Η Μάχη για μια Σήραγγα

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ

«ΕΡΓΟ του Αιώνα» θεωρούν μερικοί την κατασκευή της σήραγγας που τώρα συνδέει την Αγγλία με την ηπειρωτική Ευρώπη.

Σε αυτόν τον άθλο της πολιτικής μηχανολογίας, περίπου 15.000 Βρετανοί και Γάλλοι εργάτες συνεργάστηκαν με γιγαντιαία μηχανήματα διάνοιξης σηράγγων που είχαν τα χαϊδευτικά ονόματα Μπριζίτ, Κατρίν, Πασκαλίν, Βιρζινί και Ερόπα. Μαζί κατασκεύασαν τη μακρύτερη υποθαλάσσια σήραγγα στον κόσμο κάτω από αυτό που οι Βρετανοί αποκαλούν δε Τσάνελ (the Channel) και οι Γάλλοι λα Μανς (la Manche).a Αλλά η επιτυχία τους δεν ήρθε χωρίς δυσκολίες και αναποδιές. Εννέα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια του έργου.

Πολλές Αποτυχημένες Προσπάθειες

«Είναι ελάχιστα τα έργα για τα οποία υπάρχει πιο βαθιά και πιο διαρκής προκατάληψη από ό,τι για την κατασκευή μιας σήραγγας με σιδηρόδρομο ανάμεσα στο Ντόβερ και στο Καλαί», είπε ο Βρετανός πολιτικός Ουίνστον Τσόρτσιλ το 1936. Όταν, το 1858, το Βρετανικό Κοινοβούλιο άκουσε κάποια πρόταση για την κατασκευή μιας σήραγγας κάτω από τη Μάγχη, ο Λόρδος Πάλμερστον λέγεται ότι αναφώνησε: «Τι! Τολμάτε να μας ζητάτε να συμβάλουμε σε ένα έργο που σκοπό του έχει να μικρύνει μια απόσταση την οποία ήδη θεωρούμε πολύ μικρή;»

Νωρίτερα, το 1802, ένας Γάλλος μηχανικός μεταλλείων, ο Αλμπέρ Ματιέ-Φαβιέ, είχε προτείνει να κατασκευάσει μια σήραγγα που θα φωτιζόταν με λάμπες και θα είχε καμινάδες που θα πρόβαλλαν πάνω από τα κύματα ώστε να υπάρχει εξαερισμός για τις άμαξες που θα τις έσερναν άλογα. Ωστόσο, το σχέδιο αποδείχτηκε τεχνικά ανεφάρμοστο.

Το 1856 ένας άλλος Γάλλος, ο μηχανικός Τομέ ντε Γκαμόν, πρότεινε την κατασκευή μιας σήραγγας με σιδηρόδρομο που θα ένωνε τη Γαλλία και την Αγγλία. Οι Γάλλοι δέχτηκαν, αλλά οι Βρετανοί ήταν διστακτικοί. Απτόητος, ο ντε Γκαμόν στη συνέχεια συναντήθηκε με τον Ουίλιαμ Λόου, ένα Βρετανό μηχανικό μεταλλείων. Κατόπιν, το 1872, ο Λόου και ο Σερ Τζον Χόκσο, επίσης μηχανικός, ίδρυσαν μια εταιρία με σκοπό να συγκεντρώσουν χρήματα για τη σύνδεση της Μάγχης. Το 1880, διατρητικά μηχανήματα σχεδιασμένα από τον στρατηγό Μπομό άρχισαν τις εργασίες διάνοιξης από το Σέξπιρ Κλιφ, κοντά στο Ντόβερ, και από τη Σανγκάτ, στη γαλλική ακτή. Έπειτα από 1.000 μέτρα οι εργασίες σταμάτησαν, όταν ο φόβος για στρατιωτική εισβολή έκανε τη βρετανική κυβέρνηση να εγκαταλείψει το σχέδιο.

Η επόμενη προσπάθεια έλαβε χώρα στη δεκαετία του 1920, καθώς μια δοκιμαστική σήραγγα μήκους 130 μέτρων διανοίχτηκε κοντά στο Φόλκστον της Αγγλίας. Ξανά ο βρετανικός φόβος για εισβολή τερμάτισε το έργο. Στη δεκαετία του 1970 η διάνοιξη ξανάρχισε, μόνο και μόνο για να σταματήσει όταν η βρετανική κυβέρνηση απέσυρε την υποστήριξή της.

