Κινεζικοί Χαρακτήρες—Γιατί Γράφονται Έτσι;

ΤΟ αγοράκι που κάθεται στο θρανίο είναι η πραγματική εικόνα συγκέντρωσης. Με το αριστερό του χέρι, κρατάει ένα φύλλο ριζόχαρτου με μεγάλα τετράγωνα τυπωμένα σ’ αυτό. Το κεφάλι του είναι ελαφρά τεντωμένο προς τα αριστερά, και τα μάτια του είναι συγκεντρωμένα στην άκρη ενός πινέλου με λεπτό καλαμένιο στέλεχος που το κρατάει το παιδάκι κατακόρυφα στο δεξί του χέρι. Κινώντας αργά και με ελεγμένες κινήσεις το πινέλο, το οποίο κάπου-κάπου το βουτάει μέσα σ’ ένα μελανοδοχείο, προσπαθεί προσεκτικά να μάθει πώς να γράφει—Κινεζικά.

Αυτό που γράφει στο χαρτί μπορεί να φαίνεται περίπλοκο και απελπιστικά μπερδεμένο στον Δυτικό άνθρωπο. Ωστόσο, με ατέλειωτες ασκήσεις και επανάληψη, το αγοράκι, όπως εκατομμύρια άλλοι νεαροί μαθητές στην Κίνα, διδάσκεται, με τον μόνο ίσως πρακτικό τρόπο, τα στοιχεία της γραπτής Κινεζικής γλώσσας.

Καταγραφή Ιδεών

Αυτό που κάνει την Κινεζική γλώσσα να ξεχωρίζει από τις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι το ότι δεν έχει αλφάβητο. Εξαιτίας αυτού, τα Κινεζικά σύμβολα δε γράφονται με γράμματα ακούγοντας το συλλαβισμό των ήχων τους, όπως γίνεται με την Αγγλική γλώσσα ή με άλλες γλώσσες που έχουν αλφάβητο. Βασικά, η γραπτή Κινεζική γλώσσα δεν είναι καταγραφή ομιλούμενων ήχων μάλλον, είναι καταγραφή ιδεών.

Στη διάλεκτο των γλωσσολόγων, η γραπτή Κινεζική γλώσσα είναι ιδεογραφική γραφή, ή γραφή ιδεών. Κάθε λέξη ή σύμβολο, με το σχήμα του και την εμφάνιση του, μεταφέρει στον αναγνώστη μια συγκεκριμένη ιδέα. Αν η ιδέα είναι απλή, το σύμβολο μπορεί να είναι μόνο μια απλή εικόνα της. Οι γλωσσολόγοι χαρακτηρίζουν αυτό το είδος συμβόλου εικονογραφικό, ή γραφή με εικόνες. Περιλαμβάνονται λέξεις για συνηθισμένα αντικείμενα που είναι γνωστά στην καθημερινή ζωή, όπως

ΗΛΙΟΣ ΦΕΓΓΑΡΙ ΔΕΝΤΡΟ ΑΝΤΡΑΣ ΣΤΟΜΑ. [Απεικόνιση κινεζικών χαρακτήρων]

Κοιτάζοντας τις παραπάνω λέξεις, μπορεί μερικές να τις αναγνωρίσετε ή όχι σαν εικόνες. Κι αυτό επειδή με το πέρασμα των χρόνων, αυτές οι εικονογραφημένες λέξεις έχουν περάσει από διαδοχικά στάδια απλούστευσης ώστε να μπορούν πιο εύκολα να γραφτούν. Αλλά αν εξετάσετε παλαιότερους τρόπους γραφής αυτών των λέξεων, θα διαπιστώσετε ότι μοιάζουν πάρα πολύ με πραγματικές εικόνες. Στο συνοδευτικό πλαίσιο, θα δείτε πώς μερικά σύμβολα έχουν αλλάξει, και από καθαρά εικονογραφικά σύμβολα στα αριστερά έχουν πάρει τη σημερινή στυλιζαρισμένη μορφή τους.

