Κεφάλαιο Δεκατέσσερα

Οι Δύο Βασιλιάδες Αλλάζουν Ταυτότητα

1, 2. (α) Τι έκανε τον Αντίοχο Δ΄ να υποκύψει στις απαιτήσεις της Ρώμης; (β) Πότε έγινε η Συρία ρωμαϊκή επαρχία;

Ο ΜΟΝΑΡΧΗΣ της Συρίας Αντίοχος Δ΄ εισβάλλει στην Αίγυπτο και στέφει τον εαυτό του βασιλιά της. Ύστερα από αίτημα του Βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίου ΣΤ΄, η Ρώμη στέλνει στην Αίγυπτο τον πρεσβευτή Γάιο Ποπίλιο Λαενά. Αυτός συνοδεύεται από έναν εντυπωσιακό στόλο και μεταφέρει τη διαταγή της Ρωμαϊκής Συγκλήτου σύμφωνα με την οποία ο Αντίοχος Δ΄ πρέπει να παραιτηθεί από τη βασιλεία της Αιγύπτου και να αποσυρθεί στη χώρα του. Στην Ελευσίνα, προάστιο της Αλεξάνδρειας, ο βασιλιάς της Συρίας συναντιέται με το Ρωμαίο πρεσβευτή. Ο Αντίοχος Δ΄ ζητάει χρόνο για να συσκεφθεί με τους συμβούλους του, αλλά ο Λαενάς χαράζει έναν κύκλο γύρω από το βασιλιά και του λέει να απαντήσει προτού βγει από αυτόν. Ταπεινωμένος, ο Αντίοχος Δ΄ συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις των Ρωμαίων και επιστρέφει στη Συρία το 168 Π.Κ.Χ. Έτσι τερματίζεται η αντιπαράθεση ανάμεσα στο Σύριο βασιλιά του βορρά και στον Αιγύπτιο βασιλιά του νότου.

² Παίζοντας ηγετικό ρόλο στις υποθέσεις της Μέσης Ανατολής, η Ρώμη εξακολουθεί να επιβάλλει τη θέλησή της στη Συρία. Συνεπώς, μολονότι βασίλεψαν στη Συρία και άλλοι βασιλιάδες της δυναστείας των Σελευκιδών αφότου πέθανε ο Αντίοχος Δ΄ το 163 Π.Κ.Χ., αυτοί δεν κατέχουν τη θέση του “βασιλιά του βορρά”. (Δανιήλ 11:15) Τελικά, η Συρία γίνεται ρωμαϊκή επαρχία το 64 Π.Κ.Χ.

3. Πότε και πώς απέκτησε η Ρώμη υπεροχή έναντι της Αιγύπτου;

³ Η αιγυπτιακή δυναστεία των Πτολεμαίων εξακολουθεί να κατέχει τη θέση του «βασιλιά του νότου» για ένα διάστημα λίγο μεγαλύτερο των 130 ετών μετά το θάνατο του Αντίοχου Δ΄. (Δανιήλ 11:14) Στη ναυμαχία του Άκτιου, το 31 Π.Κ.Χ., ο Ρωμαίος ηγέτης Οκταβιανός νικάει τις ενωμένες δυνάμεις της τελευταίας βασίλισσας των Πτολεμαίων—Κλεοπάτρας Ζ΄—και του Ρωμαίου εραστή της Μάρκου Αντώνιου. Μετά την αυτοκτονία της Κλεοπάτρας το επόμενο έτος, γίνεται και η Αίγυπτος ρωμαϊκή επαρχία, και δεν παίζει πια το ρόλο του βασιλιά του νότου. Το έτος 30 Π.Κ.Χ., η Ρώμη έχει ήδη αποκτήσει υπεροχή έναντι και της Συρίας και της Αιγύπτου. Πρέπει άραγε να αναμένουμε ότι άλλες κυβερνητικές οντότητες θα αναλάβουν το ρόλο του βασιλιά του βορρά και του βασιλιά του νότου;

ΕΝΑΣ ΚΑΙΝΟΥΡΙΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΣΤΕΛΝΕΙ «ΕΝΑΝ ΑΠΑΙΤΗΤΗ»

4. Γιατί θα έπρεπε να αναμένουμε ότι κάποια άλλη κυβερνητική οντότητα θα προσλάμβανε την ταυτότητα του βασιλιά του βορρά;

⁴ Την άνοιξη του 33 Κ.Χ., ο Ιησούς Χριστός είπε στους μαθητές του: «Όταν . . . δείτε το αηδιαστικό πράγμα που προκαλεί ερήμωση, όπως ειπώθηκε μέσω του Δανιήλ του προφήτη, να στέκεται σε άγιο τόπο . . . τότε εκείνοι που είναι στην Ιουδαία ας αρχίσουν να φεύγουν στα βουνά». (Ματθαίος 24:15, 16) Παραθέτοντας τα λόγια του εδαφίου Δανιήλ 11:31, ο Ιησούς προειδοποίησε τους ακολούθους του σχετικά με κάποιο μελλοντικό «αηδιαστικό πράγμα που προκαλεί ερήμωση». Αυτή η προφητεία που περιλαμβάνει το βασιλιά του βορρά ειπώθηκε περίπου 195 χρόνια μετά το θάνατο του Αντίοχου Δ΄, του τελευταίου βασιλιά της Συρίας ο οποίος έπαιξε αυτόν το ρόλο. Αναμφίβολα, κάποια άλλη κυβερνητική οντότητα θα έπρεπε να προσλάβει την ταυτότητα του βασιλιά του βορρά. Ποια θα ήταν αυτή;

5. Ποιος σηκώθηκε ως ο βασιλιάς του βορρά, παίρνοντας τη θέση που κατείχε πρωτύτερα ο Αντίοχος Δ΄;

⁵ Ο άγγελος του Ιεχωβά Θεού προείπε: «Στη θέση του [του Αντίοχου Δ΄] θα σηκωθεί κάποιος που θα βάλει έναν απαιτητή να περάσει μέσα από το λαμπρό βασίλειο, και σε λίγες ημέρες θα συντριφτεί, αλλά όχι με θυμό ούτε σε πόλεμο». (Δανιήλ 11:20) Εκείνος που “σηκώθηκε” με αυτόν τον τρόπο αποδείχτηκε ότι ήταν ο πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας, ο Οκταβιανός, ο οποίος ήταν γνωστός ως Καίσαρας Αύγουστος.—Βλέπε «Ο Ένας Τιμήθηκε, ο Άλλος Καταφρονήθηκε», στη σελίδα 248.

6. (α) Πότε στάλθηκε “ένας απαιτητής” για να περάσει μέσα από «το λαμπρό βασίλειο», και γιατί ήταν σημαντικό αυτό; (β) Γιατί μπορεί να λεχθεί ότι ο Αύγουστος δεν πέθανε ούτε «με θυμό ούτε σε πόλεμο»; (γ) Ποια αλλαγή έλαβε χώρα αναφορικά με την ταυτότητα του βασιλιά του βορρά;

⁶ «Το λαμπρό βασίλειο» του Αυγούστου περιλάμβανε τη «γη του Κοσμήματος»—τη ρωμαϊκή επαρχία της Ιουδαίας. (Δανιήλ 11:16) Το 2 Π.Κ.Χ. ο Αύγουστος έστειλε «έναν απαιτητή» διατάζοντας να γίνει απογραφή, μάλλον με σκοπό να μάθει πόσος ήταν ο πληθυσμός για φορολογικούς και στρατολογικούς λόγους. Λόγω αυτού του διατάγματος, ο Ιωσήφ και η Μαρία ταξίδεψαν στη Βηθλεέμ για να απογραφούν, με αποτέλεσμα να γεννηθεί ο Ιησούς σε αυτή την προειπωμένη τοποθεσία. (Μιχαίας 5:2· Ματθαίος 2:1-12) Τον Αύγουστο του 14 Κ.Χ.—«σε λίγες ημέρες», δηλαδή σύντομα μετά την έκδοση του διατάγματος της απογραφής—ο Αύγουστος πέθανε σε ηλικία 76 ετών, ούτε «με θυμό» από τα χέρια κάποιου δολοφόνου ούτε «σε πόλεμο», αλλά εξαιτίας ασθένειας. Ο βασιλιάς του βορρά πράγματι είχε αλλάξει ταυτότητα! Αυτός ο βασιλιάς είχε γίνει τώρα η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, εκπροσωπούμενη από τους αυτοκράτορές της.

