Nyabiabia Siwo Tso Exlẽlawo Gbɔ

Ðe Ezekiel 18:20, si gblɔ be, “fofo ƒe vodada manɔ via dzi o,” la tsi tsitre ɖe 2 Mose 20:5, si gblɔ be Yehowa ɖoa “fofowo ƒe vodada teƒe na [wo viwo]” la ŋua?

Ao, wometsi tsitre ɖe wo nɔewo ŋu kura o. Mawunyakpukpui gbãtɔa me nyawo le gbe tem ɖe ale si ame sia ame abu akɔnta le eƒe nuwɔnawo ŋu la dzi, eye evelia le susu hem yi nyateƒe si wònye be ame aɖe ƒe vodada ate ŋu agblẽ nu le eƒe dzidzimeviwo ŋu la dzi.

Ezekiel ta 18 lia me nyawo ɖee fia be wole gbe tem ɖe ale si ame abu akɔnta le eƒe nuwɔnawo ŋu la dzi. Wogblɔ le kpukpui 4 lia me be ‘luʋɔ, si wɔ nu vɔ̃ la, eyae aku.’ Ke ame si ‘wɔa nuteƒe, eye wònye ame dzɔdzɔe’ ya ɖe? “Anɔ agbe kokoko.” (Eze. 18:5, 9) Eya ta ne ame tsi ɖo ƒe si wòabu akɔnta le eƒe nuwɔnawo ŋu ko la, woadrɔ̃ ʋɔnui “ɖe eƒe zɔzɔme nu.”—Eze. 18:30.

Gɔmeɖose sia ƒe nyateƒenyenye dze le Lewi vi aɖe si ŋkɔe nye Korax gome. Esi Israel viwo nɔ gbedzi la, Korax megava kpɔ ŋudzedze ɖe subɔsubɔmɔnukpɔkpɔ siwo nɔ esi la ŋu o. Esi Korax nɔ agbagba dzem be nunɔladɔwo nasu ye si ta la, eya kple aglãdzela bubuwo tsi tsitre ɖe Yehowa teƒenɔlawo, Mose kple Aron, ŋu. Esi wònye be wonɔ didim dadatɔe be ɖoƒe sia, si nye mɔnukpɔkpɔ si womedze na o, nasu yewo si ta la, Yehowa tsrɔ̃ Korax kple ehati aglãdzelaawo. (4 Mose 16:8-11, 31-33) Gake Korax ƒe viwo ya mewɔ ɖeka kplii le aglãdzedzea me o. Eya ta Mawu mebia akɔnta wo ɖe wo fofo ƒe nu vɔ̃a ta o. Woƒe nuteƒewɔwɔ na Yehowa wɔe be woawo ya meku o.—4 Mose 26:10, 11.

Ke nya kae míagblɔ le nuxlɔ̃ame si dze le 2 Mose 20:5, si nye Se Ewoawo ƒe akpa aɖe, ya ŋu? Le go sia hã me la, bu nya siwo ƒo xlã kpukpui sia ŋu kpɔ. Yehowa wɔ Se ƒe nubablaa kple Israel dukɔa. Esi Israel viwo se nubablaa me nyawo vɔ la, wo katã wogblɔ le gaglãgbe be: “Nya, siwo katã Yehowa gblɔ la, míawɔe.” (2 Mose 19:5-8) Eya ta dukɔ bliboa va ɖo ƒomedodo tɔxɛ aɖe me kple Yehowa. Eya ta dukɔ bliboa koŋ ye nya siwo le 2 Mose 20:5 la yi na.

