswalale, chili chimwe chipikalo chinene, chipwe chocho Asa kakumbile. Alioze kulutwe, muze Asa apalikile mu umwe kapinda, iye kakafupile ukwaso wa Yehova. Muze Mbasha Mwanangana wa A-Izalele ayile ni kulimika nenyi, Asa yafupa ukwaso wa Mwanangana wa Seria. Chiyulo chino, yichimunehena lamba linji! Kupalikila muli profeta Hanani Yehova yalweza Asa ngwenyi: “Mumu hiwajikijila hali mwanangana wa Seria, kwajikijilile Yehova Zambi ye, kashika mbunga ya tujita twa mwanangana wa Seria hiyinomboka mu kwoko lie.” Chize haze, mwono wa Asa wapwile wika kwasa jita. (2 Sango 16:7, 9; 1 Mia. 15:32) Yika mutuhasa kulilongesa ha lusango yono?
(2 Sango ja Mianangana 16:7-9) Ha mwaka uze Hanani mukwa kumona usolwelo yeza kuli Asa mwanangana wa Yunda, yamba kuli iye ngwenyi, Mumu hiwajikijila hali mwanangana wa Seria, kuwajikijilile Yehova Zambi ye, kashika mbunga ya tujita twa mwanangana wa Seria hiyinomboka ku kwoko lie. 8 A-Etiopia ni A-Lubimi apwile anji, ni matemba-a-jita ni akwa tuvwalu anji kuhiana. Hindu Yehova waakunjikile mu moko je mumu wajikijilile hali iye. 9 Mumu meso ja Yehova kakumona ndusu hashi heswe akalisolole mukwa tachi kukwasa yoze uli ni mbunge yingunu kuli iye. Ha chuma chino hiwalinga ni uhepuke, mumu chize musono muopwa ni jita.
Akweze—Yika Nwatamba Kulinga mba Akwenu Anujikijile?
14 Kanda nwecha kupwa akwa-kulikehesa, nawa nungenu ni kujikijila muli Yehova. Muze anupapachishile, nwasolwele ngwenu, nuli ni ufulielo ukolo, nawa nwakujikijila muli Yehova. Yehova kanakawahilila chinji ha kunutambwisa mu usoko wenyi. Kashika, chuma nwatamba kulinga chili kununga ni kujikijila muli iye. Muchihasa kupwa chashi kujikijila muli Yehova muze nunakwate yiyulo yize muyihasa kwalumuna mwono wenu. Alioze, shina muze nunakwate yiyulo yikehe-yikehe nwakujikijila muli iye? Chili chilemu kujikijila muli Yehova ha kukwata yiyulo, chipwe yiyulo yikehe-yikehe, ngwe kusakula yiheho, hanji yiyulo yinene-yinene ngwe kusakula mulimo ni yuma yikwo yize munuhasa kulinga mu ululikiso wa Yehova! Kanda nujikijila ha mana jenu. Shimbu nujikijile ha mana jenu, hengwolenu shimbi ja mu Mbimbiliya jize jinatale ha chikuma chacho, nawa senu mu yitanga yize nunalilongesa. (Yishi. 3:5, 6) Nyi nwachilinga, Yehova mawahilila nawa mandumbu mu chikungulwila manuvumbika.—Tanga 1 Timoteu 4:12.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(2 Sango ja Mianangana 15:16) Ni Maka nawa, naye ya mwanangana Asa, yamuchiza ku wanangana mumu ha kulinga kaponya wa lwaji wa Ashera. Kashika Asa yapatwola kaponya kenyi ni kumupwisa yipalupalu ni kumwochela ku chitwetwe cha Kendrone.
Wayila Yehova ni Mbunge Yeswe!
