Β΄ Σύνοδος του Βατικανού—Ευλογία ή Κατάρα;
ΗΤΑΝ το έτος 1962 στο Βατικανό. Μπροστά στα μάτια κάποιου απορημένου επισκόπου, ο πάπας άνοιξε ένα παράθυρο στο ανάκτορό του στο Βατικανό. Ο Πάπας Ιωάννης ΚΓ΄ έδειξε με αυτόν τον παραστατικό τρόπο τι ανέμενε από τη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού (1962-1965): να δώσει νέα πνοή στην Καθολική Εκκλησία, να φέρει ατζιορναμέντο, δηλαδή εκσυγχρονισμό.
Τι αλλαγές έφερε η σύνοδος στην εκκλησία; Αυτό το ερώτημα εξακολουθεί να είναι βάσιμο, καθώς η Β΄ Σύνοδος του Βατικανού και τα επακόλουθά της προκαλούν πολλές συζητήσεις ακόμη και σήμερα.
‘Αλήθεια σε Άλλες Θρησκείες’
Ο Πάπας Ιωάννης ΚΓ΄ ήθελε να γίνουν αλλαγές—αυτό έγινε καταφανές. Θεολόγοι των οποίων οι πρωτοποριακές ιδέες είχαν καταδικαστεί λίγα χρόνια νωρίτερα προσκλήθηκαν στη Σύνοδο του Βατικανού ως ειδήμονες. Επίσης προσκλήθηκαν Ορθόδοξοι και Προτεστάντες ιεράρχες ως παρατηρητές.
Αυτή η νέα στάση είχε ως αποτέλεσμα μια δραστική αλλαγή σε ζητήματα ελευθερίας θρησκείας και συνείδησης. Επί αιώνες, η εκκλησία καταδίκαζε ανυποχώρητα αυτές τις ιδέες· μάλιστα ο Γρηγόριος ΙΣΤ΄, ένας πάπας του 19ου αιώνα, τις περιέγραψε ως «ανοησία». Ωστόσο, το 1964, με μεγάλη πλειοψηφία, η σύνοδος υιοθέτησε ένα διάταγμα που αναγνώριζε ότι κάθε άνθρωπος είχε το δικαίωμα να εκλέγει τη δική του θρησκεία. Αυτό δεν περιοριζόταν απλώς στο ζήτημα της γνήσιας και απλής ελευθερίας, όπως εξήγησε το περιοδικό Νοτρ Ιστουάρ (Notre Histoire): «Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, έγινε δεκτό ότι μπορούσε να βρεθεί κάποια αλήθεια στις άλλες θρησκείες».
Μετά τη Β΄ Σύνοδο του Βατικανού η εκκλησία συνέχισε να ασκεί αυτή την πιο φιλελεύθερη πολιτική προς τις άλλες θρησκείες. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ το έδειξε αυτό με το να επισκεφτεί τον Βασιλιά Χασάν Β΄ του Μαρόκου, Μουσουλμάνο πνευματικό ηγέτη. Επίσης επισκέφτηκε μια Προτεσταντική εκκλησία και μια συναγωγή στη Ρώμη. Πολλοί Καθολικοί θυμούνται τη συνάντηση που έγινε το 1986 στην Ασίζη της Ιταλίας, όπου ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ κάλεσε τους ηγέτες των μεγαλύτερων θρησκειών του κόσμου να προσευχηθούν μαζί του για την ειρήνη.