“Ο ΚΑΤΑΦΡΟΝΗΜΕΝΟΣ ΣΗΚΩΝΕΤΑΙ”

7, 8. (α) Ποιος σηκώθηκε ως ο βασιλιάς του βορρά στη θέση του Αυγούστου; (β) Γιατί αποδόθηκε απρόθυμα η «αξιοπρέπεια του βασιλείου» στο διάδοχο του Καίσαρα Αυγούστου;

⁷ Στη συνέχεια της προφητείας, ο άγγελος είπε: «Στη θέση του [του Αυγούστου] θα σηκωθεί κάποιος που θα τον καταφρονούν, και δεν θα θέσουν πάνω του την αξιοπρέπεια του βασιλείου· και αυτός θα έρθει σε περίοδο ξενοιασιάς και θα πάρει τη βασιλεία χρησιμοποιώντας μελιστάλακτο τρόπο. Και οι βραχίονες της πλημμύρας θα πλημμυρίσουν εξαιτίας του και θα συντριφτούν· το ίδιο και ο Ηγέτης της διαθήκης».—Δανιήλ 11:21, 22.

⁸ Αυτός «που θα τον καταφρονούν» ήταν ο Τιβέριος Καίσαρας, γιος της Λιβίας, της τρίτης συζύγου του Αυγούστου. (Βλέπε «Ο Ένας Τιμήθηκε, ο Άλλος Καταφρονήθηκε», στη σελίδα 248.) Ο Αύγουστος μισούσε αυτόν τον προγονό του εξαιτίας των κακών του χαρακτηριστικών, και δεν ήθελε να γίνει αυτός ο επόμενος Καίσαρας. Η «αξιοπρέπεια του βασιλείου» τού αποδόθηκε απρόθυμα μόνο αφού πέθαναν πρώτα όλοι οι υπόλοιποι πιθανοί διάδοχοι. Ο Αύγουστος υιοθέτησε τον Τιβέριο το 4 Κ.Χ. και τον όρισε διάδοχο του θρόνου. Μετά το θάνατο του Αυγούστου, ο 54χρονος Τιβέριος—ο καταφρονημένος—“σηκώθηκε”, αναλαμβάνοντας την εξουσία ως ο Ρωμαίος αυτοκράτορας και ο βασιλιάς του βορρά.

9. Πώς “πήρε [ο Τιβέριος] τη βασιλεία χρησιμοποιώντας μελιστάλακτο τρόπο”;

⁹ «Ο Τιβέριος», λέει Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica), «δεν επέτρεψε, για λόγους τακτικής, στη Σύγκλητο να τον ανακηρύξει αυτοκράτορα σχεδόν επί έναν μήνα [μετά το θάνατο του Αυγούστου]». Είπε στη Σύγκλητο ότι κανένας άλλος εκτός από τον Αύγουστο δεν ήταν ικανός να σηκώσει το φορτίο της διακυβέρνησης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ζήτησε από τους συγκλητικούς να αποκαταστήσουν τη δημοκρατία εμπιστευόμενοι αυτή την εξουσία σε μια ομάδα αντρών παρά σε έναν και μοναδικό άντρα. «Η Σύγκλητος μη τολμώσα να παραδεχθή τους λόγους του κατά γράμμα», έγραψε ο ιστορικός Γουίλ Ντουράν, «αντήλλαξε μερικάς φιλοφρονήσεις μετ’ αυτού, μέχρις ότου ούτος εδέχθη τελικώς την εξουσίαν». Ο Ντουράν πρόσθεσε: «Η ηθοποιία επαίχθη καλώς από αμφότερα τα μέρη. Ο Τιβέριος επεθύμει την ηγεσίαν, άλλως θα εύρισκε τρόπον να την αποφύγη. Η Σύγκλητος τον εφοβείτο και τον εμίσει, αλλ’ εδίστασε να επαναφέρη μίαν δημοκρατίαν, βασιζομένην, όπως η αρχαία, επί θεωρητικώς κυριάρχων συνελεύσεων». Έτσι ο Τιβέριος “πήρε τη βασιλεία χρησιμοποιώντας μελιστάλακτο τρόπο”.

10. Πώς “συντρίφτηκαν οι βραχίονες της πλημμύρας”;

¹⁰ Όσον αφορά τους «βραχίονες της πλημμύρας»—τις στρατιωτικές δυνάμεις των γύρω βασιλείων—ο άγγελος είπε: “Θα πλημμυρίσουν και θα συντριφτούν”. Όταν ο Τιβέριος έγινε ο βασιλιάς του βορρά, ο ανιψιός του Καίσαρας Γερμανικός ήταν διοικητής των ρωμαϊκών στρατευμάτων στον ποταμό Ρήνο. Το 15 Κ.Χ. ο Γερμανικός οδήγησε τις δυνάμεις του κατά του Γερμανού ήρωα Αρμίνιου σημειώνοντας μερική επιτυχία. Εντούτοις, οι περιορισμένες αυτές νίκες κερδήθηκαν με μεγάλο κόστος, και ο Τιβέριος τερμάτισε στη συνέχεια τις επιχειρήσεις στη Γερμανία. Αντί για αυτό, προτίμησε να υποκινήσει εμφύλιο πόλεμο, σε μια προσπάθεια να παρεμποδίσει την ένωση των γερμανικών φυλών. Σε γενικές γραμμές, ο Τιβέριος ήταν υπέρ της αμυντικής εξωτερικής πολιτικής και έδωσε βαρύτητα στην ενίσχυση των συνόρων. Αυτή η πολιτική αποδείχτηκε αρκετά επιτυχής. Με αυτόν τον τρόπο «οι βραχίονες της πλημμύρας» τέθηκαν υπό έλεγχο και “συντρίφτηκαν”.

11. Πώς “συντρίφτηκε ο Ηγέτης της διαθήκης”;

¹¹ “Συντρίφτηκε”, επίσης, «ο Ηγέτης της διαθήκης» την οποία είχε συνάψει ο Ιεχωβά Θεός με τον Αβραάμ με σκοπό την ευλογία όλων των οικογενειών της γης. Ο Ιησούς Χριστός ήταν το Σπέρμα του Αβραάμ για το οποίο είχε δοθεί υπόσχεση μέσω αυτής της διαθήκης. (Γένεση 22:18· Γαλάτες 3:16) Στις 14 Νισάν του 33 Κ.Χ., ο Ιησούς βρισκόταν ενώπιον του Πόντιου Πιλάτου στο ανάκτορο του Ρωμαίου κυβερνήτη, στην Ιερουσαλήμ. Οι Ιουδαίοι ιερείς είχαν κατηγορήσει τον Ιησού για προδοσία κατά του αυτοκράτορα. Αλλά ο Ιησούς είπε στον Πιλάτο: «Η βασιλεία μου δεν είναι μέρος αυτού του κόσμου. . . . Η βασιλεία μου δεν έχει αυτή την προέλευση». Για να μην απελευθερώσει ο Ρωμαίος κυβερνήτης τον άμεμπτο Ιησού, οι Ιουδαίοι φώναζαν: «Αν τον απελευθερώσεις αυτόν, δεν είσαι φίλος του Καίσαρα. Όποιος κάνει τον εαυτό του βασιλιά μιλάει ενάντια στον Καίσαρα». Αφού ζήτησαν την εκτέλεση του Ιησού, είπαν: «Δεν έχουμε βασιλιά εκτός από τον Καίσαρα». Σύμφωνα με το νόμο περί «εγκλήματος καθοσιώσεως», τον οποίο ο Τιβέριος είχε διευρύνει ώστε να καλύπτει ουσιαστικά κάθε προσβολή ενάντια στον Καίσαρα, ο Πιλάτος παρέδωσε τον Ιησού για να “συντριφτεί”, δηλαδή να κρεμαστεί σε ένα ξύλο βασανισμού.—Ιωάννης 18:36· 19:12-16· Μάρκος 15:14-20.

ΕΝΑΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ “ΣΧΕΔΙΑΖΕΙ ΤΑ ΔΟΛΙΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΟΥ”

12. (α) Ποιοι συμμάχησαν με τον Τιβέριο; (β) Πώς “κραταιώθηκε [ο Τιβέριος] μέσω ενός μικρού έθνους”;

¹² Εξακολουθώντας να προφητεύει για τον Τιβέριο, ο άγγελος είπε: «Λόγω της συμμαχίας τους μαζί του, αυτός θα διαπράξει απάτη και μάλιστα θα ανεβεί και θα κραταιωθεί μέσω ενός μικρού έθνους». (Δανιήλ 11:23) Τα μέλη της Ρωμαϊκής Συγκλήτου είχαν “συμμαχήσει” συνταγματικά με τον Τιβέριο, και αυτός βασιζόταν επισήμως πάνω τους. Αλλά ήταν ύπουλος, και στην πραγματικότητα “κραταιώθηκε μέσω ενός μικρού έθνους”. Αυτό το μικρό έθνος ήταν η Ρωμαϊκή Πραιτωριανή Φρουρά που στρατοπέδευε κοντά στα τείχη της Ρώμης. Το γεγονός ότι βρισκόταν τόσο κοντά αποτελούσε φόβητρο για τη Σύγκλητο και βοηθούσε τον Τιβέριο να καταπνίγει οποιεσδήποτε εξεγέρσεις του λαού κατά της εξουσίας του. Άρα, με 10.000 περίπου φρουρούς, ο Τιβέριος παρέμεινε κραταιός.

13. Από ποια άποψη ξεπέρασε ο Τιβέριος τους προπάτορές του;

¹³ Ο άγγελος είπε στη συνέχεια της προφητείας: «Σε περίοδο ξενοιασιάς, μέχρι και στο πάχος της διοικητικής περιφέρειας θα μπει και μάλιστα θα κάνει ό,τι δεν έκαναν οι πατέρες του και οι πατέρες των πατέρων του. Λεία και λάφυρα και αγαθά θα διασκορπίσει ανάμεσά τους· και εναντίον οχυρωμάτων θα σχεδιάσει τα δόλια σχέδιά του, αλλά μόνο μέχρι καιρού». (Δανιήλ 11:24) Ο Τιβέριος ήταν υπερβολικά καχύποπτος, και στη διάρκεια της διακυβέρνησής του διατάχθηκαν πολλές δολοφονίες. Κυρίως εξαιτίας της επιρροής του Σηιανού, διοικητή της Πραιτωριανής Φρουράς, τα τελευταία χρόνια της διακυβέρνησής του σημαδεύτηκαν από την τρομοκρατία. Τελικά, και ο ίδιος ο Σηιανός συγκέντρωσε πάνω του κάποιες υποψίες και εκτελέστηκε. Ο Τιβέριος ξεπέρασε τους προπάτορές του σε ό,τι αφορά την τυραννία του λαού.

14. (α) Πώς διασκόρπισε ο Τιβέριος «λεία και λάφυρα και αγαθά» σε όλες τις ρωμαϊκές επαρχίες; (β) Πώς θεωρούνταν ήδη ο Τιβέριος όταν πέθανε;

¹⁴ Ωστόσο, ο Τιβέριος διασκόρπισε «λεία και λάφυρα και αγαθά» σε όλες τις ρωμαϊκές επαρχίες. Τον καιρό του θανάτου του, όλοι οι υποτελείς λαοί ευημερούσαν. Η φορολογία που επέβαλε ήταν ελαφριά, και φερόταν με γενναιοδωρία σε όσους ζούσαν σε περιοχές που δοκιμάζονταν σκληρά. Οι στρατιώτες ή οι αξιωματούχοι που καταπίεζαν κάποιον ή ήταν υπεύθυνοι για ατασθαλίες στο χειρισμό των ζητημάτων έπρεπε να αναμένουν την τιμωρία του αυτοκράτορα. Η απολυταρχική διακυβέρνηση εγγυόταν τη διατήρηση της δημόσιας ασφάλειας, και το βελτιωμένο σύστημα επικοινωνιών ευνοούσε το εμπόριο. Ο Τιβέριος φρόντιζε να διεκπεραιώνονται οι διάφορες υποθέσεις με αμεροληψία και σταθερότητα, τόσο μέσα στη Ρώμη όσο και έξω από αυτήν. Οι νόμοι βελτιώθηκαν, και οι κοινωνικοί και ηθικοί κώδικες εμπλουτίστηκαν με την προώθηση των μεταρρυθμίσεων που καθιέρωσε ο Αύγουστος Καίσαρας. Ωστόσο, ο Τιβέριος “σχεδίασε τα δόλια σχέδιά του”, και γι’ αυτό ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος τον περιέγραψε ως υποκριτή, επιδέξιο να προσποιείται. Όταν πέθανε το Μάρτιο του 37 Κ.Χ., ο Τιβέριος θεωρούνταν ήδη τύραννος.

15. Ποια ήταν η κατάσταση της Ρώμης στα τέλη του πρώτου και στις αρχές του δεύτερου αιώνα Κ.Χ.;

¹⁵ Στους διαδόχους του Τιβέριου, οι οποίοι έπαιξαν το ρόλο του βασιλιά του βορρά, περιλαμβάνονταν ο Γάιος Καίσαρας (Καλιγούλας), ο Κλαύδιος Α΄, ο Νέρων, ο Βεσπασιανός, ο Τίτος, ο Δομιτιανός, ο Νέρβας, ο Τραϊανός και ο Αδριανός. «Οι περισσότεροι από τους διαδόχους του Αυγούστου», λέει Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα, «συνέχισαν το διοικητικό του σύστημα και το οικοδομικό του πρόγραμμα, αλλά με λιγότερο ανανεωτικό πνεύμα και περισσότερη επιδεικτικότητα». Η ίδια εγκυκλοπαίδεια αναφέρει στη συνέχεια: «Στα τέλη του 1ου και στις αρχές του 2ου αιώνα η Ρώμη βρισκόταν στην ακμή της όσον αφορά το μεγαλείο και τον πληθυσμό της». Μολονότι αυτή την περίοδο η Ρώμη αντιμετώπιζε ορισμένα προβλήματα στα σύνορα της αυτοκρατορίας, η πρώτη προειπωμένη αντιπαράθεσή της με το βασιλιά του νότου δεν συνέβη παρά τον τρίτο αιώνα Κ.Χ.

ΕΞΕΓΕΙΡΕΤΑΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ

16, 17. (α) Ποιος ανέλαβε το ρόλο του βασιλιά του βορρά που αναφέρεται στο εδάφιο Δανιήλ 11:25; (β) Ποιο πρόσωπο πήρε τη θέση του βασιλιά του νότου, και πώς συνέβη αυτό;

¹⁶ Ο άγγελος του Θεού συνέχισε την προφητεία, λέγοντας: «[Ο βασιλιάς του βορρά] θα εξεγείρει τη δύναμή του και την καρδιά του εναντίον του βασιλιά του νότου με μεγάλη στρατιωτική δύναμη· ο δε βασιλιάς του νότου θα ξεσηκωθεί για τον πόλεμο με υπερβολικά μεγάλη και κραταιά στρατιωτική δύναμη. Και αυτός [ο βασιλιάς του βορρά] δεν θα σταθεί, επειδή θα σχεδιάσουν εναντίον του δόλια σχέδια. Και μάλιστα αυτοί που θα τρώνε τα εκλεκτά φαγητά του θα επιφέρουν τη συντριβή του. Και όσο για τη στρατιωτική του δύναμη, αυτή θα σαρωθεί από πλημμύρα και πολλοί θα πέσουν σκοτωμένοι».—Δανιήλ 11:25, 26.

