Κεφάλαιο 14

Πώς να Διώξω τη Μοναξιά Μου;

Είναι σαββατόβραδο. Το αγόρι κάθεται μόνο του στο δωμάτιό του.

«Σιχαίνομαι τα σαββατοκύριακα!» φωνάζει. Μα δεν υπάρχει κανείς στο δωμάτιο να του αποκριθεί. Πιάνει ένα περιοδικό και βλέπει κάποια εικόνα που δείχνει μια παρέα νεαρών στην ακροθαλασσιά. Πετάει το περιοδικό με δύναμη πάνω στον τοίχο. Τα μάτια του βουρκώνουν. Δαγκώνει τα χείλια του σφιχτά, αλλά δεν μπορεί να συγκρατήσει τα δάκρυά του. Αδύναμος να αντέξει άλλο, πέφτει πάνω στο κρεβάτι του, και μέσα από τα αναφιλητά του τραυλίζει: «Γιατί να μη με κάνει παρέα κανείς;»

ΝΙΩΘΕΙΣ κι εσύ μερικές φορές έτσι—ξεκομμένος από τον κόσμο, μόνος, άχρηστος και άδειος; Αν ναι, μην απελπίζεσαι. Γιατί, αν και η μοναξιά δεν είναι διασκεδαστική, δεν είναι όμως και θανατηφόρα αρρώστια. Για να το πούμε απλά, η μοναξιά είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι. Η πείνα σε προειδοποιεί ότι χρειάζεσαι φαγητό. Η μοναξιά σε προειδοποιεί ότι χρειάζεσαι συντροφιά, οικειότητα, στενές σχέσεις. Για να εργάζεται το σώμα μας σωστά χρειάζεται φαγητό. Κατά τον ίδιο τρόπο, για να νιώθουμε εντάξει χρειαζόμαστε συντροφιά.

Έχεις παρατηρήσει ποτέ ένα σωρό από πυρωμένα κάρβουνα; Όταν παίρνεις ένα κάρβουνο μακριά από το σωρό η ρόδινη λάμψη που έχει αυτό το κάρβουνο σβήνει. Αλλά όταν το ξαναβάλεις στο σωρό, λάμπει ξανά! Παρόμοια, κι εμείς οι άνθρωποι δεν μπορούμε να «λάμπουμε» ή να λειτουργούμε καλά, αν μείνουμε απομονωμένοι για πολύ καιρό. Η ανάγκη για συντροφιά είναι αναπόσπαστο μέρος του εαυτού μας.

Μόνοι Αλλά Χωρίς Μοναξιά

Ο δοκιμιογράφος Χένρι Ντέιβιντ Θόρο έγραψε: «Δεν βρήκα ποτέ συντροφιά πιο ευχάριστη από τη μοναξιά». Εσύ συμφωνείς; «Ναι», λέει ο 20χρονος Μπιλ. «Μου αρέσει η φύση. Μερικές φορές, μπαίνω στη βαρκούλα μου και ξανοίγομαι σε κάποια λίμνη. Κάθομαι εκεί μόνος μου για ώρες. Έτσι, βρίσκω τον καιρό να σκέφτομαι τι κάνω με τη ζωή μου. Είναι στ’ αλήθεια πολύ ωραίο». Ο 21χρονος Στίβεν συμφωνεί. «Μένω σε μια μεγάλη πολυκατοικία», λέει, «και μερικές φορές πηγαίνω πάνω στην ταράτσα του κτιρίου μόνο και μόνο για να μείνω μόνος μου. Σκέφτομαι λίγο και προσεύχομαι. Αυτό με τονώνει».

