Ο Χριστιανικός Γάμος Επιτυγχάνει στην Αφρική;

ΕΠΙ πολλούς αιώνες οι εκκλησίες του Χριστιανικού κόσμου έστελλαν ιεραποστόλους στην Αφρική, και με τα χρόνια βαπτίσθηκαν χιλιάδες άτομα. Τα μέλη εκκλησιών στο έτος 1968 υπελογίζοντο σε 42.000.000, δηλαδή ένας στους οκτώ του όλου πληθυσμού της Αφρικής. Αλλά ποια είναι η κατάστασις σχετικά με τον Χριστιανικό γάμο;

Οι μελέτες που έγιναν σε διάφορες χώρες νοτίως της Σαχάρας αποκαλύπτουν ότι ο Αφρικανός σταθερά παρέμεινε στις παραδοσιακές μορφές του γάμου. Αν ληφθούν υπ’ όψιν οι εκκλησιαστικοί γάμοι ή οποιοιδήποτε πολιτικοί γάμοι στη Δύσι, πολλοί Αφρικανοί που είναι κατ’ όνομα Χριστιανοί δεν πηγαίνουν στις εκκλησίες για να νυμφευθούν. Επίσης, στα πρόσφατα χρόνια η βιομηχανοποίησης και τα μεταβαλλόμενα κοινωνικά πρότυπα επίσης έχουν την επίδρασί τους στα παραδοσιακά έθιμα γάμου. Πολλοί, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, δεν διστάζουν μάλιστα να παντρευθούν με τον φυλετικό τους τρόπο.

Ο ΦΥΛΕΤΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ

Σε μια μελέτη που διετάχθη από τη διάσκεψι Όλων των Αφρικανικών (Αγγλικανικών) Αρχιεπισκόπων που προπαρασκευάσθηκε από τον Άντριαν Χάστινγκς, λέγεται ότι μέσα σε πέντε χρόνια σε μια περιοχή της Κένυα υπήρχε ένας ετήσιος μέσος όρος δέκα Αγγλικανικών γάμων, σε σύγκρισι με 4.000 βαπτίσεις. Μια επισκοπή στην Ουγκάντα είχε μόνο δεκατέσσερις εκκλησιαστικούς γάμους σε 92.604 βαπτίσεις. Η έκθεσις δείχνει ότι αυτή είναι η τάσις σε όλη την Αφρική.

Πολλοί παράγοντες επηρέασαν τον Αφρικανό να νυμφεύεται σύμφωνα με το φυλετικό έθιμο και όχι σύμφωνα με τους τύπους της εκκλησίας. ‘Η πληρωμή ενός τιμήματος για τη νύφη είναι συνήθως αναγκαία οπωσδήποτε, και συνεπώς γιατί να γίνεται η πρόσθετη δαπάνη για ένα εκκλησιαστικό γάμο;’ σκέπτεται.

Ο Χένρυ Οκούλα, εξετάζοντας αυτή την κατάστασι, ανέφερε τα εξής από την Αφρική στο περιοδικό Δη Κρίστιαν Σέντσιουρι: «Οι εκκλησιαστικοί γάμοι είναι γνωστό ότι είναι δαπανηροί, όχι μόνο επειδή απαιτούνται μεγάλα ποσά χρημάτων [από τους γονείς της κόρης υπό μορφήν προικός], αλλά και εξαιτίας των εθίμων των Δυτικών γάμων τα οποία έχουν υιοθετηθή—δαπανηρές ενδυμασίες γάμου, μεγάλες δεξιώσεις στις οποίες προσφέρονται μπύρα και άλλα οινοπνευματώδη ποτά. Πολλοί έγιναν φτωχότεροι επειδή ενυμφεύθησαν. Γι’ αυτό, μερικοί νεαροί απλώς συμφωνούν να συζήσουν· μόνον αργότερα νομιμοποιούν τις ευχές των ενώπιον των γονέων της κόρης και στα όμματα της κοινωνίας. Αλλά και όταν ακόμη ο γάμος των γίνη πλήρως δεκτός από την κοινωνία, η εκκλησία αρνείται ακόμη να τους παράσχη την αναγνώρισί της, και αρνείται να επιτρέψη σ’ αυτούς και στα τέκνα των να κοινωνήσουν».