Κατόπιν, το 1986 υπογράφτηκε η συμφωνία για τη Σήραγγα της Μάγχης. Η επικύρωσή της τον επόμενο χρόνο, τόσο από τη Γαλλία όσο και από τη Βρετανία, επέτρεψε να αρχίσουν οι εργασίες στα σοβαρά.

Η Οικονομική Μάχη

Μια ομάδα γαλλικών και βρετανικών ιδιωτικών εταιριών (γνωστών συλλογικά ως Ευρωτούνελ [Eurotunnel]) ανέθεσε στην Τρανσμάνς-Λινκ (TML), μια κοινοπραξία δέκα κατασκευαστικών εταιριών, να σχεδιάσει και να κατασκευάσει τη σήραγγα. Κατόπιν κυβερνητικής επιμονής, ολόκληρο το έργο έπρεπε να χρηματοδοτηθεί με ιδιωτικά κεφάλαια.

Μόνο δύο χρόνια μετά την έναρξη των εργασιών, η Ευρωτούνελ αναγκάστηκε να αναθεωρήσει τον προϋπολογισμό και να τον ανεβάσει από 5,23 δισεκατομμύρια λίρες Αγγλίας (περ. 1,9 τρισ. δρχ.) σε 7 δισεκατομμύρια λίρες (περ. 2,5 τρισ. δρχ.). Το 1994 η χρηματική πρόβλεψη για το έργο είχε αυξηθεί και είχε φτάσει γύρω στα 10 δισεκατομμύρια λίρες (περ. 3,6 τρισ. δρχ.).

Η Υπόγεια Μάχη

Στην πραγματικότητα η Σήραγγα της Μάγχης δεν είναι μόνο μία αλλά τρεις σήραγγες. Στις 15 Δεκεμβρίου 1987, το πρώτο μηχάνημα διάνοιξης σηράγγων (TBM) άρχισε τις εργασίες στην Αγγλία, και το γαλλικό ταίρι του, η Μπριζίτ, άρχισε στις 28 Φεβρουαρίου του επόμενου έτους. Η δουλειά τους ήταν να σκάψουν μια σήραγγα υπηρεσιών διαμέτρου 4,8 μέτρων, που προοριζόταν για τη συντήρηση και τα έκτακτα περιστατικά. Μεγαλύτερα TBM προχώρησαν μέσα από το βράχο για να ανοίξουν τις δύο κύριες σήραγγες κυκλοφορίας, καθεμιά από τις οποίες είχε διάμετρο 7,6 μέτρα όταν επενδύθηκε εσωτερικά.

«Στο Σέξπιρ Κλιφ, κατεβήκαμε μέσα σε ένα μεγάλο κατακόρυφο αγωγό», αφηγείται ο Πολ, ο οποίος εργαζόταν στη σήραγγα. «Καθώς κατέβαινες, ένιωθες κρύο και υγρασία ώσπου έφτανες στη βάση, όπου ο αέρας ήταν γεμάτος καυσαέρια από όλα τα μηχανήματα. Καθώς προχωρούσες μέσα στη σήραγγα, η ατμόσφαιρα γινόταν ακόμα περισσότερο υγρή και ζεστή».

Κάτω στη σήραγγα, συνολικά 11 TBM είχαν καταπιαστεί με τη γεώτρηση. Τρία από αυτά διάνοιγαν τη σήραγγα στην ξηρά, με κατεύθυνση από το Σέξπιρ Κλιφ προς την πλευρά του βρετανικού τερματικού σταθμού έξω ακριβώς από το Φόλκστον. Άλλα τρία ξεκίνησαν με κατεύθυνση προς τη θάλασσα κάτω από τη Μάγχη για να συναντηθούν με τα τρία γαλλικά που είχαν ξεκινήσει από έναν κατακόρυφο αγωγό στη Σανγκάτ. Τα υπόλοιπα δύο TBM άνοιξαν τις τρεις σήραγγες στο εσωτερικό της χώρας από εκεί προς τον τερματικό σταθμό στο Κοκέλ, κοντά στο Καλαί.

