Τι Συμβαίνει στην Ψυχή Κατά το Θάνατο;

«Το δόγμα ότι η ανθρώπινη ψυχή είναι αθάνατη και θα συνεχίσει να υπάρχει μετά το θάνατο του ανθρώπου και την αποσύνθεση του σώματός του είναι μια από τις ακρογωνιαίες πέτρες της Χριστιανικής φιλοσοφίας και θεολογίας».—«ΝΕΑ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ» («NEW CATHOLIC ENCYCLOPEDIA»).

 1. Τι ομολογεί η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια ως προς το αν η ψυχή ζει μετά το θάνατο;

ΤΟ ΙΔΙΟ εγκυκλοπαιδικό έργο που αναφέρεται παραπάνω ομολογεί, όμως, ότι «η αντίληψη πως η ψυχή ζει μετά το θάνατο δεν είναι ευδιάκριτη στην Αγία Γραφή». Τι διδάσκει, λοιπόν, η Αγία Γραφή όσον αφορά το τι συμβαίνει στην ψυχή κατά το θάνατο;

Οι Νεκροί Δεν Έχουν Συνειδητότητα

2, 3. Ποια είναι η κατάσταση των νεκρών, και ποια εδάφια το αποκαλύπτουν αυτό;

² Η κατάσταση των νεκρών αποσαφηνίζεται στα εδάφια Εκκλησιαστής 9:5, 10, όπου διαβάζουμε: «Οι νεκροί δεν γνωρίζουν τίποτα . . . Δεν υπάρχει καμία επιδίωξη, κανένα σχέδιο, καθόλου γνώση ή νοημοσύνη μέσα στον τάφο». (Μόφατ [Moffatt]) Ο θάνατος, επομένως, είναι μια κατάσταση ανυπαρξίας. Ο ψαλμωδός έγραψε πως όταν πεθαίνει κάποιος, «αυτός επιστρέφει στη γη του· εκείνη την ημέρα οι σκέψεις του αφανίζονται».—Ψαλμός 146:4.

³ Επομένως, οι νεκροί δεν έχουν συνειδητότητα· είναι αδρανείς. Όταν απήγγειλε την καταδίκη του Αδάμ, ο Θεός είπε: «Χώμα είσαι και στο χώμα θα επιστρέψεις». (Γένεση 3:19) Πριν πλάσει ο Θεός τον Αδάμ από το χώμα της γης και του δώσει τη ζωή, ο Αδάμ δεν υπήρχε. Όταν ο Αδάμ πέθανε, επέστρεψε σε αυτή την κατάσταση. Η τιμωρία του ήταν ο θάνατος—όχι η μεταφορά σε κάποιο άλλο βασίλειο.

Η Ψυχή Είναι Δυνατόν να Πεθάνει

4, 5. Δώστε παραδείγματα από την Αγία Γραφή τα οποία δείχνουν ότι η ψυχή είναι δυνατόν να πεθάνει.

⁴ Όταν πέθανε ο Αδάμ, τι συνέβη στην ψυχή του; Θυμηθείτε ότι στην Αγία Γραφή η λέξη «ψυχή» συχνά αναφέρεται απλώς στο άτομο. Άρα, όταν λέμε ότι ο Αδάμ πέθανε, λέμε ότι η ψυχή η οποία ονομαζόταν Αδάμ πέθανε. Αυτό μπορεί να ακούγεται ασυνήθιστο σε κάποιον που πιστεύει στην αθανασία της ψυχής. Ωστόσο, η Αγία Γραφή δηλώνει: «Η ψυχή που αμαρτάνει—αυτή θα πεθάνει». (Ιεζεκιήλ 18:4) Το εδάφιο Λευιτικό 21:1 μιλάει για «πεθαμένη ψυχή» («πτώμα», Βίβλος της Ιερουσαλήμ [Jerusalem Bible]). Επίσης, στους Ναζηραίους ειπώθηκε να μην πάνε κοντά σε «νεκρή ψυχή» («νεκρό σώμα», Λάμσα [Lamsa]).—Αριθμοί 6:6.

⁵ Μια παρόμοια αναφορά στην ψυχή βρίσκεται στο εδάφιο 1 Βασιλέων 19:4. Πολύ απελπισμένος ο Ηλίας «άρχισε να ζητάει να πεθάνει η ψυχή του». Παρόμοια, ο Ιωνάς «ζητούσε να πεθάνει η ψυχή του και έλεγε επανειλημμένα: “Είναι καλύτερα να πεθάνω παρά να ζω”». (Ιωνάς 4:8) Ο δε Ιησούς χρησιμοποίησε τη φράση «να θανατώσει μια ψυχή», την οποία Η Βίβλος στη Βασική Αγγλική (The Bible in Basic English) αποδίδει απλώς «να θανατώσει». (Μάρκος 3:4) Επομένως, ο θάνατος της ψυχής σημαίνει απλώς το θάνατο του ατόμου.