Ο ιερεύς της Ανατολικής Αφρικής Τζ. Λαπρές ανεγνώρισε έναν άλλον πολύ σημαίνοντα παράγοντα: «Οι Αφρικανοί θέλουν ένα καρποφόρο γάμο και δεν πείθονται εύκολα να δεσμευθούν για όλη τους τη ζωή προτού να έχουν μια εγγύησι ότι θ’ αποκτήσουν τέκνα. Η παλλακία γίνεται ένα φυσικό μέσο δοκιμής». Το Αφρικανικό έθιμο είναι ότι η γέννησις ενός τέκνου θέτει μια σφραγίδα στο γάμο. Όταν αυτό συμβαίνη, η σχέσις είναι περισσότερο από ένα «δοκιμαστικό γάμο» σε πολλές περιπτώσεις.

Κατά τους Γ. Ε. Κούρενς και Ρ. Ι. Πέιν, κληρικούς εκπροσώπους της Ευαγγελικής Λουθηρανικής Εκκλησίας της Λιβερίας, «Ο γάμος δεν θεωρείται ως έναρξις μιας κοινωνικής επικυρωμένης ενώσεως μεταξύ ενός ανδρός και μιας γυναικός, αλλά μάλλον ως το αποκορύφωμα της επιτυχίας αυτής της ενώσεως».

Μπορεί ν’ αρχίση, όπως συμβαίνει μεταξύ των Ταϊτάς της Κένυα, όταν ένας άνδρας, ο «εκλεκτός πατήρ,» δίνη ένα τεκμήριον, ένα κιφού, στους γονείς του κοριτσιού ως ένδειξι του σκοπού του να εξασφαλίση τελικά δικαιώματα στις τεκνοποιητικές ικανότητες της γυναίκας. Ως τέτοιος αποκτά τη σιωπηρή έγκρισι των γονέων της νύμφης για σεξουαλικές σχέσεις που θα οδηγήσουν στην πραγματοποίησι των παραγωγικών της δυνάμεων. Η πραγματική αποκατάστασις της σχέσεως με γάμο θα γίνη αφού αποδείξη η γυναίκα ότι δεν είναι στείρα.

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΙΣ ΣΕ ΦΥΛΕΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ

Πολλοί τοπικοί κληρικοί, αντιμετωπίζοντας την ισχυρή αντίστασι σε ό,τι θεωρείται Δυτικό ή Ευρωπαϊκό έθιμο γάμου, έχουν πιέσει τους αρχηγούς των εκκλησιών των ν’ αλλάξουν τους εκκλησιαστικούς κανόνας για να διευκολύνουν τους ενορίτας των ή τους νέους προσηλύτους των. Η ανωτέρα διοίκησις των εκκλησιών των δεν φάνηκε πρόθυμη να κάμη επίσημες αλλαγές οι οποίες θα επέτρεπαν στους βαπτισμένους Αφρικανούς να νυμφεύωνται σύμφωνα με τις φυλετικές συνήθειες και να εξακολουθούν να είναι ευυπόληπτοι. Οι εκκλησίες όμως δεν θέλουν να χάσουν μέλη.

Το αποτέλεσμα τούτου υπήρξε ότι πολλές εκκλησίες κατά τόπους υπήρξαν ανεκτικές όταν μέλη εκκλησιών ενυμφεύοντο σύμφωνα με τα φυλετικά έθιμα παρά την εκκλησία. Επιβάλλεται μικρή ή δεν επιβάλλεται καμμιά εκκλησιαστική ποινή. Μερικές εκκλησίες έφθασαν στο σημείο να υιοθετήσουν μια «Λειτουργία Ευλογίας» που γίνεται για όσους έχουν κάμει τους λεγομένους «δοκιμαστικούς γάμους», μολονότι αυτό δεν έχει νομιμότητα.

