Οι Ορμόνες ως Φάρμακα

«ΜΙΑ γυναίκα στο Ντένβερ Γεννά Εξάδυμα.» Αυτή ήταν η επικεφαλίς της πρώτης σελίδος των Τάιμς της Νέας Υόρκης της 18 Σεπτεμβρίου 1973. Το άρθρο παρέθετε φωτογραφίες του πατέρα και της μητέρας χαμογελαστούς. Τι ήταν υπεύθυνο για τα εξάδυμά τους; Οι ενέσεις ορμονών!

Η μητέρα δεν μπορούσε να συλλάβη αφότου πριν από τέσσερα χρόνια είχε γεννήσει ένα αγοράκι. Ο γιατρός της έκαμε μερικούς πειραματισμούς με διάφορες ορμόνες και τελικά με την ένεσι μιας ορμόνης που προήρχετο από τα ούρα γυναικών, στις οποίες είχε παύσει η έμμηνος ρύσις, η γυναίκα αυτή συνέλαβε και πάλι. Μια παρενέργεια, όμως, αυτών των ενέσεων είχε σαν αποτέλεσμα την αύξησι του βάρους της από 60 σε 150 περίπου κιλά ακριβώς λίγο πριν από την πρόωρο γέννησι των εξαδύμων.

Στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν τις γυναίκες που δεν μπορούν να συλλάβουν και να μείνουν έγκυες, αυτός είναι ένας από τους πολλούς τρόπους που πολλοί γιατροί χρησιμοποιούν τις ορμόνες σήμερα. Και δεν είναι καθόλου εκπληκτικό αυτό, όταν μαθαίνωμε ότι όλες οι βιολογικές διαδικασίες του σώματος είναι κάτω από τον έλεγχο των ορμονών. Και εφ’ όσον σεις ή κάποιος συγγενής σας ή κάποιος στενός φίλος σας είναι δυνατόν να έχη ενθαρρυνθή να κάμη χρήσι ορμονών με ιατρική παρακολούθησι, θα ήταν καλό να γνωρίζετε κάτι γι’ αυτές. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα είσθε σε καλύτερη θέσι να κατανοήσετε τους παράγοντες και να λάβετε μια ορθή απόφασι.

Τι Είναι Οι Ορμόνες;

Οι ανθρώπινες ορμόνες είναι χημικές ουσίες που εκκρίνονται φυσικά από το σώμα σας. Με μια κατάλληλη ισορροπία αυτές ασκούν σπουδαία επίδρασι στον λεπτά συντονισμένο ανθρώπινο οργανισμό. Επί παραδείγματι, οι ορμόνες παίζουν έναν ιδιαιτέρως ζωτικό ρόλο στην υποβοήθησι του σώματος να προσαρμοσθή στις αλλαγές του περιβάλλοντός του, η οποία προσαρμογή είναι συχνά αναγκαία για την επιβίωσι. Έτσι η θερμοκρασία του σώματος των 98.6° Φ. πρέπει να διατηρηθή με μικρές διακυμάνσεις παρά το ότι η εξωτερική θερμοκρασία μπορεί να κυμαίνεται από 90 βαθμούς υπό το μηδέν έως 130 βαθμούς άνω του μηδενός. Έπειτα πάλι μια έντονη εργασία δημιουργεί τόση θερμότητα που, αν το σώμα δεν είχε τα μέσα να δροσισθή, οι μυς του σώματος μας θα είχαν κυριολεκτικά ψηθή. Αυτή η διατήρησις της εσωτερικής ισορροπίας του σώματος σε θερμοκρασία παρά τις αλλαγές του περιβάλλοντος καλείται «ομοιόστασις.»

Μεταξύ των διαφόρων ενεργειών του σώματος που κάνουν δυνατή την ομοιόστασι είναι και οι ενέργειες των ορμονών που κατά γράμμα σημαίνουν εκείνο που «διεγείρει» ή «αφυπνίζει.» Αυτές είναι εξαιρετικά ισχυρά μικροσκοπικά μόρια από απλές η σύνθετες ουσίες που επιτυγχάνουν την αποστολή τους με τόσο μικρές ποσότητες που ξεπερνούν την φαντασία μας. Πόσο μικρές; Μερικά μόρια ορμονών είναι τόσο μικρά ώστε θα εχρειάζοντο τρία δισεκατομμύρια απ’ αυτές (3.000.000.000) για να εξισωθούν με μια ουγγιά!