Προφανώς, ένα σύστημα γραφής που θα αποτελούνταν από εικονογραφημένες λέξεις μόνο θα ήταν πολύ περιορισμένο επειδή δεν υπάρχουν πολλές ιδέες που να μπορούν να απεικονιστούν με απλές εικόνες. Έτσι, για πιο περίπλοκες και αφηρημένες ιδέες, τα σύμβολα απαρτίζονται συνήθως από αρκετές από τις απλές εικονογραφημένες λέξεις, τοποθετημένες μαζί με τέτοιο τρόπο που οι άνθρωποι, από τη συνηθισμένη τους πείρα, μπορούν να αναγνωρίσουν τις ιδέες. Για παράδειγμα, ο «ήλιος» και το «φεγγάρι» μαζί σημαίνουν «λαμπρός», ο «άντρας» που στηρίζεται στο «δέντρο» σημαίνει «ανάπαυση».

ΗΛΙΟΣ + ΦΕΓΓΑΡΙ = ΛΑΜΠΡΟΣ [Απεικόνιση κινεζικών χαρακτήρων]

ΑΝΤΡΑΣ + ΔΕΝΤΡΟ = ΑΝΑΠΑΥΣΗ [Απεικόνιση κινεζικών χαρακτήρων]

Ίσως είναι εύκολο να διακρίνετε γιατί αυτά τα δύο σύμβολα σχηματίζονται μ’ αυτούς ειδικά τους τρόπους. Στον απλούστερο τρόπο ζωής στο παρελθόν, δεν υπήρχε πιθανόν τίποτα πιο λαμπρό από τον ήλιο ή το φεγγάρι, και η σύντομη ανάπαυση κάτω από ένα δέντρο έφερνε μεγάλη ξεκούραση.

Μερικές Ασυνήθιστες Ιδέες

Υπάρχουν όμως μερικές λέξεις που φαίνεται να κρύβουν πίσω τους τις πιο ασυνήθιστες ιστορίες, ιστορίες που δείχνουν να είναι τελείως άσχετες με τις συνηθισμένες, καθημερινές εμπειρίες. Πάρτε, για παράδειγμα, το σύμβολο για το «πλοίο». Η λέξη αυτή βέβαια δεν είναι ιδιαίτερα περίπλοκη ιδέα για να την εκφράσει κανείς. Ωστόσο, είναι εκπληκτικό, που το σύμβολο που χρησιμοποιείται είναι αρκετά περίπλοκο. Απαρτίζεται από τρία απλά σύμβολα:

ΣΚΑΦΟΣ + ΟΧΤΩ + ΣΤΟΜΑ = ΠΛΟΙΟ [Απεικόνιση κινεζικών χαρακτήρων]

Το τρίτο μέρος, το «στόμα», είναι ένα πολύ συνηθισμένο σύμβολο που μπορεί επίσης να σημαίνει και «άνθρωποι», όπως και στα Ελληνικά χρησιμοποιούμε την έκφραση «πρέπει κι άλλο στόμα να θρέψω». Έτσι το σύμβολο για το «πλοίο» προέρχεται από την ιδέα «οχτώ άνθρωποι σ’ ένα σκάφος». Περίεργο, ε; Από πού προήλθε μια τέτοια ιδέα;

Εξετάστε ένα άλλο παράδειγμα. Το σύμβολο για τον «άπληστο» ή την «απληστία» γράφεται με δύο σύμβολα «δέντρο» επάνω, και με το σύμβολο για τη «γυναίκα» ή «θηλυκό» κάτω.