Αν οι νέοι προσήλυτοι είναι ήδη νυμφευμένοι σύμφωνα με τον φυλετικό γάμο, πολλές εκκλησίες δέχονται να τους βαπτίσουν. Παρουσιάζονται και άλλα προβλήματα αν ο Αφρικανός είναι πολύγαμος, που έχει περισσότερες από μια σύζυγο. Η Αγγλικανική Διάσκεψις Λάμπεθ του 1888 «ήταν διατεθειμένη σε μερικές περιπτώσεις να τους δεχθή [τους πολυγάμους] σε βάπτισμα και άλλες Προτεσταντικές εκκλησίες από καιρό σε καιρό έκαναν το ίδιο πράγμα», σύμφωνα με την έκθεσι του Χάστινγκς. Εν τούτοις, η επίσημη θέσις των περισσοτέρων εκκλησιών παρέμεινε εναντίον της πολυγαμίας, μολονότι είναι πρόθυμοι να θεωρήσουν τις δευτερεύουσες συζύγους των πολυγάμων με περισσότερη επιείκεια.

Στις αρχές του έτους 1972 το Βατικανό υπεχώρησε στην πίεσι και εξέδωκε νέους κανόνας για τη μύησι των ενηλίκων, που ήσαν αναγκαίοι για μια κατηγορία «συμπαθούντων» οι οποίοι είναι πολύγαμοι. Αυτοί οι προσήλυτοι μπορούν να μετέχουν σε πολλές δραστηριότητες της εκκλησίας, μολονότι επισήμως πρέπει να εγκαταλείψουν την πολυγαμία πριν από το βάπτισμα.

Σε αντίθεσι προς την επίσημη θέσι μερικών εκκλησιών, η Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία της Λιβερίας εβάπτιζε πολυγάμους επί είκοσι χρόνια και πλέον υπό τον όρον ότι δεν θα έπαιρναν πλέον άλλες συζύγους. Για να δικαιολογήσουν αυτή τη πολιτική, ο Κούρενς και ο Πέιν ισχυρίζονται, στην κοινή εφημερίδα τους: «Αυτή η πολιτική αποτελεί μια ζωηρή μαρτυρία προς τον ελεήμονα Θεό ο οποίος συναντά τους ανθρώπους εκεί όπου είναι και τους δέχεται όπως είναι, και τότε με το πνεύμα του μεταβάλλει τη ζωή τους. Αυτό είναι ένα έλεος στην πράξι στον Αφρικανό αυτής της γενεάς».

«Η ΑΠΕΡΑΝΤΗ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ»

Από την άποψι των κληρικών Κούρενς και Πέιν, «Το πραγματικό ζήτημα που αντιμετωπίζει η εκκλησία δεν είναι το γεγονός των πολλαπλών γάμων, αλλά είναι το πώς να πολιτεύεται κανείς με την απέραντη σκοτεινή περιοχή των αλύτων δυσχερειών στη σχέσι μεταξύ ανδρών και γυναικών που είναι άγαμοι ή που είναι όπως λέγομε μονόγαμοι».

Η έκθεσίς των συνεχίζεται: «Είναι πράγματι πολύ αμφισβητήσιμο αν τα 90 τοις εκατό της Λουθηρανικής Εκκλησίας στη Λιβερία είναι ‘μονόγαμοι,’ αν με αυτό νοήται μια γαμήλιος ένωσις στην οποίαν ο σύζυγος και η σύζυγος είναι πιστοί ο ένας στον άλλον. Εκείνο που υπάρχει μεταξύ της πλειονότητας των μελών είναι οι ποικίλοι βαθμοί των εξωγάμων ενώσεων—από τη συμπτωματική μοιχεία ή προσωρινή λήψι μιας ερωμένης ενόσω η σύζυγος θηλάζει ένα τέκνον, μέχρι της κρυφής αλλά ανεγνωρισμένης παλλακίας. Αυτές οι σχέσεις εγκρίνονται από τον φυλετικό πολιτισμό και σχεδόν γενικά ασκούνται στον Δυτικοποιημένο τομέα της κοινωνίας».

