Κεφάλαιο 8

Ο Ρόλος σας ως Γονέων

 1-3. (α) Ποια επίδραση μπορεί να έχει στους γονείς η γέννηση ενός παιδιού; (β) Γιατί είναι σημαντικό και για τον πατέρα και για τη μητέρα να κατανοήσουν το ρόλο τους ως γονέων;

ΤΗ ΖΩΗ πολλά πράγματα μας επηρεάζουν σε πολύ περιορισμένο βαθμό. Άλλα έχουν μια πολύ μεγάλη και διαρκή επίδραση. Η γέννηση ενός παιδιού ανήκει οπωσδήποτε στη δεύτερη κατηγορία. Στο εξής, για το αντρόγυνο, η ζωή δεν θα είναι ποτέ πια η ίδια. Η νέα προσωπικότητα μέσα στο σπίτι, αν και πολύ μικροσκοπική, θα γίνει αισθητή με μια φωνή και μια παρουσία που δεν θα μπορούν να αγνοηθούν.

² Η ζωή για τους γονείς θα πρέπει τώρα να είναι πιο περιεκτική και πιο ευτυχισμένη. Αλλά θα παρουσιάζει και προκλήσεις, και, για να υπάρξουν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, τις προκλήσεις αυτές θα πρέπει να τις αντιμετωπίσουν και οι δυο γονείς. Απαιτήθηκε η ένωση και των δυο σας για να αποκτήσετε παιδί, και έτσι και οι δυο σας θα παίξετε ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη του μωρού σας από τη γέννησή του και μετά. Ποτέ πριν δεν ήταν μεγαλύτερη η ανάγκη για μια ειλικρινή, ενωμένη—και ταπεινή—συνεργασία.

³ Η κατανόηση του ρόλου του κάθε γονέα και του τρόπου με τον οποίο αυτοί οι ρόλοι μπορούν να εναρμονιστούν θα συμβάλει πολύ στην αντιμετώπιση των αναγκών του μωρού σας, και τα αποτελέσματα θα είναι πολύ ευχάριστα. Χρειάζεται ισορροπία. Μολονότι το μυαλό προσπαθεί να δουλεύει λογικά, τα αισθήματα κάνουν συχνά τα πράγματα να χάνουν την ισορροπία τους. Ίσως να έχουμε την τάση να πηγαίνουμε στα άκρα, από το πολύ λίγο στο πάρα πολύ, και να επανερχόμαστε πάλι στο πολύ λίγο. Είναι επιθυμητό να ασκεί ο πατέρας την εξουσία του αλλά, αν το παρακάνει, γίνεται αυταρχικός. Είναι καλό να συμμετέχει η μητέρα στην εκπαίδευση και στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, αλλά αν αναλαμβάνει αυτά τα καθήκοντα σε σημείο που να αποκλείει τον πατέρα, τότε υπονομεύει τη διάρθρωση της οικογένειας. Το καλό είναι καλό, αλλά ένα καλό πράγμα μπορεί να γίνει κακό όταν το φτάνει κανείς στα άκρα.—Φιλιππησίους 4:5, ΜΝΚ.

Ο ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ

 4. Ποια είναι μερικά πράγματα που χρειάζεται το μωρό από τη μητέρα του;

⁴ Το νεογέννητο μωρό εξαρτάται ολοκληρωτικά από τη μητέρα του για τις άμεσες ανάγκες του. Αν η μητέρα καλύπτει στοργικά αυτές τις ανάγκες του, το μωρό αισθάνεται ασφάλεια. (Ψαλμός 22:9, 10) Η μητέρα πρέπει να το τρέφει καλά και να φροντίζει να είναι καθαρό και να μην κρυώνει· αλλά δεν είναι αρκετό να καλύπτονται οι φυσικές του ανάγκες. Οι συναισθηματικές ανάγκες είναι το ίδιο σημαντικές. Αν το μωρό δεν λάβει αγάπη, θα αισθανθεί ανασφάλεια. Η μητέρα μπορεί πολύ σύντομα να μάθει να υπολογίζει πόση ανάγκη προσοχής έχει το μωρό της όταν κλαίει. Αλλά όταν το κλάμα του αγνοείται συνέχεια, το μωρό μπορεί να αρρωστήσει. Αν παραμείνει συναισθηματικά στερημένο για μια χρονική περίοδο, μπορεί να σταματήσει η συναισθηματική του ανάπτυξη για το υπόλοιπο της ζωής του.

 5-7. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, πώς επηρεάζεται το μωρό από την αγάπη και τη φροντίδα που του δίνει η μητέρα του;

⁵ Πειράματα που έγιναν σε πολλές περιοχές επιβεβαίωσαν το εξής γεγονός: Τα μωρά μπορεί να αρρωστήσουν, ή ακόμα και να πεθάνουν, αν τους στερήσουν την αγάπη που εκδηλώνεται με την ομιλία και το άγγιγμα, το χάδι και το αγκάλιασμα. (Παράβαλε Ησαΐας 66:12· 1 Θεσσαλονικείς 2:7.) Μολονότι αυτό μπορεί να το κάνουν και άλλοι, η μητέρα, στης οποίας τη μήτρα πήρε ζωή το μωρό και τράφηκε τους πρώτους μήνες της ζωής του, είναι, λογικά και πέρα από κάθε αμφιβολία, το πιο ενδεδειγμένο άτομο για να το κάνει αυτό. Υπάρχει μια φυσική αλληλεπίδραση μεταξύ μητέρας και παιδιού. Η ενστικτώδης επιθυμία της να σφίξει πάνω της το νεογέννητο μωρό της, ταιριάζει με την ενστικτώδη κίνηση του βρέφους σε αναζήτηση του στήθους της.