ΔΕΝΤΡΟ + ΔΕΝΤΡΟ + ΓΥΝΑΙΚΑ = ΑΠΛΗΣΤΙΑ [Απεικόνιση κινεζικών χαρακτήρων]

Το πάνω μέρος της λέξης, δύο δέντρα πλάι-πλάι, είναι το σύμβολο για το «δάσος». Παρ’ όλ’ αυτά, εικονογραφικά, ολόκληρο το σύμβολο φαίνεται να παριστάνει μια γυναίκα μπροστά από δύο δέντρα ή να κοιτάζει τα δύο δέντρα. Γιατί η ιδέα της «απληστίας» παριστάνεται μ’ αυτόν τον τρόπο;

Κι άλλα πολλά σύμβολα μπορούν ν’ αναλυθούν με παρόμοια συμπεράσματα. Λένε συναρπαστικές ιστορίες που φαίνονται ότι είναι τελείως άσχετες με τις συνηθισμένες, καθημερινές εμπειρίες των ανθρώπων. Δείχνουν ν’ αποκαλύπτουν ένα ιστορικό ή μια πηγή ιδεών πολύ διαφορετική από αυτή που οι περισσότεροι άνθρωποι και ιδιαίτερα οι Κινέζοι, θα θεωρούσαν συνηθισμένη. Από πού προήλθαν αυτές οι ιδέες;

Πιθανή Σχέση;

Αν είστε καθόλου εξοικειωμένος με τη Βίβλο, μπορεί να παρατηρήσατε κάτι που έχει σχέση με την ιστορία που κρύβει το σύμβολο του «πλοίου». Δε συμφωνείτε ότι υπάρχει μια μεγάλη ομοιότητα με την αφήγηση της Βίβλου για το Νώε και την οικογένεια του, ένα σύνολο οχτώ ατόμων που επέζησαν μέσα στην κιβωτό από τον Κατακλυσμό;—Γένεσις 7:1-24.

Τι θα πούμε για την ιδέα που κρύβεται πίσω από το σύμβολο της «απληστίας»; Ίσως θυμάστε την περιγραφή της Βίβλου για τον κήπο της Εδέμ, στον οποίο αναφέρονται ονομαστικά δύο δέντρα: «Το ξύλον της ζωής εν μέσω του Παραδείσου, και το ξύλον της γνώσεως του καλού και του κακού». (Γένεσις 2:9) Δεν ήταν η υπερβολική επιθυμία της Εύας για τον καρπό ενός απ’ αυτά τα δέντρα που οδήγησε τελικά στην πτώση του ανθρώπινου γένους;

Είναι αυτές απλές συμπτώσεις, ή κάτι παραπάνω από συμπτώσεις; Σ’ ένα βιβλίο με τίτλο Ανακάλυψη της Γένεσης, οι συγγραφείς Κ. Χ. Κανγκ και Έθελ Ρ. Νέλσον, ανέλυσαν δεκάδες ιδεογραφικά Κινεζικά σύμβολα, περιλαμβανομένων και των δύο που αναφέρθηκαν παραπάνω, και παρατήρησαν ότι «τα σύμβολα όταν διασπαστούν στα μέρη τα οποία τα συνθέτουν, επανειλημμένα παρουσιάζουν στοιχεία από την ιστορία του Θεού και του ανθρώπου όπως καταγράφονται στα πρώτα κεφάλαια της Γένεσης».

Ωστόσο, μπορεί να διερωτηθείτε, ποια σχέση θα μπορούσε να υπάρχει ανάμεσα στη Βίβλο και στην αρχαία Κινεζική γραφή; Δύσκολα θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η γλώσσα των παράξενων Ανατολίτικων λαών θα μπορούσε να έχει την παραμικρή σχέση με τη Βίβλο. Αλλά μια αντικειμενική εξέταση και σύγκριση αυτών που καταγράφονται στη Βίβλο και αυτών που είναι γνωστά από την αποδειγμένη ιστορία θα μας βοηθήσει να δούμε ότι η σχέση ανάμεσα τους δεν είναι παράλογη.

