Η Σκέψις που Υπάρχει Πίσω από την Παροιμία
Όταν ο Σολομών εκάθησε στον θρόνο της Ιερουσαλήμ, η πρωτεύουσα ήταν ένα κέντρον παγκοσμίου πολιτισμού κι εμπορίου. Πλούτος, έμποροι και αγαθά εισέρρεαν στην πόλι απ’ όλα τα μέρη. Εν τούτοις, οι άνθρωποι που απελάμβαναν τέτοια ευημερία, ήσαν, παράλληλα, πιθανά θύματα οκνηρίας, απληστίας, πανούργων εμπορικών συνηθειών και άλλων δηλητηρίων, κατά των οποίων οι Θεόπνευστες παροιμίες ενεργούσαν σαν ένα αποτελεσματικό αντίδοτο.
«Ύπαγε προς τον μύρμηκα, ω οκνηρέ· παρατήρησον τας οδούς αυτού, και γίνου σοφός· όστις μη έχων άρχοντα, επιστάτην ή κυβερνήτην, ετοιμάζει την τροφήν αυτού το θέρος, συνάγει τας τροφάς αυτού εν τω θερισμώ.»
Ο Σολομών δεν λέγει ειδικά ότι το μερμήγκι αποταμιεύει αυτή την τροφή για χειμερινή χρήσι, αλλ’ επαινεί το επιμελές αυτό πλάσμα ως ένα παράδειγμα προβλεπτικής συλλογής εφοδίων σε εποχή, που τα τρόφιμα αφθονούν. Μερικοί κριτικοί εγνωμάτευσαν ότι ο Σολομών έσφαλλε, υποθέτοντας ότι εξέλαβε την κάμπη του μερμηγκιού ως κόκκον σίτου. Εν τούτοις, μερικές ομάδες μερμηγκιών που είναι γνωστές ως «θεριστικά μερμήγκια», κανονικά τρώγουν μόνο σπόρους. Αυτά τα μερμήγκια υπάρχουν μόνο σε ανύδρους τόπους, «συλλέγοντας σπόρους στη διάρκεια της καταλλήλου εποχής και αποταμιεύοντάς τους σε κοιλώματα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους για χρησιμοποίησι όταν υπάρχη έλλειψις.» (Αμερικανική Εγκυκλοπαιδεία, Τόμ. 2, Έκδ. 1946) Ο μαύρος μύρμηξ, κι ο καστανός μύρμηξ, δύο από τις πιο κοινές ποικιλίες της Παλαιστίνης, είναι αυστηρά σποροφάγοι, που αποταμιεύουν μεγάλα αποθέματα κόκκων σίτου το θέρος. Στην περιοχή των αλωνίων οι γεωργοί καταστρέφουν τις αποικίες των μερμηγκιών για να εμποδίσουν τα ενεργητικά αυτά πλάσματα από το ν’ αφαιρέσουν μεγάλες ποσότητες σίτου, πράγμα που είναι άλλως τε βέβαιο ότι θα το κάμουν με καταπληκτική αποτελεσματικότητα. Αντί να κοιμώνται στην εποχή που είναι ευνοϊκή για εργασία, οι οκνηροί πρέπει να μάθουν σοφία απ’ το ταπεινό μερμήγκι.
ΠΑΡΟΙΜΙΑΙ 11:15 ΚΑΙ 22:26
«Όστις εγγυάται δι’ άλλον, θέλει πάθει κακόν· και όστις μισεί την εγγύησιν, είναι ασφαλής.» «Μη έσο εκ των διδόντων χείρα, εκ των εγγυωμένων δια χρέη.»
Το να δανείζεται κανείς και να δανείζη χρήματα ήταν σύνηθες στην εποχή του Σολομώντος. Οι κερδοσκόποι εύρισκαν πολλές ευκαιρίες να δανείζουν ποσά με υψηλά επιτόκια και με υπεύθυνη ασφάλεια. Η σύναψις μιας τέτοιας συναλλαγής επεκυρώνετο με χειραψία. Αν αφήνατε έναν ξένο να σας ζητήση να «προσυπογράψετε» γι’ αυτόν για να μπορέση να δανεισθή χρήματα, αυτό θα σας εξέθετε στην πιθανότητα της εξαφανίσεως του ξένου, αφήνοντάς σας με την υποχρέωσι ν’ αποδώσετε σεις το δάνειό του. Ο Σολομών μπορεί να είχε υπ’ όψι του ιδιαίτερα σ’ αυτό το ζήτημα τον γυιό του Ροβοάμ. Αν ο κατά τα φαινόμενα κληρονόμος επέτρεπε σε παράσιτα της αυλής να εκμεταλλεύωνται τη γενναιοδωρία του μέσω κολακείας, η διαχείρισις της βασιλικής του κληρονομίας θα ήταν ασύνετη κι ο λαός θα εξετίθετο σ’ ένα κακό παράδειγμα.
«Ο άνθρωπος ο έχων φίλους, πρέπει να φέρηται φιλικώς· και υπάρχει φίλος στενώτερος αδελφού.»
Οι σύντροφοι που προσελκύονται με δώρα δεν είναι του είδους εκείνου που παραμένουν σε καιρό αντιξόων περιστάσεων. (Παροιμ. 19:6) Εκείνη την εποχή, όταν ένας άνθρωπος ετύγχανε να έχη γυιούς από διάφορες νόμιμες συζύγους, οι αδελφικοί δεσμοί δεν ήσαν τόσο ισχυροί όσο θα μπορούσε να ήσαν κατ’ άλλον τρόπο. Ο Σολομών εγνώριζε τη διαφορά μεταξύ αληθινών και ψευδών φίλων. Ο αδελφός του Αβεσσαλώμ προσείλκυσε φίλους και εσφετερίσθη τον θρόνο που είχε προορίσει ο Ιεχωβά για τον Σολομώντα. Μετά τον θάνατο του Αβεσσαλώμ, και πριν ο Σολομών χρισθή ως βασιλεύς, ο αδελφός του Αδωνίας, επίσης, επεχείρησε να καταλάβη τη βασιλεία. Σε αντίθεσι προς τους αφιλαγάθους αυτούς αδελφούς ήταν ο φίλος του Σολομώντος Νάθαν ο προφήτης, ο οποίος παρέμεινε πιστός στον βασιλέα, προσηλωμένος στενότερα από έναν αδελφό.
«Ως ενώτιον χρυσούν, και στολίδιον καθαρού χρυσίου, είναι ο σοφός, ο έλεγχων ωτίον υπήκοον.»
Από τους αρχαιοτάτους χρόνους τα ωραία ενώτια εξετιμώντο για την αξία και την ελκυστικότητά τους. Τα χρυσά κοσμήματα μπορούσαν να είναι ένα δώρον που εγίνετο ευχαρίστως δεκτόν κι εφορείτο με προθυμία. Πόσο περισσότερο θησαυρό αποτελεί ο σοφός σύμβουλος που σας δίνει λόγους διορθώσεως και σοφίας που προέρχεται από τον Ιεχωβά! Όποιος ακούει με πραότητα αυτή τη διδασκαλία και συμμορφώνεται ευχαρίστως, επιτρέπει στον πολύτιμο έλεγχο και σ’ εκείνον που έκαμε τον έλεγχο να τον διακοσμούν σαν ένα χρυσό ενώτιο. Ναι, η απόκτησις αληθινής σοφίας είναι καλύτερη από την απόκτησι αργυρίου και χρυσίου.—Παροιμ. 3:13, 14.