Κεφάλαιο 5
Μπορείτε ν’ Αντιμετωπίσετε τα Προβλήματα της Ζωής
«Η ΖΩΗ είναι γεμάτη προβλήματα,» λένε οι άνθρωποι. Ίσως να συμφωνείτε.
2 Πολλοί πιέζονται από οικονομικά προβλήματα—λογαριασμούς, πληθωρισμό, ανασφάλεια εργασίας, ή εξεύρεση κατάλληλης στέγης. Τα σοβαρά συζυγικά και οικογενειακά προβλήματα είναι συνηθισμένα. Το σεξ, τα οινοπνευματώδη ποτά ή τα ναρκωτικά είναι προβλήματα για πολλούς νεαρούς. Για τους ηλικιωμένους, η υγεία τους που χειροτερεύει δημιουργεί δυσκολίες. Όλα αυτά φέρνουν βλαβερή συναισθηματική ένταση.
3 Πώς τα καταφέρνετε με τα προβλήματα της ζωής; Οι ειδήσεις για την αύξηση της καταθλίψεως και τις πολλές αυτοκτονίες, δείχνουν καθαρά ότι πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να λύσουν με επιτυχία τα προβλήματά τους. Αλλά υπάρχουν και εκατομμύρια άνθρωποι που δεν χάνουν την ισορροπία τους μπροστά στις δυσκολίες αυτές. Γιατί;
4 Αυτοί έχουν μάθει να εμπιστεύονται στη συμβουλή του Δημιουργού της ανθρωπότητας, όπως βρίσκεται στη Βίβλο. Κανένας ψυχολόγος, κανένας σύμβουλος γάμου, κανένας σύμβουλος αρθρογράφος εφημερίδας δεν γνωρίζει περισσότερα για τη ζωή από όσα γνωρίζει ο Θεός. Αυτός δημιούργησε τους πρώτους ανθρώπους, και γι’ αυτό γνωρίζει πλήρως τη σωματική, διανοητική και συναισθηματική κατασκευή μας. (Ψαλμός 100:3· Γένεσις 1:27) Ο Ιεχωβά γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε ολιγόβιο άνθρωπο, τι συμβαίνει μέσα μας και γιατί κάνουμε τα όσα κάνουμε.—1 Σαμουήλ 16:7.
5 Επίσης, αυτός είναι καλύτερα κατατοπισμένος, από οποιονδήποτε από μας, στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σ’ αυτό τον κόσμο. Ο Ιεχωβά έχει δει όλα τα προβλήματα της ανθρωπότητας—όχι απλώς για λίγα χρόνια μόνο, αλλά από τότε που έγινε ο πρώτος άνθρωπος. Η Βίβλος λέει: «Ο Κύριος διέκυψεν εξ ουρανού· είδε πάντας τους υιούς των ανθρώπων. . . . Θεωρεί πάντας τους κατοίκους της γης. . . . Γνωρίζει πάντα τα έργα αυτών». (Ψαλμός 33:13-15) Αυτό σημαίνει ότι γνωρίζει ποιο πράγμα θα δώσει λύση και ποιο όχι στα οποιαδήποτε προβλήματά μας.
6 Με γενναιοδωρία, μας βοηθάει ώστε να ωφεληθούμε από τη γνώση και την πείρα του. Η Αγία Γραφή περιέχει τη συμβουλή του, που εκτίθεται με τέτοιον τρόπο ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες μας οποιεσδήποτε κι αν είναι οι περιστάσεις της ζωής μας, και άσχετα με το πού ζούμε. Όπως λέει ο Ψαλμός 19:7-11: «Ο νόμος του Κυρίου είναι άμωμος, επιστρέφων ψυχήν· η μαρτυρία [υπομνήσεις, ΜΝΚ] του Κυρίου πιστή, σοφίζουσα τον απλούν [τον άπειρο, ΜΝΚ]».
7 Ας εξετάσουμε σύντομα πώς αυτές οι «υπομνήσεις» μπορούν να βοηθήσουν ένα άτομο να αντιμετωπίσει δύο σοβαρά προσωπικά προβλήματα, δηλαδή, τη σοβαρή ένταση [το στρες], και τη μοναξιά. Αφού εξετάσουμε την πρακτική βοήθεια της Γραφής πάνω σ’ αυτά, θα εξετάσουμε κι άλλα συνηθισμένα προβλήματα που έχουν σχέση με τα οικονομικά, το γάμο και τα ναρκωτικά.
ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ ΤΗΝ ΕΝΤΑΣΗ [ΤΟ ΣΤΡΕΣ];
8 Λίγοι είναι εκείνοι που μπορούν να πουν ότι ποτέ δεν δοκίμασαν σοβαρή ένταση [στρες]. Όσο περισσότερο πληθαίνουν οι προσωπικές μας ανησυχίες—για τα οικονομικά, για την οικογένεια, για το σεξ, για το έγκλημα—τόσο πιο σοβαρή γίνεται η ένταση. Ένα τελευταίο δημοσίευμα εφημερίδας έγραψε ότι το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής μας δεν είναι η συμπεριφορά των ανθρώπων ή ο τρόπος που ντύνονται. Είναι «το φοβερό αίσθημα της εντάσεως».
9 Γνωρίζατε ότι η ένταση μπορεί να συντομεύσει ακόμη και τη ζωή σας; Σημειώστε τα παρακάτω:
«Το ‘στρες’ που αποκαλείται ‘Ο Φονιάς του Εικοστού Αιώνα’, προκαλείται κυρίως από τις ψυχολογικές απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής. Οι σωματικές βλάβες που προκαλεί τώρα το στρες, είναι αιτία για πολλές αρρώστιες και θανάτους κάθε χρόνο—τουλάχιστον δεκάδες εκατομμύρια περιπτώσεις».—«Του δη Πόιντ», Αφρικανικό ειδησεογραφικό περιοδικό.
«Η σοβαρή ή παρατεταμένη ένταση μπορεί να κάνει το σώμα πιο ευπρόσβλητο σε παθήσεις που αρχίζουν από εξανθήματα του δέρματος και το κοινό κρυολόγημα, και φτάνουν μέχρι καρδιακές προσβολές και καρκίνο.»—«Δη Γουώλ Στρητ Τζόρναλ», Η.Π.Α.
Ακόμη και αγέννητα παιδιά επηρεάζονται. Στις έγκυες γυναίκες, η ένταση που προέρχεται από γαμήλιες διαφωνίες ή από φόβο ανεργίας, μπορεί να προκαλέσει σωματική, διανοητική και συναισθηματική βλάβη σε παιδιά που είναι ακόμη μέσα στη μήτρα.
10 Η ένταση βλάπτει επίσης γιατί δημιουργεί και άλλα προβλήματα. Απ’ αυτή την αιτία πολλοί χάνουν ώρες εργασίας, και έτσι αυξάνουν τις οικονομικές τους στενοχώριες. Προκαλεί βιαιότητες, ακόμη και στο γάμο. Ένας σύζυγος έγραψε:
«Κάθε μέρα γίνομαι πιο ευέξαπτος και νευρικός. Έχω τη διάθεση να τα βάζω με όλους, και συνήθως η γυναίκα μου είναι εκείνη που τα πληρώνει. Έχω την τάση να το ρίξω στο ποτό, αλλά αυτό δεν βοηθάει σε τίποτα».
11 Κάποια ένταση είναι φυσιολογική στη ζωή, και δεν είναι κατ’ ανάγκη κακή. Το να σηκώνεσαι πρωί δημιουργεί κάποια ένταση, όπως συμβαίνει και με την παρακολούθηση ενός συναρπαστικού αγώνα ποδοσφαίρου. Εκείνο που βλάπτει είναι η σοβαρή παρατεταμένη ένταση (ή άγχος). Βέβαια, πολλές από τις πιέσεις μπορεί να φαίνονται αναπόφευκτες γιατί εξαρτώνται από άλλα πρόσωπα ή περιστάσεις στη ζωή μας. Μήπως υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε για να καταπολεμήσουμε τη βλαβερή ένταση; Αν θα μπορούσαμε ν’ αντιμετωπίσουμε την ένταση πιο αποτελεσματικά αυτό ίσως να μείωνε τα προβλήματα, όπως εκείνα που επηρεάζουν την υγεία μας.
