Οι Νεαροί Ρωτούν . . .
Γιατί Είναι Τόσο Δύσκολο να Παραμείνουμε Φίλοι;
ΕΝΑ κορίτσι έπαψε να μιλάει στη Σαμπίνα, απλώς επειδή εκείνη δεν μπόρεσε να ρίξει μια καλή βολή σ’ ένα παιχνίδι μπέιζμπολ στο σχολείο. Ένα άλλο κορίτσι χάλασε τη φιλία τους, επειδή η Σαμπίνα αρνήθηκε να τη βοηθήσει να αντιγράψει σε κάποιο διαγώνισμα. Κι ένα τρίτο κορίτσι διαρκώς επέκρινε και πρόσβαλλε τη Σαμπίνα μπροστά σε άλλους. Έτσι η Σαμπίνα έμαθε μια αλήθεια που συχνά είναι πικρή: Δεν είναι πάντοτε εύκολο να διατηρήσεις μια φιλία.
‘Δεν κράτησε το μυστικό μου!’ ‘Με αγνοεί!’ ‘Με κορόιδευε πίσω από την πλάτη μου!’ ‘Νιώθω να πνίγομαι’. Πολλές στενές φιλίες συνθλίβονται από το βάρος παρόμοιων παραπόνων.
Εύθραυστες Φιλίες
Γιατί οι φιλίες αποδεικνύονται συχνά εύθραυστες; Η Αγία Γραφή λέει: ‘Όλοι αμαρτάνουν και στερούνται της δόξας του Θεού’. (Ρωμαίους 3:23) Εξαιτίας της ατέλειας, όχι μόνο έχουμε την τάση να κάνουμε λάθη, αλλά και δεν ταιριάζουμε ούτε με τον Θεό ούτε με το συνάνθρωπό μας. Μας μαστίζουν αισθήματα ενοχής και ανασφάλειας, αμέσως θιγόμαστε, αμέσως νιώθουμε ότι μας απειλούν. Κι επειδή έχουμε και την προδιάθεση να θυμώνουμε, να χάνουμε την ψυχραιμία μας, να ανυπομονούμε και να ζηλεύουμε—άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ατέλειας—έχουμε περισσότερο την τάση να ‘κάνουμε ο ένας τον άλλο κομμάτια’ παρά να διατηρούμε τους δεσμούς της φιλίας.—Παροιμίαι 18:24, ΜΝΚ.
Συνεπώς, οι εφηβικές φιλίες μπορεί να είναι εύθραυστες. Πρώτα απ’ όλα, αυτές οι σχέσεις (ιδιαίτερα μεταξύ νεαρών κοριτσιών) συχνά είναι πάρα πολύ οικείες. Κι ενώ το να έχεις κάποιο φίλο με τον οποίο να μοιράζεσαι την κάθε σου σκέψη και το κάθε σου συναίσθημα μπορεί να έχει τα πλεονεκτήματά του, έχει επίσης και τα μειονεκτήματά του. Πρόσεξε την παρατήρηση που έκαναν οι Σοβιετικοί ερευνητές Κον και Λόσενκοβ: «Η έντονη ανάγκη για αμοιβαία εμπιστοσύνη μπορεί να είναι μια πιθανή πηγή παρεξηγήσεων και διενέξεων».
Κάτι άλλο που μπορεί να έχει επιπτώσεις στη φιλία είναι η συναισθηματική ωρίμανση που λαβαίνει χώρα στα εφηβικά σου χρόνια. Όπως το θέτει ένας συγγραφέας, πριν από την εφηβεία, «οι προσωπικότητές μας διαφέρουν λιγότερο, τα ενδιαφέροντα και οι στόχοι μας δεν είναι διαμορφωμένα τόσο καλά· δεν έχουμε ακόμα πολύ έντονη την αίσθηση του ποιοι είμαστε». Αλλά καθώς τα εφηβικά μας χρόνια πλησιάζουν στο τέλος τους, «αρχίζουμε να μοιάζουμε περισσότερο με ενηλίκους, να γινόμαστε άτομα με δικούς μας στόχους, δικά μας ιδανικά και ενδιαφέροντα. Αυτό . . . μπορεί να δυσκολέψει το να παραμείνουμε προσκολλημένοι σε παλιούς φίλους που αναπτύσσονται διαφορετικά από εμάς. Είναι λοιπόν αναπόφευκτη κάποια απομάκρυνση».
Τέλος, μερικές φιλίες βασίζονται περισσότερο στην ιδιοτέλεια παρά στην αμοιβαία αγάπη, περισσότερο στην επιθυμία να παίρνει κανείς παρά στην προθυμία να δίνει. Η εμπειρία της Σαμπίνα (που αναφέρθηκε στην αρχή) δείχνει καθαρά πόσο εύκολα μπορούν να εξανεμιστούν αυτές οι λεγόμενες φιλίες, όταν οι ιδιοτελείς προσδοκίες δεν ικανοποιηθούν. Τι μπορείς να κάνεις λοιπόν, αν μια φιλία που θεωρείς πολύτιμη συναντήσει κάποια δυσκολία;
Να Είσαι Πιστό Άτομο
Η Τζοάνα εμπιστεύτηκε σε μια φίλη της ένα μυστικό—κάποιο θέμα προσωπικής φύσης, που της ζήτησε ρητά να μην το πει σε κανένα. Έπειτα από λίγες μέρες, ανακάλυψε ότι αρκετοί άλλοι ήξεραν τα πάντα γι’ αυτό το θέμα. Συνειδητοποιώντας ότι η φίλη της την είχε προδώσει, η Τζοάνα είπε: «Τη συγχώρεσα, αλλά δεν θα μπορούσα να την εμπιστευτώ ποτέ ξανά. Η φιλία μας δεν θα ξαναγίνει ποτέ όπως ήταν πριν». Η πιστότητα αποτελεί σίγουρα σημαντικό μέρος της φιλίας. Η Αγία Γραφή μάς λέει ότι ο Δαβίδ και ο Ιωνάθαν έφτασαν στο σημείο να κάνουν όρκο πιστότητας ο ένας προς τον άλλον! (1 Σαμουήλ 20:15-17) Αν όμως ο φίλος προδώσει ένα μυστικό, τερματίζεται η φιλία;
Όχι απαραίτητα. Είναι αλήθεια πως δεν μπορείς να παραβλέψεις το γεγονός ότι προδόθηκε η εμπιστοσύνη σου. Μήπως όμως ήταν εξαρχής άσοφο από μέρους σου να φορτώσεις το φίλο σου ή τη φίλη σου με το βάρος αυτής της πληροφορίας; «Ο κουτσομπόλης δεν μπορεί ποτέ να κρατήσει μυστικό», προειδοποιεί η παροιμία. «Να μένεις μακριά από ανθρώπους που μιλάνε υπερβολικά». (Παροιμίαι 20:19, Today’s English Version [Σημερινή Αγγλική Μετάφραση]) Συχνά οι νεαροί δεν έχουν την ωριμότητα να κρατήσουν μυστικό. Επιπλέον, η Δρ Τζέιν Άντερσον, ψυχίατρος ειδικευμένη για εφήβους, μας υπενθυμίζει: «Ακόμα κι ένας καλός φίλος ή μια καλή φίλη μπορεί μερικές φορές να μπει στον πειρασμό να αποκαλύψει ένα μυστικό, αν αυτό πρόκειται να [του ή της] παρέχει κάποιο βαθμό προσοχής και γοήτρου. Αυτό δεν [τον ή την] κάνει κακό άτομο—απλώς ανώριμο». Ίσως η λύση είναι να εμπιστεύεσαι ένα ώριμο ενήλικο άτομο όταν έχεις σοβαρό πρόβλημα.
Τι γίνεται αν είσαι εσύ το άτομο που του έχουν εμπιστευτεί κάποιο προσωπικό θέμα; Να δείξεις πιστότητα και να «μην αποκαλύψεις τα μυστικά του άλλου, ειδάλλως θα σε κατηγορήσει όταν το μάθει και δεν θα γίνεται να ανακαλέσεις την απρέπειά σου».—Παροιμίαι 25:9, 10, The New English Bible (Η Νέα Αγγλική Βίβλος).
‘Νιώθω να Πνίγομαι’
Όποτε ο Τζο ήθελε να κάνει παρέα με κάποιον άλλο—ή απλώς να χαρεί τη μοναξιά του—ο φίλος τού Τζο αναστατωνόταν. Σαν αποτέλεσμα, ο Τζο άρχισε να αισθάνεται πίεση και απογοήτευση.
Το να συμπεριφέρεσαι σε κάποιο φίλο σαν να είναι αποκλειστική σου ιδιοκτησία μπορεί να καταπνίξει τη φιλία σας. Πράγματι, είναι απόλυτα φυσιολογικό να αισθάνεσαι πόνο και ανασφάλεια όταν ένα πρόσωπο με το οποίο είστε στενοί φίλοι αρχίζει να κάνει παρέα με άλλους. Μήπως όμως το να καταφύγεις σ’ έναν καταπιεστικό τρόπο και να δείχνεις ότι θεωρείς τον άλλο κτήμα σου θα βελτιώσει την κατάσταση; Όχι, σύμφωνα με το εδάφιο Παροιμίαι 25:17, Απόδοση Ι. Θ. Κολιτσάρα, το οποίο λέει: ‘Κατά αραιά διαστήματα να επισκέπτεσαι το φίλο σου στο σπίτι του, μήπως εκείνος σε χορτάσει και σε αποστραφεί’.
Ο Ιησούς Χριστός ήταν ιδιαίτερα συνδεδεμένος με το μαθητή του Ιωάννη. (Ιωάννης 13:23) Ωστόσο, ο Ιησούς δεν απέκλειε τους άλλους, αλλά δήλωσε σχετικά με όλους τους μαθητές του: «Σεις είσθε φίλοι μου». (Ιωάννης 15:14) Παρόμοια, υπάρχει περιθώριο για άλλες σχέσεις, ακόμα και στις πιο στενές φιλίες. Πράγματι, η Αγία Γραφή προτρέπει τους Χριστιανούς να ‘πλαταίνονται’ στις φιλίες τους.—2 Κορινθίους 6:13.
Τι γίνεται αν είσαι εσύ το άτομο που νιώθει να πνίγεται εξαιτίας ενός φίλου που σε θεωρεί αποκλειστικά δικό του; Τότε ‘έκθεσε την υπόθεσή σου στο συνάνθρωπό σου’, και βοήθησε το φίλο σου να καταλάβει πώς αισθάνεσαι. (Παροιμίαι 25:9, ΜΝΚ) Μπορεί το ότι ενδιαφέρεσαι για άλλα άτομα και για άλλα πράγματα να προξενεί πολύ πόνο στο φίλο σου. Ίσως ο φίλος σου νιώθει ότι αυτό σημαίνει το τέρμα της φιλίας σας. Διαβεβαίωσέ τον ότι δεν έχουν έτσι τα πράγματα και ότι απλώς επιθυμείς να ‘αναπνέεις’ πιο ελεύθερα στη σχέση σας.
Έλλειψη Σεβασμού
Οι ερευνητές Γιούνις και Σμόλαρ διαπίστωσαν ότι οι «πράξεις που δείχνουν έλλειψη σεβασμού» συγκαταλέγονται στις πιο κοινές αιτίες διενέξεων στις εφηβικές φιλίες. Παράπονα του τύπου ‘με έβρισε!’ ή ‘με υποβιβάζει μπροστά σε άλλους!’ είναι κοινά. Ομολογουμένως, μας πληγώνει να μας φέρεται σκληρά κάποιος που αγαπάμε. Όμως, συχνά ο τρόπος με τον οποίο μας φέρονται αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο φερόμαστε εμείς στους άλλους. Ο Ιησούς είπε: «Όλα όσα θέλετε να σας κάνουν οι άλλοι άνθρωποι, αυτά να τους κάνετε κι εσείς». Μήπως χρειάζεται να εφαρμόσεις λίγο περισσότερο το Χρυσό Κανόνα στις φιλίες σου;—Ματθαίος 7:2, 12, ΝΔΜ.
Άλλο ένα ερώτημα που θα πρέπει να εξετάσεις είναι μήπως έχεις κάνει τον εαυτό σου στόχο γελοιοποίησης—ίσως με το να μιλάς υπερβολικά ή να λες ανοησίες. (Παροιμίαι 15:2) Αν ναι, τότε ίσως χρειαστεί να κάνεις αλλαγές. Όταν ο Ιησούς ήταν στη γη, τον σέβονταν ακόμα και οι εχθροί του. Αυτό όμως δεν ήταν αποτέλεσμα του ότι ο Ιησούς απαιτούσε από τους ανθρώπους να του φέρονται μ’ αυτόν τον τρόπο. Όχι, εκείνος συμπεριφερόταν με τέτοιο τρόπο που έκανε τους άλλους να του φέρονται με σεβασμό. Αν θέσεις ώριμο Χριστιανικό παράδειγμα ‘με το λόγο και με τη συμπεριφορά σου’, μπορείς να πετύχεις κι εσύ το ίδιο πράγμα.—1 Τιμόθεον 4:12, ΝΔΜ.
Τι γίνεται όμως αν το φέρσιμο που δείχνει έλλειψη σεβασμού είναι εντελώς αδικαιολόγητο; Και πάλι, είναι καιρός να μιλήσεις. Το να ‘γυρίσεις και το άλλο μάγουλο’ δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει να ανέχεσαι άδικη μεταχείριση σιωπηλά. (Ματθαίος 5:39, ΝΔΜ· παράβαλε 2 Κορινθίους 11:20.) Γιατί λοιπόν να μην ‘πεις την αλήθεια’ στο φίλο σου, και να μην του δώσεις να καταλάβει πώς σε επηρεάζουν οι πράξεις του; (Εφεσίους 4:25) Να θίξεις το ζήτημα με ηρεμία, έχοντας κίνητρο την αποκατάσταση της φιλίας σας—όχι την εκδίκηση.
«Προσπάθησε να αποφύγεις να πεις κάτι σαν: ‘Μου φέρεσαι λες και είμαι σκουπίδι!’» συνιστούσε ένα άρθρο στο περιοδικό ’Teen. «Αντί γι’ αυτό, ρίξε το βάρος στο πώς νιώθεις εσύ: ‘Νιώθω πληγωμένη και έρχομαι σε δύσκολη θέση όταν με πειράζεις ή με αγνοείς μπροστά στα άλλα κορίτσια. Με κάνει να νιώθω ότι δεν ενδιαφέρεσαι για μένα. Μπορούμε να μιλήσουμε γι’ αυτό;’»
Η Σαμάνθα αναγκάστηκε να κάνει μια τέτοια σοβαρή συζήτηση με κάποια φίλη της. Είχε ανακαλύψει ότι η φίλη της μιλούσε εναντίον της, πίσω από την πλάτη της. Η Σαμάνθα αποφάσισε να της μιλήσει σχετικά μ’ αυτό. «Στην αρχή αισθανόμουν νευρικότητα», θυμάται η ίδια, «αλλά άξιζε τον κόπο». Η Σαμάνθα έμαθε ότι ήταν στη μέση ορισμένες παρεξηγήσεις και ότι τα σχόλια της φίλης της δεν ήταν τόσο άσχημα όσο της τα είχαν μεταφέρει. (Παροιμίαι 15:22, ΜΝΚ) «Τώρα είμαστε πιο καλές φίλες», αναφέρει η Σαμάνθα.
Πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν έχουν τέτοια ευχάριστη κατάληξη όλες οι συγκρούσεις μεταξύ φίλων. Κι αν ο φίλος σου δεν είναι πρόθυμος να κάνει αλλαγές ή αποδεικνύεται άτομο ιδιοτελές, άτομο που δεν λαβαίνει υπόψη του τα αισθήματά σου ή αδιαφορεί γι’ αυτά, τότε ίσως είναι καιρός να αναζητήσεις συντροφιά αλλού. (Παροιμίαι 17:17) Συνήθως όμως, με αποφασιστικότητα και δουλειά από μέρους και των δυο σας, η φιλία μπορεί να διασωθεί. Κι όταν σκέφτεσαι τη βαθιά χαρά και ικανοποίηση που φέρνει η καλή φιλική σχέση, δεν αξίζει αυτή η προσπάθεια;—Παροιμίαι 27:9.
[Εικόνα στη σελίδα 26]
Αυτός που θεωρεί το φίλο του αποκλειστικά δικό του τού φέρεται σαν να είναι κτήμα του