Και ποιο είναι το αποτέλεσμα; Η ίδια Λουθηρανική έκθεσις συνεχίζει: «Ο τρόπος ενεργείας της εκκλησίας πραγματικά υπήρξε ένας γόνιμος αγρός για την ανάπτυξι της απάτης και της υποκρισίας. . . . Μήπως δεν υπάρχει κάτι το σοβαρά εσφαλμένο όταν οι Χριστιανοί καταφεύγουν στην απάτη για να παραμείνουν μέσα στην εκκλησία;»

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΣΦΑΛΜΕΝΟ;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάτι είναι σοβαρά εσφαλμένο! Είναι ένας θερισμός εκείνου που έχει σπαρθή. Μια υποκριτική εκκλησία παράγει υποκριτικά μέλη. Αντί να διδάσκεται στους Αφρικανούς προσηλύτους ο βαθύς σεβασμός στον Θεό και στις αρχές του που πρέπει να τηρούνται αμερόληπτα σε όλο τον κόσμο, ο συμβιβασμός και η διευκόλυνσις έχουν αποτελέσει την πολιτική της εκκλησίας. Η απόκτησις προσηλύτων και η διατήρησίς των με κάθε θυσία αποτελούν τον εμφανή αντικειμενικό σκοπό. Σπανίως αφορίζεται ένα μέλος λόγω μοιχείας ή «δοκιμαστικού γάμου». Η πολυγαμία γίνεται ανεκτή και δικαιολογείται.

Ο Χριστιανικός κόσμος δεν προσέφερε σταθεροποιητική δύναμι στον γάμο καθόσον η κοινωνική αλλαγή σαρώνει αυτή την ήπειρο, κάνοντας ολοένα μεγαλύτερους αριθμούς μελών να παρασύρωνται στην ανηθικότητα. Ο Δ. Γ. Τ. Σρόπσαϊρ, σχολιάζοντας τα θλιβερά αποτελέσματα στην έκθεσί του για τον γάμο στη Νότιο Αφρική, ανέφερε τα εξής: «Οι δήμοι των ιθαγενών είναι γεμάτοι από άνδρες και γυναίκες που δεν είναι νυμφευμένοι είτε με τους Χριστιανικούς τύπους είτε με τα ιθαγενή έθιμα και δεν υπόκεινται στους πειθαρχικούς κανόνες είτε του ενός είτε του άλλου κώδικος».

ΠΟΥ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΙ Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ

Ο Χριστιανικός κόσμος ομολογουμένως αστόχησε να βοηθήση τον Αφρικανό να υιοθετήση τους Χριστιανικούς κανόνες τον γάμου. Αλλά μήπως αυτό σημαίνει ότι ο Χριστιανικός γάμος δεν μπορεί να επιτύχη στην Αφρική; Όχι, διότι υπάρχει μια μεγάλη διαφορά μεταξύ του τι διδάσκεται ή επιτρέπεται στις εκκλησίες του Χριστιανικού κόσμου και τι διδάσκει η Γραφή και παρακινεί τους γνησίους Χριστιανούς να κάνουν.

Πειστική απόδειξις παρουσιάζεται στη ζωή των Χριστιανών μαρτύρων του Ιεχωβά, που είναι τώρα πάνω από ένα τέταρτο του εκατομμυρίου στην Αφρική. Αυτοί έχουν μάθει τους θείους κανόνες όπως εκτίθενται στην Αγία Γραφή και απολαμβάνουν με ευτυχία μέσα στις οικογένειές των τα οφέλη και τις ευλογίες που προκύπτουν απ’ αυτούς. Οι Αφρικανοί δείχνουν ότι είναι τελείως ικανοί να διακρατήσουν τους υψηλούς θείους Γραφικούς κανόνας χωρίς την ανάγκη ιδιαιτέρων παραχωρήσεων.

Ο «δοκιμαστικός γάμος» απορρίπτεται διότι είναι: πορνεία. Το να προσέχωμε τη συμβουλή της Γραφής να νυμφευώμεθα μόνο εν Κυρίω διαβεβαιώνει ότι ένας Χριστιανός έχη ένα ομόπιστό του ως σύντροφο της ζωής. (1 Κορ. 7:39) Οι αληθινοί Χριστιανοί γονείς δεν δίνουν παράλογες προίκες που μπορεί να μη ζητούνται διόλου. Μια πιθανότης αντιμετωπίζεται να προκύψη στειρότης, αλλ’ αν συμβή αυτό, όταν το ανδρόγυνο θέλη να έχη παιδιά, παρηγορείται γνωρίζοντας ότι ο Θεός μπορεί να διορθώση μια τέτοια κατάστασι στο τέλειο σύστημά του. Εν τω μεταξύ μπορούν ν’ απολαμβάνουν στο πλήρες την παραγωγή ‘πνευματικών παιδιών’ βοηθώντας τούς άλλους στην οδό της σωτηρίας.