7 Kuchi mutunyingika ngwetu hitunalihane kuli Yehova ni mbunge yeswe? Mutuhasa kulihula ngwetu: ‘Shina mungwononokena Yehova chipwe muze muchipwa chikalu kuchilinga? Kutala mungununga ni kukwasa chikungulwila chenyi hanga chipwe chalinanga?’ Nyonga hamu lize Asa apwile nalio hakuchiza kako wa pwo mu wanangana! Ha mashimbu amwe, ni yena watela kupwa ni hamu ngwe Asa. Chakutalilaho, yika mulinga nyi usoko hanji sepa lie malinga shili, chakuhona kulikonyeka, chocho mamusosolola mu chikungulwila? Shina mulituna kulikata nenyi? Yika mbunge ye muyikutwala kulinga?
(2 Sango ja Mianangana 14:1-15) Chocho Abija yaya tulo, yaya kuli tulamba twenyi. Yamufunda mu chihunda cha Ndawichi, mba mwanenyi Asa yamuswana mu wanangana. Ha matangwa jenyi chifuchi chahwimine kumi lia miaka. 2 Asa walingile chipema ni chize chinalulama kumeso ja Yehova Zambi yenyi. 3 Yachiza yilumbilo ya yilambala ni manangamo, yapalwola tuponya, ni kutetateta Ashera. 4 Yatumina A-Yunda afupe Yehova Zambi ya tulamba ni kufunga ye shimbi ni lie liji. 5 Chikwo nawa yachiza mu yihunda yeswe ya Yunda manangamo ni yilumbilo ya insensu, mba chifuchi chahwimine kumeso jenyi. 6 Yatunga yihunda yakukolesa mu Yunda, mumu chifuchi chahwimine. Kapwile ni jita ha miaka yize se Yehova hamwaha uhwimino. 7 Mumu aye yamba kuli A-Yunda ngwenyi, Tutungenu yihunda yino tukayijingilike ni yipanga-ya-mawe, ni tuposhi, ni mapito ni njalo. Chifuchi ni chetu mumu hitwafupa Yehova Zambi yetu. Hitwamufupa, mba hatwaha kuhwima kweswe kwa kujingilika. Chocho atungile ni milimo yo yawahile. 8 Asa wapwile ni tujita a kumbata kepwe ni makunga, kulakaji atatu a tununu (300,000) a mu Yunda. A mu Mbenjamine akwa kepwe ni mata a yinjamina kulakaji aali ni makumi nake a tununu (280,000). Wano eswe malunga a tachi ni hamu. 9 Kwejile mukwasa no jita Zera Ka-Etiopia ni mbunga ya kanunu ka tununu (1,000,000); ni kulakaji atatu (300) a matemba. Yaheta ku Maresa. 10 Asa yatuhuka akatakane nenyi, mba yalulika jita mu chana cha Zefata ku Maresa. 11 Asa yalemba kuli Yehova Zambi yenyi ngwenyi, Yehova, kukushi chikwashi shina yenu wika hakachi ka mukwa ndundo ni yoze keshi tachi. Tukwasenu kama. Yehova Zambi yetu, mumu hali yenu tunajikijila ni mu jina lienu hitwatuhuka kulimika ni mbunga yino. Yehova, nuli Zambi yetu, kanda nutayiza atu kunukumba. 12 Chocho Yehova yalamba A-Etiopia kumeso ja Asa, ni kumeso ja A-Yunda. A-Etiopia yachina. 13 Asa ni atu waze apwile no yaahanga ndo ku Ngerare. A-Etiopia afwile anji chocho kahashile kulikwasa, mumu akuwile kumeso ja Yehova ni tujita twenyi. A-Yunda atambwile upite unji chikolo. 14 Yapupa yihunda yeswe ya kujingilika Ngerare mumu woma wa Yehova waakwachile. Yatambula upite mu yihunda yeswe mumu te yihunda ya upite unji. 15 Yapupa nawa matanga a ngombe ni kumbata mapanga ni tumelu akulumbama. Chocho yahiluka ku Yerusaleme.