Το ότι οι ορμόνες παράγονται από οκτώ είδη ενδοκρινών αδένων του ανθρωπίνου σώματος είναι πολύ γνωστό. Αυτοί οι αδένες είναι η υπόφυσις, ο θυρεοειδής, ο παραθυρεοειδής, τα επινεφρίδια, ο θύμος, η επίφυσις, το πάγκρεας και οι γεννητικοί αδένες. Εκείνο όμως που δεν είναι και τόσο γνωστό είναι ότι και άλλα όργανα και μέρη του σώματος παράγουν επίσης ορμόνες. Έτσι ο υποθάλαμος, ένα μέρος του εγκεφάλου, παράγει μερικές ορμόνες που υποβοηθούν την έκκρισι ορμονών από την υπόφυσι και που επηρεάζουν επίσης μια μεγάλη ποικιλία μεταβολικών διαδικασιών. Το λεπτό έντερο, τα νεφρά και ιδίως ο πλακούς της εγγύου γυναίκας παράγουν ορμόνες.

Πολλά όργανα του σώματος για να εργάζωνται αρμονικά πρέπει να βρίσκωνται σε επαφή το ένα με το άλλο. Ένα κύριο μέσον μεταδόσεως μηνυμάτων από το ένα όργανο στο άλλο είναι το νευρικό σύστημα. Το άλλο είναι το ορμονικό σύστημα. Τα νεύρα θα μπορούσε να λεχθή ότι εργάζονται όπως το τηλέφωνο. Χρειάζεται ένας συνδυασμός οργάνων σε κάθε άκρη και μια γραμμή μέσω της οποίας το μήνυμα ή οι φωνητικοί παλμοί ταξιδεύουν, και το ίδιο συμβαίνει πράγματι και με τα νεύρα. Έτσι στο δέρμα υπάρχουν μικροσκοπικοί δέκται που συλλαμβάνουν αισθήματα, όπως είναι το κρύο, η ζέστη και ο πόνος και το μεταβιβάζουν στον εγκέφαλο.

Από την άλλη πλευρά, οι ορμόνες έχουν παρομοιασθή με το ράδιο. Ένας ραδιοφωνικός σταθμός εκπέμπει τα μηνύματά του προς όλες τις κατευθύνσεις και χρειάζεται κάποιος δέκτης που να μπορή να συντονισθή με το μήκος του κύματός του ώστε να συλλάβη τις πληροφορίες. Το ίδιο συμβαίνει και με τις ορμόνες. Οι παραγωγικοί αδένες ή τα όργανα τις αποστέλλουν προς όλα τα κύτταρα του σώματος μέσω του αίματος, επηρεάζουν, όμως, μόνον ωρισμένα κύτταρα που διαθέτουν ειδικούς δέκτας για ωρισμένες ορμόνες. Προσφάτως οι έρευνες δείχνουν ότι τα γονίδια παίζουν ένα ζωτικό ρόλο σ’ αυτή την αντίδρασι.

Ένα άλλο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του τρόπου με τον οποίον εργάζονται οι ορμόνες είναι η αρχή της ανατροφοδοτήσεως. Ο αδένας θα συνεχίση την έκκρισι της ορμόνης του στο αίμα έως ότου το όργανο, που έχει σαν στόχο του, και το οποίο διαθέτει τους δέκτας για την ειδική αυτή ορμόνη, λάβη αρκετή ποσότητα. Τότε αυτό το όργανο, θα κάμη σήμα στον αδένα να σταματήση την έκκρισι της ορμόνης του προς το παρόν.