¹⁷ Περίπου 300 χρόνια αφότου ο Οκταβιανός έκανε την Αίγυπτο ρωμαϊκή επαρχία, ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Αυρηλιανός ανέλαβε το ρόλο του βασιλιά του βορρά. Στο μεταξύ, η Σεπτιμία Ζηνοβία, βασίλισσα της ρωμαϊκής αποικίας της Παλμύρας, πήρε τη θέση του βασιλιά του νότου.a (Βλέπε «Ζηνοβία—Η Πολεμίστρια Βασίλισσα της Παλμύρας», στη σελίδα 252.) Ο παλμυρηνός στρατός κατέλαβε την Αίγυπτο το 269 Κ.Χ. με το πρόσχημα ότι θα τη διασφάλιζε για τη Ρώμη. Η Ζηνοβία ήθελε να κάνει την Παλμύρα κυρίαρχη πόλη της ανατολής και ήθελε να κυβερνήσει τις ανατολικές επαρχίες της Ρώμης. Θορυβημένος από τη φιλοδοξία της, ο Αυρηλιανός εξήγειρε «τη δύναμή του και την καρδιά του» για να βαδίσει ενάντια στη Ζηνοβία.

18. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της σύγκρουσης ανάμεσα στον Αυτοκράτορα Αυρηλιανό, το βασιλιά του βορρά, και στη Βασίλισσα Ζηνοβία, το βασιλιά του νότου;

¹⁸ Ως η κυβερνητική οντότητα της οποίας επικεφαλής ήταν η Ζηνοβία, ο βασιλιάς του νότου “ξεσηκώθηκε” για πόλεμο εναντίον του βασιλιά του βορρά «με υπερβολικά μεγάλη και κραταιά στρατιωτική δύναμη» υπό την ηγεσία δύο στρατηγών, του Ζαβδά και του Ζαββαΐ. Αλλά ο Αυρηλιανός κατέλαβε την Αίγυπτο και κατόπιν εκστράτευσε στη Μικρά Ασία και στη Συρία. Η Ζηνοβία ηττήθηκε στην Έμεσα (τώρα Χομς), οπότε αποσύρθηκε στην Παλμύρα. Όταν ο Αυρηλιανός πολιόρκησε την πόλη, η Ζηνοβία την υπερασπίστηκε με γενναιότητα, αλλά χωρίς επιτυχία. Η ίδια και ο γιος της έφυγαν προς την Περσία, αλλά οι Ρωμαίοι τούς έπιασαν στον ποταμό Ευφράτη. Οι Παλμυρηνοί παρέδωσαν την πόλη τους το 272 Κ.Χ. Ο Αυρηλιανός δεν θανάτωσε τη Ζηνοβία, αλλά την παρουσίασε ως το καλύτερο λάφυρό του στη θριαμβευτική πομπή που έκανε στη Ρώμη το 274 Κ.Χ. Εκείνη πέρασε την υπόλοιπη ζωή της ως Ρωμαία αρχόντισσα.

19. Πώς έπεσε ο Αυρηλιανός “επειδή [κάποιοι] σχεδίασαν εναντίον του δόλια σχέδια”;

¹⁹ Ο ίδιος ο Αυρηλιανός “δεν στάθηκε, επειδή σχεδίασαν εναντίον του δόλια σχέδια”. Το 275 Κ.Χ. εκστράτευσε εναντίον των Περσών. Ενόσω περίμενε στη Θράκη για να βρει ευκαιρία να διασχίσει τα στενά και να περάσει στη Μικρά Ασία, οι άνθρωποι που “έτρωγαν τα φαγητά του” έκαναν σχέδια εναντίον του και επέφεραν τη «συντριβή» του. Επρόκειτο να ζητήσει από το γραμματέα του τον Έρωτα να λογοδοτήσει για κάποιες ατασθαλίες. Αλλά ο Έρωτας έφτιαξε έναν πλαστό κατάλογο με ονόματα συγκεκριμένων αξιωματικών οι οποίοι υποτίθεται ότι προορίζονταν για εκτέλεση. Όταν είδαν αυτόν τον κατάλογο, οι αξιωματικοί συνωμότησαν κατά της ζωής του Αυρηλιανού και τον δολοφόνησαν.

20. Πώς “σαρώθηκε από πλημμύρα η στρατιωτική δύναμη” του βασιλιά του βορρά;

²⁰ Η σταδιοδρομία του βασιλιά του βορρά δεν τερματίστηκε με το θάνατο του Αυτοκράτορα Αυρηλιανού. Ακολούθησαν και άλλοι Ρωμαίοι ηγέτες. Για κάποιο διάστημα υπήρχε ένας αυτοκράτορας στη δύση και ένας στην ανατολή. Υπό τη διακυβέρνηση αυτών των αντρών, η “στρατιωτική δύναμη” του βασιλιά του βορρά “σαρώθηκε από πλημμύρα”, ή αλλιώς «διασκορπίστηκε»,b και πολλοί “έπεσαν σκοτωμένοι” εξαιτίας των εισβολών που έκαναν οι γερμανικές φυλές από το βορρά. Οι Γότθοι παραβίασαν τα ρωμαϊκά σύνορα τον τέταρτο αιώνα Κ.Χ. Οι εισβολές ήταν αλλεπάλληλες. Το 476 Κ.Χ., ο Γερμανός ηγεμόνας Οδόακρος εκθρόνισε τον τελευταίο αυτοκράτορα που κυβερνούσε από τη Ρώμη. Στις αρχές του έκτου αιώνα, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στη δύση είχε κατακερματιστεί, και κυβερνούσαν Γερμανοί βασιλιάδες στη Βόρεια Αφρική, στη Βρετανία, στη Γαλατία, στην Ισπανία και στην Ιταλία. Το ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας επέζησε ως το 15ο αιώνα.

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΔΙΑΙΡΕΙΤΑΙ

21, 22. Ποιες αλλαγές έκανε ο Κωνσταντίνος τον τέταρτο αιώνα Κ.Χ.;

²¹ Χωρίς να αναφέρει περιττές λεπτομέρειες σχετικά με τη διάλυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία διήρκεσε ολόκληρους αιώνες, ο άγγελος του Ιεχωβά προείπε στη συνέχεια περαιτέρω αξιοσημείωτες ενέργειες του βασιλιά του βορρά και του βασιλιά του νότου. Εντούτοις, μια σύντομη εξέταση ορισμένων εξελίξεων που έλαβαν χώρα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία θα μας βοηθήσει να προσδιορίσουμε τους δύο ανταγωνιστές βασιλιάδες σε μεταγενέστερες περιόδους.

²² Τον τέταρτο αιώνα, ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος χορήγησε κρατική αναγνώριση στην αποστατική Χριστιανοσύνη. Μάλιστα συγκάλεσε την εκκλησιαστική σύνοδο της Νίκαιας στη Μικρά Ασία, το 325 Κ.Χ., και προήδρευσε ο ίδιος σε αυτήν. Αργότερα, ο Κωνσταντίνος μετέφερε την αυτοκρατορική κατοικία από τη Ρώμη στο Βυζάντιο, ή αλλιώς Κωνσταντινούπολη, καθιστώντας εκείνη την πόλη καινούρια του πρωτεύουσα. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία εξακολούθησε να βρίσκεται υπό τη διακυβέρνηση ενός και μόνο αυτοκράτορα μέχρι το θάνατο του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α΄, στις 17 Ιανουαρίου του 395 Κ.Χ.