Ne Israel viwo lé nuteƒewɔwɔ me ɖe asi na Yehowa la, viɖewo dona tso eme na dukɔa eye wokpɔa yayra gbagowo. (3 Mose 26:3-8) Gake ne Israel dukɔa gbe Yehowa hedze alakpamawuwo yome la, eɖea eƒe yayra kple ametakpɔkpɔ ɖa le wo dzi, eye dukɔa kpea fu geɖe. (Ʋɔn. 2:11-18) Gake eganye nyateƒe hã be ame aɖewo nɔ anyi siwo lé woƒe fɔmaɖimaɖi me ɖe asi hewɔ Mawu ƒe sewo dzi togbɔ be dukɔa ƒo eɖokui ɖe gbɔgbɔmehasiwɔwɔ me hã. (1 Fia. 19:14, 18) Anɔ eme be nuteƒewɔlawo to nɔnɔme sesẽ aɖewo me le dukɔa ƒe nu vɔ̃wo ta ya, gake Yehowa ve nenem me siawo nu.

Esi Israel da le Yehowa ƒe gɔmeɖosewo dzi atraɖii ale gbegbe be eƒe ŋkɔ va zu alɔmeɖenu le dukɔwo dome la, Yehowa ɖoe be yeahe to na wo, eya ta eɖe mɔ wokplɔ wo yi aboyo me le Babilon. Le go sia me la, efia be ehe to na ame ɖekaɖekawo kpakple dukɔ bliboa abe ƒuƒoƒo ene. (Yer. 52:3-11, 27) Le nyateƒe me la, Biblia ɖee fia be Israel dukɔa ƒo eɖokui ɖe nu gbegblẽ wɔwɔ me ale gbegbe be dzidzime etɔ̃, ene, alo esi wu nenema gɔ̃ hã kpe fu le wo tɔgbuiwo ƒe nu vɔ̃wo ta, abe ale si 2 Mose 20:5 gblɔe ene.

Ŋutinya aɖewo hã le Mawu ƒe Nya la me siwo ku ɖe ƒome siwo kpe fu le wo dzilawo ƒe vodadawo ta la ŋu. Nunɔlagã Eli dze agɔ le Yehowa dzi esi wòɖe mɔ viawo, siwo nye “ame vlowo” kple agbe gbegblẽ nɔlawo la, gakpɔtɔ nɔ nunɔladɔ wɔm. (1 Sam. 2:12-16, 22-25) Esi wònye be Eli de bubu viawo ŋu wu Yehowa ta la, Mawu gblɔ ɖi be ɣeyiɣi aɖe ava si womagaɖo Eli ƒe ƒometɔ aɖeke nunɔlagãe o, eye esia dze egɔme tso tɔgbuitɔgbuiyɔvia Abyatar dzi. (1 Sam. 2:29-36; 1 Fia. 2:27) Gɔmeɖose si dze le 2 Mose 20:5 la ƒe nyateƒenyenye gadze ƒãa le Gexazi hã gome. Elisa ƒe subɔvie wònye, gake esi woda gbe le Siria Aʋafia Naeman ŋu la, eɖe afɔ gbegblẽ aɖe be yeatsɔ akpɔ ŋutilãmeviɖewo. Yehowa to Elisa dzi drɔ̃ fɔbuʋɔnui ale: “Naeman ƒe anyi la aɖe ɖe mia kple wò dzidzimeviwo ŋu tegbee!” (2 Fia. 5:20-27) Eya ta Gexazi ƒe dzidzimeviwo kpe fu le eƒe nu gbegblẽ wɔwɔa ta.

Esi wònye be Yehowa ye nye nuwo katã Wɔla la kple Agbenala ta la, gome le esi bliboe be wòahe to na ame le mɔ si wòkpɔ be edzɔ alo sɔ la nu. Nu siwo me míedzro fifia la ɖee fia be ate ŋu adzɔ be fofowo ƒe nu vɔ̃wo nagblẽ nu le wo viwo alo woƒe dzidzimeviwo ŋu. Ke hã, Yehowa ‘sea hiãtɔwo ƒe ɣlidodo,’ eye ate ŋu ave ame ɖekaɖeka siwo trɔna ɖe eŋu tso dzi blibo me la nu ahana gbɔdzɔe aɖe si nu woamawo gɔ̃ hã.—Hiob 34:28.

[Nɔnɔmetata si le axa 29]

Wodrɔ̃ ʋɔnu Korax kple ehati aglãdzelawo ɖe woƒe nuwɔnawo ta