Θεραπευτική Χρήσις των Ορμονών

Η μελέτη και η εφαρμογή των ορμονών καλείται «ενδοκρινολογία.» Ονομάζεται έτσι επειδή πραγματεύεται με τις ορμόνες που προέρχονται από τους ενδοκρινείς αδένες. Ιδιαίτερα σήμερα παρατηρείται μεγάλο ενδιαφέρον στη θεραπευτική χρήσι των ορμονών. Αυτές οι ορμόνες είναι δυνατόν να είναι φυσικές ή συνθετικές. Οι αδένες της αγελάδος, των χοίρων και των προβάτων είναι η κυρία πηγή φυσικών ορμονών. Άλλες φυσικές πηγές για ωρισμένες ορμόνες είναι τα ούρα της εγγύου φοράδας και η Μεξικανική πατάτα ή γλυκοπατάτα. Οι συνθετικές ορμόνες παράγονται από συνθετικά αμινοξέα, από άλατα νατρίου και από άλλες ανόργανες ουσίες.

Γνωρίζετε ποια είναι ίσως η πιο διαδεδομένη χρήσις των ορμονών; Είναι στο χάπι ελέγχου των γεννήσεων που περιέχει δύο σεξουαλικές ορμόνες, την προγεστερόνη και την οιστρογόνο. Τα πιο κοινά αντισυλληπτικά που χρησιμοποιούνται από το στόμα, το σύνθετο χάπι και το συνεχές χάπι, πιστεύεται ότι προλαμβάνουν τη σύλληψι με την αναστολή της ωορρηξίας—μια γυναίκα που τα χρησιμοποιεί συνεχώς δεν μένει έγκυος, επειδή δεν απελευθερώνει ωάρια που θα μπορούσαν να γονιμοποιηθούν.a Αλλ’ ακόμα και σ’ αυτό οι ειδικοί διαφωνούν, διότι όπως ετόνισε το περιοδικό Νάτσιουραλ Χίστορυ του Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 1972: «Προς το παρόν περισσότερα είναι γνωστά για την αναπαραγωγική λειτουργία μιας γουρούνας, επί παραδείγματι, παρά της γυναίκας.»

Οι ορμόνες σ’ αυτά τα χάπια, αν και είναι σε μικρές ποσότητες, εν τούτοις είναι δυνατές. Έτσι δεν είναι ν’ απορή κανείς για το ότι μερικές γυναίκες που τα παίρνουν αντιμετωπίζουν δυσάρεστες παρενέργειες, όπως προσωρινή ναυτία και επίσχεσι των ούρων. Και άλλες πιο σοβαρές παρενέργειες έχουν παρατηρηθή, όπως είναι η θρόμβωσις του αίματος και υψηλή πίεσις. Αυτό, όμως, είναι αυτονόητο, διότι ένας πιθανός κίνδυνος είναι συνδεδεμένος όταν χρησιμοποιή κανείς οποιοδήποτε φαρμακευτικό παρασκεύασμα, ακόμη και όταν αυτό είναι τόσο κοινό όπως η ασπιρίνη ή η πενικιλλίνη. Το αν ο κίνδυνος που περιλαμβάνει φαίνεται να είναι δικαιολογημένος, απόκειται στον καθένα να αποφασίση.

Ποια είναι μια άλλη ορμόνη που χρησιμοποιείται πιο πολύ; Η ινσουλίνη, που συνιστάται από πολλούς γιατρούς για ασθενείς που υποφέρουν από διαβήτη. Την παίρνουν από το πάγκρεας του βωδιού, των προβάτων και των χοίρων που περιέχει τα μικροσκοπικά «νησίδια του Λάγκερχανς» που παράγουν ινσουλίνη. Υπήρχε μια εποχή που επίστευαν ότι η ινσουλίνη έλυνε όλα τα προβλήματα των διαβητικών. Τώρα, όμως, εκτιμάται ότι εξ ίσου σπουδαία, αν όχι περισσότερο, είναι η ορθή δίαιτα και η καλή σωματική άσκησις.