23. (α) Πώς διαιρέθηκε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μετά το θάνατο του Θεοδοσίου; (β) Πότε ήρθε το τέλος της Ανατολικής Αυτοκρατορίας; (γ) Ποιος κυβερνούσε την Αίγυπτο το 1517;

²³ Μετά το θάνατο του Θεοδοσίου, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διαιρέθηκε ανάμεσα στους γιους του. Ο Ονώριος πήρε το δυτικό τμήμα και ο Αρκάδιος το ανατολικό με πρωτεύουσά του την Κωνσταντινούπολη. Η Βρετανία, η Γαλατία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Βόρεια Αφρική ήταν μερικές από τις επαρχίες του δυτικού τμήματος. Η Μακεδονία, η Θράκη, η Μικρά Ασία, η Συρία και η Αίγυπτος ήταν επαρχίες του ανατολικού τμήματος. Το 642 Κ.Χ. η πρωτεύουσα της Αιγύπτου, η Αλεξάνδρεια, έπεσε στα χέρια των Σαρακηνών (Αράβων), και η Αίγυπτος έγινε επαρχία την οποία κυβερνούσαν χαλίφηδες. Τον Ιανουάριο του 1449 ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ έγινε ο τελευταίος αυτοκράτορας της ανατολής. Οι Οθωμανοί Τούρκοι υπό την ηγεσία του Σουλτάνου Μωάμεθ Β΄ κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη στις 29 Μαΐου 1453, επιφέροντας το τέλος της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το έτος 1517 η Αίγυπτος έγινε τουρκική επαρχία. Αργότερα, όμως, αυτή η χώρα του αρχαίου βασιλιά του νότου θα ερχόταν υπό την κυριαρχία μιας άλλης αυτοκρατορίας που θα γεννιόταν από το δυτικό τομέα.

24, 25. (α) Σύμφωνα με μερικούς ιστορικούς, τι σήμανε την ίδρυση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας; (β) Τι συνέβη τελικά με τον τίτλο του «αυτοκράτορα» της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας;

²⁴ Στη δυτική πτέρυγα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αναδύθηκε ο Καθολικός επίσκοπος της Ρώμης, συγκεκριμένα ο Πάπας Λέων Α΄, ο οποίος έγινε γνωστός για το γεγονός ότι επέβαλε την παπική εξουσία τον πέμπτο αιώνα Κ.Χ. Αργότερα ο πάπας οικειοποιήθηκε το δικαίωμα να στέφει αυτός τον αυτοκράτορα του δυτικού τμήματος. Αυτό συνέβη στη Ρώμη την ημέρα των Χριστουγέννων του 800 Κ.Χ., όταν ο Πάπας Λέων Γ΄ έστεψε τον Φράγκο Βασιλιά Κάρολο (Καρλομάγνο) αυτοκράτορα της νέας Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αυτή η στέψη αναβίωσε το θεσμό του αυτοκράτορα στη Ρώμη και, σύμφωνα με μερικούς ιστορικούς, σήμανε την ίδρυση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Έκτοτε, υπήρχε η Ανατολική Αυτοκρατορία και η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία της δύσης, που ισχυρίζονταν και οι δύο ότι ήταν Χριστιανικές.

²⁵ Με το πέρασμα του χρόνου, οι διάδοχοι του Καρλομάγνου αποδείχτηκαν αποτυχημένοι ηγέτες. Μάλιστα η θέση του αυτοκράτορα παρέμεινε κενή για ένα διάστημα. Στο μεταξύ, ο Γερμανός Βασιλιάς Όθων Α΄ πήρε υπό τον έλεγχό του μεγάλο μέρος της βόρειας και κεντρικής Ιταλίας. Αυτοανακηρύχτηκε βασιλιάς της Ιταλίας. Στις 2 Φεβρουαρίου του 962 Κ.Χ., ο Πάπας Ιωάννης ΙΒ΄ έστεψε τον Όθωνα Α΄ αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η πρωτεύουσά της βρισκόταν στη Γερμανία, και οι αυτοκράτορες ήταν Γερμανοί, όπως και οι περισσότεροι υπήκοοί τους. Πέντε αιώνες αργότερα, ο αυστριακός οίκος των Αψβούργων πήρε τον τίτλο του «αυτοκράτορα» και τον κράτησε τα περισσότερα από τα υπόλοιπα χρόνια της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

ΟΙ ΔΥΟ ΒΑΣΙΛΙΑΔΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΜΕ ΣΑΦΗΝΕΙΑ

26. (α) Τι μπορεί να λεχθεί για το τέλος της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας; (β) Ποιος αναδύθηκε ως ο βασιλιάς του βορρά;

²⁶ Ο Ναπολέων Α΄ επέφερε θανατηφόρο πλήγμα στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία όταν αρνήθηκε να αναγνωρίσει την ύπαρξή της μετά τις νίκες του στη Γερμανία το έτος 1805. Ανήμπορος να υπερασπιστεί το στέμμα, ο Αυτοκράτορας Φραγκίσκος Β΄ παραιτήθηκε από τον τίτλο του Ρωμαίου αυτοκράτορα στις 6 Αυγούστου 1806 και περιορίστηκε στη διακυβέρνηση της χώρας του ως αυτοκράτορας της Αυστρίας. Ύστερα από 1.006 χρόνια, η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία—την οποία είχαν ιδρύσει ο Λέων Γ΄, ένας Ρωμαιοκαθολικός πάπας, και ο Καρλομάγνος, ένας Φράγκος βασιλιάς—έφτασε στο τέλος της. Το 1870, η Ρώμη έγινε πρωτεύουσα του βασιλείου της Ιταλίας, ανεξάρτητου από το Βατικανό. Την επόμενη χρονιά ιδρύθηκε μια γερμανική αυτοκρατορία, όταν ανακηρύχτηκε καίσαρας, ή αλλιώς κάιζερ, ο Γουλιέλμος Α΄. Έτσι εμφανίστηκε στην παγκόσμια σκηνή ο σύγχρονος βασιλιάς του βορρά—η Γερμανία.

27. (α) Πώς έγινε η Αίγυπτος βρετανικό προτεκτοράτο; (β) Ποιος πήρε τη θέση του βασιλιά του νότου;

²⁷ Αλλά ποια ήταν η ταυτότητα του σύγχρονου βασιλιά του νότου; Η ιστορία δείχνει ότι η Βρετανία προσέλαβε αυτοκρατορική εξουσία το 17ο αιώνα. Θέλοντας να αποκλείσει τις βρετανικές εμπορικές οδούς, ο Ναπολέων Α΄ κατέλαβε την Αίγυπτο το 1798. Ξέσπασε πόλεμος, και η συμμαχία Βρετανών και Οθωμανών ανάγκασε τους Γάλλους να αποσυρθούν από την Αίγυπτο, η οποία κατείχε την ταυτότητα του βασιλιά του νότου όταν πρωτοάρχισε η σύγκρουση. Τον επόμενο αιώνα, η βρετανική επιρροή στην Αίγυπτο αυξήθηκε. Μετά το 1882, η Αίγυπτος ήταν ουσιαστικά βρετανική κτήση. Όταν ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος το 1914, η Αίγυπτος ανήκε στην Τουρκία και κυβερνιόταν από έναν χεδίβη, δηλαδή αντιβασιλιά. Όταν όμως η Τουρκία συμμάχησε με τη Γερμανία σε εκείνον τον πόλεμο, η Βρετανία απομάκρυνε τον χεδίβη και ανακήρυξε την Αίγυπτο βρετανικό προτεκτοράτο. Σταδιακά, αναπτύσσοντας στενούς δεσμούς, η Βρετανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αποτέλεσαν την Αγγλοαμερικανική Παγκόσμια Δύναμη. Και οι δυο μαζί πήραν τη θέση του βασιλιά του νότου.