Β΄ Σύνοδος του Βατικανού—Κατάρα;
Για μερικούς, το αναζωογονητικό «αεράκι» στο οποίο έλπιζε ο Πάπας Ιωάννης ΚΓ΄ έμοιαζε περισσότερο με ψυχρή ριπή ανέμου. Για να υποστηρίξουν την άποψή τους, αυτοί αναφέρουν μια φημισμένη ομιλία κατά την οποία ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄, που διαδέχτηκε τον Ιωάννη ΚΓ΄, διακήρυξε ότι «ο καπνός του Σατανά» είχε διεισδύσει στην εκκλησία. Το βιβλίο Η Υποδοχή της Β΄ Συνόδου του Βατικανού (La Réception de Vatican II) εξήγησε ότι, με τη διακήρυξή του, ο Παύλος ΣΤ΄ «φάνηκε να συνδέει την ορμή που δημιούργησε η σύνοδος με μια διαδικασία που ήταν αντίθετη προς τα συμφέροντα της εκκλησίας».
Πολλοί εκκλησιαζόμενοι έχουν την ίδια άποψη. Μια πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε ότι σχεδόν οι μισοί Καθολικοί στη Γαλλία νομίζουν ότι «η εκκλησία έχει φτάσει στα άκρα στην προσπάθειά της να επιβάλλει μεταρρυθμίσεις». Οι επικριτές της Β΄ Συνόδου του Βατικανού κατηγορούν την εκκλησία ότι δεν έμεινε πιστή στην παράδοσή της αλλά μολύνθηκε από το μοντερνισμό. Λένε ότι η εκκλησία υποστήριξε τις αλλαγές που συγκλόνισαν τη Δυτική κοινωνία και προκάλεσαν την κρίση που περνάει η εκκλησία.
Β΄ Σύνοδος του Βατικανού—Ευλογία;
Για άλλους δεν είναι η σύνοδος αυτή που πρέπει να αμφισβητηθεί. Αυτοί λένε ότι τα πρώτα σημάδια αδυναμίας στην εκκλησία ήταν ήδη ολοφάνερα πριν από τη Β΄ Σύνοδο του Βατικανού. Η γαλλική εφημερίδα Λα Κρουά (La Croix) βεβαίωσε: «Η έλλειψη αυτών που αναλαμβάνουν ιερατικά και μη ιερατικά εκκλησιαστικά αξιώματα στις Δυτικές χώρες θα πρέπει να εξεταστεί σε σχέση με τη γενικότερη κρίση στην κοινωνία και τις συνέπειες που αυτή επιφέρει στις Χριστιανικές κοινότητες: Πάρα πολλοί Χριστιανοί έχουν επιτρέψει στον εαυτό τους να εμποτιστεί από σύγχρονες νοοτροπίες και ιδεολογίες».
Ωστόσο, άλλοι πιστεύουν ότι οι αλλαγές που πρότεινε η Β΄ Σύνοδος του Βατικανού ήταν ζωτικές. Ένας άλλος δημοσιογράφος της εφημερίδας Λα Κρουά δήλωσε: «Μπορεί κάποιος . . . να αναρωτηθεί τι θα είχε απογίνει η εκκλησία αν είχε παραμείνει εσωστρεφής». Τελικά, διάφοροι Καθολικοί σχολιαστές εξηγούν ότι η εκκλησία είναι μια οργάνωση που αποτελείται από ατελείς ανθρώπους, ότι έχει περάσει κρίσεις στο παρελθόν και θα επιβιώσει και από αυτή την κρίση επίσης. Ο Ζιλ, που αναφέρθηκε στο προηγούμενο άρθρο, έκανε την ακόλουθη παρατήρηση: «Όταν στρέφαμε την προσοχή στα προβλήματα της εκκλησίας, μας έλεγαν ότι η εκκλησία περνούσε μια εφηβική κρίση και ότι θα την ξεπεράσει».
Ανεξάρτητα από το αν η Β΄ Σύνοδος του Βατικανού ευθυνόταν για θετικές ή για αρνητικές αλλαγές, ωστόσο, επηρέασε σοβαρά τους Καθολικούς, όπως θα δούμε στο επόμενο άρθρο.
[Εικόνα στη σελίδα 6]
Η Δεύτερη Σύνοδος του Βατικανού οδήγησε σε αλλαγές και σε σύγχυση
[Ευχαριστίες]
UPI/Bettmann Newsphotos