⁶ Οι έρευνες έδειξαν ότι ο εγκέφαλος του βρέφους είναι πολύ δραστήριος και ότι η διανοητική ανάπτυξη προωθείται όταν διεγείρονται οι αισθήσεις του της αφής, της ακοής, της όρασης και της όσφρησης. Όταν το βρέφος θηλάζει αντιλαμβάνεται τη ζεστασιά και την οσμή του δέρματος της μητέρας του. Κοιτάζει σχεδόν συνέχεια το πρόσωπό της καθώς εκείνη το θηλάζει. Ακούει, όχι μόνο τη φωνή της όταν εκείνη του μιλάει ή του τραγουδάει, αλλά και τους χτύπους της καρδιάς της, έναν ήχο που τον άκουγε και όταν ήταν ακόμα στη μήτρα της. Σ’ ένα νορβηγικό έντυπο, η παιδοψυχολόγος Αν-Μαρίτ Ντουβ παρατηρεί:

«Εφόσον η δραστηριότητα της κόρης των ματιών δείχνει καθαρά το βαθμό δραστηριότητας του εγκέφαλου, έχουμε λόγο να πιστεύουμε ότι ένας υψηλός βαθμός δερματικών ερεθισμάτων, ένας υψηλός βαθμός επαφής—όπως είναι η επαφή που συνδέεται με το θηλασμό—μπορεί να διεγείρει τη διανοητική δραστηριότητα, η οποία, με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη διανοητική ικανότητα στη διάρκεια της ενήλικης ζωής».

⁷ Όταν, λοιπόν, το βρέφος αγγίζει συχνά τη μητέρα του, καθώς εκείνη το παίρνει στα χέρια της, το αγκαλιάζει, ή το πλένει και το σκουπίζει, τα ερεθίσματα που δέχεται παίζουν σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξή του και σε ό,τι θα γίνει στη μετέπειτα ζωή του. Μολονότι το να σηκώνεται η μητέρα στη διάρκεια της νύχτας και να κάθεται με τις ώρες να ησυχάσει το μωρό που κλαίει, μπορεί να μην είναι πολύ ευχάριστο πράγμα, ωστόσο, το ότι ξέρει τα μελλοντικά οφέλη την αποζημιώνει κατά πολύ για τον ύπνο που χάνει.

ΜΑΘΑΙΝΕΙ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΑΝ ΤΟΥ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΑΓΑΠΗ

 8-10. (α) Τι μαθαίνει το μωρό από την αγάπη της μητέρας του; (β) Γιατί είναι σημαντικό αυτό;

⁸ Το να αισθάνεται το παιδί ότι το αγαπούν είναι πολύ σημαντικό για τη συναισθηματική του ανάπτυξη. Μαθαίνει να αγαπάει όταν το αγαπούν, όταν βλέπει παραδείγματα αγάπης. Το εδάφιο 1 Ιωάννου 4:19, ΝΔΜ, μιλώντας για την αγάπη του Θεού, λέει: «Εμείς αγαπάμε, γιατί ο Θεός πρώτος μάς αγάπησε». Τα αρχικά μαθήματα αγάπης πρέπει να δοθούν κυρίως από τη μητέρα. Η μητέρα σκύβει πάνω από το μικρό της που είναι στο κρεβατάκι του, βάζει το χέρι της στο στήθος του και το κουνάει ελαφρά καθώς πλησιάζει το πρόσωπό της στο πρόσωπο του μωρού και λέει: «Ματάκια μου γλυκά!» Το βρέφος, φυσικά, δεν γνωρίζει τις λέξεις (που, στην πραγματικότητα, δεν έχουν καμιά ιδιαίτερα λογική σημασία). Αλλά κουνάει τα ποδαράκια του και τα χεράκια του και γουργουρίζει με ευχαρίστηση, επειδή αναγνωρίζει ότι το παιχνιδιάρικο χέρι και ο τόνος της φωνής τού λένε καθαρά «Σ’ αγαπώ!» Αισθάνεται σιγουριά και ασφάλεια.

⁹ Τα μωρά και τα μικρά παιδιά που περιβάλλονται από αγάπη το εκτιμούν αυτό και, σε μίμηση αυτής της αγάπης, δείχνουν κι αυτά την ίδια αγάπη βάζοντας τα χεράκια τους γύρω από το λαιμό της μητέρας τους και φιλώντας τη με ενθουσιασμό. Τους ευχαριστεί η εγκάρδια συναισθηματική ανταπόκριση που παίρνουν από τη μητέρα τους ως αποτέλεσμα αυτής της ενέργειάς τους. Αρχίζουν να μαθαίνουν το ζωτικό μάθημα ότι υπάρχει ευτυχία στο να δίνουν αγάπη όπως και στο να παίρνουν, ότι με το να δείχνουν αγάπη, κερδίζουν ως αντάλλαγμα αγάπη. (Πράξεις 20:35· Λουκάς 6:38) Οι ενδείξεις λένε ότι αν το παιδί δεν δεθεί από νωρίς με τη μητέρα του, μπορεί αργότερα να δυσκολευτεί να δεθεί στενά με άλλους και να τους δώσει από τον εαυτό του.

¹⁰ Επειδή τα παιδιά αρχίζουν να μαθαίνουν αμέσως μετά τη γέννησή τους, τα πρώτα λίγα χρόνια είναι και τα πιο ζωτικά. Στα χρόνια αυτά, η αγάπη της μητέρας παίζει αποφασιστικό ρόλο. Αν η μητέρα πετύχει να δείξει και να διδάξει αγάπη—χωρίς να κάνει όλα τα χατίρια—μπορεί να κάνει μόνιμο καλό· αν αποτύχει, μπορεί να προξενήσει μόνιμη ζημιά. Το να είναι καλή μητέρα αποτελεί μια από τις πιο δύσκολες αλλά και πιο ικανοποιητικές ασχολίες μιας γυναίκας. Παρ’ όλο το άγχος και τις απαιτήσεις μιας τέτοιας ασχολίας, ποια επαγγελματική «σταδιοδρομία» που έχει να προσφέρει ο κόσμος μπορεί να τη φτάσει σε σημασία και σε μόνιμη ικανοποίηση;

Ο ΖΩΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ

11. (α) Πώς μπορεί ο πατέρας να εδραιώσει το ρόλο του στη διάνοια του παιδιού; (β) Γιατί είναι ζωτικό αυτό;

¹¹ Είναι φυσικό στη βρεφική ηλικία του παιδιού να παίζει η μητέρα έναν πιο εξέχοντα ρόλο στη ζωή του. Αλλά από τη γέννηση του παιδιού και μετά, ο πατέρας πρέπει κι αυτός επίσης να είναι μέρος του κόσμου του μωρού. Ακόμα κι όταν το παιδί βρίσκεται στη βρεφική του ηλικία, ο πατέρας μπορεί και πρέπει να αναλάβει ενεργό ρόλο, φροντίζοντας μερικές φορές το παιδί, παίζοντας μαζί του και ησυχάζοντάς το όταν κλαίει. Μ’ αυτόν τον τρόπο, εδραιώνεται η παρουσία του πατέρα στη διάνοια του παιδιού. Ο πατέρας πρέπει, καθώς περνάει ο καιρός, να παίζει σιγά-σιγά όλο και πιο εξέχοντα ρόλο. Αν περιμένει πολύ καιρό πριν αρχίσει, τότε μπορεί να δημιουργηθεί ένα πρόβλημα που έρχεται στην επιφάνεια ιδιαίτερα όταν το παιδί φτάσει στην εφηβική του ηλικία οπότε η διαπαιδαγώγησή του είναι πιο δύσκολη. Ο έφηβος γιος μπορεί να χρειάζεται ιδιαίτερα τη βοήθεια του πατέρα του. Αλλά αν δεν έχει αναπτυχθεί μια καλή σχέση από πριν, τότε, το χάσμα, που πήρε χρόνια για να δημιουργηθεί, δεν θα είναι δυνατό να γεφυρωθεί μέσα σε λίγες βδομάδες.

12, 13. (α) Ποιος είναι ο ρόλος του πατέρα στην οικογένεια; (β) Πώς μπορεί η με το σωστό τρόπο εκπλήρωση των ευθυνών από μέρους του πατέρα να επηρεάσει την άποψη των παιδιών του για την εξουσία;

¹² Είτε αγόρι είτε κορίτσι είναι το παιδί, η επίδραση των αντρικών ιδιοτήτων του πατέρα μπορεί να συμβάλει ζωτικά στην ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης και ισορροπημένης προσωπικότητας. Ο Λόγος του Θεού δείχνει ότι ο πατέρας είναι η κεφαλή της οικογένειας. Αυτός είναι υπεύθυνος να προμηθεύει τα υλικά αγαθά στην οικογένεια. (1 Κορινθίους 11:3· 1 Τιμόθεον 5:8) Όμως, ‘ο άνθρωπος δεν ζη με μόνον άρτον, αλλ’ ο άνθρωπος ζη με πάντα λόγον εξερχόμενον εκ του στόματος του Ιεχωβά’. Όσο για τα παιδιά του, ο πατέρας έχει επίσης την εντολή ‘να εκτρέφη αυτά εν παιδεία και νουθεσία του Ιεχωβά’. (Δευτερονόμιον 8:3· Εφεσίους 6:4) Μολονότι πρέπει να τον υποκινεί η φυσική στοργή που αισθάνεται για τα παιδιά του, πάνω απ’ όλα το αίσθημα της ευθύνης προς τον Δημιουργό του είναι εκείνο που πρέπει να τον ωθεί να κάνει το καλύτερο που μπορεί για να εκπληρώσει τη θεϊκή αποστολή που του έχει ανατεθεί.

¹³ Παράλληλα με τη θέρμη, την τρυφερότητα και τη στοργή που δείχνει η μητέρα, ο πατέρας μπορεί να συμβάλει ασκώντας μια σταθεροποιητική επιρροή, μια επιρροή δύναμης και σοφής καθοδήγησης. Ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται το θεόδοτο διορισμό του μπορεί να ασκήσει σημαντική επίδραση στη μελλοντική στάση που θα έχουν τα παιδιά απέναντι στην εξουσία, τόσο την ανθρώπινη όσο και τη θεϊκή, δηλαδή αν θα τη σέβονται ή όχι και το πόσο καλά θα μπορούν να εργάζονται κάτω από την κατεύθυνση κάποιου άλλου χωρίς να νευριάζουν ή να επαναστατούν.

14. Τι επίδραση θα έχει το καλό παράδειγμα που δίνει ο πατέρας στο γιο ή στην κόρη του;

¹⁴ Αν έχει γιο, το παράδειγμα που δίνει ο πατέρας και ο τρόπος που χειρίζεται τα διάφορα ζητήματα μπορούν να καθορίσουν κατά πολύ το αν θα γίνει το αγόρι, όταν θα μεγαλώσει, αδύναμο και αναποφάσιστο άτομο, ή άτομο ανδροπρεπές, σταθερό, που θα έχει το θάρρος της γνώμης του και προθυμία να επωμίζεται ευθύνες. Μπορούν να επηρεάσουν το είδος του συζύγου ή πατέρα που θα γίνει τελικά ο γιος—άκαμπτος, παράλογος και τραχύς ή ισορροπημένος, διακριτικός και ευγενικός. Αν υπάρχει κόρη στην οικογένεια, η επιρροή του πατέρα της και η σχέση της μ’ αυτόν μπορούν να επηρεάσουν την όλη άποψή της για το ανδρικό φύλο και, ή θα συμβάλουν στη μελλοντική της επιτυχία στο γάμο ή θα την παρεμποδίσουν. Η επίδραση αυτής της πατρικής επιρροής αρχίζει από τη βρεφική ηλικία.

15, 16. (α) Ποια ευθύνη διδασκαλίας αναθέτει η Αγία Γραφή στον πατέρα; (β) Πώς μπορεί να εκπληρωθεί αυτή η ευθύνη;

¹⁵ Η έκταση της ευθύνης του πατέρα να διδάξει φαίνεται από τις οδηγίες του Θεού στο λαό του, στα εδάφια Δευτερονόμιον 6:6, 7: «Ούτοι οι λόγοι, τους οποίους εγώ σε προστάζω σήμερον, θέλουσιν είσθαι εν τη καρδία σου· και θέλεις διδάσκει αυτούς επιμελώς εις τα τέκνα σου, και περί αυτών θέλεις ομιλεί καθήμενος εν τη οικία σου και περιπατών εν τη οδώ και πλαγιάζων και εγειρόμενος».

¹⁶ Όχι μόνο τα ίδια τα λόγια που βρίσκονται στο Λόγο του Θεού, αλλά και το μήνυμα που μεταδίδουν πρέπει να εντυπώνεται καθημερινά στη διάνοια του παιδιού. Οι ευκαιρίες πάντοτε υπάρχουν. Τα λουλούδια στον κήπο, τα έντομα στον αέρα, τα πουλιά ή οι σκίουροι στα δέντρα, τα κοχύλια στην ακρογιαλιά, τα κουκουνάρια στα βουνά, τα αστέρια που λαμπυρίζουν στο νυχτερινό ουρανό—όλα αυτά τα θαύματα μιλούν για τον Δημιουργό, κι εσείς πρέπει να ερμηνεύετε στα παιδιά σας τη σημασία των όσων λένε. Ο ψαλμωδός λέει: «Οι ουρανοί διηγούνται την δόξαν του Θεού, και το στερέωμα αναγγέλλει το έργον των χειρών αυτού. Η ημέρα προς την ημέραν λαλεί λόγον, και η νυξ προς την νύκτα αναγγέλλει γνώσιν». (Ψαλμός 19:1, 2) Ο πατέρας, με το να είναι άγρυπνος ώστε να χρησιμοποιεί αυτά τα πράγματα, και ιδιαίτερα να επωφελείται από τις καθημερινές υποθέσεις της ζωής για να παρουσιάζει με παραδείγματα και να τονίζει τις ορθές αρχές και για να δείχνει τη σοφία και τα οφέλη των συμβουλών του Θεού, θα αναπτύξει στη διάνοια και στην καρδιά του παιδιού του την πιο απαραίτητη βάση για το μέλλον: την πεποίθηση ότι ο Θεός, όχι μόνο υπάρχει, αλλά και «γίνεται μισθαποδότης εις τους εκζητούντας αυτόν».—Εβραίους 11:6.

17, 18. (α) Πώς πρέπει να διαπαιδαγωγεί ο πατέρας τα παιδιά του; (β) Τι είναι πιο αποτελεσματικό από την ύπαρξη πολλών κανόνων;

¹⁷ Η διαπαιδαγώγηση, επίσης, αποτελεί μέρος του ρόλου του πατέρα. «Τις υιός είναι, τον οποίον δεν παιδεύει [διαπαιδαγωγεί, ΜΝΚ] ο πατήρ;» ρωτάει το εδάφιο Εβραίους 12:7. Όμως, αποτελεί υποχρέωση του πατέρα να το κάνει αυτό χωρίς να γίνεται των άκρων, χωρίς να το παρακάνει στη διόρθωση και να φτάνει στο σημείο να γίνεται ενοχλητικός ή ακόμα και φορτικός. Στους πατέρες, ο Λόγος του Θεού λέει: «Μη ερεθίζετε τα τέκνα σας, δια να μη μικροψυχώσιν [αποκαρδιώνονται, ΜΝΚ]». (Κολοσσαείς 3:21) Οι περιορισμοί είναι αναγκαίοι, αλλά μερικές φορές μπορεί να πολλαπλασιάσουμε και να επεκτείνουμε τους κανόνες μέχρι το σημείο που να γίνουν δυσβάσταχτοι και αποθαρρυντικοί.

¹⁸ Οι Φαρισαίοι των αρχαίων χρόνων είχαν ιδιαίτερη αγάπη για τους κανόνες· είχαν συγκεντρώσει σωρούς από κανόνες και είχαν παραγάγει σοδειές από υποκριτές. Είναι ανθρώπινη αδυναμία η σκέψη ότι τα προβλήματα λύνονται απλώς με την προσθήκη και άλλων κανόνων· οι εμπειρίες της ζωής, όμως, αποδεικνύουν ότι το μυστικό είναι να αγγίζουμε την καρδιά των άλλων. Γι’ αυτό, να είστε φειδωλοί με τους κανόνες· είναι καλύτερα να προσπαθείτε να ενσταλάζετε αρχές, σκοπεύοντας προς την κατεύθυνση που σκοπεύει και ο ίδιος ο Θεός: «Θέλω δώσει τους νόμους μου εις την διάνοιαν αυτών, και θέλω γράψει αυτούς επί της καρδίας αυτών».—Εβραίους 8:10.

Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΚΑΙ Η ΜΗΤΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ

19. Τι ίσως χρειαστεί να γίνει για να εξασφαλιστεί καλή επικοινωνία μέσα στο σπίτι;

¹⁹ Ο πατέρας, συνήθως, κερδίζει τα προς το ζην και, όταν έρχεται στο σπίτι από τη δουλειά του, μπορεί να είναι κουρασμένος, και ίσως να έχει και άλλα καθήκοντα να φροντίσει. Πρέπει, όμως, να διαθέτει χρόνο για τη σύζυγο και τα παιδιά του. Πρέπει να επικοινωνεί με την οικογένειά του, να διαθέτει χρόνο για οικογενειακές συζητήσεις και οικογενειακές δραστηριότητες, για οικογενειακή ψυχαγωγία ή εκδρομές. Μ’ αυτόν τον τρόπο οικοδομείται η οικογενειακή ενότητα και αλληλεγγύη. Ίσως, πριν γεννηθούν τα παιδιά, οι δυο σύζυγοι να έβγαιναν πολύ συχνά έξω. Αλλά το να συνεχίσουν έτσι, να πηγαίνουν από εδώ και από εκεί και ίσως να γυρίζουν αργά τη νύχτα, θα σήμαινε ότι δεν ανταποκρίνονται στις ευθύνες που έχουν ως γονείς. Αυτό θα ήταν πολύ άδικο για τα παιδιά τους. Αργά ή γρήγορα, οι γονείς θα πληρώσουν το τίμημα της έλλειψης τακτικότητας και υπευθυνότητας. Όπως οι ενήλικοι, έτσι και τα παιδιά τα καταφέρνουν καλύτερα όταν η ζωή τους έχει μια βασική σταθερότητα και τακτικότητα· αυτό συμβάλλει στη διανοητική, φυσική και συναισθηματική τους υγεία. Η καθημερινή οικογενειακή ζωή θα περνάει αρκετές διακυμάνσεις και δεν χρειάζεται να τις πολλαπλασιάζουν οι γονείς χωρίς λόγο.—Παράβαλε Ματθαίος 6:34· Κολοσσαείς 4:5.

20. Σχετικά με τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να είναι ενωμένοι στις προσπάθειές τους;

²⁰ Ο πατέρας και η μητέρα πρέπει να συνεργάζονται στο ζήτημα της φροντίδας των παιδιών, διδάσκοντάς τα, καθορίζοντας όρια γι’ αυτά, διαπαιδαγωγώντας τα, αγαπώντας τα. «Εάν οικία διαιρεθή καθ’ εαυτής, η οικία εκείνη δεν δύναται να σταθή». (Μάρκος 3:25) Είναι καλό να συζητούν από πριν οι γονείς για τη διαπαιδαγώγηση που θα εφαρμόσουν· έτσι, θα αποφύγουν να κάνουν τα παιδιά τους παρατηρητές κάποιας διαφωνίας σχετικά με τη διαπαιδαγώγηση. Αλλιώς, θα προκαλούσαν τα παιδιά να προσπαθήσουν να εφαρμόσουν το «διαίρει και βασίλευε». Είναι αλήθεια ότι μπορεί σε μια περίπτωση ο ένας γονέας να αντιδράσει βιαστικά ή οργισμένα και να επιβάλει διαπαιδαγώγηση που να είναι υπερβολική ή, που αν εξεταστούν όλα τα γεγονότα, ίσως και να μη χρειαζόταν καθόλου. Τότε, μπορεί να υπάρχει η δυνατότητα να το συζητήσουν αυτό οι γονείς ιδιαιτέρως και έπειτα ο γονέας που ενήργησε άσοφα ίσως θελήσει να διορθώσει προσωπικά τα πράγματα με το παιδί. Ή, όταν αυτή η ιδιωτική συζήτηση δεν είναι δυνατό να γίνει, ο γονέας που πιστεύει ότι αν υποστηρίξει στην περίπτωση αυτή το σύντροφό του αυτό θα σημάνει ότι υποστηρίζει μια αδικία, μπορεί να πει κάτι σαν κι αυτό: «Καταλαβαίνω γιατί θύμωσες και πιστεύω ότι κι εγώ θα θύμωνα αν ήμουν στη θέση σου. Αλλά ίσως υπάρχει κάτι που δεν ξέρεις, και αυτό είναι ότι . . . » διευκρινίζοντας κατόπιν αυτό που παρέβλεψε ο άλλος γονέας. Αυτό μπορεί να ηρεμήσει τα πράγματα χωρίς να φανεί μπροστά στο παιδί ότι υπάρχει διαίρεση ή διαφωνία. Όπως λέει η θεόπνευστη παροιμία: «Μόνον από της υπερηφανίας προέρχεται η έρις· η δε σοφία είναι μετά των δεχομένων συμβουλάς [μ’ αυτούς που συζητούν μεταξύ τους, ΜΝΚ]».—Παροιμίαι 13:10· βλέπε επίσης Εκκλησιαστής 7:8.

21. Πρέπει να αφήνεται η διαπαιδαγώγηση μόνο στον ένα γονέα; Ναι ή όχι, και γιατί;

²¹ Οι Εβραϊκές Γραφές τονίζουν ότι η διαπαιδαγώγηση είναι ένας διπλός ρόλος: «Άκουε, υιέ μου, την διδασκαλίαν [διαπαιδαγώγηση, ΜΝΚ] του πατρός σου, και μη απορρίψης τον νόμον της μητρός σου». Το ίδιο λένε και οι Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές: «Τα τέκνα, υπακούετε εις τους γονείς σας εν Κυρίω· διότι τούτο είναι δίκαιον». Μερικές φορές, ο πατέρας θεωρεί τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών σαν δουλειά της γυναίκας του. Ή, η σύζυγος μπορεί να έχει την αντίθετη άποψη και να μην κάνει τίποτα περισσότερο από το να απειλεί το άτακτο παιδί, λέγοντάς του: «Περίμενε να γυρίσει ο πατέρας σου και θα δεις!» Αλλά για να υπάρχει οικογενειακή ευτυχία, και για να απολαμβάνει ο κάθε γονέας την αγάπη και το σεβασμό των παιδιών, το καθήκον αυτό πρέπει να μοιράζεται.—Παροιμίαι 1:8· Εφεσίους 6:1.

