Mɔ Siwo Dzi Míetona Ðea Gbeƒã Nya Nyuia

ESI Yesu nye nya nyui gbeƒãɖela dzonɔamemetɔ ta la, eɖo kpɔɖeŋu ɖi na eyomedzelawo. Eya ŋutɔ yia amewo gbɔ ɖaƒoa nu na wo hefiaa nu wo le woƒe aƒewo me kple dutoƒo. (Mat. 9:35; 13:36; Luka 8:1) Yesu ƒoa nu na ame ɖekaɖekawo, efiaa nu eƒe nusrɔ̃lawo ɖeɖe, eye wòƒoa nu na ameha siwo de ame akpe geɖe hã. (Marko 4:10-13; 6:35-44; Yoh. 3:2-21) Ewɔ mɔnukpɔkpɔ ɖe sia ɖe si sɔ la ŋu dɔ tsɔ gblɔ nya siwo dea dzi ƒo henaa mɔkpɔkpɔ ame. (Luka 4:16-19) Ne ehiã be wòaɖi ɖe eme alo agbɔ ɖe eme gɔ̃ hã la, menaa ɖaseɖiɖi ƒe mɔnukpɔkpɔwo toa eŋu o. (Marko 6:30-34; Yoh. 4:4-34) Ne míexlẽ Yesu ƒe subɔsubɔdɔa ŋuti nuŋlɔɖi siwo tso gbɔgbɔ me la, ɖe womeʋãa mí be míasrɔ̃ eyama oa? Vavãe, woʋãa mí abe ale si woʋã apostoloawo ene.—Mat. 4:19, 20; Luka 5:27, 28; Yoh. 1:43-45.

² De ŋugble le mɔnukpɔkpɔ siwo le ʋuʋu ɖi na Kristotɔwo egbea be woakpɔ gome le dɔ si gɔme Yesu Kristo dze ƒe 2,000 kloe ye nye esia la me ŋu kpɔ.

³ Esi míenye Yehowa ƒe Ðasefowo ta la, míekpɔe be ele vevie be míaɖe gbeƒã Fiaɖuƒe ŋuti nya nyuia le ɖoɖo nu tso aƒe me yi aƒe me. Míewɔa gbeƒãɖeɖe ƒe mɔnu sia ŋu dɔ ale gbegbe be eva zu nu si amewo tsɔ dea dzesi mí. Kutsetse nyui siwo do tso mɔnu sia zazã me la ɖee fia kɔtɛ be nunya le eme be woato mɔnu sia dzi ana nya nyuia naɖo ame miliɔn geɖe gbɔ le ɣeyiɣi kpui aɖe me. (Mat. 11:19; 24:14) Gbeƒãɖeɖe tso aƒe me yi aƒe me va nye mɔ nyui aɖe si dzi míetona ɖenɛ fiana be míelɔ̃ Yehowa kple mía havi.—Mat. 22:34-40.

⁴ Menye Yehowa Ðasefo siwo li egbea ye to tso aƒe me yi aƒe me gbeƒãɖeɖedɔa vɛ o. Apostolo Paulo ƒo nu tso ale si wòfiaa nu amewo le woƒe aƒewo me ŋu. Esi wònɔ nu ƒom le eƒe subɔsubɔdɔa ŋu na dzikpɔlawo le Efeso la, egblɔ be: “Tso gbe si gbe meɖo afɔ Asia nutoa me la, . . . nyemegbe nu siwo ŋu viɖe le la dometɔ aɖeke gbɔgblɔ na mi o, eye nyemegbe nufiafia mi . . . tso aƒe me yi aƒe me . . . o.” Paulo to mɔnu sia kple bubuwo dzi “[ɖi] ɖase na Yudatɔwo kple Helatɔwo siaa tsitotsito be woatrɔ dzi me ava Mawu gbɔ eye woaxɔ mía Aƒetɔ Yesu dzi ase.” (Dɔw. 20:18, 20, 21) Ɣemaɣi la, Roma-fiagãwo nɔ dzi dem ƒo na amewo be woasubɔ trɔ̃wo eye ame geɖewo ‘nɔ mawuwo vɔ̃m ŋutɔ.’ Eya ta ehiã vevie ɣemaɣi be amewo nadi “Mawu si wɔ xexea kple nu siwo katã le eme,” Ame si nɔ “gbɔgblɔm na amewo katã le afi sia afi be woatrɔ dzi me” la.—Dɔw. 17:22-31.

⁵ Ehiã kpata egbea wu tsã be woana nya nyuia naɖo amewo gbɔ. Fifi nuɖoanyi vɔ̃ɖi sia ƒe nuwuwu le aƒe tum kabakaba. Esi míekpɔ hiahiã vevi sia dze sii ta la, eʋã mí be míado vevie nu geɖe wu. Míekpɔe dze sii be mɔnu bubu aɖeke megali si nyo wu esi zãm wole tso blema ke tsɔ le ame siwo nyateƒea ƒe dɔ le wuwum la dim tso aƒe me yi aƒe me la o. Tso aƒe me yi aƒe me gbeƒãɖeɖedɔa ɖea vi egbea abe ale si ko wòɖe vi le Yesu kple apostoloawo ƒe ŋkekeawo me ene.—Marko 13:10.

⁶ Ðe nèkpɔa gome le aƒe me yi aƒe me subɔsubɔdɔa me bliboea? Ne èkpɔa gome le eme bliboe la, ekema ka ɖe edzi be Yehowa kpɔa ŋudzedze ɖe ŋuwò. (Eze. 9:11; Dɔw. 20:35) Ðewohĩ mele bɔbɔe na wò be nàɖe gbeƒã tso aƒe me yi aƒe me o. Ðewohĩ lãmegbegblẽ ɖea fu na wò, alo ame geɖe melɔ̃na ɖoa to le anyigbamama si me nèɖea gbeƒã le me o. Ðewohĩ dziɖuɖua de se gɔ̃ hã be woagaɖe gbeƒã o. Alo ɖewohĩ èkpea ŋu, eye esesẽna na wò ŋutɔ be nàdze dzeɖoɖo gɔme kple ame aɖe si mènya o. Esia ta ɣesiaɣi si nèle gome kpɔm le tso aƒe me yi aƒe me dɔa me la, ètsia dzimaɖi. Gake dzi megaɖe le ƒowò o. (2 Mose 4:10-12) Nenema kee nɔviwò siwo le teƒe bubu geɖewo hã sena le wo ɖokuiwo me.

