Η Υπερηφάνεια Είναι Επικίνδυνη

ΣΑΣ ελκύουν οι άνθρωποι που δίνουν την εντύπωσι ότι πάντοτε έχουν δίκιο; Μάλλον, δεν αντιπαθείτε εκείνους που συνεχώς καυχώνται για τις ικανότητές των, τα κατορθώματά των, τον πλούτο ή τη θέσι των; Σας ενοχλεί όταν μερικοί άνθρωποι πολύ γρήγορα σημειώνουν τα λάθη των άλλων, αλλ’ αρνούνται ν’ αναγνωρίσουν τα δικά τους λάθη, και μάλιστα θίγονται όταν κάποιο σφάλμα τίθεται υπ’ όψιν των;

Τέτοιες εκδηλώσεις υπερηφανείας είναι αποκρουστικές και εξοργίζουν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η υπερηφάνεια έχει κακή επίδρασι στους άλλους, διότι κατακρημνίζει μάλλον αντί να οικοδομή. Μπορεί να προκαλέση σκληρά αισθήματα και ίσως τελικά να καταστρέψη τις καλές σχέσεις μεταξύ συνανθρώπων.

Τι ακριβώς είναι η υπερηφάνεια; Είναι υπερβολική αυτοεκτίμησις· είναι ένα παράλογο αίσθημα ανωτερότητος ως προς τα ταλέντα ενός ατόμου, τη σοφία του, την ομορφιά του, τον πλούτο και τη θέσι του. Συνήθως η υπερηφάνεια εκδηλώνεται εξωτερικώς με μια υπεροπτική, φαντασμένη και εγωιστική συμπεριφορά.

Επειδή η υπερηφάνεια είναι ένα κοινό ελάττωμα μεταξύ ατελών ανθρώπων, καλά θα κάνωμε να την ελέγχωμε και έτσι ν’ αποφεύγωμε τα βλαβερά της αποτελέσματα. Αυτό απαιτεί ν’ αναπτύξωμε και να διατηρήσωμε μια ειλικρινή αναγνώρισι του γεγονότος ότι η υπερηφάνεια δεν έχει υγιή βάσι. Άσχετα με τη φυλή, την εθνικότητα, τη μόρφωσι, τις ικανότητες και τα κατορθώματα ή τις οικονομικές περιστάσεις, όλοι οι άνθρωποι είναι αμαρτωλοί και απόγονοι αμαρτωλών ανθρώπων. Αυτό δεν είναι αιτία για καύχησι.

Εν τούτοις κάποιος θα μπορούσε να πη, ‘εγώ εργάσθηκα σκληρά για τη θέσι ή την προαγωγή την οποία τώρα απολαμβάνω’. Αλλά μήπως αυτό του δίνει καμμιά βάσι για να υπερηφανεύεται; Μήπως αυτός έδωσε στον εαυτό του την ικανότητα ν’ αναπτύξη κάποιο τάλαντο ή ικανότητα; Αν είχε γεννηθή με μεγάλους διανοητικούς ή σωματικούς περιορισμούς, θα μπορούσαν οι καλύτερες προσπάθειές του να τον κάμουν ικανό ακόμη και να πλησιάση στα τωρινά επιτεύγματά του; Ένα επιχείρημα που αναγράφεται στις Άγιες Γραφές δίνει την ορθή ισορρόπησι σ’ αυτό. Διαβάζομε: «Τις σε διακρίνει από του άλλου; Και τι έχεις το οποίον δεν έλαβες; Εάν δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη λαβών;»—1 Κορ. 4:7.

Εκτός από την κατάλληλη αυτοεκτίμησι, ο σεβασμός για την αξιοπρέπεια των συνανθρώπων είναι ζωτικός για τον έλεγχο της υπερηφανείας. Η συμβουλή της Γραφής είναι: «Μη πράττοντες μηδέν εξ αντιζηλίας η κενοδοξίας, αλλ’ εν ταπεινοφροσύνη θεωρούντες αλλήλους υπερέχοντας εαυτών.»—Φιλιππ. 2:3.

Καλό είναι ν’ αναγνωρίζη ο Χριστιανός ότι οι άλλοι ομόπιστοι μπορεί να έχουν ωρισμένες ιδιότητες ανώτερες από τις δικές του. Μπορεί να είναι υποδειγματικοί σε επίδειξι αγάπης, αγαθωσύνης, συμπαθείας ή ευγενείας. Τα χρόνια της Γραφικής μελέτης μπορεί να έχουν δώσει σε κάποιον μια εξαίρετη αντίληψι των Βιβλικών αρχών και της εφαρμογής των στην καθημερινή ζωή. Μολονότι οι άλλοι μπορεί να μη εξέχουν ιδιαίτερα σε γνώσι, μπορεί να έχουν αποκτήσει πολύτιμη πείρα από τη ζωή. Κάτι μπορεί να μάθη κανείς και απ’ αυτούς, ακόμη και αν πρόκειται απλώς ν’ αναγνωρίση ότι μπορεί να υπάρχουν και άλλοι τρόποι με τους οποίους να βλέπη τα πράγματα. Αυτό θα εμποδίση ένα άτομο να κάμη το σφάλμα να προσπαθή να βάζη τον καθένα στο ίδιο καλούπι και να είναι αγέρωχος στη λήψι αποφάσεων ή στην απόρριψι υποδείξεων.