[Υποσημειώσεις]

ΤΙ ΔΙΑΚΡΙΝΑΤΕ;

• Ποιος Ρωμαίος αυτοκράτορας σηκώθηκε πρώτος ως ο βασιλιάς του βορρά, και πότε έστειλε «έναν απαιτητή»;

• Ποιος πήρε τη θέση του βασιλιά του βορρά μετά τον Αύγουστο, και πώς “συντρίφτηκε ο Ηγέτης της διαθήκης”;

• Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της σύγκρουσης ανάμεσα στον Αυρηλιανό, που έπαιζε το ρόλο του βασιλιά του βορρά, και στη Ζηνοβία, που έπαιζε το ρόλο του βασιλιά του νότου;

• Τι απέγινε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, και ποιες δυνάμεις κατείχαν τις θέσεις των δύο βασιλιάδων στα τέλη του 19ου αιώνα;

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 248-251]

Ο ΕΝΑΣ ΤΙΜΗΘΗΚΕ, Ο ΑΛΛΟΣ ΚΑΤΑΦΡΟΝΗΘΗΚΕ

Ο ΕΝΑΣ μετέτρεψε μια δημοκρατία που σπαρασσόταν από διαμάχες σε παγκόσμια αυτοκρατορία. Ο άλλος εικοσαπλασίασε τα πλούτη της μέσα σε 23 χρόνια. Ο ένας τιμήθηκε στο θάνατό του, ενώ ο άλλος καταφρονήθηκε. Οι δύο αυτοί αυτοκράτορες της Ρώμης κυβέρνησαν κατά τη διάρκεια της ζωής και της διακονίας του Ιησού. Ποιοι ήταν; Και γιατί τιμήθηκε ο ένας, αλλά όχι και ο άλλος;

«ΒΡΗΚΕ ΤΗ ΡΩΜΗ ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΑΠΟ ΠΛΙΝΘΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΦΗΣΕ ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΑΠΟ ΜΑΡΜΑΡΟ»

Το 44 Π.Κ.Χ., όταν δολοφονήθηκε ο Ιούλιος Καίσαρας, ο εγγονός της αδελφής του Γάιος Οκταβιανός ήταν μόλις 18 ετών. Εφόσον ήταν θετός γιος του Ιούλιου Καίσαρα και κύριος προσωπικός του κληρονόμος, ο νεαρός Οκταβιανός ξεκίνησε αμέσως για τη Ρώμη προκειμένου να διεκδικήσει την κληρονομιά του. Εκεί συνάντησε έναν ισχυρότατο αντίπαλο—τον κύριο αναπληρωτή του Καίσαρα, τον Μάρκο Αντώνιο, ο οποίος ανέμενε ότι θα ήταν αυτός ο κύριος κληρονόμος. Ακολούθησαν πολιτικές δολοπλοκίες και αγώνας για την εξουσία, που διήρκεσαν 13 χρόνια.

Ο Οκταβιανός χρειάστηκε να νικήσει πρώτα τις ενωμένες δυνάμεις της Βασίλισσας της Αιγύπτου Κλεοπάτρας και του εραστή της Μάρκου Αντώνιου (το 31 Π.Κ.Χ.) για να αναδυθεί ως ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το επόμενο έτος ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα αυτοκτόνησαν, και ο Οκταβιανός προσάρτησε την Αίγυπτο. Έτσι, χάθηκε και το τελευταίο οχυρό της Ελληνικής Αυτοκρατορίας, και η Ρώμη έγινε η παγκόσμια δύναμη.

Ενθυμούμενος ότι η απολυταρχική διακυβέρνηση του Ιούλιου Καίσαρα είχε οδηγήσει στη δολοφονία του, ο Οκταβιανός ήταν προσεκτικός και δεν έκανε το ίδιο λάθος. Για να μην προσβάλει τα αισθήματα των Ρωμαίων που προτιμούσαν τη δημοκρατία, προσέδωσε στη μοναρχία του ένα δημοκρατικό προσωπείο. Αρνήθηκε να δεχτεί τους τίτλους «βασιλιάς» και «δικτάτορας». Προχωρώντας ακόμη παραπέρα, ανακοίνωσε ότι σκόπευε να παραχωρήσει τον έλεγχο όλων των επαρχιών στη Ρωμαϊκή Σύγκλητο και προσφέρθηκε να παραιτηθεί από τα αξιώματα που κατείχε. Αυτή η τακτική απέβη αποτελεσματική. Δείχνοντας ευγνωμοσύνη, η Σύγκλητος παρότρυνε τον Οκταβιανό να διατηρήσει τα αξιώματά του και να κρατήσει τον έλεγχο μερικών από τις επαρχίες.

Εκτός αυτού, στις 16 Ιανουαρίου του 27 Π.Κ.Χ., η Σύγκλητος απένειμε στον Οκταβιανό τον τίτλο «Αύγουστος», που σημαίνει «Σεβαστός, Ιερός». Ο Οκταβιανός, όχι μόνο αποδέχτηκε τον τίτλο, αλλά και άλλαξε το όνομα ενός μήνα δίνοντάς του το δικό του και δανείστηκε μια ημέρα από το Φεβρουάριο έτσι ώστε ο Αύγουστος να έχει τόσες ημέρες όσες και ο Ιούλιος, ο μήνας που είχε το όνομα του Ιούλιου Καίσαρα. Έτσι ο Οκταβιανός έγινε ο πρώτος αυτοκράτορας της Ρώμης και ήταν έκτοτε γνωστός ως Καίσαρας Αύγουστος ή «Ο Αύγουστος». Αργότερα πήρε και τον τίτλο «ποντίφεξ μαξίμους» (αρχιερέας), και το 2 Π.Κ.Χ.—το έτος γέννησης του Ιησού—η Σύγκλητος του απένειμε τον τίτλο Πάτερ Πάτριε, «Πατέρας της Πατρίδας».

Το ίδιο έτος, «βγήκε διάταγμα από τον Καίσαρα Αύγουστο να απογραφεί όλη η κατοικημένη γη· . . . και όλοι πήγαιναν να απογραφούν, ο καθένας στη δική του πόλη». (Λουκάς 2:1-3) Ως αποτέλεσμα αυτού του διατάγματος, ο Ιησούς γεννήθηκε στη Βηθλεέμ εκπληρώνοντας Βιβλική προφητεία.—Δανιήλ 11:20· Μιχαίας 5:2.

Η διακυβέρνηση του Αυγούστου χαρακτηρίστηκε από αρκετή εντιμότητα και νομισματική σταθερότητα. Επίσης, ο Αύγουστος καθιέρωσε ένα αποτελεσματικό ταχυδρομικό σύστημα και κατασκεύασε δρόμους και γέφυρες. Αναδιοργάνωσε το στρατό, δημιούργησε μόνιμο ναυτικό και ίδρυσε ένα επίλεκτο σώμα αυτοκρατορικών φρουρών γνωστό ως Πραιτωριανή Φρουρά. (Φιλιππησίους 1:13) Υπό την προστασία του, άκμασαν συγγραφείς όπως ο Βιργίλιος και ο Οράτιος, και διάφοροι γλύπτες δημιούργησαν πανέμορφα έργα ακολουθώντας την τεχνοτροπία που σήμερα ονομάζεται κλασικισμός. Ο Αύγουστος αποπεράτωσε κτίρια που είχε αφήσει ημιτελή ο Ιούλιος Καίσαρας και ανακαίνισε πολλούς ναούς. Η Παξ Ρομάνα («Ρωμαϊκή Ειρήνη») την οποία εγκαινίασε διήρκεσε πάνω από 200 χρόνια. Στις 19 Αυγούστου του 14 Κ.Χ., σε ηλικία 76 ετών, ο Αύγουστος πέθανε και κατόπιν θεοποιήθηκε.

Ο Αύγουστος υπερηφανευόταν ότι «βρήκε τη Ρώμη μια πόλη από πλίνθους και την άφησε μια πόλη από μάρμαρο». Επειδή δεν ήθελε να ξαναρχίσει η Ρώμη να σπαράσσεται από διαμάχες, πράγμα που συνέβαινε στις ημέρες της δημοκρατίας, είχε σκοπό να προετοιμάσει τον επόμενο αυτοκράτορα. Αλλά ήταν λίγες οι επιλογές που είχε όσον αφορά το διάδοχο. Ο ανιψιός του, δύο εγγονοί του, ένας γαμπρός του και ένας προγονός του είχαν όλοι πεθάνει, και είχε απομείνει μόνο ο προγονός του ο Τιβέριος για να αναλάβει την εξουσία.