Ναι, οι στιγμές της μοναξιάς μπορούν να μας δώσουν βαθιά ικανοποίηση, αν τις χρησιμοποιούμε σωστά. Και ο Ιησούς απολάμβανε τέτοιες στιγμές: «Το πρωί, πολύ πριν ακόμα φέξει, ο Ιησούς βγήκε έξω και πήγε σ’ ένα ερημικό μέρος, κι εκεί προσευχόταν». (Μάρκος 1:35, ΝΔΜ) Θυμήσου, ο Ιεχωβά δεν είπε ‘Δεν είναι καλό για τον άνθρωπο να είναι προσωρινά μόνος του’. Για την ακρίβεια, ο Θεός είπε ότι δεν ήταν καλό για τον άνθρωπο ‘να εξακολουθεί να είναι μόνος του’. (Γένεσις 2:18-23, ΜΝΚ) Οι μακροχρόνιες περίοδοι απομόνωσης είναι αυτές που μπορούν να οδηγήσουν στη μοναξιά. Γι’ αυτό, η Αγία Γραφή προειδοποιεί: ‘Εκείνος που απομονώνεται ζητάει την ιδιοτελή του επιθυμία· θα εναντιώνεται σε κάθε πρακτική σοφία’.—Παροιμίαι 18:1, ΜΝΚ.

Παροδική Μοναξιά

Μερικές φορές, τη μοναξιά μάς την επιβάλλουν περιστάσεις πέρα από τον έλεγχό μας, όπως το ότι μετακομίσαμε σε ένα καινούριο μέρος, μακριά από τους στενούς μας φίλους. Ο Στίβεν θυμάται: «Στην παλιά μου γειτονιά ο Τζέιμς κι εγώ ήμασταν φίλοι πιο στενοί και από αδέλφια. Όταν έφυγα ήξερα ότι θα μου έλειπε». Ο Στίβεν σταματάει για λίγο, σαν να ξαναζεί τη στιγμή της αναχώρησης. «Όταν ήταν να μπω στο αεροπλάνο, ένας κόμπος ανέβηκε στο λαιμό μου και ένιωσα να πνίγομαι. Αγκαλιαστήκαμε, και μετά έφυγα. Ένιωθα πως είχα χάσει κάτι το πολύτιμο».

Πώς τα πήγε ο Στίβεν με το καινούριο του περιβάλλον; «Ήταν δύσκολα τα πράγματα», λέει. «Στον τόπο μου οι φίλοι μου με αγαπούσαν, αλλά εδώ μερικοί απ’ αυτούς που δουλεύαμε μαζί με έκαναν να νιώθω σαν να μην άξιζα τίποτα. Θυμάμαι ότι κοίταζα το ρολόι και υπολόγιζα τέσσερις ώρες πίσω (αυτή ήταν η διαφορά ώρας που είχαμε) και σκεφτόμουνα τι θα μπορούσαμε να κάναμε εκείνη την ώρα ο Τζέιμς κι εγώ. Ένιωθα μοναξιά».

Όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά, συχνά αναπολούμε τις καλύτερες μέρες που ζούσαμε στο παρελθόν. Όμως, η Αγία Γραφή λέει: «Μη είπης, Τις η αιτία, δια την οποίαν αι παρελθούσαι ημέραι ήσαν καλήτεραι παρά ταύτας;» (Εκκλησιαστής 7:10) Γιατί αυτή η συμβουλή;

Μεταξύ άλλων, επειδή οι περιστάσεις μπορούν να αλλάξουν προς το καλύτερο. Γι’ αυτόν το λόγο ορισμένοι ερευνητές αυτού του θέματος συχνά μιλάνε για «παροδική μοναξιά». Έτσι, ο Στίβεν μπόρεσε να ξεπεράσει τη μοναξιά του. Πώς; «Το να μιλώ για τα συναισθήματά μου με κάποιον που να ενδιαφέρεται για μένα με βοήθησε. Δεν μπορείς να ζεις συνέχεια με το παρελθόν. Πίεσα τον εαυτό μου να γνωριστώ με άλλους ανθρώπους, να τους δείξω ενδιαφέρον. Αυτό πέτυχε· βρήκα καινούριους φίλους». Και τι έγινε με τον Τζέιμς; ‘Έκανα λάθος. Η φιλία μας δεν τερματίστηκε επειδή μετακόμισα. Τις προάλλες του τηλεφώνησα. Μιλούσαμε συνέχεια για μια ώρα και 15 λεπτά’.

Χρόνια Μοναξιά

Μερικές φορές, όμως, ο βασανιστικός πόνος της μοναξιάς επιμένει, και φαίνεται να μην υπάρχει διέξοδος. Ο Ρον, ένας μαθητής του λυκείου, αφηγείται: «Πηγαίνω σχολείο σ’ αυτή την περιοχή οχτώ χρόνια, αλλά σ’ όλο αυτό το διάστημα ποτέ δεν κατάφερα να κάνω ούτε ένα φίλο! . . . Κανένας δεν ξέρει πώς αισθάνομαι και κανένας δεν νοιάζεται για μένα. Μερικές φορές νιώθω ότι δεν αντέχω άλλο!»

Όπως ο Ρον, πολλοί έφηβοι δοκιμάζουν αυτό που συχνά ονομάζεται χρόνια μοναξιά. Η χρόνια είναι πιο σοβαρή από την παροδική μοναξιά. Για την ακρίβεια, απ’ ό,τι λένε οι ερευνητές αυτού του θέματος, αυτές οι δύο «διαφέρουν όσο διαφέρει το κοινό κρυολόγημα από την πνευμονία». Αλλά, όπως ακριβώς η πνευμονία θεραπεύεται έτσι και η χρόνια μοναξιά μπορεί να νικηθεί. Το πρώτο βήμα για να τη θεραπεύσεις είναι να μάθεις τι την προκαλεί. (Παροιμίαι 1:5, ΜΝΚ) Και η 16χρονη Ρόντα επισημαίνει την πιο συνηθισμένη αιτία της χρόνιας μοναξιάς, λέγοντας: «Νομίζω ότι ο λόγος που νιώθω τόσο μόνη είναι επειδή—να, δεν μπορείς να έχεις φίλους άμα νιώθεις άσχημα για τον εαυτό σου. Και μου φαίνεται ότι εμένα δεν μου αρέσει ο εαυτός μου και πάρα πολύ».—Lonely in America (Μόνος στην Αμερική).

Η μοναξιά της Ρόντα ξεκινάει από την ίδια. Η μειωμένη αυτοεκτίμηση που τη διακρίνει αποτελεί ένα εμπόδιο που δεν την αφήνει να ανοιχτεί και να αποκτήσει φίλους. Ένας ερευνητής αυτού του θέματος λέει: «Σκέψεις όπως ‘Είμαι άσχημος’, ‘Είμαι βαρετός’, ‘Είμαι ανάξιος’, είναι κοινές ανάμεσα σε αυτούς που υποφέρουν από χρόνια μοναξιά». Το κλειδί για να υπερνικήσεις τη μοναξιά μπορεί, λοιπόν να βρίσκεται στην ανάπτυξη αυτοσεβασμού. (Βλέπε Κεφάλαιο 12.) Καθώς αναπτύσσεις αυτό που η Αγία Γραφή ονομάζει ‘νέα προσωπικότητα’, η οποία χαρακτηρίζεται από καλοσύνη, ταπεινοφροσύνη και πραότητα, ο αυτοσεβασμός σου θα αυξηθεί οπωσδήποτε!—Κολοσσαείς 3:9-12, ΜΝΚ.

Επιπλέον, καθώς εσύ ο ίδιος μαθαίνεις να συμπαθείς τον εαυτό σου, και οι άλλοι θα προσελκύονται από τις ευχάριστες ιδιότητές σου. Όμως, όπως πρέπει να έχει ανοίξει ένα λουλούδι για να δεις όλα τα χρώματά του, έτσι και οι άλλοι θα μπορέσουν να εκτιμήσουν τις ιδιότητές σου, μόνο αν εσύ εξωτερικεύσεις τις σκέψεις σου σε αυτούς.

Το Σπάσιμο του Πάγου

‘Η καλύτερη συμβουλή για ένα άτομο που πάσχει από μοναξιά’, λέει μια πρόσφατη έκδοση του Εθνικού Ινστιτούτου Διανοητικής Υγείας των Η.Π.Α., είναι ‘να έχει σχέσεις με άλλους ανθρώπους’. Η συμβουλή αυτή εναρμονίζεται με τη συμβουλή της Αγίας Γραφής ‘πλατυνθείτε’ και ‘δείξτε συμπάθεια’ ή κατανόηση. (2 Κορινθίους 6:11-13· 1 Πέτρου 3:8) Αυτό πετυχαίνει. Δείχνοντας ενδιαφέρον για τους άλλους, όχι μόνο παύεις να σκέφτεσαι τη μοναξιά σου, αλλά και οι άλλοι υποκινούνται να δείξουν ενδιαφέρον για σένα.

Η δεκαεννιάχρονη Ναταλί αποφάσισε να μην κάθεται απλώς με σταυρωμένα τα χέρια και να περιμένει να της μιλήσουν οι άλλοι πρώτοι. ‘Πρέπει να είμαι κι εγώ φιλική’, λέει. ‘Διαφορετικά οι άνθρωποι θα σκέφτονται ότι είμαι ψηλομύτα’. Έτσι κάνε την αρχή μ’ ένα χαμόγελο. Ίσως ο άλλος να σου ανταποδώσει το χαμόγελο.

Έπειτα, προσπάθησε να αρχίσεις μια συζήτηση. Η 15χρονη Λίλιαν παραδέχεται: «Το να μιλήσω σε ξένους για πρώτη φορά πραγματικά με τρόμαζε. Φοβόμουνα ότι δεν θα με δέχονταν». Πώς αρχίζει συζητήσεις η Λίλιαν; Η ίδια λέει: «Κάνω απλές ερωτήσεις όπως ‘Από πού είσαι;’ ‘Ξέρεις τον τάδε;’ Ίσως να έχουμε κάποιον κοινό γνωστό και πριν περάσει πολλή ώρα έχουμε πιάσει την κουβέντα». Με παρόμοιο τρόπο, οι πράξεις καλοσύνης και το γενναιόδωρο πνεύμα μπορούν να σε βοηθήσουν να αναπτύξεις πολύτιμες φιλίες.—Παροιμίαι 11:25, ΜΝΚ.

Να θυμάσαι, επίσης, ότι μπορείς να έχεις ένα φίλο που δεν θα σε εγκαταλείψει ποτέ. Ο Ιησούς Χριστός είπε στους μαθητές του: «Δεν είμαι μόνος, διότι ο Πατήρ είναι μετ’ εμού». (Ιωάννης 16:32) Ο Ιεχωβά μπορεί να γίνει και για σένα ο στενότερος φίλος σου. Γνώρισε την προσωπικότητά του διαβάζοντας την Αγία Γραφή και παρατηρώντας τη δημιουργία του. Ενδυνάμωσε τη φιλία σου μαζί του μέσω προσευχής. Τελικά, η φιλία με τον Ιεχωβά Θεό είναι η καλύτερη θεραπεία για τη μοναξιά.

Αν και πάλι αισθάνεσαι μοναξιά πότε-πότε, μην το παίρνεις κατάκαρδα. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό. Τι μπορεί να γίνει, όμως, αν η υπερβολική ντροπαλότητα σε εμποδίζει να κάνεις φίλους και να συναναστρέφεσαι με άλλα άτομα;

Ερωτήσεις για Συζήτηση

◻ Είναι απαραίτητα κακό να μένεις μόνος; Υπάρχουν οφέλη από τη μοναξιά;

◻ Γιατί η μοναξιά είναι ως επί το πλείστον παροδική; Έχει αποδειχτεί αυτό αληθινό στη δική σου περίπτωση;

◻ Τι είναι η χρόνια μοναξιά και πώς μπορείς να την καταπολεμήσεις;

◻ Ποιοι είναι μερικοί τρόποι για να ‘σπάσεις τον πάγο’ με τους άλλους; Τι έχει βοηθήσει εσένα προσωπικά;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 119]

‘Η καλύτερη συμβουλή για ένα άτομο που πάσχει από μοναξιά’, λέει το Εθνικό Ινστιτούτο Διανοητικής Υγείας των Η.Π.Α., είναι ‘να έχει σχέσεις με άλλους ανθρώπους’

[Εικόνες στις σελίδες 116, 117]

Οι φίλοι μπορούν να επικοινωνούν ακόμα κι αν τους χωρίζουν μεγάλες αποστάσεις

[Εικόνα στη σελίδα 118]

Μπορεί να είναι ωραίο να μένεις για λίγο μόνος