Είσθε μήπως μια γυναίκα που πλήττεται από προκαταμήνια έντασι ή μήπως διανύετε τη δύσκολη εκείνη κατάστασι της γυναίκας που είναι γνωστή ως εμμηνόπαυσις; Αν συμβαίνη αυτό, ίσως ο γιατρός σας να σας συστήση ορμόνες για την περίπτωσί σας. Η θηλυκή οιστρογόνος ορμόνη συνιστάται ιδιαιτέρως από τους γιατρούς. Τα τελευταία χρόνια έχει διαπιστωθή ότι πολύ μικρές ποσότητες από την ανδρική ανδρογόνο ορμόνη μπορεί ν’ αποδειχθούν υποβοηθητικές. Αναγνωρίζεται, όμως, από μερικούς ιατρούς ότι οι ορμόνες είναι δυνατόν να προξενήσουν κακοήθεις όγκους αν η γυναίκα συμβή να είναι ευαίσθητη σε τέτοιες ορμόνες. Γι’ αυτόν το λόγο είναι αναγκαία μια προσεκτική παρακολούθησις αυτής της θεραπείας αν αυτός ο τύπος ορμονών για θεραπεία κρίνεται αναγκαίος.

Έγινε λόγος πιο πάνω για μερικές ορμόνες που χρησιμοποιούνται για την πρόληψι της συλλήψεως. Άλλες μπορούν και ήδη χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν γυναίκες να τεκνοποιήσουν σε περιπτώσεις που αποβάλλουν προώρως τα έμβρυά των. Υπάρχουν επίσης και ορμόνες που λαμβάνονται από άλλους ανθρώπους και που μπορούν να βοηθήσουν τις γυναίκες που δεν μπορούν να συλλάβουν και να μείνουν έγκυες, όπως στην περίπτωσι της γυναίκας του Ντένβερ που ανεφέρθηκε προηγουμένως. Μερικές γυναίκες, όμως είναι πιθανόν να μη θέλουν να λάβουν ορμόνες που προέρχονται από ένα άλλον άνθρωπο.

Μεταξύ των πιο γνωστών ορμονών συνήθης είναι η DES. Χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλη έκτασι για την επίσπευσι αναπτύξεως των ζώων στην κτηνοτροφία. Όταν όμως διεπιστώθη ότι τα υπολείμματα αυτής της ορμόνης στο κρέας δημιουργούσαν καρκίνο στα πειραματόζωα, απαγορεύθηκε από το Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Εν τούτοις, τώρα, έχει επιτραπή από την Διεύθυνσι Φαρμάκων των Η.Π.Α. ως ένα επειγούσης ανάγκης χάπι σε περίπτωσι που έχει γίνει βιασμός. Αν συνέβη να προέκυψε εγκυμοσύνη, τότε αυτό το χάπι προλαμβάνει τη σταθεροποίησι του γονιμοποιηθέντος ωαρίου όταν ληφθή εντός εβδομήντα δύο ωρών μετά την επαφή. Το περιοδικό, όμως, Δη Νάσιοναλ Ομπσέρβερ διευκρίνισε μια σπουδαία ηθική άποψι του ζητήματος, τονίζοντας: «Το DES δεν προλαμβάνει την εγκυμοσύνη. Ο δημοφιλής προσδιορισμός του ως αντισυλληπτικού είναι παραπλανητικός. Το DES προκαλεί έκτρωση. . . . Το πόσο αποτελεσματικό είναι αποτελεί μέρος της συζητήσεως που γίνεται τώρα για την ορθότητα της χρήσεώς του.» Ένας άλλος επίσης παράγων είναι το ότι οι θυγατέρες που γεννήθηκαν από γυναίκες που έπαιρναν, απ’ αυτή τη συνθετική ορμόνη, αναφέρεται ότι όταν φθάνουν την ενηλικίωσί των διατρέχουν τον κίνδυνο πάνω από πενήντα τοις εκατό να πάθουν καρκίνον των γεννητικών οργάνων. Αυτός είναι ο λόγος που έχουν δημοσιευθή προειδοποιήσεις σχετικά με τη χρήσι της.