Είναι επικίνδυνο το να ταπεινώνη ένας άνθρωπος τον άλλο ή να τον κάνη να αισθάνεται κατώτερος, επειδή θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο σε γνώσι, σε ικανότητες ή σε πείρα. Στη Χριστιανική εκκλησία, λόγου χάριν, ένας διακονικός υπηρέτης μπορεί να πλησιάση έναν πρεσβύτερο με μια πρότασι. Τώρα, ποιο θα μπορούσε να είναι το αποτέλεσμα αν ο πρεσβύτερος τον απέπεμπε χωρίς να δώση την πρέπουσα σημασία στην πρότασί του θεωρώντας ότι ο διακονικός υπηρέτης μίλησε χωρίς να είναι η σειρά του; Δεν θα προσεβάλλετο ο διακονικός υπηρέτης και δεν θα εθλίβετο που παρεξηγήθηκε; Ταυτόχρονα η επίδειξις υπερηφανείας, έστω και μικρή ακόμη, μπορεί να υποτιμήση την άποψι του διακονικού υπηρέτου για τον πρεσβύτερο. Ο διακονικός υπηρέτης, του οποίου τα ελατήρια αμφισβητήθηκαν χωρίς βάσιμη αιτία, μπορεί να συμπεράνη συνειδητά ή υποσυνείδητα ότι η κρίσις του πρεσβυτέρου στο σύνολό της μπορεί να μην είναι η καλύτερη. Επειδή προσεβλήθη γι’ αυτό που συνέβη, μπορεί ν’ αποκαλύψη το αίσθημα της καρδιάς του σ’ ένα στενό φίλο και η άποψις εκείνου του φίλου του μπορεί ομοίως να επηρεασθή δυσμενώς για ένα χρονικό διάστημα.

Το παράδειγμα του Ιησού Χριστού είναι βέβαια άξιο μιμήσεως. Εκείνος δεν άφησε την ‘γνώσι να τον κάμη να επαίρεται.’ (1 Κορ. 8:1) Μολονότι είχε όλες τις ορθές απαντήσεις, δεν αποξένωνε τους άλλους επιστώντας την προσοχή των στην ανώτερη ικανότητα, γνώσι, πείρα και σοφία που είχε. Δεν έκαμε τους μαθητάς του να νομίζουν ότι μετά την αναχώρησί του αυτοί ποτέ δεν θα μπορούσαν να κάμουν το έργο στο βαθμό που ο ίδιος το είχε κάμει. Αντιθέτως, εξεδήλωσε εμπιστοσύνη σ’ αυτούς και τους παρέσχε τιμή, λέγοντας στους μαθητάς του: «Αληθώς, αληθώς σας λέγω, όστις πιστεύει εις εμέ, τα έργα τα οποία κάμνω, και εκείνος θέλει κάμει, και μεγαλύτερα τούτων θέλει κάμει· διότι εγώ υπάγω προς τον Πατέρα μου.» (Ιωάν. 14:12) Οι μαθηταί του Ιησού Χριστού, ως ένα σώμα, έκαμαν έργα σε μεγαλύτερη κλίμακα από τον ίδιο και σε μικρότερη περίοδο χρόνου.—Παράβαλε Ματθαίον 5:14.

Αν ο Ιησούς, που ήταν τέλειος άνθρωπος, μπορούσε να εκφράση μια τέτοια εμπιστοσύνη εν σχέσει με τους πιστούς, γιατί οποιοσδήποτε ατελής άνθρωπος να συμπεράνη ότι οι άλλοι απλώς δεν μπορούν να κάνουν ό,τι αυτός κάνει; Εκείνος που αντανακλά έναν τέτοιο υπερήφανο συλλογισμό κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα για τον εαυτό του και για τους άλλους. Αποθαρρύνει τους άλλους από του να θέλουν να συνεργάζονται μαζί του, διότι τους κάνει να θεωρούν τον εαυτό τους κατώτερο και ανάξιο εμπιστοσύνης. Το αποτέλεσμα είναι να χάνουν ένα μέτρον του προσωπικού ενδιαφέροντος.

Ιδιαίτερα επικίνδυνο, όμως, είναι ένα κυριαρχικά υπερήφανο πνεύμα. Αυτό κάνει όσους το έχουν ν’ αποστρέφωνται την ορθή επίκρισι, τη διόρθωσι ή την πειθαρχία και πραγματικά ν’ απορρίπτουν τη συμβουλή του Λόγου του Θεού. Αυτό τους οδηγεί ν’ ακολουθούν ένα δρόμο ζωής που πρόκειται να φέρη καταστροφή στους ιδίους. Η παροιμία της Βίβλου το διατυπώνει κατάλληλα: «Άνθρωπος όστις, ελεγχόμενος, σκληρύνει τον τράχηλον, εξαίφνης θέλει αφανισθή, και χωρίς ιάσεως.» (Παροιμ. 29:1) Αυτό γίνεται επειδή το κυριαρχικά υπερήφανο άτομο θέτει τον εαυτό του σε αντίθεσι με τον Θεό και με ό,τι περιμένει απ’ αυτούς τους οποίους δέχεται ως δούλους του, όπως λέγει η Γραφή: «Ενδύθητε την ταπεινοφροσύνην διότι ο Θεός αντιτάσσεται εις τους υπερηφάνους, εις δε τους ταπεινούς δίδει χάριν.»—1 Πέτρ. 5:5.

Είναι ζωτικό λοιπόν να εργάζωνται σκληρά οι Χριστιανοί για να τηρούν την υπερηφάνεια υπό έλεγχο. Ο υπερήφανος άνθρωπος όχι μόνο τους άλλους μπορεί να βλάψη, αλλά μπορεί να χάση εκτός από την επιδοκιμασία του Θεού και τη ζωή. Αληθινά η υπερηφάνεια είναι επικίνδυνη.