22. Τι πρέπει να αποφεύγεται στο θέμα των αιτημάτων του παιδιού, και γιατί;

²² Χρειάζεται τα παιδιά να βλέπουν την ενωμένη συνεργασία των γονέων σ’ αυτό και την προθυμία του κάθε γονέα να επωμίζεται τις ευθύνες του. Αν το παιδί που ζητάει κάτι από τον πατέρα του, παίρνει πάντα την απάντηση: «Πήγαινε να ρωτήσεις τη μητέρα σου» ή αν η μητέρα πάντοτε αναθέτει την απόφαση στον πατέρα, τότε ο γονέας που διαπιστώνει ότι η ερώτηση απαιτεί απ’ αυτόν (ή αυτήν) να απαντήσει «Όχι», παίζει το ρόλο του κακού. Φυσικά, μπορεί να υπάρξουν περιστάσεις όπου ο πατέρας μπορεί να πει: «Ναι, μπορείς να πας έξω για λίγο—αλλά ρώτησε πρώτα τη μητέρα σου να δεις πότε θα είναι έτοιμο το φαγητό». Ή, η μητέρα μερικές φορές μπορεί να πιστεύει ότι, μολονότι εκείνη δεν έχει αντίρρηση σχετικά με κάποιο αίτημα, ο σύζυγός της είναι εκείνος που έχει το λόγο σ’ αυτό. Όμως, και οι δυο πρέπει να είναι άγρυπνοι να φροντίζουν ώστε να μην ενθαρρύνουν καθόλου ούτε να επιτρέπουν στο παιδί να στρέφει τον ένα γονέα εναντίον του άλλου για να πετυχαίνει το σκοπό του. Η σοφή σύζυγος θα προσέχει, επίσης, να μη χρησιμοποιεί τη δική της μερίδα εξουσίας με ανταγωνιστικό τρόπο, κάνοντας τα χατίρια του παιδιού για να κερδίσει το μεγαλύτερο μέρος της αγάπης του, σε βάρος του συζύγου της.

23. Σε μια οικογένεια, μήπως η λήψη αποφάσεων περιορίζεται απαραίτητα μόνο στον πατέρα;

²³ Είναι αλήθεια ότι στις οικογενειακές αποφάσεις το κάθε μέλος μπορεί να έχει τομείς στους οποίους η απόφασή του αξίζει να ληφθεί ιδιαίτερα υπόψη. Ο πατέρας έχει την ευθύνη να αποφασίζει σε ζητήματα που σχετίζονται με τη γενική ευημερία της οικογένειας, αποφασίζοντας γι’ αυτά συνήθως μετά από συζήτηση με τα άλλα μέλη και λαβαίνοντας υπόψη του τις επιθυμίες και τις προτιμήσεις τους. Η μητέρα μπορεί να παίρνει αποφάσεις σχετικά με την κουζίνα και πολλά άλλα ζητήματα του σπιτιού. (Παροιμίαι 31:11, 27) Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, μπορεί να τους επιτραπεί να παίρνουν ορισμένες αποφάσεις σχετικά με τα παιχνίδια τους, την εκλογή ρούχων ή μερικά άλλα προσωπικά πράγματα. Αλλά πρέπει να υπάρχει αρκετή επίβλεψη από μέρους των γονέων, ώστε να ακολουθούνται οι υγιείς αρχές, να μην κινδυνεύει η ασφάλεια των παιδιών και να μην παραβιάζονται τα δικαιώματα των άλλων. Αυτό μπορεί να δώσει στα παιδιά ένα ομαλό ξεκίνημα στη λήψη αποφάσεων.

ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΟΛΗ Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΙΜΗΣ Σ’ ΕΣΑΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ;

24. Ποια ευθύνη αναθέτει στους γονείς το γεγονός ότι τα παιδιά πρέπει να τιμούν τον πατέρα και τη μητέρα τους;

²⁴ Στα παιδιά λέγεται το εξής: «Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα». (Εφεσίους 6:2· Έξοδος 20:12) Κάνοντάς το αυτό, τα παιδιά τιμούν επίσης και την εντολή του Θεού. Τα διευκολύνετε εσείς σ’ αυτό; Σ’ εσάς, τη σύζυγο, λέγεται ότι πρέπει να τιμάτε και να σέβεστε το σύζυγό σας. Δεν είναι, όμως, πολύ δύσκολο να το κάνετε αυτό αν ο σύζυγος δεν καταβάλλει σχεδόν καμιά προσπάθεια να ζει όπως απαιτεί απ’ αυτόν ο Λόγος του Θεού; Εσείς, ο σύζυγος, πρέπει να φροντίζετε στοργικά και να τιμάτε τη σύζυγό σας ως την αγαπητή σύντροφο και βοηθό σας. Δεν είναι, όμως, δύσκολο αυτό αν εκείνη δεν είναι συνεργατική; Κάντε, λοιπόν, εύκολη για τα παιδιά σας την υπακοή στην εντολή του Θεού που τους λέει να τιμούν εσάς, τους γονείς τους. Κερδίστε το σεβασμό τους παρέχοντας σ’ αυτά ένα ειρηνικό σπίτι, μια σειρά καλών αρχών, καλά παραδείγματα μέσω της δικής σας διαγωγής, σωστή διδασκαλία και εκπαίδευση, καθώς και στοργική διαπαιδαγώγηση όταν χρειάζεται.

25. Ποια προβλήματα μπορούν να ανακύψουν όταν οι γονείς δεν είναι ενωμένοι στο πώς πρέπει να εκπαιδεύονται τα παιδιά;

²⁵ «Καλήτεροι οι δύο υπέρ τον ένα», παρατήρησε ο βασιλιάς Σολομών, «επειδή αυτοί έχουσι καλήν αντιμισθίαν εν τω κόπω αυτών». (Εκκλησιαστής 4:9) Όταν δυο άνθρωποι βαδίζουν μαζί και ο ένας πέφτει, ο άλλος είναι εκεί για να τον βοηθήσει να σηκωθεί. Το ίδιο και στην οικογένεια, ο σύζυγος και η σύζυγος μπορούν να υποστηρίζουν και να ενθαρρύνουν ο ένας τον άλλο στους αντίστοιχους ρόλους τους. Σε πάρα πολλούς τομείς, αυτοί οι ρόλοι συναντιούνται και αυτό είναι καλό για την ενότητα της οικογένειας. Η ύπαρξη παιδιών πρέπει να φέρνει τον ένα γονέα πιο κοντά στον άλλο, ενώνοντάς τους σ’ ένα εκπαιδευτικό έργο που έχουν από κοινού. Αλλά μερικές φορές, μπορεί να ανακύψουν διαιρετικά ερωτήματα σχετικά με το πώς πρέπει να εκπαιδευτεί και να διαπαιδαγωγηθεί το παιδί. Μερικές φορές, η σύζυγος δείχνει τόσο πολλή προσοχή στο παιδί ώστε ο άντρας της νιώθει παραμελημένος, ακόμα και πειραγμένος. Αυτό μπορεί να επηρεάσει τη στάση του απέναντι στο παιδί. Μπορεί να του φέρεται ψυχρά ή, αντίθετα, μπορεί να του δίνει άφθονη στοργή, ελαττώνοντας όμως την προσοχή που έδινε στη γυναίκα του. Είναι υψηλό το τίμημα που πληρώνεται όταν ο ένας από τους δυο συζύγους χάνει την ισορροπία του.

26. Τι θα μπορούσε να γίνει για να μη ζηλεύει το μεγαλύτερο παιδί όταν η μητέρα πρέπει να αφιερώνει πολύ από το χρόνο της στο νεογέννητο;

²⁶ Μπορεί, όμως, να δημιουργηθεί ακόμα ένα πρόβλημα όταν γεννηθεί κι άλλο παιδί και ήδη υπάρχει ένα μεγαλύτερο. Η μητέρα πρέπει να δαπανάει πολύ χρόνο με το νεογέννητο. Για να μη νιώσει το μεγαλύτερο παιδί παραμελημένο και αρχίσει να ζηλεύει, θα μπορούσε να δώσει επιπρόσθετη προσοχή σ’ αυτό ο πατέρας.

27. Όταν ο ένας από τους γαμήλιους συντρόφους δεν είναι δούλος του Ιεχωβά Θεού, πώς μπορούν τα παιδιά να βοηθηθούν πνευματικά;

²⁷ Ασφαλώς, καλύτεροι είναι οι δύο παρά τον ένα, αλλά και ο ένας είναι καλύτερος από κανέναν. Ίσως η μητέρα να είναι εκείνη που, λόγω των περιστάσεων, πρέπει να αναθρέψει τα παιδιά χωρίς τη βοήθεια ενός πατέρα. Ή, ο πατέρας μπορεί να αντιμετωπίσει το ίδιο πρόβλημα. Πολλές φορές τα σπίτια είναι θρησκευτικώς διαιρεμένα, επειδή ο ένας γονέας, ως δούλος του Ιεχωβά Θεού, έχει πλήρη πίστη στις συμβουλές της Αγίας Γραφής, ενώ ο άλλος δεν έχει. Εκεί όπου ο σύζυγος είναι ο αφιερωμένος Χριστιανός, αυτός, ως κεφαλή της οικογένειας, ελέγχει περισσότερο την πορεία που πρέπει να ακολουθείται στην εκπαίδευση και διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Εντούτοις, ίσως χρειάζεται να δείχνει μεγαλύτερη υπομονή, αυτοκυριαρχία και εγκαρτέρηση· πρέπει να είναι σταθερός όταν πρόκειται για ένα σοβαρό ζήτημα, αλλά και λογικός και ευγενικός, ακόμα και όταν τον προκαλούν, και να είναι ευπροσάρμοστος οπουδήποτε το επιτρέπουν οι περιστάσεις. Αν το πιστό μέλος είναι η σύζυγος, και επομένως είναι κάτω από την εξουσία του συζύγου, ο τρόπος ενέργειάς της θα εξαρτηθεί πολύ από τη στάση του συζύγου της. Μήπως εκείνος απλώς δεν ενδιαφέρεται για την Αγία Γραφή ή μήπως εναντιώνεται όταν η σύζυγος θέτει σε εφαρμογή τις πεποιθήσεις της ή όταν προσπαθεί να τις διδάξει στα παιδιά; Αν ο σύζυγος της εναντιώνεται, εκείνη πρέπει να ακολουθήσει την πορεία που περιγράφει ο απόστολος Πέτρος: Με την υποδειγματική εκτέλεση των καθηκόντων της και τη γεμάτη σεβασμό στάση της, ο σύζυγος ‘μπορεί να κερδηθή άνευ του λόγου’. Εκείνη θα χρησιμοποιεί, επίσης, όσες ευκαιρίες έχει στη διάθεσή της για να εκπαιδεύει τα παιδιά της σύμφωνα με τις Γραφικές αρχές.—1 Πέτρου 3:1-4.

ΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

28, 29. Ποιο είδος οικογενειακού περιβάλλοντος είναι επιθυμητό, και γιατί;

²⁸ Ο ρόλος και των δυο γονέων είναι να παρέχουν μια οικογενειακή ατμόσφαιρα αγάπης. Αν αυτό το αισθάνονται τα παιδιά, οι αβεβαιότητές τους ή τα λάθη τους δεν θα συσσωρεύονται μέσα τους επειδή φοβούνται να μιλήσουν στους γονείς τους. Θα γνωρίζουν ότι μπορούν να επικοινωνούν και να βρίσκουν κατανόηση, και ότι ο χειρισμός των ζητημάτων θα γίνεται με στοργικό ενδιαφέρον. (Παράβαλε 1 Ιωάννου 4:17-19· Εβραίους 4:15, 16.) Το σπίτι δεν θα τους προσφέρει μόνο προστασία αλλά θα είναι και λιμάνι ηρεμίας. Η στοργή των γονέων θα κάνει το πνεύμα των παιδιών να αναπτυχθεί και να ανθίσει.

²⁹ Δεν μπορείτε να βάλετε ένα σφουγγάρι στο ξίδι και να αναμένετε να τραβήξει νερό. Το σφουγγάρι θα απορροφήσει μόνο εκείνο που το περιβάλλει. Θα απορροφήσει νερό μόνο αν βυθιστεί σε νερό. Τα παιδιά, επίσης, απορροφούν το περιβάλλον τους. Διαισθάνονται τη νοοτροπία του καθενός και παρατηρούν τα πράγματα που γίνονται γύρω τους, και τα απορροφούν σαν σφουγγάρια. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται πώς αισθάνεστε, αν έχετε νευρική υπερένταση ή αν είστε ήρεμοι και χαλαρωμένοι. Ακόμα και τα μωρά απορροφούν τις ιδιότητες της οικογενειακής ατμόσφαιρας, και ασφαλώς μια ατμόσφαιρα πίστης, αγάπης, πνευματικότητας και εξάρτησης από τον Ιεχωβά Θεό είναι ανεκτίμητη.

30. Ποιες ερωτήσεις θα μπορούσαν να κάνουν οι γονείς στον εαυτό τους για να καθορίσουν αν παρέχουν καλή καθοδήγηση στα παιδιά τους;

³⁰ Ρωτήστε τον εαυτό σας: Σε ποιες αρχές αναμένετε να ανταποκριθεί το παιδί σας; Ανταποκρίνεστε εσείς, και οι δυο γονείς, σ’ αυτές; Ποιες αρχές υποστηρίζει η οικογένειά σας; Τι είδους παραδείγματα είστε για το παιδί σας; Μήπως παραπονιέστε, βρίσκετε σφάλματα, επικρίνετε τους άλλους, εμμένετε σε αρνητικές σκέψεις; Αυτό είναι το είδος των παιδιών που θέλετε; Ή, αντιθέτως, έχετε υψηλές αρχές για την οικογένειά σας, ζείτε σύμφωνα μ’ αυτές και αναμένετε από τα παιδιά σας να κάνουν το ίδιο; Καταλαβαίνουν τα παιδιά ότι για να ανήκουν σ’ αυτή την οικογένεια πρέπει να ανταποκρίνονται σε ορισμένες απαιτήσεις, ότι είναι παραδεκτή μια ορισμένη διαγωγή, ενώ ορισμένες πράξεις και νοοτροπίες θεωρούνται απαράδεκτες; Τα παιδιά θέλουν να αισθάνονται την ασφάλεια του ότι ανήκουν κάπου, και γι’ αυτό να τους δείχνετε ότι τα επιδοκιμάζετε και τα αποδέχεστε όταν ανταποκρίνονται στις οικογενειακές αρχές. Οι άνθρωποι βρίσκουν τον τρόπο να καταφέρνουν να ζουν σύμφωνα με ό,τι αναμένεται απ’ αυτούς. Θεωρήστε το παιδί σας κακό και το πιθανότερο είναι ότι θα σας αποδείξει πως έχετε δίκιο. Δείξτε του ότι περιμένετε να κάνει το καλό και θα το ενθαρρύνετε να ζει σύμφωνα μ’ αυτό.

31. Τι πρέπει πάντοτε να συνοδεύει την καθοδήγηση που δίνουν οι γονείς;

³¹ Οι άνθρωποι κρίνονται περισσότερο από τις πράξεις τους παρά από τα λόγια τους. Και τα παιδιά, επίσης, δίνουν περισσότερη προσοχή στις πράξεις απ’ όση δίνουν στα λόγια και συχνά αντιλαμβάνονται αμέσως την υποκρισία. Τα παιδιά μπερδεύονται από τα πολλά λόγια. Να φροντίζετε να συνοδεύουν τα λόγια σας και οι ανάλογες πράξεις.—1 Ιωάννου 3:18.

32. Ποιανού τις συμβουλές πρέπει πάντοτε να ακολουθείτε;

³² Είτε πατέρας είστε είτε μητέρα, ο ρόλος σας είναι δύσκολος. Αλλά μπορείτε να αντιμετωπίσετε τη δυσκολία και να έχετε ευχάριστα αποτελέσματα αν ακολουθήσετε τις συμβουλές του Δοτήρα της ζωής. Εκτελέστε το ρόλο που σας έχει ανατεθεί με ευσυνειδησία, σαν να το κάνετε για Εκείνον. (Κολοσσαείς 3:17) Να αποφεύγετε τα άκρα, να διατηρείτε την ισορροπία σας και ‘αφήστε τη λογικότητά σας να γίνει φανερή σε όλους τους ανθρώπους’, περιλαμβανομένων και των παιδιών σας.—Φιλιππησίους 4:5, ΜΝΚ.

[Εικόνα στη σελίδα 100]

Το βλέμμα και το άγγιγμα της μητέρας, καθώς και ο τόνος της φωνής της, λένε στο μικρό της «Σ’ αγαπώ»

[Εικόνα στη σελίδα 104]

Προγραμματίζετε να κάνετε διάφορα πράγματα μαζί με τα παιδιά σας;