Υποφέρετε μήπως από φθινοπωρινό συνάχι ή από κάποια συγγενή ασθένεια; Αν ναι, τότε ίσως ο γιατρός σας να σας συστήση την κορτιζόνη που στη φυσική της μορφή παράγεται από τα επινεφρίδια. Πριν από μερικά χρόνια η κορτιζόνη είχε χαιρετισθή ως ένα «θαυματουργικό» φάρμακο. Ειδικά πολλές ελπίδες έδωσε η κορτιζόνη για τη θεραπεία της αρθρίτιδος. Εν τούτοις, τώρα αναγνωρίζουν ότι είναι απλώς μια άποψις της θεραπείας της αρθρίτιδος, και υπάρχουν μερικοί που πιστεύουν ότι η απλή ασπιρίνη είναι εξ ίσου αποτελεσματική, παρουσιάζει λιγώτερες παρενέργειες και στοιχίζει πολύ λιγώτερο.

Κάποια ορμόνη που λέγεται οξυτοσίνη συσπά τη μήτρα μιας μητέρας βοηθώντας την να γεννήση το μωρό της και θέτει σε ενέργεια την ροή γάλακτος στους μαστούς της. Αυτή τώρα παράγεται συνθετικώς και μερικοί μαιευτήρες την χρησιμοποιούν για να προκαλέσουν τους πόνους του τοκετού ώστε οι μητέρες να μπορούν να γεννήσουν όποτε θέλουν αντί να περιμένουν ώσπου το σώμα τους αρχίση τους πόνους. Είναι όμως αυτό σωστό; Υπάρχουν ιατρικές αυθεντίες, όπως ο Δρ. Ε. Ντε Κόστα του Νορθγουέστερν Γιουνιβέρσιτυ Μέντικαλ Σκουλ, οι οποίοι δεν επιδοκιμάζουν το να καταφεύγη κανείς στους τεχνητούς πόνους για απλή εξυπηρέτησι· λέγουν ότι αυτό θα μπορούσε να γίνη μόνο αν εκινδύνευε η ζωή της μητέρας ή του παιδιού.

Οι ορμόνες χρησιμοποιούνται επίσης ιατρικώς για τη θεραπεία άλλων ασθενειών ή ανωμαλιών. Επί παραδείγματι, με τον άποιο διαβήτη τα νεφρά παράγουν μεγάλες ποσότητες νερού κάνοντας έτσι τον ασθενή να υποφέρη από έντονη δίψα· συχνά χρησιμοποιείται μια ορμόνη για την αντιμετώπισι αυτής της καταστάσεως. Επίσης το μυξοίδημα και η απλή βρογχοκήλη προέρχονται από την έλλειψι της ορμόνης του θυρεοειδούς· και εδώ γίνεται χρήσις μιας ορμόνης που λαμβάνεται από τους θυρεοειδείς αδένες των χοίρων. Βέβαια, εν όψει των δυνατοτήτων αυτών και άλλων ορμονών, αναγνωρίζεται ότι η χρήσις των θα πρέπει να γίνεται με προσεκτική παρακολούθησι από ειδικευμένο ιατρικό προσωπικό.

Από τα προηγούμενα γίνεται αντιληπτό ότι οι ορμόνες παρέχονται όλο και περισσότερο για να αναπληρώσουν μια έλλειψι των φυσικών ορμονών του σώματος του ασθενούς. Η ορμονοθεραπεία χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο από τους γιατρούς ως ένα μέσον για ν’ αντιμετωπίσουν κάποια συγκεκριμένη ασθένεια ή για να επιτύχουν ωρισμένες σωματικές ενέργειες. Εφ’ όσον όμως οι ορμόνες είναι τόσο δυνατές και τα αποτελέσματα της χρήσεώς των τόσο πολλά, δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται τυχαία και χωρίς προηγούμενη εξέτασι άλλων πιθανών θεραπειών. Ειδικά οι Χριστιανοί πρέπει να προσέξουν τα ηθικά ζητήματα που είναι δυνατόν να εγερθούν σε μερικές περιπτώσεις. Μια τέτοια προσεκτική εξέτασις των ορμονών ως φάρμακο θα σας κάμη να έχετε μια συνετή και ισορροπημένη άποψι της χρήσεώς των.

[Υποσημειώσεις]