Η Μπριζίτ λειτουργούσε με έναν από τους εξής δύο τρόπους. Όταν έσκαβε σε πορώδη, γεμάτο ρωγμές ασβεστόλιθο, δούλευε με την κεφαλή εκσκαφής και το αμάξωμα στεγανοποιημένα για να αντέξουν στην πίεση του νερού που ήταν 11 χιλιόγραμμα ανά τετραγωνικό εκατοστό, δέκα φορές και πλέον μεγαλύτερη από τη φυσιολογική ατμοσφαιρική πίεση του αέρα. Αλλά μόλις βρισκόταν σε στρώματα ασβεστολιθικής μάργας, ένα μείγμα ασβεστόλιθου και αργίλου, διπλασίαζε την ταχύτητά της. Στη συνέχεια, ύστερα από αυτό το στρώμα που βρισκόταν 25 έως 40 μέτρα κάτω από το θαλάσσιο βυθό, η Μπριζίτ δούλευε πυρετωδώς για να φτάσει στο ταίρι της από την αγγλική πλευρά.

Όπως η Μπριζίτ, όλα τα TBM ήταν κινητά εργοστάσια. Από την κεφαλή εκσκαφής που ήταν επενδυμένη με ανθρακούχο βολφράμιο μέχρι το βοηθητικό μηχανισμό στο πίσω μέρος, το μεγαλύτερο TBM είχε μήκος 260 μέτρα! Διατρυπώντας το βράχο με κοπτήρες που περιστρέφονταν δύο με τρεις φορές το λεπτό και κινούνταν προς τα εμπρός με υδραυλικούς κριούς, οι οποίοι στερεώνονταν στη θέση τους με πέδιλα στήριξης, ένα TBM διάνοιξε 426 μέτρα μέσα σε μία εβδομάδα, πράγμα που αποτελεί ρεκόρ, αφαίρεσε τα υπολείμματα καθώς επίσης επένδυσε το εσωτερικό της τρύπας.

Πώς Ευθυγραμμίστηκαν

Για να κατευθύνει τη μηχανή προς τα εμπρός, ο χειριστής του TBM παρακολουθούσε οθόνες κομπιούτερ και τηλεόρασης. Παρατηρήσεις δορυφόρων βοήθησαν στο να σχεδιαστεί η ακριβής πορεία με λεπτομέρειες προτού αρχίσει η διάνοιξη της σήραγγας. Λεπτά γεωτρύπανα ανίχνευαν την επιφάνεια του βράχου σε απόσταση 150 μέτρων και πλέον προς τα εμπρός, και η παρουσία ασβεστολιθικής μάργας υποδείκνυε ποια οδό να ακολουθήσουν. Μια δέσμη λέιζερ που κατευθυνόταν σε ένα φωτοευαίσθητο στόχο πάνω στη μηχανή έδινε τη δυνατότητα στον οδηγό να ακολουθεί τη σωστή πορεία.

Περίπου έξι με οχτώ χιλιόμετρα κάτω από τη Μάγχη, οι εργάτες της σήραγγας κατασκεύασαν εγκάρσιες στοές μέσω των οποίων τα τρένα μπορούν να μεταφερθούν από τη μια σήραγγα κυκλοφορίας στην άλλη όταν παραστεί ανάγκη. Κάθε 375 μέτρα, εργάτες με μικρότερα μηχανήματα διάνοιγαν διαδρόμους για να συνδέσουν τις σήραγγες κυκλοφορίας με τη σήραγγα υπηρεσιών.

Επίσης έσκαψαν αεραγωγούς εφοδιασμένους με δικλείδες εκτόνωσης οι οποίοι ενώνονται με τις δύο κύριες σήραγγες, σε σχήμα αψίδας πάνω από τη σήραγγα υπηρεσιών. «Είναι σαν παλιά τρόμπα ποδηλάτου. Όταν βάζεις τον αντίχειρά σου πάνω στη βαλβίδα, μπορείς να αισθανθείς τη θερμότητα», εξηγεί ο Πολ. «Τα τρένα παράγουν πολλή θερμότητα επίσης. Οι δικλείδες εκτόνωσης ανοίγουν για να μειωθεί η πίεση και η θερμότητα που δημιουργούν τα τρένα που περνάνε».