⁷ Yesu do ŋugbe na eƒe nusrɔ̃lawo be: “Kpɔ ɖa, meli kpli mi ŋkekeawo katã va se ɖe nuɖoanyia ƒe nuwuɣi.” (Mat. 28:20) Ŋugbedodo ma doa ŋusẽ mí le nusrɔ̃lawɔwɔdɔa me. Míesena le mía ɖokui me abe apostolo Paulo ene, esi wògblɔ be: “Metea ŋu wɔa nuwo katã to ame si doa ŋusẽm la dzi.” (Flp. 4:13) Ƒo ɖokuiwò ɖe ɖoɖo siwo hamea wɔ hena tso aƒe me yi aƒe me ɖaseɖiɖidɔa wɔwɔ la me bliboe. Ne èle dɔ wɔm kple gbeƒãɖela bubuwo le gbeadzi la, àkpɔ dzideƒo kple kpekpeɖeŋu si nèhiã. Do gbe ɖa na Yehowa be wòakpe ɖe ŋuwò nàɖu mɔxenu ɖe sia ɖe dzi eye nàku kutri vevie le gbeƒãɖeɖe nya nyuia me.—1 Yoh. 5:14.

⁸ Ne èle nya nyuia gblɔm na amewo la, mɔnukpɔkpɔ geɖe asu asiwò be nàɖo nya ŋu na ‘ame sia ame si abia nya wò tso mɔkpɔkpɔ si le asiwò la ŋu.’ (1 Pet. 3:15) Esia awɔe be vovototo si le ame siwo si Fiaɖuƒemɔkpɔkpɔa le kple ame siwo si mɔkpɔkpɔ mele o dome la nadze na wò kɔtɛ. (Yes. 65:13, 14) Wò dzi adze eme be yewɔ ɖe se si Yesu de be “mina miaƒe kekeli naklẽ” la dzi, eye ɖewohĩ mɔnukpɔkpɔ asu asiwò kura gɔ̃ hã be nàkpe ɖe ame bubuwo ŋu woava nya Yehowa kple nyateƒe si kplɔa ame yia agbe mavɔ me.—Mat. 5:16; Yoh. 17:3; 1 Tim. 4:16.

⁹ Hamea wɔa ɖoɖo be woawɔ tso aƒe me yi aƒe me dɔa le kwasiɖanuwuwuwo kple kwasiɖaa ƒe ŋkeke bubuwo dzi. Hame aɖewo wɔ ɖoɖo ɖe fiẽsi ɖaseɖiɖi ŋu le teƒe siwo wòsesẽna be woakpɔ amewo le aƒe me le ŋkeke me. Ðewohĩ amewo alɔ̃ axɔ amedzrowo nyuie wu ne ɣea ɖo to, alo le fiẽ me tsɔ wu ŋdi me.

¹⁰ Yesu gblɔ na eƒe nusrɔ̃lawo be ‘woadi’ ame siwo dze. (Mat. 10:11) Menye tso aƒe me yi aƒe me dɔa dzi koe Yesu to di ame siwo dze o. Le nyateƒe me la, ewɔ mɔnukpɔkpɔ ɖe sia ɖe si sɔ la ŋu dɔ ɖi ɖase na amewo ne eyi gbeƒãɖeƒe kple ɣebubuɣiwo. (Luka 8:1; Yoh. 4:7-15) Apostoloawo hã ɖi ɖase na amewo le teƒe vovovowo.—Dɔw. 17:17; 28:16, 23, 30, 31.

¹¹ Nenema kee egbea hã, míaƒe taɖodzinue nye be míawɔ míaƒe ŋutete ɖe sia ɖe be Fiaɖuƒegbedeasia naɖo ame sia ame gbɔ. Efia be, míasrɔ̃ mɔnu si Yesu kple eƒe apostolowo zã le nusrɔ̃lawɔwɔdɔa me eye míanɔ tɔtrɔm ɖe ɣeyiɣiawo kple nɔnɔme vovovo siwo me ame siwo le míaƒe anyigbamamaa me le la ŋu. (1 Kor. 7:31) Le kpɔɖeŋu me, gbeƒãɖelawo kena ɖe ame geɖe ŋu le nudzraƒewo alo dɔwɔƒewo. Ablɔdziɖaseɖiɖi kple ɖaseɖiɖi le modzakaɖeƒewo, ʋutɔɖoƒewo, alo afi sia afi si míate ŋu akpɔ amewo le ko la kpɔ dzidzedze ŋutɔ le dukɔ geɖe me. Hame aɖewo wɔa kplɔ̃wo kple kekevi siwo dzi woɖoa agbalẽwo ɖo la ŋu dɔ le woƒe anyigbamamawo me. Gakpe ɖe eŋu la, alɔdzedɔwɔƒea ate ŋu awɔ dugã me dutoƒoɖaseɖiɖi ƒe ɖoɖo tɔxɛ le teƒe siwo amewo tona le agbɔsɔsɔ gã me, eye woakpe gbeƒãɖelawo tso hame vovovowo me be woava kpɔ gome le eme. Esia awɔe be gbeƒãɖelawo nana nya nyuia naɖo ame siwo ŋu womekena ɖo le aƒe me o la gbɔ le teƒe bubuwo.

¹² Ne míedo go amewo le dutoƒo eye wotsɔ ɖe le Biblia me gbedeasia me la, míate ŋu ana míaƒe agbalẽ aɖe si sɔ la wo. Nu siwo nàte ŋu awɔ atsɔ atu ame si tsɔ ɖe le gbedeasia me la ƒe ɖetsɔlemea ɖoe nye be, nàtsɔ nyatakaka siwo akpe ɖe eŋu be wòado ka kpli wò la anae eye nàwɔ ɖoɖo kplii be yeagado goe ake; tsɔ jw.org nyatakakadzraɖoƒea fiae, alo nàfia hamea ƒe kpekpewɔƒe si tsɔ egbɔ wu lae loo alo nàtsɔ eƒe adrɛs anae. Àkpɔe be gbeƒãɖeɖe na amewo le dutoƒo nye mɔ dodzidzɔname siwo dzi nàto adzi wò subɔsubɔdɔa ɖe edzi la dometɔ ɖeka.