12 Ένας βασικός τρόπος αντιμετωπίσεως αυτής της εντάσεως, δόθηκε από έναν άνθρωπο που όλος ο κόσμος τον αναγνωρίζει σαν έναν από τους μεγαλύτερους δασκάλους που έζησαν ποτέ, τον Ιησού Χριστό. Όταν ρωτήθηκε ποια ήταν η πιο ζωτική απ’ όλες τις εντολές του Θεού, ο Ιησούς απάντησε, «Θέλεις αγαπά Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της διανοίας σου. Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν». (Ματθαίος 22:37-39) Εφαρμόστε το αυτό και θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε την ένταση.
13 Για παράδειγμα, αν φέρεστε με αγάπη στον γαμήλιο σύντροφό σας ή στους συγγενείς σας, είναι πολύ πιθανό ν’ αυξηθεί η ειρήνη σας. Θ’ αναπτυχθεί μια ατμόσφαιρα θέρμης και ευτυχίας. Η ένταση θα ελαττωθεί. Ναι, αν αυτή η συμβουλή της Γραφής εφαρμοσθεί θα καταφέρει να ελαττώσει την ένταση.
14 Αλλά αυτές οι συμβουλές δεν περιορίζονται μόνο στην οικογένεια. Καθώς εφαρμόζετε τη συμβουλή της Βίβλου να εκδηλώνετε αγάπη—στην οποία συμβουλή περιλαμβάνεται και ο χρυσός κανόνας, να κάνουμε στους άλλους αυτό που θα θέλαμε να κάνουν οι άλλοι σ’ εμάς—οι άνθρωποι θα σας συμπαθήσουν περισσότερο. (Λουκάς 6:31) Αυτό αποδείχτηκε αληθινό στην εργασία, στο σχολείο, στη γειτονιά. Μπορεί βέβαια να υπάρχουν και πάλι μερικές προστριβές, αλλά θα είναι ασφαλώς λιγότερες. Έτσι είναι ευνόητο ότι και η ένταση που θα αντιμετωπίζετε θα είναι λιγότερη.
15 Ακόμη και επιστημονικοί κύκλοι παραδέχονται ότι εκείνο που συνιστά η Αγία Γραφή, θα βοηθήσει τους ανθρώπους να ελαττώσουν την ένταση και να την αντιμετωπίσουν μ’ επιτυχία. Ο καθηγητής Χανς Σέλυ (Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ), που είναι αυθεντία για τα αποτελέσματα της εντάσεως, συμβούλευσε:
«Αντί να βασιζόμαστε σε φάρμακα ή σ’ άλλες μεθόδους, νομίζω ότι υπάρχει ένας άλλος, καλύτερος τρόπος αντιμετωπίσεως της εντάσεως, και αυτός είναι να αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα στη ζωή μας με διαφορετική διάθεση».
Τόνισε την ανάγκη για μια «φιλοσοφία της συμπεριφοράς με την οποία μπορούν να ζουν οι άνθρωποι,» που θα «ωφελούσε πολύ περισσότερο την ανθρωπότητα γενικά από οποιαδήποτε ανακάλυψη». Ποια είναι αυτή; Αφού μελέτησε 40 χρόνια την ένταση, είπε ότι η λύση ουσιαστικά είναι η αγάπη.
16 Γιατί η εκδήλωση αγάπης, όπως τη συνιστά η Γραφή, ακόμη και στην καθημερινή ζωή, είναι τόσο πρακτική; Γιατί είναι τόσο αποτελεσματική; Ο Δρ Σέλυ είπε:
«Οι δυο μεγάλες συναισθηματικές συγκινήσεις που διώχνουν ή φέρνουν την ένταση είναι η αγάπη και το μίσος. Η Βίβλος τονίζει αυτό το πράγμα επανειλημμένα. Το νόημα είναι ότι αν εμείς δεν αλλάξουμε κάπως την έμφυτη ιδιοτέλειά μας, προξενούμε φόβο και εχθρότητα στους άλλους . . . Όσο περισσότερο μπορούμε να πείσουμε τους ανθρώπους να μας αγαπούν αντί να μας μισούν, τόσο πιο ασφαλείς θα είμαστε, και τόσο λιγότερη ένταση θα έχουμε.»