Οι αληθινοί Χριστιανοί στην Αφρική δεν διστάζουν να πηγαίνουν στις Αίθουσες Βασιλείας των για την τέλεσι του γάμου των και να λαμβάνουν καλές συμβουλές από ένα πρεσβύτερο για τις ευθύνες και τα προνόμια του γάμου. Δεν υπάρχει χρηματική επιβάρυνσις γι’ αυτή την υπηρεσία. Κατόπιν φροντίζουν για την κατάλληλη καταχώρησι των γάμων τους.

Η αγάπη και ο σεβασμός υποβοηθούν να τηρήται το Χριστιανικό ζεύγος αφοσιωμένο στον Θεό και μεταξύ των, μη αφήνοντας άλλους να έλθουν σ’ αυτό το δεσμό του γάμου για να δημιουργήσουν ζηλοτυπία ή να μιάνουν τη συζυγική κλίνη. (1 Κορ. 7:1-5) Ο γάμος είναι εξυψωμένος και αποκτά πραγματική αξιοπρέπεια όταν ο άνδρας ενθαρρύνεται ν’ αναλαμβάνη την ηγεσία του και ‘ν’ αγαπά τη σύζυγό του όπως τον εαυτό του.’ Ο Χριστός γίνεται ένα παράδειγμα με τον τρόπο που αγαπά την εκκλησία. Η σύζυγος, επίσης, διδάσκεται να ‘σέβεται τον σύζυγό της.’ Μαζί και οι δύο κάνουν σκοπό τους να εκπαιδεύσουν τα τέκνα των στη στοργική ατμόσφαιρα μιας Χριστιανικής οικογενείας.—Εφεσ. 5:21-33· 6:1-4.

Ένας που είναι τώρα μάρτυς του Ιεχωβά ήταν άλλοτε βαπτισμένος ως Καθολικός μολονότι εξακολουθούσε να είναι πολύγαμος και να έχη και τη φετιχική θρησκεία. Ως μάρτυς του Ιεχωβά δεν είναι πια πολύγαμος. Δύο από τις προηγούμενες συζύγους του είναι επίσης Μάρτυρες του Ιεχωβά τώρα. Μια απ’ αυτές παντρεύθηκε πάλι αργότερα και υπηρετεί ως ολοχρόνιος ευαγγελιστής. Στον οίκο του που είναι τώρα απηλλαγμένος από ζηλοτυπία, αυτός ο άλλοτε πολύγαμος λέγει: «Η συνείδησίς μου είναι καθαρή διότι ακολουθώ τη συμβουλή του Ιησού και έχω μόνο μια σύζυγο. Γνωρίζω ότι συμμορφώνομαι με τη διάταξι του Κυρίου για αντάξιους Χριστιανούς».

ΥΠΟΚΙΝΗΘΗΚΑΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ

Οι ειλικρινείς και θεοφοβούμενοι Αφρικανοί κατά χιλιάδες κάνουν προσαρμογές στην προσωπική τους ζωή κάθε χρόνο για να ανταποκριθούν στους κανόνες της Γραφής και να είναι κατάλληλοι για το Χριστιανικό βάπτισμα από τους μάρτυρας του Ιεχωβά. Αν ένας ζη με «δοκιμαστικό γάμο» ή αν είναι νυμφευμένος σύμφωνα με τα φυλετικά έθιμα, του παρέχεται η βοήθεια να καταχωρήση τον γάμο, τονίζοντας σε όλους τους ενδιαφερομένους ότι το ανδρόγυνο αναλαμβάνει πλήρεις συζυγικές ευθύνες και προνόμια.