¹³ Ke hã menye gbeƒãɖeɖe nya nyuia koe nye dɔ si wode asi na Kristotɔwo egbea o. Hafi nàkpɔ dzidzedze le kpekpe ɖe amewo ŋu me be woaxɔ nyateƒe si kplɔa ame yia agbe me la, anyo be nànɔ ame siwo tsɔ ɖe le eme la gbɔ yim edziedzi ale be woate ŋu ava zu Kristotɔ siwo tsi le gbɔgbɔ me.

¹⁴ Yesu gblɔ na eyomedzelawo be: “Mianye nye ɖasefowo . . . va se ɖe anyigba ƒe seƒe ke.” (Dɔw. 1:8) Gake egblɔ na wo hã be: “Miheyi ɖawɔ dukɔwo katã me tɔwo woanye nusrɔ̃lawo, . . . miafia wo be woawɔ nu siwo katã ƒe se mede na mi la dzi.” (Mat. 28:19, 20) Tɔtrɔyiwɔwɔ ate ŋu ahe dzidzɔ vɛ na wò le Yehowa subɔsubɔ me. Ado dzidzɔ na ame siwo tsɔ ɖe le nya nyuia me esi nèyi wo gbɔ zi gbãtɔ la be yewogakpɔ wò ake. Ne èyi edzi le Biblia me nya bubuwo gblɔm na wo la, àte ŋu ana ale si woxɔ Mawu dzi se la me nasẽ ɖe edzi eye àkpe ɖe wo ŋu woava kpɔe adze sii be gbɔgbɔmenuwo hiã yewo. (Mat. 5:3) Ne èdzra ɖo nyuie hewɔ ɖoɖo trɔ yi wo gbɔ le ɣeyiɣi si sɔ na wo me la, àte ŋu adze Biblia nusɔsrɔ̃ gɔme kpli wo. Esiae anye wò taɖodzinu le tɔtrɔyiwo wɔwɔ me. Menye ɖeko míeƒãa nyateƒea ƒe ku o, ke míedea tsii hã.—1 Kor. 3:6.

¹⁵ Tɔtrɔyiwɔwɔ ate ŋu asesẽ na ame aɖewo. Ðewohĩ, èva bi ɖe nya nyuia ŋuti ɖaseɖinya kpuiwo gbɔgblɔ na amewo me, eye subɔsubɔdɔa ƒe akpa ma wɔwɔ vivia nuwò. Gake ɖewohĩ, àvɔ̃ be yeatrɔ ayi aƒemenɔlaa gbɔ aɖadzro Biblia me kplii. Dzadzraɖo nyuie ana dzi naɖo ƒowò geɖe wu. Wɔ kpɔɖeŋudzeɖonya siwo wofia mí le kwasiɖa domedome kpekpea me la ŋu dɔ. Gakpe ɖe eŋu la, ɖewohĩ, àdi be yeakpe gbeƒãɖela bibi aɖe ne wòayi kpli wò.

¹⁶ Esi nyanyuigblɔla Filipo nɔ nu ƒom na ŋutsu aɖe si trɔ dzi me zu Yudatɔ, si nɔ Mawu ƒe Nyaa xlẽm la, ebiae be: “Èle nu si xlẽm nèle la gɔme sem ŋutɔŋutɔa?” Ŋutsua ɖo eŋu be: “Aleke mawɔ ase egɔme, ne ame aɖeke mefiam o?” Biblia me nuŋlɔɖi si le Dɔwɔwɔwo ta 8 la gblɔ na mí be Filipo dze egɔme tso Ŋɔŋlɔawo ƒe akpa si xlẽm ŋutsua le la dzi “gblɔ Yesu ŋu nya nyui la nɛ.” (Dɔw. 8:26-36) Míenya ɣeyiɣi didi kae Filipo nɔ ŋutsua gbɔ o, gake Filipo ɖe nya nyuia me nyuie ale gbegbe be ŋutsua xɔ nya la dzi se eye wòbia be woanyrɔ ye ɖe tsi me. Ezu Yesu Kristo ƒe nusrɔ̃la.

¹⁷ Egbea, ame geɖe menya Biblia nyuie o, eya ta ahiã be míatrɔ ayi wo gbɔ zi gbɔ zi geɖe ahadzro Biblia me kpli wo tsitotsito kwasiɖa geɖe, ɣleti geɖe, alo ƒe ɖeka, alo esi wu nenema gɔ̃ hã hafi woate ŋu axɔe ase eye woadze be woaxɔ nyɔnyrɔ. Gake woaɖo wò dzigbɔɖi kple kpekpeɖeŋu si nènaa dzianukwaretɔwo lɔlɔ̃tɔe be woava zu nusrɔ̃lawo la teƒe na wò, abe ale si Yesu gblɔe ene be: “Dzidzɔ geɖe le nunana me wu nuxɔxɔ.”—Dɔw. 20:35.

¹⁸ Ðikekemanɔmee la, àdi be yeazã agbalẽ siwo ŋu wotrɔ asi le koŋ be míatsɔ asrɔ̃ nu kple amewo la dometɔ ɖeka atsɔ awɔ aƒe me Biblia nusɔsrɔ̃ kpli wo. Ne èzɔna ɖe mɔfiame siwo wonana mí le kwasiɖa domedome kpekpea me dzi eye nèwɔa dɔ kple nufiala bibi siwo le hamea me la, esia akpe ɖe ŋuwò be nàwɔ nusɔsrɔ̃ siwo tsea ku, eye àkpe ɖe amewo ŋu woava zu Yesu Kristo ƒe nusrɔ̃lawo.

