Η Άποψη της Αγίας Γραφής

Χανουκά—Πρόκειται για «Ιουδαϊκά Χριστούγεννα»;

ΕΝΩ εκατομμύρια σ’ όλο τον κόσμο προετοιμάζονται για να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα, οι Ιουδαίοι συνήθως προετοιμάζονται για να γιορτάσουν μια διαφορετική γιορτή, τη Γιορτή της Χανουκά. Τι είναι η Χανουκά; Οι μη Ιουδαίοι συχνά έχουν την εντύπωση ότι πρόκειται για ένα είδος «Ιουδαϊκών Χριστουγέννων», αλλά αυτό είναι κάθε άλλο παρά ακριβές.

Για παράδειγμα, τα Χριστούγεννα υποτίθεται ότι τιμούν τη γέννηση του Ιησού Χριστού, αλλά στην πραγματικότητα ο εορτασμός περιστρέφεται γύρω από πράγματα όπως ο Αϊ-Βασίλης και τα στολισμένα αειθαλή δέντρα, πράγματα που δεν έχουν καμιά σχέση με τον Θεό, τον Ιησού ή την Αγία Γραφή. Ως και η μέρα, 25 Δεκεμβρίου, δεν είναι τα γενέθλια του Ιησού, αλλά του μυθικού θεού του ήλιου, του Μίθρα! Από την άλλη μεριά, η Χανουκά είναι η επέτειος ενός ιστορικού γεγονότος που είχε σοβαρές επιπτώσεις για τον αρχαίο λαό του Θεού.

Στην πραγματικότητα, είναι αξιοσημείωτο ότι η Χανουκά μνημονεύεται στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Διαβάζουμε στα εδάφια Ιωάννης 10:22, 23: «Έγειναν δε τα εγκαίνια [η γιορτή της αφιέρωσης, ΜΝΚ· στην εβραϊκή: χανουκά] εν Ιεροσολύμοις, και ήτο χειμών· και ο Ιησούς περιεπάτει εν τω ιερώ εν τη στοά του Σολομώντος». Όπως είναι φανερό, αυτή η γιορτή γιορταζόταν ήδη στις ημέρες του Ιησού και προφανώς και από τον ίδιο τον Ιησού.

Τι οδήγησε σ’ αυτόν τον εορτασμό; Για να απαντήσουμε σ’ αυτό το ερώτημα, πρέπει να εξετάσουμε κάποια ιστορικά γεγονότα.

Ο Ναός του Ιεχωβά Βεβηλώνεται

Όπως είχε προειπωθεί αιώνες πρωτύτερα από τον προφήτη Δανιήλ, οι Ιουδαίοι υποδουλώθηκαν διαδοχικά από την Ελλάδα και, μετά από το διαμελισμό εκείνης της αυτοκρατορίας, από την Αίγυπτο και από τη Συρία. (Δανιήλ 11:2-16) Ενώ πολλοί από τους μη Ιουδαίους άρχοντες ανέχονταν τη λατρεία που απέδιδαν οι Ιουδαίοι στον Ιεχωβά, ο Αντίοχος Δ΄ της Συρίας αποτέλεσε μια σημαντική εξαίρεση.

Το 175 Π.Κ.Χ., ο Αντίοχος κυβερνούσε μια αχανή αυτοκρατορία στην οποία ζούσαν λαοί με ποικίλα έθιμα. Με την ελπίδα να ενώσει το λαό του, δημιούργησε μια θρησκεία για όλους, καθιστώντας τον εαυτό του «θεό επιφανή». Ωστόσο, ο Ιεχωβά απαιτεί αποκλειστική αφοσίωση, κι έτσι οι Ιουδαίοι αρνήθηκαν να λατρέψουν τον Αντίοχο. (Έξοδος 20:4-6, MNK) Γι’ αυτό, ο Αντίοχος αποφάσισε να ξεριζώσει την ασυμβίβαστη θρησκεία των Ιουδαίων. Πριν περάσει πολύς καιρός απαγόρευσε τις θυσίες ζώων που έκαναν, την τήρηση του Σαββάτου, τη συνήθεια της περιτομής, ακόμη και την ανάγνωση των Εβραϊκών Γραφών, όλα με την ποινή του θανάτου. Στην πραγματικότητα, γίνονταν έρευνες για να βρεθούν αντίγραφα των Εβραϊκών Γραφών, τα οποία στη συνέχεια καίγονταν!

Εφόσον ο Αντίοχος παρέμενε ανυποχώρητος στην επιθυμία του να εξαλείψει τη λατρεία του Ιεχωβά, τα στρατεύματά του εισέβαλαν στην Ιερουσαλήμ και μπήκαν στο ναό του Ιεχωβά όπου λεηλάτησαν τα Άγια των Αγίων. Στις 15 Χισλεύ του 168 Π.Κ.Χ. ο Αντίοχος οικοδόμησε ένα θυσιαστήριο για τον ελληνικό θεό Δία πάνω από το θυσιαστήριο του Ιεχωβά στην αυλή του ναού. Δέκα μέρες αργότερα, στις 25 Χισλεύ, διέπραξε και την τελευταία ιεροσυλία, με το να χρησιμοποιήσει εκείνο το θυσιαστήριο για να θυσιάσει γουρούνια (που ήταν ακάθαρτα σύμφωνα με το Νόμο του Ιεχωβά). Στην πραγματικότητα, αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αφιέρωση του ναού του Ιεχωβά στον Δία.