17 Ο θυμός είναι άλλη μια αιτία εντάσεως. Όλοι μας μερικές φορές θυμώνουμε, όπως το βεβαιώνει και η Βίβλος. Όμως συμβουλεύει: «Καλήτερος ο μακρόθυμος παρά τον δυνατόν· και ο εξουσιάζων το πνεύμα αυτού παρά τον εκπορθούντα πόλιν.» (Παροιμίαι 16:32· Εφεσίους 4:26) Αν λοιπόν θυμώνουμε, η προειδοποίηση του Θεού είναι ν’ αποφεύγουμε εξάψεις οργής. Συχνά εκείνοι που δεν προσέχουν αυτή τη συμβουλή ξεσπούν με άσχημα λόγια ή μπλέκονται σε καβγάδες. Τ’ αποτελέσματα μερικές φορές είναι να βλάψουμε το σώμα μας, ή να χαλάσουμε τη διάθεση μας και να έχουμε μόνιμη ένταση. Γι’ αυτό, όσο περισσότερο μπορείτε ν’ ακολουθήσετε τη συνετή και πρακτική συμβουλή της Αγίας Γραφής για την οργή, τόσο περισσότερο θα μπορέσετε να αντιμετωπίσετε την ένταση.
18 Η Αγία Γραφή μάς δείχνει επίσης ότι μπορούμε να ελαττώσουμε την ένταση αν ζούμε μια ζωή ισορροπημένη και γεμάτη ποικιλία. Μερικοί εργάζονται πάντοτε μανιασμένα, και άλλοι εργάζονται σπάνια. Μερικοί είναι πάντοτε σοβαροί, άλλοι δεν είναι ποτέ. Οποιαδήποτε απ’ αυτές τις ακρότητες δημιουργεί σχεδόν πάντοτε προβλήματα και καταλήγει σε ένταση. Όμως, διαβάστε τα σχόλια στον Εκκλησιαστή 3:1-8, όπου ο Θεός λέει ότι υπάρχει ο κατάλληλος καιρός για καθετί που κάνουμε. Βλέπετε, η Αγία Γραφή παρουσιάζει μια ρεαλιστική και ισορροπημένη άποψη για τη ζωή. Η εργασία είναι καλή, σε αντίθεση προς την τεμπελιά. Αλλά η Γραφή συνιστά επίσης στους ανθρώπους ν’ αναπαύονται κάπως και ν’ απολαμβάνουν τους καρπούς του μόχθου τους. (Εκκλησιαστής 3:12, 13· 10:18· Παροιμίαι 6:9-11) Είναι καλό να διαθέτουμε λίγο χρόνο για να σκεφτούμε σοβαρά για το νόημα της ζωής και για το πώς πρέπει να τη ζούμε. Αλλά αξίζει επίσης να ξεκουραζόμαστε με την οικογένειά μας και τους φίλους μας. Όσο πιο πολύ εφαρμόζουμε τη συμβουλή της Γραφής για ισορροπία, τόσο λιγότερα προβλήματα εντάσεως θα έχουμε.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΑΓΧΟΥΣ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ
19 «Μοναξιά υπάρχει παντού,» είπε ο κοινωνικός λειτουργός του Τορόντο Χένρυ Ρέγκερ. «Σταματήστε οποιονδήποτε στο δρόμο και πέστε του ‘πες μου κάτι για τη μοναξιά σου’ και θα ακούσετε, ιστορίες και ιστορίες.» Μια έρευνα που έγινε σε 52.000 άτομα, απέδειξε ότι πάνω από το 40 τα εκατό είπαν ότι «συχνά αισθάνονται μοναξιά». Είναι το συναίσθημα που σχεδόν πάντοτε στενοχωρεί τους ανθρώπους και τους καταστρέφει την ευτυχία. Και το αίσθημα αυτό δεν κάνει διάκριση, χτυπάει γέρους και νέους, άνδρες και γυναίκες. Μολονότι μπορεί να νομίζουμε ότι μοναξιά αισθάνονται μόνο τα άτομα που συνήθως θεωρούμε μοναχικά, όπως είναι μια χήρα, ωστόσο μερικοί που αισθάνονται τη μεγαλύτερη μοναξιά είναι παντρεμένοι που δεν μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους.
20 Πολλοί προσπαθούν ν’ αποφύγουν τη μοναξιά με παράνομο σεξ, ή να την καταπνίξουν με οινοπνευματώδη ποτά ή άλλοι το ρίχνουν στο φαγητό. Αλλά οι αιτίες παραμένουν. Ένας παράγοντας είναι η αύξηση των μεγαλουπόλεων, όπου μπορεί να περιβάλλεστε από ανθρώπους κι όμως να αισθάνεστε τρομερή μοναξιά. Η διάλυση των γάμων έχει αυξήσει το πρόβλημα. Και η τηλεόραση ακόμη φαίνεται να μεγαλώνει τη μοναξιά γιατί περιορίζει τη συνομιλία.