¹⁹ Ne èhiã kpekpeɖeŋu le aƒe me Biblia nusɔsrɔ̃ gɔme dzedze kple ewɔwɔ me la, ƒo nu tso eŋu na hamemetsitsiwo dometɔ ɖeka faa alo nàgblɔe na Ðasefo aɖe si bi ɖe Biblia nusɔsrɔ̃ wɔwɔ me. Aɖaŋuɖoɖo siwo dzena le Agbenɔnɔ Kple Subɔsubɔdɔ Kpekpe Ƒe Nusrɔ̃gbalẽa me, siwo wotsɔ wɔ wɔwɔfiawo le kpekpea me hã ate ŋu akpe ɖe ŋuwò. Ðo ŋu ɖe Yehowa ŋu, eye nàdo gbe ɖa agblɔ wò didia nɛ. (1 Yoh. 3:22) Eya ta ne anya wɔ la, ɖoe wò taɖodzinu be yeawɔ aƒe me Biblia nusɔsrɔ̃ ɖeka ya teti hekpe ɖe nusɔsrɔ̃ si nèwɔna kple wò ƒomea ŋu. Biblia nusɔsrɔ̃ wɔwɔ ana nàkpɔ dzidzɔ geɖe wu le wò subɔsubɔdɔa me.

²⁰ Ne míekpe ɖe amewo ŋu wova nya Yehowa Mawu eye wozu Yesu Kristo ƒe nusrɔ̃lawo la, wova zua hamea me tɔwo. Biblia nusrɔ̃viwo awɔ ŋgɔyiyi kabakaba eye woatsi le gbɔgbɔ me ne wodze si Yehowa ƒe habɔbɔa hewɔ ɖeka kplii. Ele vevie be míafia ale si woawɔ esiae la wo. Àte ŋu azã videowo kple agbalẽ gbadza si nye Ame Kawoe Le Yehowa Ƒe Lɔlɔ̃nu Wɔm Egbea?, si ŋu wotrɔ asi le koŋ ɖe taɖodzinu sia ta. Àte ŋu azã numeɖeɖe siwo dze le agbalẽ sia ƒe Ta 4 lia me la dometɔ aɖewo hã.

²¹ Ne ènya dze Biblia me dzodzro gɔme kple ame aɖe ko la, kpe ɖe eŋu wòakpɔe be Yehowa le habɔbɔ aɖe zãm egbea be woawɔ gbeƒãɖeɖedɔa ade goe le anyigba bliboa dzi. Na wòakpɔ asixɔxɔ si le Biblia-srɔ̃gbalẽwo ŋu la adze sii, eye nàɖe ale si lɔlɔ̃nu faa dɔwɔla siwo ɖe adzɔgbe na Mawu la taa agbalẽawo hemaa wo le xexea me katã la me nɛ. Kpe wò Biblia nusrɔ̃via be wòawɔ ɖeka kpli wò miade kpekpewo le Fiaɖuƒe Akpataa me. Ðe ale si wowɔa kpekpeawoe la me nɛ, eye nàɖee afia nɔviawo. Anyo hã be nàɖe eyama afia Ðasefo bubuwo le nutome sue kple nutome gã takpekpewo me. Le ɣeyiɣi siawo kple bubuwo me la, na ame yeyea ŋutɔ nakpɔ ale si Yehowa ƒe amewo ɖea lɔlɔ̃, si nye nu si dea dzesi Kristotɔ vavãwo la, fiaa wo nɔewoe. (Yoh. 13:35) Ne ɖetsɔlemetɔa va kpɔ ŋudzedze ɖe Yehowa ƒe habɔbɔa ŋu la, esia ana wòate ɖe Yehowa ŋu kplikplikpli.

²² Kristotɔ gbãtɔwo ku kutri vevie be Mawu ƒe Nya la nasu ame geɖe si. Wogbugbɔ ŋlɔ Ŋɔŋlɔawo na woawo ŋutɔwo ƒe zazã kple esɔsrɔ̃ le hamea me. Wokafua Mawu ƒe Nyateƒenya la na ame bubuwo. Esiwo wogbugbɔ ŋlɔ kple asi la mesɔ gbɔ o eye wode asixɔxɔ wo ŋu ŋutɔ. (Kol. 4:16; 2 Tim. 2:15; 3:14-17; 4:13; 1 Pet. 1:1) Egbea, Yehowa Ðasefowo zãa agbalẽtata ƒe mɔ̃ɖaŋu deŋgɔwo tsɔ taa Biblia kple Biblia-srɔ̃gbalẽ miliɔn alafa geɖewo. Esiawo ƒe ɖewoe nye traktwo, agbalẽ gbadzawo, agbalẽwo kple magazinewo, le gbegbɔgblɔ alafa geɖe me.

²³ Esi nèle nya nyuia gblɔm na amewo la, kpɔ egbɔ be yewɔ Biblia-srɔ̃gbalẽ siwo Yehowa ƒe habɔbɔa ta la ŋu dɔ nyuie. Esi nènya ale si gbegbe Yehowa Ðasefowo ƒe agbalẽwo xexlẽ kple wo sɔsrɔ̃ ɖe vi na wò ŋutɔe ta la, esia aʋã wò be nàna wo na ame bubuwo hã be woaxlẽ.—Heb. 13:15, 16.

²⁴ Internet va zu mɔnu vevi aɖe si dzi ame geɖe tona xɔa nyatakakawo egbea. Esia ta tsɔ kpe ɖe Biblia-srɔ̃gbalẽwo ŋu la, míaƒe Internet nyatakakadzraɖoƒe si nye, jw.org, hã nye mɔ vevi aɖe si dzi míetona kakaa nya nyuia. Ame ɖekaɖekawo ate ŋu axlẽ Biblia kple Biblia-srɔ̃gbalẽwo alo aƒo esiwo nye odiowo, siwo woxlẽ lé ɖe mɔ̃ dzi la le kɔmpiuta dzi le gbegbɔgblɔ alafa geɖe me le xexea me godoo. Ame siwo melɔ̃na be yewoaɖo dze kpli mí o, alo ame siwo le teƒe siwo ƒãa hafi woakpɔ Yehowa Ðasefowo ahaɖo dze kpli wo la ate ŋu azã jw.org la le wo ɖokuiwo si le woawo ŋutɔwo ƒe aƒe me ahaxlẽ nu tso míaƒe dzixɔsewo ŋu.