Αν ένας είναι πολύγαμος όταν μαθαίνη την αλήθεια του Θεού, υπάρχει φυσικά ένας συναισθηματικός αγών στη διάνοια και στην καρδιά. Υπάρχουν οικονομικοί παράγοντες, επίσης, διότι αυτές οι πρόσθετες σύζυγοι και τα τέκνα ήσαν άλλοτε χρήσιμα για να φυτεύουν και να μαζεύουν τις εσοδείες. Αλλ’ όταν ένας άνθρωπος αγαπά ειλικρινά τον Θεό, αυτό τον υποκινεί ν’ απομακρύνη όλες εκτός από μία η οποία είναι πραγματικά σύζυγός του, τη μεγαλύτερη. Αυτό είναι πρόθυμος να το κάμη έστω και αν μπορή να είχε αναπτύξει μια μεγαλύτερη στοργή για μια νεώτερη δεύτερη σύζυγο ή ίσως η μεγαλύτερη σύζυγος δεν ενδιαφέρεται να μελετήση την Αγία Γραφή όπως μια από τις δευτερεύουσες συζύγους του.—Παροιμ. 5:18.

Λαμβάνεται πρόνοια για όλες τις δευτερεύουσες συζύγους ν’ απομακρυνθούν, είτε να επιστρέψουν στα σπίτια των γονέων των, αν αυτό τις ικανοποιή, είτε να ζουν σε χωριστά σπίτια. Τα ζητήματα τυγχάνουν εντίμου χειρισμού. Αρκετή πρόνοια λαμβάνεται και για τη φροντίδα των τέκνων επίσης. Και οι αγροί δεν παραμελούνται, διότι οι Μάρτυρες βοηθούν ο ένας τον άλλο ανάλογα με την ανάγκη. Μεταβαίνοντας από αγρόκτημα σε αγρόκτημα ώσπου να συντελεσθή το βαρύ έργο της φυτεύσεως και της συγκομιδής.

Οι ειλικρινείς Αφρικανοί καθώς μελετούν την Αγία Γραφή παρατηρούν ότι η πολυγαμία εφηρμόζετο στους πατριαρχικούς χρόνους και δεν απηγορεύετο από τον Μωσαϊκό νόμο. Εν τούτοις, οι αληθινοί λάτρεις, αντί να προσπαθούν να επανέλθουν σ’ αυτό τον προχριστιανικό καιρό ως ένα προηγούμενο για να δικαιολογήσουν την πολυγαμία ή το αντιγραφικό διαζύγιο, παρατηρούν προσεκτικά για να διακρίνουν το θέλημα του Θεού για τους Χριστιανούς σήμερα.

Ο Ιησούς είπε ότι οι προχριστιανικές διατάξεις περί διαζυγίου για διαφόρους λόγους είχαν γίνει ‘ένεκα της σκληροκαρδίας του λαού.’ Αν ένας υποστηρίζει το διαζύγιο για οποιονδήποτε λόγο, ή να έχη περισσότερες από μια συζύγους ως πολύγαμος, αυτός πραγματικά, λέγει στον Θεό, ‘Θα ήθελα να μου γίνη μια παραχώρησις επειδή είμαι σκληρόκαρδος’. Ο Ιησούς υπεστήριξε τον θείο κανόνα της μονογαμίας που επικρατούσε στην Εδέμ όπου μόνο ‘δύο έγιναν μία σαρξ.’ Αυτός θα είναι ο κανών στο νέο του σύστημα πραγμάτων· επομένως, είναι τώρα κατάλληλο να υπάρχη αυτή η συνήθεια στη Χριστιανική εκκλησία.—-Ματθ. 19:3-8.

Ο Χριστιανικός γάμος επιτυγχάνει στην Αφρική. Παρά τη θλιβερή αποτυχία του Χριστιανικού κόσμου να διδάξη στον Αφρικανικό πληθυσμό πώς να ζη μια Χριστιανική ζωή και ν’ ανθίσταται στην ηθική κατάπτωσι που υποσκάπτει τον γάμο, οι Χριστιανοί μάρτυρες του Ιεχωβά παρέχουν την απόδειξι ότι ο Χριστιανικός γάμος είναι επιτυχής. Διδάσκουν τους συναφρικανούς των πώς να ζουν ευτυχισμένοι στον Χριστιανικό έγγαμο βίο επίσης. Δίνουν προσοχή στη νουθεσία της Γραφής: «Τίμιος έστω ο γάμος εις πάντας, και η κοίτη αμίαντος· τους δε πόρνους και μοιχούς θέλει κρίνει ο Θεός».—Εβρ. 13:4.