21 Τι μπορεί να γίνει για ν’ αντιμετωπιστεί η μοναξιά; Χωρίς να θέλουμε ν’ απλουστεύσουμε πολύ το πρόβλημα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Αγία Γραφή μπορεί να βοηθήσει οποιονδήποτε, ν’ αντιμετωπίσει καλύτερα τη μοναξιά. Πώς γίνεται αυτό; Γιατί η μοναξιά οδηγεί συχνά ένα άτομο σε κατάθλιψη και στο αίσθημα ότι δεν αξίζει τίποτα. Η καλλιέργεια καλής σχέσεως με τον Δημιουργό μπορεί να το βοηθήσει να συνέλθει. Μπορεί ν’ αναπτύξει το αίσθημα ότι κάτι αξίζει όταν διαπιστώσει ότι ο Θεός ενδιαφέρεται γι’ αυτόν, πράγμα που οδηγεί σε μια πιο αισιόδοξη άποψη της ζωής. (Ματθαίος 18:10) Επίσης, η Γραφή υποδεικνύει στους Χριστιανούς ένα τρόπο ζωής που μπορεί να τους βοηθήσει ν’ απαλλαγούν από τη μοναξιά.
22 Συχνά, σε ανθρώπους που ζουν στη μοναξιά δίνουν τη συμβουλή «να είστε διαρκώς απασχολημένος σε κάτι». Αυτό έχει κάποια αξία. Αλλά η Γραφή δίνει πιο ρεαλιστικές και πρακτικές συμβουλές. Υποκινεί τους Χριστιανούς να είναι δραστήριοι στο να κάνουν το καλό στους άλλους, πράγμα που επίσης φέρνει ευτυχία. (Πράξεις 20:35) Έχουμε το παράδειγμα της Δορκάδας, που διέθετε χρόνο κάνοντας πράγματα για άλλες Χριστιανές, πολλές από τις οποίες ήταν χήρες. Οι προσπάθειές της, τις βοηθούσαν υλικά, και ίσως επίσης τις βοηθούσαν να υπερνικούν τη μοναξιά. Ταυτόχρονα η ίδια η Δορκάδα δεν αισθανόταν μοναξιά γιατί είχε την αγάπη των άλλων. Θα χαρείτε να διαβάσετε γι’ αυτήν στις Πράξεις 9:36-42.
23 Ένα έργο που ανταμείβει πολλούς Χριστιανούς είναι να βοηθούν άλλους να μάθουν για τον Θεό και την Αγία Γραφή. Πραγματικά, ο απόστολος Παύλος είπε ότι η ελευθερία που έχουν οι άγαμοι να κάνουν αυτό το έργο σε μεγαλύτερο βαθμό είναι ένα πλεονέκτημα το οποίο, φυσικά, θα τους βοηθήσει να καταπολεμήσουν τη μοναξιά. (1 Κορινθίους 7:32-35) Ο ίδιος ο Παύλος είναι ένα παράδειγμα απ’ αυτή την άποψη. Διαβάστε στις Πράξεις 17:1-14 πώς, παρά την ασυνήθιστη εναντίωση, ο Παύλος έμενε απασχολημένος, βοηθώντας πολλούς στη Θεσσαλονίκη. Έπειτα σημειώστε το αίσθημα της στενής σχέσεως που αναπτύχθηκε μεταξύ τους, απ’ αυτή τη δράση, όπως αναφέρεται στην επιστολή 1 Θεσσαλονικείς 2:8. Εκατοντάδες χιλιάδες Μάρτυρες του Ιεχωβά σήμερα μπορούν να βεβαιώσουν πόση ικανοποίηση φέρνει το να είναι κανείς απασχολημένος με τη διδασκαλία της Αγίας Γραφής στους άλλους,
24 Επίσης, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά συναθροίζονται τακτικά σε ομάδες για να μελετούν τις Γραφές. Ενώ μαθαίνουν, απολαμβάνουν επίσης και θερμή Χριστιανική συντροφιά. Είναι αλήθεια ότι απλώς το να περιβάλλεται κανείς από άλλους ανθρώπους δεν αρκεί για να εξουδετερώσει τη μοναξιά, όπως γνωρίζουν πολλοί κάτοικοι πόλεων. Αλλά εκείνοι που παρακολουθούν τέτοιες συναθροίσεις είναι ανάμεσα σε Χριστιανούς που αγωνίζονται να