²⁵ Eya ta míehea amewo ƒe susu yia jw.org la dzi le mɔnukpɔkpɔ ɖe sia ɖe me, ɣesiaɣi si wòsɔ nenema. Ne aƒemenɔla aɖe bia nya tso míaƒe dzixɔsewo ŋu la, míate ŋu azã asitelefon alo tablɛt atsɔ ŋuɖoɖoa afiae le jw.org la dzi enumake. Ne míedo go ame aɖe si doa tokunɔgbe alo gbe bubu aɖe la, míate ŋu ahe eƒe susu ayi míaƒe Internet nyatakakadzraɖoƒea dzi be wòakpɔ Biblia kple Biblia-srɔ̃gbalẽwo le gbe si wòdona me. Gbeƒãɖela geɖe zã video siwo le nyatakakadzraɖoƒea la dometɔ aɖe tsɔ dze dzeɖoɖo gɔme kple amewo tso Biblia me gbedeasia ŋu.

²⁶ Yesu gblɔ na ame siwo nɔ to ɖomee la be: “Miawoe nye xexea ƒe kekeli. . . . Mina miaƒe kekeli naklẽ le amewo ŋkume, ale be woakpɔ miaƒe dɔ nyui wɔwɔwo, eye woakafu mia Fofo si le dziƒo.” (Mat. 5:14-16) Nusrɔ̃la mawo srɔ̃ Yesu, ame si gblɔ tso eɖokui ŋu be, “Nyee nye xexea ƒe kekeli” la, eye woto esia dzi ɖe Mawu ƒe nɔnɔmewo fia. Yesu ɖo kpɔɖeŋu ɖi na Kristotɔwo be woasrɔ̃ esi wòna “agbe ƒe kekeli” klẽ be wòaɖe vi na ame siwo katã lɔ̃ be yewoaɖo to.—Yoh. 8:12.

²⁷ Apostolo Paulo hã ɖo kpɔɖeŋu ɖi na mí be míasrɔ̃. (1 Kor. 4:16; 11:1) Esi wònɔ Atene la, eɖea gbeƒã na ame siwo wòdoa goe le asi me gbe sia gbe. (Dɔw. 17:17) Kristotɔ siwo nɔ Filipi la srɔ̃ eƒe kpɔɖeŋua. Esia tae Paulo ŋlɔ agbalẽ na wo be wole ‘keklẽm abe akaɖiwo ene le xexea me,’ “le dzidzime gɔglɔ̃ totro kpaɖikpaɖi titina.” (Fil. 2:15) Egbea míate ŋu ana Fiaɖuƒe ŋuti nyateƒea naklẽ to míaƒe nyagbɔgblɔwo kple nuwɔnawo me ɣesiaɣi si mɔnukpɔkpɔ ʋu ɖi na mí be míagblɔ nya nyuia na amewo. Nyateƒee, kpɔɖeŋu nyui si míeɖona abe anukwareɖilawo kple nu dzɔdzɔe wɔlawo ene la ɖeɖe ate ŋu ana amewo nakpɔe be míeto vovo na xexea me tɔwo. Gake ne míeƒo nu tso nya nyuia ŋu na wo la, woava nya nu si tae míeto vovo.

²⁸ Yehowa ƒe amewo dometɔ geɖe gblɔa nya nyuia na ame siwo wodoa goe le woƒe dɔwɔƒe, le suku, le ʋu me, alo teƒe bubuwo le woƒe gbe sia gbe dɔwɔnawo me. Ne míele mɔ zɔm la, mɔnukpɔkpɔ ate ŋu asu mía si be míaƒo nu na mía hati mɔzɔlawo. Ne míele dze ɖom kple amewo la, ele be mía dometɔ ɖe sia ɖe nanɔ ŋudzɔ be yeawɔ mɔnukpɔkpɔa ŋu dɔ atsɔ aɖi ɖase. Mina míanɔ dzadzraɖoɖi be míaƒo nu na amewo le mɔnukpɔkpɔ ɖe sia ɖe si sɔ me.

²⁹ Nu si aʋã mí míawɔ esia ye nye be wòanɔ susu me na mí be esia wɔwɔ fia be míele mía Wɔla la kafum hele bubu dem eƒe ŋkɔa ŋu. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, míate ŋu akpe ɖe dzianukwaretɔwo ŋu be woava nya Yehowa ale be woawo hã nate ŋu asubɔe eye agbe mavɔ ƒe mɔkpɔkpɔa nasu wo si to Yesu Kristo dzi xɔxɔ se me. Le Yehowa gbɔ la, agbagbadzedze siawo nye subɔsubɔdɔ kɔkɔe, eye ekpɔa ŋudzedze ɖe wo ŋu.—Heb. 12:28; Nyaɖ. 7:9, 10.

³⁰ Yehowa ƒe lɔlɔ̃nue nye be woaɖe gbeƒã Fiaɖuƒegbedeasia le dugãwo kple kɔƒenutowo me le xexea me katã. Be esia nanya wɔ la, alɔdzedɔwɔƒea naa anyigbamama hamewo kple ame ɖekaɖeka siwo subɔna le nuto saɖeagawo me. (1 Kor. 14:40) Esia wɔ ɖeka kple Mawu ƒe ɖoɖo si nɔ anyi le ƒe alafa gbãtɔ me. (2 Kor. 10:13; Gal. 2:9) Le ŋkeke mamlɛ siawo siwo me Fiaɖuƒedɔa le ta kekem kabakaba le me la, dɔa tsea ku geɖe wu ne wowɔ ɖoɖo nyui ɖe dɔwɔwɔ ŋu le hamea ƒe anyigbamama me.

³¹ Subɔsubɔdɔdzikpɔla ye kpɔa ɖoɖo sia dzi. Subɔsubɔdɔwɔla aɖe ate ŋu ama hamea ƒe anyigbamamaa na gbeƒãɖelawo. Anyigbamama ƒomevi evee li: anyigbamama siwo woade asi na gbeadziƒuƒoƒowo kple anyigbamama siwo woade asi na ame ɖekaɖekawo. Afi siwo anyigbamama melolo le o la, ƒuƒoƒodzikpɔlawo xɔa anyigbamama si me gbeƒãɖela siwo le woƒe ƒuƒoƒoa me ate ŋu aɖe gbeƒã le. Gake afi siwo anyigbamama lolo le la, gbeƒãɖelawo ate ŋu axɔ woawo ŋutɔwo ƒe anyigbamama si me woawɔ dɔ le.