“Βγαίνει” και “Επανέρχεται”

 6. Τι εννοεί η Αγία Γραφή όταν λέει ότι «έβγαινε» η ψυχή της Ραχήλ;

⁶ Τι μπορεί να λεχθεί, όμως, για τον τραγικό θάνατο της Ραχήλ, ο οποίος συνέβη όταν γεννούσε το δεύτερο γιο της; Στο εδάφιο Γένεση 35:18 διαβάζουμε: «Καθώς έβγαινε η ψυχή της (επειδή πέθανε) κάλεσε το όνομά του Βεν-ονί· ο πατέρας του, όμως, τον ονόμασε Βενιαμίν». Μήπως αυτή η αφήγηση υπαινίσσεται ότι η Ραχήλ είχε κάποια εσωτερική οντότητα η οποία απήλθε κατά το θάνατό της; Κάθε άλλο. Θυμηθείτε ότι η λέξη «ψυχή» μπορεί επίσης να αναφέρεται στη ζωή που κατέχει κάποιο άτομο. Έτσι λοιπόν, σε αυτή την περίπτωση η «ψυχή» της Ραχήλ σήμαινε απλώς τη «ζωή» της. Γι’ αυτόν το λόγο, άλλες Άγιες Γραφές αποδίδουν τη φράση «έβγαινε η ψυχή της» ως «έσβηνε η ζωή της» (Νοξ [Knox]), «άφηνε την τελευταία της πνοή» (Βίβλος της Ιερουσαλήμ) και «η ζωή της έφευγε» (Η Βίβλος στη Βασική Αγγλική). Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να υποδηλώνει ότι κάποιο μυστηριώδες μέρος της Ραχήλ έζησε μετά το θάνατό της.

 7. Με ποιον τρόπο «επανήλθε» η ψυχή στον αναστημένο γιο της χήρας;

⁷ Κάτι παρόμοιο συνέβη με την ανάσταση του γιου μιας χήρας, η οποία καταγράφεται στο 17ο κεφάλαιο του βιβλίου Πρώτο Βασιλέων. Στο εδάφιο 22 διαβάζουμε ότι, καθώς ο Ηλίας προσευχόταν πάνω από το μικρό παιδί, «ο Ιεχωβά άκουσε τη φωνή του Ηλία, και η ψυχή του παιδιού επανήλθε μέσα του και αυτό ήρθε στη ζωή». Και πάλι, η λέξη «ψυχή» σημαίνει «ζωή». Έτσι, η Νέα Αμερικανική Στερεότυπη Βίβλος (New American Standard Bible) λέει: «Η ζωή του παιδιού επανήλθε σε αυτό και αναζωογονήθηκε». Ναι, αυτό που επανήλθε στο παιδί ήταν η ζωή, όχι κάποια μυστηριώδης μορφή. Αυτό βρίσκεται σε αρμονία με όσα είπε ο Ηλίας στη μητέρα του παιδιού: «Κοίταξε! Ο γιος σου [ολόκληρο το άτομο] είναι ζωντανός».—1 Βασιλέων 17:23.

Το Δίλημμα της «Ενδιάμεσης Κατάστασης»

 8. Τι πιστεύουν πολλοί καθ’ ομολογία Χριστιανοί ότι θα συμβεί στη διάρκεια της ανάστασης;

⁸ Πολλοί καθ’ ομολογία Χριστιανοί πιστεύουν ότι θα υπάρξει μια μελλοντική ανάσταση κατά την οποία τα σώματα θα ενωθούν με τις αθάνατες ψυχές. Τότε, θα απαγγελθεί στους αναστημένους το πεπρωμένο τους—ανταμοιβή για όσους έζησαν καλή ζωή ή τιμωρία για τους ασεβείς.