ΑΥΤΟΣ «ΠΟΥ ΘΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΦΡΟΝΟΥΝ»

Προτού περάσει ένας μήνας από το θάνατο του Αυγούστου, η Ρωμαϊκή Σύγκλητος ανακήρυξε αυτοκράτορα τον 54χρονο Τιβέριο. Ο Τιβέριος έζησε και κυβέρνησε ως το Μάρτιο του 37 Κ.Χ. Άρα, ήταν ο αυτοκράτορας που κυβερνούσε τη Ρώμη στη διάρκεια της δημόσιας διακονίας του Ιησού.

Ως αυτοκράτορας, ο Τιβέριος είχε και αρετές και ελαττώματα. Μια από τις αρετές του ήταν η φειδωλία με την οποία ξόδευε χρήματα για πολυτέλειες. Ως αποτέλεσμα, η αυτοκρατορία ευημερούσε και είχε κεφάλαια που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παροχή βοήθειας σε περιπτώσεις καταστροφών ή δυσχερειών. Προς τιμήν του, ο Τιβέριος πίστευε ότι ήταν απλώς και μόνο ένας άνθρωπος, αρνήθηκε να δεχτεί πολλούς τιμητικούς τίτλους και γενικά έστρεφε τη λατρεία του αυτοκράτορα στο πρόσωπο του Αυγούστου και όχι στον εαυτό του. Δεν έδωσε το όνομά του σε κάποιον ημερολογιακό μήνα, όπως είχαν κάνει ο Αύγουστος και ο Ιούλιος Καίσαρας, ούτε επέτρεψε σε άλλους να τον τιμήσουν με αυτόν τον τρόπο.

Αλλά τα ελαττώματα του Τιβέριου ήταν περισσότερα από τις αρετές του. Ήταν υπερβολικά καχύποπτος και υποκριτής στις σχέσεις του με τους άλλους, και στη διάρκεια της διακυβέρνησής του διατάχθηκαν πολλές δολοφονίες—στα θύματα συγκαταλέγονταν και πολλοί πρώην φίλοι του. Επέκτεινε το νόμο περί εγκλήματος καθοσιώσεως (εσχάτης προδοσίας) ώστε να περιλαμβάνει, εκτός από τις ανατρεπτικές ενέργειες, ακόμη και τα απλά δυσφημιστικά λόγια εναντίον του ιδίου. Πιθανολογείται ότι με βάση αυτόν το νόμο άσκησαν οι Ιουδαίοι πιέσεις στον Ρωμαίο Κυβερνήτη Πόντιο Πιλάτο για να διατάξει τη θανάτωση του Ιησού.—Ιωάννης 19:12-16.

Ο Τιβέριος συγκέντρωσε την Πραιτωριανή Φρουρά κοντά στη Ρώμη κατασκευάζοντας οχυρωμένους στρατώνες στα βόρεια του τείχους της πόλης. Η παρουσία της Φρουράς αποτελούσε φόβητρο για τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο, η οποία ήταν απειλή για την εξουσία του, και μπορούσε να καταπνίγει κάθε αναταραχή από μέρους του λαού. Επίσης, ο Τιβέριος προωθούσε το σύστημα που βασιζόταν στους καταδότες, και τα τελευταία χρόνια της διακυβέρνησής του σημαδεύτηκαν από την τρομοκρατία.

Τον καιρό του θανάτου του, ο Τιβέριος θεωρούνταν τύραννος. Όταν πέθανε, οι Ρωμαίοι χάρηκαν και η Σύγκλητος αρνήθηκε να τον θεοποιήσει. Για αυτούς και για άλλους λόγους, διακρίνουμε ότι εκπληρώθηκε στον Τιβέριο η προφητεία που έλεγε πως “κάποιος που θα τον καταφρονούσαν” θα εμφανιζόταν ως «ο βασιλιάς του βορρά».—Δανιήλ 11:15, 21.

ΤΙ ΔΙΑΚΡΙΝΑΤΕ;

• Πώς έγινε ο Οκταβιανός ο πρώτος αυτοκράτορας της Ρώμης;

• Τι μπορεί να λεχθεί για τα επιτεύγματα που σημειώθηκαν κατά τη διακυβέρνηση του Αυγούστου;

• Ποιες ήταν οι αρετές και ποια τα ελαττώματα του Τιβέριου;

• Πώς εκπληρώθηκε στον Τιβέριο η προφητεία σχετικά με αυτόν “που θα τον καταφρονούσαν”;

[Εικόνα]

Τιβέριος

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 252-255]

ΖΗΝΟΒΙΑ—Η ΠΟΛΕΜΙΣΤΡΙΑ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΗΣ ΠΑΛΜΥΡΑΣ

«ΤΟ ΔΕΡΜΑ της ήταν σκουρόχρωμο . . . Τα δόντια της ήταν κατάλευκα σαν μαργαριτάρια, τα μεγάλα μαύρα της μάτια έλαμπαν με μια ασυνήθιστη φλόγα, πράγμα που αντισταθμιζόταν από την ελκυστικότατη γλυκύτητά της. Η φωνή της ήταν δυνατή και αρμονική. Την αρρενωπή αντίληψή της ερχόταν να ενισχύσει και να ομορφύνει η μόρφωσή της. Μιλούσε τη λατινική, αλλά κατείχε το ίδιο καλά την ελληνική, τη συριακή και την αιγυπτιακή γλώσσα». Έτσι εγκωμίασε ο ιστορικός Έντουαρντ Γκίμπον τη Ζηνοβία—την πολεμίστρια βασίλισσα της συριακής πόλης Παλμύρας.

Σύζυγος της Ζηνοβίας ήταν ο Παλμυρηνός ευγενής Οδαίναθος, στον οποίο δόθηκε το αξίωμα του ύπατου της Ρώμης το 258 Κ.Χ. επειδή εκστράτευσε με επιτυχία κατά της Περσίας εν ονόματι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Δυο χρόνια αργότερα, ο Οδαίναθος έλαβε από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Γαλλιηνό τον τίτλο κορέκτορ τότιους Οριέντις (κυβερνήτης πάσης Ανατολής). Αυτό έγινε σε αναγνώριση της νίκης του επί του Βασιλιά Σαπώρ Α΄ της Περσίας. Ο Οδαίναθος αυτοανακηρύχτηκε τελικά «βασιλιάς βασιλιάδων». Αυτές οι επιτυχίες του Οδαίναθου μπορούν να αποδοθούν κατά μεγάλο μέρος στην τόλμη και στη φρόνηση της Ζηνοβίας.

Η ΖΗΝΟΒΙΑ ΦΙΛΟΔΟΞΕΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΜΙΑ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Το 267 Κ.Χ., στο απώγειο της σταδιοδρομίας του, ο Οδαίναθος και ο κληρονόμος του δολοφονήθηκαν. Η Ζηνοβία πήρε τη θέση του συζύγου της, εφόσον ο γιος της ήταν πολύ μικρός. Όντας όμορφη, φιλόδοξη, ικανή στη διοίκηση, συνηθισμένη να εκστρατεύει μαζί με το σύζυγό της και γλωσσομαθής, κατάφερε να αποσπάσει το σεβασμό και την υποστήριξη των υπηκόων της. Η Ζηνοβία αγαπούσε τη μάθηση και περιστοιχιζόταν από διανοουμένους. Ένας από τους συμβούλους της ήταν ο φιλόσοφος και ρήτορας Κάσσιος Λογγίνος—ο οποίος λέγεται ότι ήταν «ζωντανή βιβλιοθήκη και κινητό μουσείο». Στο βιβλίο Η Παλμύρα και η Αυτοκρατορία Της—Η Επανάσταση της Ζηνοβίας Εναντίον της Ρώμης (Palmyra and Its Empire—Zenobia’s Revolt Against Rome), ο συγγραφέας Ρίτσαρντ Στόουνμαν επισημαίνει: «Στη διάρκεια των πέντε ετών μετά το θάνατο του Οδαίναθου . . . η Ζηνοβία είχε εδραιωθεί στη διάνοια του λαού της ως η κυρία της Ανατολής».