³² Gbeƒãɖela si si anyigbamama le la ate ŋu ayi eƒe anyigbamamaa me aɖaɖe gbeƒã le ɣeyiɣi siwo me kpekpe hena gbeadziyiyi ƒe ɖoɖo aɖeke meli o alo ne manya wɔ be wòaɖakpe kple ƒuƒoƒoa o. Le kpɔɖeŋu me, gbeƒãɖela aɖewo xɔ anyigbamama wòte ɖe woƒe dɔwɔƒe ŋu eye woɖea gbeƒã le eme le ŋdɔnuɖuɣiwo alo ne wokpã le dɔme. Ƒome aɖewo xɔ anyigbamama wòtsɔ ɖe afi si wole, eye woɖea gbeƒã le eme le fiẽsiwo me. Ne anyigbamama si le teƒe si sɔ nyuie alea le gbeƒãɖela aɖe si la, ate ŋu akpe ɖe eŋu wòazã ɣeyiɣi si wòatsɔ anɔ gbeadzi la le mɔ nyuitɔ nu. Gake ƒuƒoƒodzikpɔla ate ŋu awɔ ɖoɖo be ƒuƒoƒo bliboa nawɔ dɔ le ame ɖekaɖekawo ƒe anyigbamamawo me faa. Ne èdi be anyigbamama nanɔ wò ŋutɔ asiwò la, àte ŋu abia subɔsubɔdɔwɔla si kpɔa anyigbamamaa dzi ne wòana ɖe wò.

³³ Eɖanye ƒuƒoƒoa ƒe anyigbamama si wotsɔ de asi na ƒuƒoƒodzikpɔlaa loo alo ame ɖekaɖekawo ƒe anyigbamama si wode asi na gbeƒãɖela aɖe o, ele be ame si wotsɔe na la nadze agbagba ale si dze be wòaɖi ɖase na ame aɖe le aƒe ɖe sia ɖe me. Ele be woawɔ ɖe ameŋunyatakakawo ta kpɔkpɔ ŋuti sewo dzi ne wole ɖoɖo wɔm be woatsɔ akpe anyigbamamaa ɖo. Ele be ƒuƒoƒodzikpɔla alo gbeƒãɖela ɖe sia ɖe si wode anyigbamama aɖe asi na la nadze agbagba akpee ɖo le ɣleti ene me. Ne enya kpee ɖo vɔ ko la, ele be wòagbugbɔ atsɔe ana subɔsubɔdɔwɔla si kpɔa anyigbamamawo dzi. Le ale si nɔnɔmeawo le nu la, anyigbamamaa ate ŋu akpɔtɔ anɔ ƒuƒoƒodzikpɔlaa alo gbeƒãɖelaa si be wòayi edzi awɔ dɔ le eme loo alo wòatrɔe ana subɔsubɔdɔwɔla si kpɔa anyigbamamawo dzi.

³⁴ Ne hamea me tɔwo katã wɔ nu aduadu la, woate ŋu akpe hamea ƒe anyigbamamaa ɖo keŋkeŋ. Míate ŋu aƒo asa na dɔ gbugbɔwɔ ɖe dɔ dzi si ate ŋu ado dziku na aƒemenɔlawo ne gbeƒãɖela eve alo esiwo wu nenema le dɔ wɔm le anyigbamama ɖeka ma ke me. Esia wɔwɔ aɖee afia be míebu mía nɔviwo kple ame siwo le anyigbamamaa me la siaa ŋu.

³⁵ Ehiã be ame sia ame nasrɔ̃ nu tso Yehowa Mawu, Via, kple Fiaɖuƒea ŋu. (Nyaɖ. 14:6, 7) Míaƒe didie nye be míakpe ɖe gbegbɔgblɔ ɖe sia ɖe dolawo ŋu be woayɔ Yehowa ƒe ŋkɔ be woakpɔ ɖeɖe, eye woado Kristotɔwo ƒe amenyenye la. (Rom. 10:12, 13; Kol. 3:10, 11) Kuxi kawoe doa mo ɖa ne míele gbeƒã ɖem nya nyuia le nuto siwo me gbe vovovo dolawo le la me? Aleke woate ŋu akpɔ kuxi siawo gbɔ ale be mɔnukpɔkpɔ nasu ame geɖe ale si wòanya wɔe la si be woase Fiaɖuƒegbedeasia le gbe si wose nyuie la me?—Rom. 10:14.

³⁶ Gbegbɔgblɔ si hamea dona lae wokpɔna hafi dea anyigbamama hamea si. Eya ta le nuto siwo me gbe vovovo dolawo le me la, gbeƒãɖela siwo le hame vovovoawo me la ɖea gbeƒã le nuto ɖeka ma ke me. Le go siawo me la, nyuitɔae nye be hame ɖe sia ɖe ƒe gbeƒãɖelawo nalé fɔ ɖe ɖaseɖiɖi na ame siwo doa gbegbɔgblɔ si woƒe hamea dona la koŋ ŋu. Woazɔ ɖe ɖoɖo sia ke dzi ne míele amekpekpedɔ tɔxɛwo wɔm le ƒea me. Gake ne gbeƒãɖelawo le dutoƒoɖaseɖiɖidɔ wɔm alo le vomeɖase ɖim la, woate ŋu aƒo nu na ame ɖe sia ɖe eye woana agbalẽ siwo le gbegbɔgblɔ ɖe sia ɖe me faa.

³⁷ Le go aɖewo me la, hame siwo doa gbegbɔgblɔ bubuwo la mate ŋu anɔ woƒe anyigbamamaa ƒe akpa siwo le didiƒe la kpem ɖo edziedzi o. Ne ele alea la, ele be kadodo nanɔ subɔsubɔdɔdzikpɔla siwo ƒe hamewo wɔa dɔ le anyigbamama ɖeka me la dome ale be wo katã woada asi ɖe ɖoɖo si dzi woazɔ ɖo akpe anyigbamamaa ɖo la dzi. Esia ana mɔnukpɔkpɔ nasu ame sia ame si be wòase Fiaɖuƒegbedeasia eye ana míaƒo asa na dɔwɔwɔ ɖe dɔ dzi si mehiã o.—Lod. 15:22.

³⁸ Ne ame si míedo go le ʋɔtrua nu la doa gbe bubu la, nu kae wòle be míawɔ? Mele be míaƒo nya ta be gbeƒãɖela siwo se gbe si dom wòle la ava egbɔ o. Gbeƒãɖela siwo doa go gbe bubu aɖe dolawo zi geɖe le woƒe anyigbamamaa me la srɔ̃ dzeɖonya bɔbɔe aɖe le gbe ma me. Míate ŋu afia amewo ale si woawɔ axlẽ agbalẽ siwo le wo degbe me la le míaƒe nyatakakadzraɖoƒe si nye jw.org alo awɔ woƒe kɔpi, alo míana woanya be míatsɔ agbalẽ siwo le wo degbe me la vɛ na wo.

³⁹ Ne amea tsɔ ɖe le eme vavã la, ele be míadze agbagba adi gbeƒãɖela si ate ŋu aɖe gbeƒã nɛ nyuie le gbe si wòse me. Míate ŋu afia afi si tsɔ egbɔ si wowɔa kpekpewo le le wo degbe me hãe. Ne edi be ame aɖe si doa wo degbea nava srã ye kpɔ la, míate ŋu afiae ale si wòawɔ aŋlɔ eɖokui ŋuti nyatakaka siwo dzi woato ake ɖe eŋu la ɖe jw.org. Alɔdzedɔwɔƒea hã adze agbagba adi gbeƒãɖela, ƒuƒoƒo, alo hame si doa gbe ma, si tsɔ ɖe amea gbɔ wu, si ate ŋu akpe ɖe eŋu geɖe wu.

⁴⁰ Ele be míanɔ ɖetsɔlemetɔa gbɔ yim va se ɖe esime wògblɔ na mí be ame aɖe si se yewo degbea la va ye gbɔ. Le go aɖewo me la, alɔdzedɔwɔƒea ana hamemetsitsiwo nanya be yewomete ŋu ke ɖe ame aɖe si doa ɖetsɔlemetɔa ƒe gbe ŋu o. Ne edzɔ alea la, ele be míayi edzi anɔ aƒemenɔlaa ƒe ɖetsɔlemea tum ɖo. Ne anya wɔ la, míate ŋu awɔ Biblia-srɔ̃gbalẽ aɖe si le wo degbe me la ŋu dɔ atsɔ asrɔ̃ Biblia kplii. Ne míewɔ nɔnɔmetata siwo le agbalẽa me la ŋu dɔ nyuie eye míena wòxlẽ mawunyakpukpui siwo le agbalẽa me la, ase Biblia ƒe gɔmedzenufiafia aɖewo gɔme. Ðewohĩ eƒe ƒomea me tɔ aɖe si se wo degbea kple gbe si wodona le nutoa me la alɔ̃ faa be yeanye gbegɔmeɖela na mi.

⁴¹ Be míahe ɖetsɔlemetɔa ƒe susu ava Mawu ƒe habɔbɔa dzi la, anyo be míakpee na míaƒe kpekpeawo, togbɔ be, ɖewohĩ, mase nu siwo ayi edzi le kpekpea me la gɔme bliboe o hã. Ne woyɔ ŋɔŋlɔ aɖe be woaxlẽ la, míate ŋu akpe ɖe eŋu wòake ɖe eŋu le Biblia si le wo degbe me la me nenye be ɖe li. Hadede kple nɔviawo le hamea me gɔ̃ hã ate ŋu atui ɖo eye wòakpe ɖe eŋu be wòawɔ gbɔgbɔme-ŋgɔyiyi.

⁴² Gɔmedzeƒuƒoƒowo: Gɔmedzeƒuƒoƒo nye gbeƒãɖela siwo ɖea gbeƒã le gbe aɖe si to vovo na gbe si wodona le hamea me la me, togbɔ be hamemetsitsi alo subɔsubɔdɔwɔla si dze aɖeke meli akpɔ kpekpe ɖeka ya teti dzi kwasiɖa sia kwasiɖa le gbe ma me o. Alɔdzedɔwɔƒea ate ŋu ada asi ɖe hame aɖe dzi be wòanye hame si le gɔmedzeƒuƒoƒo aɖe dzi kpɔm nenye be hamea ɖo nudidi siwo gbɔna la gbɔ:

1. (1) Ne amewo ƒe agbɔsɔsɔme aɖe le nutoa me doa gbe bubu aɖe si to vovo na gbe si hamea dona.

2. (2) Ne gbeƒãɖela ʋɛ aɖewo ya teti se gbe ma alo wolɔ̃ faa be yewoasrɔ̃e.

3. (3) Ne hamemetsitsiwo ƒe ha aɖe lɔ̃ faa be yewoawɔ ɖoɖo ɖe gbeƒãɖeɖedɔa ŋu le gbe ma me.

Ne hamemetsitsiwo ƒe haa di be yewoakpɔ gɔmedzeƒuƒoƒo aɖe dzi la, hamemetsitsiawo abia aɖaŋuɖoɖo tso nutome sue dzikpɔlaa gbɔ. Ðewohĩ, enya nu tso hame bubu siwo le agbagba dzem be yewoaɖe gbeƒã na gbe ma dolawo la ŋu eye ate ŋu ana nyatakaka vevi siwo akpe ɖe hamemetsitsiawo ŋu woanya hame si ƒe nɔnɔmewo sɔ nyuie be wòakpɔ gɔmedzeƒuƒoƒoa dzi la wo. Ne wonya de dzesi hame si akpɔ gɔmedzeƒuƒoƒoa dzi ko la, hame ma ƒe hamemetsitsiwo aŋlɔ lɛta ɖo ɖe alɔdzedɔwɔƒea atsɔ abia be woada asi ɖe yewoƒe hamea dzi be wòanye hame si le gɔmedzeƒuƒoƒo dzi kpɔm.

⁴³ Ƒuƒoƒowo: Alɔdzedɔwɔƒea ate ŋu ada asi ɖe hame aɖe dzi be wòanye hame si le ƒuƒoƒo aɖe dzi kpɔm nenye be hamea ɖo nudidi siwo gbɔna la gbɔ:

1. (1) Ne gbea dolawo tsɔ ɖe le gbedeasia me eye kpeɖodzi li be woakpɔ dzidziɖedzi le gbe ma me.

2. (2) Ne gbeƒãɖela ʋɛ aɖewo ya teti se gbea alo wole esrɔ̃m.

3. (3) Ne hamemetsitsi alo subɔsubɔdɔwɔla aɖe si dze la li be wòaxɔ ŋgɔ akpɔ kpekpe ɖeka, alo kpekpea ƒe akpa aɖe ya teti, abe Gbetakpɔxɔ Nusɔsrɔ̃a ene, dzi kwasiɖa sia kwasiɖa le gbe ma me.

Ne woɖo nudidi siawo gbɔ ale si dze la, hamemetsitsiawo aŋlɔ agbalẽ aɖo ɖe alɔdzedɔwɔƒea atsɔ aɖe ale si tututu nɔnɔmea le la me eye woabia be woada asi ɖe yewoƒe hamea dzi be wòanye hame si le gbe bubu aɖe ƒe ƒuƒoƒo dzi kpɔm. Woayɔ hamemetsitsi si le ŋgɔ xɔm le ƒuƒoƒoa me la be “ƒuƒoƒodzikpɔla,” gake ne subɔsubɔdɔwɔla ye le ŋgɔ xɔm le ƒuƒoƒoa me la, woayɔe be “ƒuƒoƒosubɔla.”

⁴⁴ Ne alɔdzedɔwɔƒea nya da asi ɖe ƒuƒoƒoa dzi ko la, hamemetsitsiwo ƒe ha si le ƒuƒoƒoa dzi kpɔm la ate ŋu atso nya me nenye be ele be ƒuƒoƒoa nadze hame ƒe kpekpewo ƒe akpa bubuwo hã wɔwɔ gɔme kpakple zi gbɔ zi ale si woawɔe le ɣletia me. Woate ŋu awɔ ɖoɖo be ƒuƒoƒoa nanɔ kpekpe hena gbeadziyiyi hã wɔm. Ƒuƒoƒoa me tɔwo katã awɔ dɔ le hamemetsitsiwo ƒe ha si le ƒuƒoƒoa dzi kpɔm la ƒe mɔfiafia te. Hamemetsitsiawo ana mɔfiame siwo da sɔ eye woatsɔ dzo ɖe ƒuƒoƒoa ƒe hiahiãwo gbɔ kpɔkpɔ ŋu. Ne nutome sue dzikpɔla va srã hame si kpɔa ƒuƒoƒoa dzi la kpɔ eye wòwɔ dɔ kple ƒuƒoƒoa le kwasiɖaa me la, ana nyatakaka kpui aɖe alɔdzedɔwɔƒea le ŋgɔyiyi si wɔm ƒuƒoƒoa le kple ƒuƒoƒoa ƒe hiahiãwo ŋu. Le ɣeyiɣi nyuitɔ dzi la, ƒuƒoƒoa ate ŋu ava zu hame. Ne ame siwo katã le asi kpem ɖe ɖoɖoa ŋu la wɔ ɖe teokrasimɔfiamewo dzi la, esia adze Yehowa ŋu.—1 Kor. 1:10; 3:5, 6.

⁴⁵ Enye Kristotɔ ɖeadzɔgbe ɖe sia ɖe ƒe agbanɔamedzi be wòagblɔ nya nyuia na amewo. Woate ŋu awɔ esia le mɔ geɖe nu, ke hã gbeadziyiyi kple gbeƒãɖela vovovowo dzɔa dzi na mía dometɔ geɖe. (Luka 10:1) Le esia ta, hamewo kpena hena gbeadziyiyi le kwasiɖanuwuwuwo kple kwasiɖaa me. Dukɔa ƒe azãwo ɖuɣi hã nyea mɔnukpɔkpɔ nyuiwo hena hahoo ɖaseɖiɖi, elabena nɔvi geɖe meyia dɔ me ɣemaɣi o. Hamea Ƒe Subɔsubɔ Kɔmitia wɔa ɖoɖo ɖe kpekpe hena gbedziyiyi ŋu le teƒe kple ɣeyiɣi siwo sɔ me, le ŋkeke me kple fiẽ me siaa.

⁴⁶ Hahoo ɖaseɖiɖidɔa naa mɔnukpɔkpɔ sua gbeƒãɖelawo si wowɔa dɔ ɖekae ‘hedea dzi ƒo na wo nɔewo.’ (Rom. 1:12) Gbeƒãɖela yeyewo ate ŋu ayi gbeadzi kple gbeƒãɖela bibi siwo si nuteƒekpɔkpɔ su ale be woaxɔ hehe. Le teƒe aɖewo la, nunya anɔ eme be gbeƒãɖela eve alo esiwo wu nenema nawɔ dɔ ɖekae le dedienɔnɔ ƒe nyawo ta. Ne èwɔ ɖoɖo be ye ɖeɖe yeawɔ dɔ le anyigbamamaa me gɔ̃ hã la, kpekpe kple ƒuƒoƒoa ate ŋu ade dzi ƒo na mi katã. Nyanya be ame bubuwo hã le gbeadzisubɔsubɔdɔa wɔm le nuto ma ke me la dea dzi ƒo na ame. Mele be mɔɖelawo kple ame bubuwo nase le wo ɖokuiwo me be ele kokoko be yewoakpɔ gome le kpekpe hena gbeadziyiyi ɖe sia ɖe si ŋu hamea wɔ ɖoɖo ɖo la me o, vevietɔ ne wowɔa kpekpe siawo gbe sia gbe. Ke hã, ɖewohĩ anya wɔ na mɔɖelawo be woakpɔ gome le kpekpe hena gbeadziyiyi aɖewo ya me kwasiɖa sia kwasiɖa.

⁴⁷ Mina mí katã míasrɔ̃ kpɔɖeŋu si Yesu kple eƒe apostoloawo ɖo ɖi! Míate ŋu aka ɖe edzi be Yehowa ayra ɖe agbagba siwo dzem míele be míakpɔ gome le dɔ vevi si nye gbeƒãɖeɖe Fiaɖuƒe ŋuti nya nyuia me bliboe la dzi.—Luka 9:57-62.