 9. Τι σημαίνει ο όρος «ενδιάμεση κατάσταση», και τι λένε μερικοί ότι συμβαίνει στην ψυχή στη διάρκεια αυτής της περιόδου;

⁹ Αυτή η ιδέα φαίνεται απλή. Αλλά όσοι πιστεύουν στη δοξασία περί αθανασίας της ψυχής δυσκολεύονται να εξηγήσουν τι συμβαίνει στην ψυχή από τη στιγμή του θανάτου μέχρι τη στιγμή της ανάστασης. Μάλιστα, αυτή η «ενδιάμεση κατάσταση», όπως αποκαλείται συχνά, έχει γίνει αιτία πολλών εικασιών ανά τους αιώνες. Μερικοί λένε ότι στη διάρκεια αυτής της περιόδου η ψυχή πηγαίνει στο καθαρτήριο, όπου εξαγνίζεται από τις συγχωρητέες αμαρτίες ώστε να γίνει κατάλληλη για τον ουρανό.a

10. Γιατί είναι αντιγραφικό να πιστεύουμε ότι οι ψυχές μένουν κάποιο διάστημα στο καθαρτήριο μετά το θάνατο, και πώς το επιβεβαιώνει αυτό η εμπειρία του Λαζάρου;

¹⁰ Ωστόσο, όπως είδαμε, η ψυχή είναι απλώς το άτομο. Όταν πεθαίνει το άτομο, πεθαίνει η ψυχή. Επομένως, δεν υπάρχει συνειδητή ύπαρξη μετά το θάνατο. Μάλιστα, όταν πέθανε ο Λάζαρος, ο Ιησούς Χριστός δεν είπε ότι εκείνος βρισκόταν στο καθαρτήριο, στο Λίμπο ή σε κάποια άλλη «ενδιάμεση κατάσταση». Αντίθετα, ο Ιησούς απλώς είπε: «Ο Λάζαρος . . . έχει κοιμηθεί». (Ιωάννης 11:11) Είναι φανερό ότι ο Ιησούς, ο οποίος γνώριζε την αλήθεια για το τι συμβαίνει στην ψυχή κατά το θάνατο, πίστευε πως ο Λάζαρος δεν είχε συνειδητότητα, δεν υπήρχε.

Τι Είναι το Πνεύμα;

11. Γιατί δεν θα μπορούσε η λέξη «πνεύμα» να αναφέρεται σε κάποιο εξαϋλωμένο τμήμα του ανθρώπου το οποίο ζει μετά το θάνατο;

¹¹ Η Αγία Γραφή λέει πως όταν πεθαίνει κάποιος «το πνεύμα του βγαίνει, αυτός επιστρέφει στη γη του». (Ψαλμός 146:4) Μήπως αυτό σημαίνει ότι κάποιο εξαϋλωμένο πνεύμα φεύγει στην κυριολεξία και συνεχίζει να ζει μετά το θάνατο του ατόμου; Δεν είναι δυνατόν να αληθεύει κάτι τέτοιο, διότι ο ψαλμωδός λέει στη συνέχεια: «Εκείνη την ημέρα οι σκέψεις του αφανίζονται» («κάθε σκέψη του σταματάει», Νέα Αγγλική Βίβλος [New English Bible]). Τι είναι, λοιπόν, το πνεύμα, και πώς «βγαίνει» από το άτομο την ώρα του θανάτου του;

12. Τι υποδηλώνει η εβραϊκή λέξη ρούαχ και η αντίστοιχη λέξη πνεύμα της κοινής ελληνικής στην Αγία Γραφή;

¹² Στην Αγία Γραφή, τόσο η εβραϊκή λέξη ρούαχ όσο και η αντίστοιχη λέξη πνεύμα της κοινής ελληνικής βασικά σημαίνουν «πνοή». Γι’ αυτό, αντί για τη φράση «το πνεύμα του βγαίνει», η μετάφραση του Ρ. Α. Νοξ λέει «η πνοή εγκαταλείπει το σώμα του». (Ψαλμός 145:4, Νοξ) Αλλά η λέξη «πνεύμα» υποδηλώνει πολύ περισσότερα από τη διαδικασία της αναπνοής. Για παράδειγμα, περιγράφοντας την καταστροφή των ανθρώπων και των ζώων τον καιρό του παγγήινου Κατακλυσμού, το εδάφιο Γένεση 7:22 λέει: «Καθετί στο οποίο η πνοή της δύναμης [δηλαδή του πνεύματος· στην εβραϊκή, ρούαχ] της ζωής ήταν ενεργός στα ρουθούνια του, δηλαδή ό,τι υπήρχε στην ξηρά, πέθανε». Έτσι, το «πνεύμα» είναι δυνατόν να αναφέρεται στη δύναμη της ζωής η οποία είναι ενεργός σε όλα τα ζωντανά πλάσματα, τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα, και η οποία διατηρείται μέσω της αναπνοής.

13. Με ποιον τρόπο μπορεί να παρομοιαστεί το πνεύμα με το ηλεκτρικό ρεύμα;

¹³ Για παράδειγμα: Το ηλεκτρικό ρεύμα παρέχει ενέργεια σε κάποιο μηχάνημα. Σε περίπτωση διακοπής του ρεύματος, το μηχάνημα παύει να λειτουργεί. Το ρεύμα δεν αποκτάει νέα μορφή ύπαρξης. Παρόμοια, όταν κάποιος πεθαίνει, το πνεύμα του παύει να ζωογονεί τα κύτταρα του σώματος. Δεν εγκαταλείπει το σώμα για να μετακινηθεί σε κάποιο άλλο βασίλειο.—Ψαλμός 104:29.

14, 15. Πώς επιστρέφει το πνεύμα στον Θεό κατά το θάνατο;

¹⁴ Γιατί, λοιπόν, αναφέρει το εδάφιο Εκκλησιαστής 12:7 πως όταν πεθαίνει ένα άτομο «το πνεύμα επιστρέφει στον αληθινό Θεό ο οποίος το έδωσε»; Μήπως αυτό σημαίνει ότι το πνεύμα ταξιδεύει κατά γράμμα μέσα στο διάστημα και φτάνει στην παρουσία του Θεού; Σίγουρα δεν υποδηλώνεται κάτι τέτοιο. Θυμηθείτε ότι το πνεύμα είναι η δύναμη της ζωής. Όταν φύγει η δύναμη της ζωής, μόνο ο Θεός έχει την ικανότητα να την επαναφέρει. Έτσι, το πνεύμα «επιστρέφει στον αληθινό Θεό» με την έννοια ότι κάθε ελπίδα για μελλοντική ζωή του ατόμου εναπόκειται τώρα πλήρως στον Θεό.

¹⁵ Μόνο ο Θεός μπορεί να επαναφέρει το πνεύμα, δηλαδή τη δύναμη της ζωής, και να κάνει το άτομο να επανέλθει στη ζωή. (Ψαλμός 104:30) Σκοπεύει, όμως, ο Θεός να το κάνει αυτό;

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 23]

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΚΑΠΟΙΑΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΖΩΗΣ

ΑΝ ΔΕΝ επιζεί τίποτα μετά το θάνατο του σώματος, τότε τι μπορεί να λεχθεί για τις αναμνήσεις κάποιας προηγούμενης ζωής τις οποίες ισχυρίζονται μερικοί ότι έχουν;

Ο Ινδουιστής μελετητής Νικιλάναντ λέει ότι “οι μετά θάνατο εμπειρίες δεν μπορούν να καταδειχτούν με τη λογική”. Στη διάλεξή του με τίτλο «Πρότυπα Πίστης των Θρησκειών Σχετικά με την Αιωνιότητα», ο θεολόγος Χανς Κουνγκ επισημαίνει τα εξής: «Δεν μπορούσε να επαληθευτεί καμιά από τις αφηγήσεις—οι οποίες προέρχονταν κυρίως από παιδιά ή από χώρες όπου οι άνθρωποι πιστεύουν στη μετενσάρκωση—που αφορούν κάποιες μνήμες από μια προηγούμενη ζωή». Ο ίδιος προσθέτει: «Οι περισσότεροι από [τους ερευνητές που εργάζονται επιμελώς και επιστημονικά στον τομέα αυτόν] παραδέχονται ότι οι εμπειρίες που έχουν στη διάθεσή τους δεν αποτελούν πραγματικά πειστικές αποδείξεις αναφορικά με την επανάληψη της επίγειας ζωής».

Τι γίνεται αν αισθάνεστε ότι εσείς προσωπικά έχετε αναμνήσεις κάποιας προηγούμενης ζωής; Τέτοια αισθήματα θα μπορούσαν να οφείλονται σε διάφορους παράγοντες. Πολλές από τις πληροφορίες που λαβαίνουμε αποθηκεύονται σε κάποια κρυμμένη γωνιά του υποσυνείδητου επειδή δεν έχουμε άμεση ή επείγουσα ανάγκη να τις χρησιμοποιήσουμε. Όταν έρχονται στην επιφάνεια ξεχασμένες αναμνήσεις, μερικοί άνθρωποι τις εκλαμβάνουν ως αποδείξεις κάποιας προηγούμενης ζωής. Ωστόσο, το γεγονός είναι ότι δεν έχουμε επαληθεύσιμες εμπειρίες σχετικά με κάποια ζωή πέρα από αυτήν που ζούμε τώρα. Η πλειονότητα των ανθρώπων που ζουν στη γη δεν έχουν καμιά απολύτως μνήμη κάποιας προηγούμενης ζωής ούτε πιστεύουν ότι είναι πιθανό να έχουν ζήσει προηγουμένως.