Η Μπριζίτ και το αγγλικό ταίρι της σταμάτησαν σε απόσταση περίπου εκατό μέτρων μεταξύ τους. Στη συνέχεια, πολύ προσεκτικά, ένα γεωτρύπανο άνοιξε μια τρύπα διαμέτρου 4 εκατοστών στην ασβεστολιθική μάργα. Την 1η Δεκεμβρίου 1990 δημιουργήθηκε μια δίοδος σε απόσταση περίπου 22,3 χιλιομέτρων από την Αγγλία και 15,6 χιλιομέτρων από τη Γαλλία. Φανταστείτε τι ανακούφιση ένιωσαν όταν ένας τελικός έλεγχος αποκάλυψε ότι το σφάλμα ευθυγράμμισης ανάμεσα στις δύο σήραγγες ήταν μόνο μερικά εκατοστά! Το βρετανικό TBM κατόπιν προχώρησε, διέγραψε μια στροφή για να βρεθεί χαμηλότερα και δίπλα στην Μπριζίτ. Οι εργάτες με τα μικρότερα μηχανήματα τελείωσαν τη δουλειά. Στη συνέχεια οι σήραγγες κυκλοφορίας ενώθηκαν, και τα βρετανικά TBM οδηγήθηκαν στους υπόγειους τάφους τους. Τα γαλλικά τα διέλυσαν και τα έβγαλαν από τη σήραγγα.

Μονότονη Αλλά Γρήγορη

«Τώρα υπάρχει μια πολύ πληκτική, ψυχρή ατμόσφαιρα στη σήραγγα», παρατηρεί ο Πολ. «Είναι πολύ μονότονη. Καθώς ταξιδεύεις μέσα στη σήραγγα, δεν υπάρχει τίποτα να δεις εκτός από τα περιοδικά ανοίγματα, εκεί που είναι οι αεραγωγοί με τις αυτόματες δικλείδες εκτόνωσης και τις σωληνώσεις». Τα εγκαίνια έγιναν στις 6 Μαΐου 1994, αν και η χρήση της σήραγγας από το κοινό έχει καθυστερήσει. Πώς θα είναι λοιπόν;

Για να το ανακαλύψετε, θα βγείτε από τον αυτοκινητόδρομο είτε στο Φόλκστον είτε στο Καλαί, θα μπείτε στην περιοχή του τερματικού σταθμού, θα πληρώσετε το εισιτήριο (από 220 έως 310 λίρες [περ. 79.000 έως 111.000 δρχ.] για κάθε αυτοκίνητο ανάλογα με την εποχή), θα περάσετε με το αυτοκίνητό σας από τον τελωνειακό έλεγχο και θα κατεβείτε τη ράμπα, θα συνεχίσετε κατά μήκος της πλατφόρμας και θα μπείτε στο ειδικά σχεδιασμένο τρένο Λε Σατλ (Le Shuttle). Έπειτα από περίπου 35 λεπτά και 50 χιλιόμετρα, βγαίνετε στην άλλη πλευρά της Μάγχης. Βγείτε από το τρένο απευθείας στον αυτοκινητόδρομο με το αυτοκίνητό σας—ένα απλό, ήσυχο πέρασμα που σας επιτρέπει να συνεχίσετε το ταξίδι σας γρήγορα. Ή, παραμείνετε στο τρένο για το Λονδίνο ή το Παρίσι—με μια διαφορά—στο Παρίσι θα φτάσετε με ταχύτητα 290 χιλιόμετρα την ώρα και στο Λονδίνο με ταχύτητα 80 χιλιόμετρα την ώρα. Η γραμμή εξπρές Φόλκστον-Λονδίνο δεν θα είναι έτοιμη πριν από το 2002!

Η μάχη, ωστόσο, συνεχίζεται. Συνεχίζονται οι διαμάχες για την ταχεία σιδηροδρομική γραμμή που θα ενώσει το Λονδίνο με τη Σήραγγα. Σκεφτείτε, όμως, εκείνα τα ακούραστα TBM. Ένα από αυτά που βρίσκεται έξω από το εκθεσιακό κέντρο της σήραγγας στο Φόλκστον φέρει την επιγραφή: «Πωλείται—Από Προσεκτικό Ιδιοκτήτη», και, ναι, είναι έτοιμο για άλλη μια μάχη!

[Υποσημειώσεις]

[Χάρτης στη σελίδα 15]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Αγγλία

Φόλκστον

Καλαί

Γαλλία

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Κάτω: Εργάτες γιορτάζουν την αποπεράτωση της μακρύτερης υποθαλάσσιας σήραγγας στον κόσμο

Δεξιά: Ένα TBM

[Ευχαριστίες]

Εργάτες: Eurotunnel Ph. DEMAIL· TMB: Eurotunnel