Ιδέες Από τη Βίβλο

Οι ιστορικοί από πολύ καιρό έχουν προσδιορίσει τις πεδιάδες της Μεσοποταμίας σαν την αρχική πατρίδα του πολιτισμού και της γλώσσας. Αυτό στην πραγματικότητα συμφωνεί απόλυτα μ’ αυτά που αναγράφονται στη Βίβλο. Το Βιβλίο της Γένεσης, στο 11 κεφάλαιο, περιγράφει ένα γεγονός που έλαβε χώρα στη γη Σενναάρ της Μεσοποταμίας, το οποίο μας δίνει το κλειδί που χρειαζόμαστε στην έρευνά μας.

«Και ήτο πάσα η γη μιας γλώσσης και μιας φωνής», λέει το εδάφιο Γένεσις 11:1. Η ενότητα, όμως, χρησιμοποιήθηκε κακώς από τους ανθρώπους σε αντίθεση με το σκοπό του Θεού γι’ αυτούς. «Και είπον, Έλθετε, ας οικοδομήσωμεν εις εαυτούς πόλιν και πύργον, του οποίου η κορυφή να φθάνη έως του ουρανού· και ας αποκτήσωμεν εις εαυτούς όνομα, μήπως διασπαρώμεν επί του προσώπου πάσης της γης».—Γένεσις 11:4.

Ο πύργος φυσικά ήταν ο διάσημος Πύργος της Βαβέλ. Γι’ αυτό, στη γη Σενναάρ της Μεσοποταμίας έφερε σύγχυση ο Θεός στη γλώσσα των ανθρώπων. «Δια τούτο ωνομάσθη το όνομα αυτής Βαβέλ· διότι εκεί συνέχεεν ο Κύριος την γλώσσαν πάσης της γης· και εκείθεν διεσκόρπισεν αυτούς ο Κύριος επί το πρόσωπον πάσης της γης».—Γένεσις 11:9.

Μία Διένεξη

Η Βιβλική αυτή αφήγηση φυσικά δε γίνεται πρόθυμα δεκτή από τους επιστήμονες. Δε συμφωνούν σχετικά με το πώς αναπτύχθηκε η γλώσσα των Κινέζων. Και οι γνώμες των λογίων είναι διχασμένες σχετικά με το αν η Κινεζική γραφή αναπτύχθηκε στην Κίνα ή εισάχθηκε στην αρχή τουλάχιστον.

Για παράδειγμα, ο Ι. Τζ. Γκελμπ στο βιβλίο του Μελέτη της Γραφής αναφέρει: «Το ότι ο Κινεζικός τρόπος γραφής προέρχεται απευθείας από τη Μεσοποταμία, όπως υποδεικνύουν μερικοί λόγιοι με βάση τις χαρακτηριστικές συγκρίσεις των σημείων της Κίνας και της Μεσοποταμίας, ποτέ δεν αποδείχτηκε με ατράνταχτη επιστημονική μέθοδο». Παρόμοια, ο Ντέηβιντ Ντίρινγκερ έγραψε στο βιβλίο του Το Αλφάβητο: «Η προσπάθεια μερικών λογίων να αποδείξουν τη Σουμεριανή προέλευση της πρωτόγονης γραφής των Κινέζων, συνεπάγεται μεγάλες τουλάχιστον υπερβολές».

Αυτό που πρέπει να σημειωθεί, όμως, είναι ότι η Βίβλος δε λέει ότι όλες οι άλλες γλώσσες αναπτύχθηκαν ή προήλθαν από την ‘μια γλώσσα και μια φωνή’ που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι στη Σενναάρ. Αυτό που δείχνει είναι ότι οι γλώσσες οι οποίες προέκυψαν από τη σύγχυση ήταν τόσο διαφορετικές και άσχετες η μια με την άλλη που οι άνθρωποι έπρεπε να εγκαταλείψουν το οικοδομικό σχέδιο και να φύγουν «επί του προσώπου πάσης της γης» επειδή δεν μπορούσαν πια να καταλάβουν ο ένας τον άλλο ούτε να επικοινωνήσουν μεταξύ τους.