Από τη μια πλευρά της επικράτειας της Ζηνοβίας βρισκόταν η Περσία, την οποία είχε αποδυναμώσει η ίδια και ο σύζυγός της, και από την άλλη η καταρρέουσα Ρώμη. Αναφερόμενος στις συνθήκες που επικρατούσαν τότε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ο ιστορικός Τζ. Μ. Ρόμπερτς λέει: «Ο τρίτος αιώνας ήταν . . . ένας φοβερός καιρός για τη Ρώμη στα ανατολικά και δυτικά σύνορά της, ενώ εντός της επικράτειας είχε αρχίσει μια νέα περίοδος εμφύλιου πολέμου και αμφισβητούμενων διαδόχων. Είκοσι δύο αυτοκράτορες (εκτός των διεκδικητών) ήρθαν και παρήλθαν». Η κυρία της Συρίας, από την άλλη μεριά, ήταν καλά εδραιωμένη ως απόλυτη μονάρχης στο βασίλειό της. «Ελέγχοντας την ισορροπία μεταξύ των δύο αυτοκρατοριών [της περσικής και της ρωμαϊκής]», παρατηρεί ο Στόουνμαν, «μπορούσε να φιλοδοξεί ότι θα δημιουργούσε μια τρίτη η οποία θα υπερίσχυε αυτών των δύο».

Η Ζηνοβία βρήκε την ευκαιρία να επεκτείνει τη βασιλική της εξουσία το 269 Κ.Χ., όταν εμφανίστηκε στην Αίγυπτο κάποιος διεκδικητής που αμφισβητούσε τη ρωμαϊκή διακυβέρνηση. Ο στρατός της Ζηνοβίας προέλασε αμέσως στην Αίγυπτο, συνέτριψε το στασιαστή και κατέλαβε τη χώρα. Εκείνη αυτοανακηρύχτηκε βασίλισσα της Αιγύπτου και έκοψε νομίσματα με το όνομά της. Το βασίλειό της εκτεινόταν τώρα από τον ποταμό Νείλο ως τον ποταμό Ευφράτη. Σε αυτή τη φάση της ζωής της, η Ζηνοβία προσέλαβε τη θέση «του βασιλιά του νότου».—Δανιήλ 11:25, 26.

Η ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΖΗΝΟΒΙΑΣ

Η Ζηνοβία ενίσχυσε και εξωράισε την πρωτεύουσά της, την Παλμύρα, σε τέτοιον βαθμό ώστε να συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες πόλεις του ρωμαϊκού κόσμου. Ο πληθυσμός της υπολογίζεται ότι υπερέβαινε τους 150.000 κατοίκους. Μεγαλοπρεπή δημόσια κτίρια, ναοί, κήποι, κίονες και μνημεία αφθονούσαν στην Παλμύρα, μια πόλη της οποίας τα τείχη λέγεται πως είχαν περίμετρο 21 χιλιόμετρα. Υπήρχε μια κιονοστοιχία από κίονες κορινθιακού ρυθμού ύψους άνω των 15 μέτρων—περίπου 1.500 σε αριθμό—κατά μήκος της κεντρικής λεωφόρου. Αγάλματα και προτομές ηρώων και πλούσιων ευεργετών υπήρχαν παντού στην πόλη. Το 271 Κ.Χ., η Ζηνοβία έστησε αγάλματα που παρίσταναν την ίδια και τον εκλιπόντα σύζυγό της.

Ο Ναός του Ήλιου ήταν ένα από τα πιο όμορφα οικοδομήματα στην Παλμύρα και αναμφίβολα δέσποζε στη θρησκευτική σκηνή της πόλης. Είναι πιθανό ότι και η ίδια η Ζηνοβία λάτρευε κάποια θεότητα που σχετιζόταν με το θεό του ήλιου. Εντούτοις, η Συρία του τρίτου αιώνα ήταν ένας τόπος όπου υπήρχαν πολλές θρησκείες. Στην επικράτεια της Ζηνοβίας ζούσαν καθ’ ομολογία Χριστιανοί, Ιουδαίοι, και λάτρεις του ήλιου και της σελήνης. Ποια ήταν η στάση της απέναντι σε αυτές τις ποικίλες μορφές λατρείας; Ο συγγραφέας Στόουνμαν παρατηρεί: «Η σοφή ηγέτιδα δεν θα αψηφήσει οποιαδήποτε έθιμα τα οποία μπορεί να φαίνονται κατάλληλα στο λαό της. . . . Ήταν διάχυτη η ελπίδα ότι οι θεοί είχαν παραταχθεί στο πλευρό της Παλμύρας». Προφανώς, η Ζηνοβία προωθούσε την ανεξιθρησκεία.

Με την πληθωρική προσωπικότητά της, η Ζηνοβία κέρδισε το θαυμασμό πολλών ανθρώπων. Μέγιστη σπουδαιότητα είχε ο ρόλος που έπαιξε εκπροσωπώντας μια πολιτική οντότητα η οποία είχε προλεχθεί στην προφητεία του Δανιήλ. Αλλά η βασιλεία της διήρκεσε μόλις πέντε χρόνια. Ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Αυρηλιανός νίκησε τη Ζηνοβία το 272 Κ.Χ. και κατόπιν λεηλάτησε την Παλμύρα προξενώντας της ανεπανόρθωτη ζημιά. Στη Ζηνοβία δείχτηκε επιείκεια. Λέγεται ότι παντρεύτηκε κάποιον Ρωμαίο συγκλητικό και φημολογείται ότι έζησε την υπόλοιπη ζωή της στην αφάνεια.

ΤΙ ΔΙΑΚΡΙΝΑΤΕ;

• Πώς έχει περιγραφεί η προσωπικότητα της Ζηνοβίας;

• Ποια ήταν μερικά από τα κατορθώματα της Ζηνοβίας;

• Ποια ήταν η στάση της Ζηνοβίας όσον αφορά τη θρησκεία;

[Εικόνα]

Η Βασίλισσα Ζηνοβία ενώ απευθύνεται στους στρατιώτες της

[Πίνακας/Εικόνες στη σελίδα 246]

ΟΙ ΒΑΣΙΛΙΑΔΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΙΩΝ ΔΑΝΙΗΛ 11:20-26

Δανιήλ 11:20 Αύγουστος

Δανιήλ 11:21-24 Τιβέριος

Δανιήλ 11:25, 26 Αυρηλιανός Βασίλισσα Ζηνοβία

[Εικόνα]

Τιβέριος

[Εικόνα]

Αυρηλιανός

[Εικόνα]

Αγαλματίδιο που παριστάνει τον Καρλομάγνο

[Εικόνα]

Αύγουστος

[Εικόνα]

Βρετανικό πολεμικό πλοίο του 17ου αιώνα

[Ολοσέλιδη εικόνα στη σελίδα 230]

[Εικόνα στη σελίδα 233]

Αύγουστος

[Εικόνα στη σελίδα 234]

Τιβέριος

[Εικόνα στη σελίδα 235]

Λόγω του διατάγματος του Αυγούστου, ο Ιωσήφ και η Μαρία ταξίδεψαν στη Βηθλεέμ

[Εικόνα στη σελίδα 237]

Όπως είχε προειπωθεί, ο Ιησούς “συντρίφτηκε” πεθαίνοντας

[Εικόνα στη σελίδα 245]

1. Καρλομάγνος 2. Ναπολέων Α΄ 3. Γουλιέλμος Α΄ 4. Γερμανοί στρατιώτες, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος