ΤΟΚΟΣ

Το ποσό ή το επιτόκιο που πληρώνει ο χρεώστης για τη χρήση των όσων δανείζεται.

Από τη δεύτερη κιόλας χιλιετία Π.Κ.Χ., η Βαβυλώνα είχε ένα πλήρως αναπτυγμένο δανειοδοτικό σύστημα. Ο Κώδικας του Χαμουραμπί υποδεικνύει ότι επιβαλλόταν επιτόκιο 20 τοις εκατό για τα χρήματα και τα σιτηρά, και ορίζει ότι ο έμπορος που επέβαλλε μεγαλύτερο επιτόκιο θα έχανε ό,τι είχε δανείσει. Αντίθετα, ο νόμος του Θεού προς τον Ισραήλ απαγόρευε στους Ισραηλίτες να κάνουν έντοκα δάνεια σε ενδεείς ομοεθνείς τους. Κανένας δεν έπρεπε να επωφελείται από τις οικονομικές αντιξοότητες του άλλου. (Εξ 22:25· Λευ 25:36, 37· Δευ 23:19) Και το εδάφιο Παροιμίες 28:8 δείχνει ότι οι περιουσίες που αποκτούνταν από αθέμιτους τόκους θα περιέρχονταν τελικά σε «εκείνον που δείχνει εύνοια στους ασήμαντους».

Ωστόσο, οι Ισραηλίτες μπορούσαν να επιβάλλουν τόκο στους αλλοεθνείς. (Δευ 23:20) Σύμφωνα με την κατανόηση των Ιουδαίων σχολιαστών, αυτό αφορούσε, όχι περιπτώσεις ανάγκης, αλλά επιχειρηματικά δάνεια. (Η Πεντάτευχος και τα Χαφτορά [The Pentateuch and Haftorahs], επιμέλεια Τζ. Χ. Χερτζ, Λονδίνο, 1972, σ. 849) Συνήθως, οι αλλοεθνείς βρίσκονταν στον Ισραήλ προσωρινά μόνο, συχνά ως έμποροι, και εύλογα μπορούσε να αναμένεται από αυτούς να πληρώνουν τόκο, ειδικά εφόσον και εκείνοι δάνειζαν σε άλλους με τόκο.

Ενώ οι δίκαιοι Ισραηλίτες υπάκουαν στο νόμο του Θεού για τα άτοκα δάνεια (Ψλ 15:5· Ιεζ 18:5, 8, 17), ο τοκισμός φαίνεται ότι έγινε κάτι κοινό και έφερε μεγάλες δυσκολίες στους ενδεείς χρεώστες. (Νε 5:1-11· Ησ 24:2· Ιεζ 18:13· 22:12) Ο Ιησούς Χριστός, όμως, υποστήριξε το νόμο του Θεού σε αυτό το θέμα και τον διεύρυνε ακόμη περισσότερο, λέγοντας: «Να δανείζετε χωρίς τόκο, μη ελπίζοντας να πάρετε πίσω τίποτα». (Λου 6:34, 35) Θα ήταν επομένως ανάρμοστο να αρνηθεί κάποιος να βοηθήσει ένα άτομο το οποίο, εξαιτίας συνεχιζόμενων αντιξοοτήτων και χωρίς να φταίει το ίδιο, ίσως δεν μπορούσε να εξοφλήσει ένα χρέος. Όταν, όμως, το δάνειο δεν αποσκοπούσε στην ανακούφιση του ατόμου από τα δεινά της φτώχειας, δεν θα υπήρχε αντίρρηση να επιβάλει κάποιος τόκο σε αυτό. Ο ίδιος ο Ιησούς, παρουσιάζοντας σε μια από τις παραβολές του τον πονηρό δούλο να επικρίνεται επειδή δεν κατέθεσε τα χρήματα του κυρίου του στους τραπεζίτες ώστε να λάβει τόκο, έδειξε έμμεσα ότι είναι κατάλληλο να εισπράττει κάποιος τόκο από το κεφάλαιο που έχει επενδύσει.—Ματ 25:26, 27· Λου 19:22, 23.