Η Επανάσταση των Μακκαβαίων

Πώς αντέδρασαν οι Ιουδαίοι σ’ όλα αυτά; Σύμφωνα με το μη θεόπνευστο ιστορικό υπόμνημα που τώρα είναι γνωστό ως 1 Μακκαβαίων, πολλοί Ιουδαίοι συνεργάστηκαν με τους εισβολείς και εγκατέλειψαν τη λατρεία του Ιεχωβά. Άλλοι διακράτησαν την ακεραιότητά τους με αποτέλεσμα να πεθάνουν μαρτυρικά για τα πιστεύω τους.

Εκείνο το ίδιο έτος (168 Π.Κ.Χ.) μερικοί Ιουδαίοι άρχισαν να αντιμάχονται τους Συρίους ελπίζοντας να εξασφαλίσουν την ελευθερία να λατρεύουν τον Ιεχωβά. Το 167 Π.Κ.Χ., ένας Λευίτης ιερέας, ο Ιούδας Μακκαβαίος, τέθηκε επικεφαλής αυτού του αντιστασιακού κινήματος. Με την πίστη ότι η νίκη θα ερχόταν μόνο αν βασίζονταν στον Ιεχωβά, ο Ιούδας συγκέντρωνε τους άντρες του για να διαβάζουν τις Εβραϊκές Γραφές και να προσεύχονται στον Ιεχωβά.

Επί τρία χρόνια ο Ιούδας και οι άντρες του πολεμούσαν τους Συρίους παρά τη μεταξύ τους μεγάλη αριθμητική διαφορά. Απροσδόκητα, το 166 Π.Κ.Χ., ο Ιούδας επανέκτησε την Ιερουσαλήμ. Οι ιερείς του Ιεχωβά μπόρεσαν τότε να καθαρίσουν το ναό και να οικοδομήσουν ένα νέο θυσιαστήριο. Τελικά, στις 25 Χισλεύ του 165 Π.Κ.Χ., τρία χρόνια από τη μέρα που βεβηλώθηκε, ο ναός επαναφιερώθηκε στον Ιεχωβά.

Ο Εορτασμός της Επαναφιέρωσης

Αν και ο Ιούδας έπρεπε να συνεχίσει τον πόλεμο εναντίον των Συρίων στη Γαλιλαία, η χαρά για την επαναφιέρωση του ναού ήταν τόσο μεγάλη που θεσπίστηκε ένας ετήσιος οχταήμερος εορτασμός της επετείου. Αυτός έγινε γνωστός ως η Γιορτή της Αφιέρωσης (Χανουκά).a

Αν και αυτή η γιορτή δεν αποτελούσε μέρος της αρχικής διαθήκης που έκανε ο Θεός με τον Ισραήλ, η Χανουκά έγινε αποδεκτή ως μέρος της λατρείας των Ιουδαίων, όπως είχε γίνει και η Γιορτή των Φουρείμ στα προηγούμενα χρόνια. (Εσθήρ 9:26, 27) Όπως και τα Φουρείμ, έτσι και η Χανουκά γιορταζόταν με ύμνους και προσευχές στις συναγωγές, ανόμοια με τις τρεις μεγάλες γιορτές που προέβλεπε η διαθήκη (το Πάσχα· τη Γιορτή των Εβδομάδων ή Πεντηκοστή· και τη Γιορτή της Σκηνοπηγίας) για τις οποίες απαιτούνταν να ταξιδέψει κανείς στο ναό της Ιερουσαλήμ.—Δευτερονόμιον 16:16.

Με το πέρασμα του χρόνου αναπτύχθηκε το έθιμο να γιορτάζεται η Χανουκά με φώτα. Έτσι, ο ιστορικός Ιώσηπος αναφέρει ότι τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. η Χανουκά ήταν επίσης γνωστή ως η Γιορτή των Φώτων. Ωστόσο, η προέλευση αυτού του εθίμου δεν είναι ξεκάθαρη. Μια ιστορία υποστηρίζει ότι τηρείται σε ανάμνηση ενός θαύματος που έγινε όταν ο ναός επαναφιερώθηκε. Σύμφωνα μ’ αυτή την ιστορία, όταν ήρθε η ώρα να ξανανάψουν τη λυχνία στο ναό του Ιεχωβά, αν και το τελετουργικά καθαρό λάδι που υπήρχε ήταν αρκετό μόνο για μια μέρα, διήρκεσε θαυματουργικά οχτώ ημέρες.b

Είναι αυτή η ιστορία του θαυματουργικού λαδιού ακριβής ή είναι απλώς ένας αβάσιμος μύθος; Στην προκειμένη περίπτωση, υποστήριζε ο Θεός την επανάσταση του Ιούδα Μακκαβαίου εναντίον της Συρίας;

Υπήρχε Θεϊκή Υποστήριξη;

Δεν υπάρχει ρητή δήλωση στις θεόπνευστες Εβραϊκές Γραφές ότι ο Ιεχωβά έδωσε στον Ιούδα τη νίκη ή ότι κατεύθυνε την επισκευή και την επαναφιέρωση του ναού. Βέβαια, αυτά τα γεγονότα έλαβαν χώρα αφού είχε τελειώσει η συγγραφή των Εβραϊκών Γραφών κι έτσι κανένα σχετικό σχόλιο δεν ήταν δυνατό να συμπεριληφθεί στις Εβραϊκές Γραφές.

Τι θα πούμε για τις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές; Ούτε ο Ιησούς ούτε οι απόστολοί του σχολίασαν αυτά τα γεγονότα κι έτσι ούτε εκείνοι έδωσαν καμιά ένδειξη για το αν ο Θεός υποστήριζε ή όχι τον Ιούδα.

Ωστόσο, οι Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές καταγράφουν την εκπλήρωση διάφορων Μεσσιανικών προφητειών των Εβραϊκών Γραφών στη διακονία του Ιησού Χριστού. Κάποιες απ’ αυτές τις προφητείες προϋπέθεταν ότι θα λειτουργούσε ο ναός τον καιρό της εμφάνισης του Μεσσία. (Δανιήλ 9:27· Αγγαίος 2:9· παράβαλε Ψαλμός 69:9 με Ιωάννης 2:16, 17.) Έτσι, αυτές οι προφητείες δεν θα μπορούσαν να έχουν εκπληρωθεί παρά μόνο αν ο ναός καθαριζόταν και επαναφιερωνόταν στον Ιεχωβά. Σαφώς λοιπόν, ο Θεός ήθελε να επαναφιερωθεί ο ναός. Αλλά ήταν ο Ιούδας Μακκαβαίος το όργανο που διάλεξε Εκείνος για να επιτελεστεί αυτό;

Αφού δεν υπάρχει κανένα θεόπνευστο υπόμνημα, δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά. Βέβαια, ο Ιεχωβά είχε χρησιμοποιήσει στα περασμένα χρόνια μη Ιουδαίους, όπως ο Κύρος της Περσίας, για να εκτελέσουν κάποιες πλευρές του θελήματός του. (Ησαΐας 44:26–45:4) Πόσο μάλλον, λοιπόν, θα μπορούσε ο Θεός να χρησιμοποιήσει κάποιον από τον αφιερωμένο λαό του, τους Ιουδαίους!

Τι θα Πούμε για τους Χριστιανούς;

Αλλά τι θα πούμε για την ίδια τη γιορτή; Αφού γίνεται σε ανάμνηση ενός σπουδαίου γεγονότος της ιστορίας του λαού του Θεού, πρέπει να γιορτάζεται από τους Χριστιανούς;

Ο απόστολος Παύλος εξήγησε στα εδάφια Κολοσσαείς 2:14-17: «[Ο Θεός] εξαλείψας το καθ’ ημών χειρόγραφον . . . προσηλώσας αυτό επί του σταυρού· . . . Ας μη σας κρίνη λοιπόν μηδείς δια φαγητόν ή δια ποτόν ή δια λόγον εορτής ή νεομηνίας ή σαββάτων, τα οποία είναι σκιά των μελλόντων, το σώμα όμως είναι του Χριστού». Ακριβώς όπως η σκιά που ρίχνει ένα αντικείμενο, καθώς αυτό πλησιάζει, μπορεί να προειδοποιήσει κάποιον για τον ερχομό του, η διαθήκη του Νόμου μπόρεσε να καταστήσει τους ανθρώπους άγρυπνους για τον ερχομό του Μεσσία ή Χριστού. Ωστόσο, από τη στιγμή που αυτό το χειρόγραφο εξυπηρέτησε το σκοπό του, εξαλείφθηκε από τον Θεό.—Γαλάτας 3:23-25.

Έτσι, η διαθήκη του Νόμου και όλες οι γιορτές που σχετίζονται μ’ αυτή έλαβαν τέλος στα μάτια του Θεού την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ. Πραγματικά, η καταστροφή της Ιερουσαλήμ και του ναού από τα ρωμαϊκά στρατεύματα το 70 Κ.Χ. γρήγορα τόνισαν αυτό το γεγονός. (Λουκάς 19:41-44) Έτσι, αν και η επαναφιέρωση του ναού αποτέλεσε σπουδαίο γεγονός στην ιστορία του αρχαίου λαού του Θεού, για τους Χριστιανούς δεν υπάρχει κανένας λόγος να γιορτάζουν τη Χανουκά.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 12]

Σε χώρες όπου τα Χριστούγεννα έγιναν δημοφιλής οικογενειακή γιορτή, η Χανουκά, κυρίως ανάμεσα στους Μεταρρυθμιστές Ιουδαίους, προσέλαβε παρόμοιο χαρακτήρα.—Ιουδαϊκή Εγκυκλοπαίδεια (Encyclopædia Judaica)

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 11]

Israel Department of Antiquities and Museums; Israel Museum/David Harris