εφαρμόσουν με την καρδιά τους την ενθάρρυνση της Αγίας Γραφής να ενδιαφέρονται ειλικρινά για τους άλλους. (Φιλιππησίους 2:4) Αυτές οι συναθροίσεις είναι ενισχυτικές, ευτυχισμένες περιστάσεις. Όσοι παρευρίσκονται παίρνουν μέρος σε μια σύντομη προσευχή στον Θεό, κάτι που πολλοί διαπίστωσαν ότι τους βοηθάει να καταλάβουν ότι ποτέ δεν είναι μόνοι. (Ιωάννης 16:32) Σας συνιστούμε να παρακολουθήσετε μια συνάθροιση των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Εκεί μπορείτε να παρατηρήσετε πώς η συμμόρφωση με τις συμβουλές της Αγίας Γραφής, βοηθάει πολλά άτομα ν’ αντιμετωπίσουν τη μοναξιά καθώς κι άλλα προβλήματα, όπως εκείνα που έχουν σχέση με το χρήμα ή την οικογένεια.
[Ερωτήσεις Μελέτης]
Τι λόγους έχουμε για αισιοδοξία στα προβλήματα της ζωής; Ποιο είναι το μέρος του Θεού; (1-7)
Πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα της εντάσεως; (8-11)
Πώς μπορεί να μας βοηθήσει η συμβουλή της Βίβλου ν’ αντιμετωπίσουμε την ένταση; (12-14)
Τι διαπίστωσαν οι επιστήμονες για τις Βιβλικές συμβουλές σχετικά με την αγάπη; (15, 16)
Πώς αλλιώς μπορεί η Βιβλική συμβουλή να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε την ένταση; (17, 18)
Πόσο σοβαρό πρόβλημα είναι η μοναξιά; (19, 20)
Ποια Βιβλική συμβουλή μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της μοναξιάς και πώς; (21-23)
Ποια αξία έχει η Χριστιανική συναναστροφή; (Εκκλησιαστής 4:9, 10) (24)
[Πλαίσιο στη σελίδα 45]
ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΤΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΝΤΑΣΗ ΣΤΗ ΖΩΗ
Σειρά Σπουδαιότητας Γεγονότα της Ζωής
1 Θάνατος συζύγου
2 Διαζύγιο
3 Χωρισμός συζύγων
4 Φυλάκιση
5 Θάνατος στενού οικογενειακού μέλους
6 Προσωπικός τραυματισμός ή αρρώστια
7 Γάμος
8 Απόλυση από την εργασία
9 Συζυγική συμφιλίωση
10 Συνταξιοδότηση
11 Ασθένεια οικογενειακού μέλους
12 Εγκυμοσύνη
13 Σεξουαλικά προβλήματα
14 Απόκτηση νέου οικογενειακού μέλους
15 Αλλαγή επαγγέλματος
Βασίζονται σ’ έρευνα των Δρ Τ. Χολμς και Ρ.Χ.Ράνε—«Μόντερν Ματιούριτυ».
[Πλαίσιο στη σελίδα 50]
«Στην εκκλησιαστική ζωή τους οι Μάρτυρες αποτελούν μια γνήσια κοινότητα που χαρακτηρίζεται από εμπιστοσύνη και από ένα αίσθημα ότι είναι ευπρόσδεκτοι . . . Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά προσφέρουν [έναν] άλλο τρόπο ζωής που δίνει στα μέλη τους τη δυνατότητα να βρουν την προσωπικότητα τους και ν’ αποκτήσουν το αίσθημα ότι έχουν κάποια αξία και ελπίδα για το μέλλον.»—«Ρελίτζιους Μούβμεντς ιν Κοντεμπόραρυ Αμέρικα».
[Εικόνα στη σελίδα 41]
ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ
ΑΡΡΩΣΤΙΕΣ
ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
ΣΤΕΓΑΣΗ
[Εικόνα στη σελίδα 49]
Το να κάνουμε το καλό στους άλλους, όπως η Δορκάδα, μάς βοηθάει να αποφεύγουμε τη μοναξιά