Προφανώς αυτό που συνέβη ήταν ότι η σύγχυση εξάλειψε από τη διάνοια των ανθρώπων τα αρχικά σχέδια της γλώσσας και τα αντικατέστησε με καινούργια. Έτσι οι καινούργιες γλώσσες που μιλούσαν ήταν τελείως διαφορετικές από αυτές που ήξεραν προηγουμένως. Δεν ήταν παρακλάδια ή προϊόντα της αρχικής «μιας γλώσσης».

Το σημείο που πρέπει να θυμόμαστε, ωστόσο, είναι ότι αν και τα σχέδια της γλώσσας τους άλλαξαν, προφανώς δεν άλλαξαν οι σκέψεις και οι αναμνήσεις τους. Οι εμπειρίες τους, οι παραδόσεις τους, οι φόβοι τους, οι αγάπες τους, τα αισθήματα και συναισθήματα τους παρέμειναν. Αυτά τα μετέφεραν μαζί όπου κι αν πήγαν, και αυτά τους επηρέασαν βαθιά στις θρησκείες τους, στους πολιτισμούς τους και στις γλώσσες που ανέπτυξαν στις τέσσερις γωνιές της γης. Στην περίπτωση των Κινέζων, οι αναμνήσεις αυτές προφανώς παρουσιάστηκαν στα εικονογραφικά και ιδεογραφικά σύμβολα τους.

Δεν εκπλήσσει, λοιπόν, που ο Ντίρινγκερ, που αναφέρθηκε παραπάνω, αφού είπε την αντίρρηση του για τη θεωρία ότι ο Κινεζικός τρόπος γραφής προήλθε απευθείας από τη Σουμεριανή γραφή, παραδέχτηκε ότι «τη γενική ιδέα του τρόπου γραφής μπορεί να την είχαν δανειστεί ίσως, άμεσα ή έμμεσα, από τους Σουμέριους».

Σε Ποιο Συμπέρασμα Μπορούμε να Καταλήξουμε;

Η σύντομη εξέταση μας των ιδεών που βρίσκονται πίσω από τα ιδεογραφικά Κινεζικά σύμβολα φέρνει στο προσκήνιο το ζήτημα της προέλευσης τους. Όπως είδαμε, οι λόγιοι δυσκολεύονται να δεχτούν την υπόθεση ότι ο Κινεζικός τρόπος γραφής προήλθε από εξωτερική πηγή. Αλλά η αντίρρηση τους βασίζεται στην έλλειψη τυπικής ή εξωτερικής ομοιότητας. Μέχρι να υπάρξουν περισσότερες αρχαιολογικές αποδείξεις, το ζήτημα θα παραμένει άλυτο.

Από την άλλη μεριά, παρατηρήσαμε ότι η ομοιότητα ανάμεσα στις σκέψεις που βρίσκονται πίσω από Κινεζικά σύμβολα και στην αφήγηση της Βίβλου για την πρώτη ιστορία του ανθρώπου είναι αξιοσημείωτη. Αν και οι ενδείξεις βγαίνουν μόνο με συμπεράσματα, παρ’ όλ’ αυτά, μας συνεπαίρνουν, καθώς σκεφτόμαστε ότι υπάρχει πιθανότητα η Κινεζική καλλιγραφία πάνω στην οποία εξασκείται ο νεαρός μαθητής μας να βασίζεται στις ιδέες που πήραν μαζί τους οι άνθρωποι από τη Σενναάρ σαν αποτέλεσμα της σύγχυσης και της διασποράς εξαιτίας του Πύργου της Βαβέλ.

[Πίνακας στη σελίδα 22]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Εξέλιξη μερικών Κινεζικών συμβόλων στο πέρασμα των αιώνων

ΑΛΟΓΟ

ΧΕΛΩΝΑ

ΨΑΡΙ