Η Άποψη της Αγίας Γραφής

Είναι Εσφαλμένη η Υπερηφάνεια;

ΣΥΜΦΩΝΑ με ένα παραδοσιακό ρητό, η υπερηφάνεια είναι το πρώτο από τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα. Εντούτοις, πολλοί άνθρωποι σήμερα πιστεύουν ότι αυτή η ιδέα είναι απελπιστικά απαρχαιωμένη. Στο κατώφλι του 21ου αιώνα, η υπερηφάνεια θεωρείται προσόν, όχι αμαρτία.

Ωστόσο, όταν η Αγία Γραφή μιλάει για την υπερηφάνεια, συνήθως το κάνει αυτό με αρνητικό τρόπο. Το Γραφικό βιβλίο των Παροιμιών και μόνο περιέχει αρκετές δηλώσεις που καταδικάζουν την υπερηφάνεια. Λόγου χάρη, το εδάφιο Παροιμίες 8:13 λέει: «Την αυτοεξύψωση και την υπερηφάνεια και τον κακό δρόμο και το διεστραμμένο στόμα τα έχω μισήσει». Το εδάφιο Παροιμίες 16:5 δηλώνει: «Όποιος είναι υπερήφανος στην καρδιά είναι απεχθής στον Ιεχωβά». Και το εδάφιο 18 προειδοποιεί: «Η υπερηφάνεια προηγείται της συντριβής και το υπεροπτικό πνεύμα της πτώσης».

Υπερηφάνεια που Βλάπτει

Η υπερηφάνεια που καταδικάζεται στην Αγία Γραφή μπορεί να οριστεί ως υπερβολική αυτοεκτίμηση, ένα παράλογο αίσθημα ανωτερότητας για τα ταλέντα, την ομορφιά, τον πλούτο, τις σπουδές, την κοινωνική μας τάξη, και τα παρόμοια. Μπορεί να εκδηλώνεται με περιφρονητική συμπεριφορά, κομπασμό, αναίδεια ή αλαζονεία. Το να έχουμε μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας μπορεί να μας κάνει να μη δεχόμαστε την απαραίτητη διόρθωση· να αρνούμαστε να παραδεχτούμε τα λάθη μας και να ζητήσουμε συγνώμη, να υποχωρήσουμε και να ταπεινωθούμε· ή να προσβαλλόμαστε αδικαιολόγητα με ό,τι έκανε ή είπε κάποιος.

Το υπερήφανο άτομο ίσως επιμένει να γίνονται πάντοτε τα πράγματα με το δικό του τρόπο, ειδάλλως ας μη γίνονται καθόλου. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι μια τέτοια νοοτροπία συχνά δημιουργεί προσωπικές συγκρούσεις του ενός ή του άλλου είδους. Η υπερηφάνεια για τη φυλή ή για την εθνικότητα έχει προξενήσει αναρίθμητους πολέμους και αιματοχυσία. Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, η υπερηφάνεια ήταν το πρόβλημα που έκανε έναν πνευματικό γιο του Θεού να στασιάσει, και έτσι να γίνει ο Σατανάς ο Διάβολος. Σχετικά με τα προσόντα των Χριστιανών πρεσβυτέρων, ο Παύλος συμβούλεψε: «Όχι νεοπροσήλυτος, για να μη φουσκώσει από υπερηφάνεια και πέσει στην κρίση η οποία έχει απαγγελθεί εναντίον του Διαβόλου». (1 Τιμόθεο 3:6· παράβαλε Ιεζεκιήλ 28:13-17.) Αν αυτά είναι τα αποτελέσματα της υπερηφάνειας, δεν προξενεί έκπληξη το ότι ο Θεός την καταδικάζει. Ίσως, όμως, ρωτήσετε: “Δεν υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες η υπερηφάνεια θα μπορούσε να είναι δικαιολογημένη;”

Υπάρχει Δικαιολογημένη Υπερηφάνεια;

Στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, το ρήμα του κειμένου καυχάομαι, που αποδίδεται «υπερηφανεύομαι, αγάλλομαι, καυχιέμαι», χρησιμοποιείται και με αρνητική και με θετική σημασία. Παραδείγματος χάρη, ο Παύλος λέει ότι μπορούμε να «αγαλλόμαστε, βασιζόμενοι στην ελπίδα της δόξας του Θεού». Επίσης, προτρέπει: «Αυτός . . . που καυχιέται ας καυχιέται για τον Ιεχωβά». (Ρωμαίους 5:2· 2 Κορινθίους 10:17) Αυτό σημαίνει να είμαστε υπερήφανοι για τον Ιεχωβά ως τον Θεό μας, ένα συναίσθημα που μπορεί να μας κάνει να αγαλλόμαστε για το καλό του όνομα και την καλή του φήμη.

Ας δούμε ένα παράδειγμα: Μήπως είναι εσφαλμένο να θέλουμε να υπερασπιστούμε ένα καλό όνομα όταν αυτό συκοφαντείται; Φυσικά όχι. Αν ορισμένοι έκαναν άδικα σχόλια για μερικούς συγγενείς σας ή για κάποιους άλλους τους οποίους αγαπάτε και σέβεστε, δεν θα αισθανόσασταν αγανακτισμένοι και αναγκασμένοι να τους υπερασπιστείτε; «Το [καλό] όνομα είναι προτιμότερο από τα άφθονα πλούτη», λέει η Αγία Γραφή. (Παροιμίες 22:1) Σε μια περίπτωση, ο Παντοδύναμος Θεός είπε σε κάποιον υπερήφανο Φαραώ της Αιγύπτου: «Γι’ αυτόν το λόγο σε κράτησα στη ζωή, για να σου δείξω τη δύναμή μου και για να κάνω το όνομά μου να διακηρυχτεί σε όλη τη γη». (Έξοδος 9:16) Συνεπώς, ο Θεός αγάλλεται για το καλό του όνομα και την καλή του φήμη, και νιώθει ζηλοτυπία για αυτό. Και εμείς, επίσης, μπορούμε να ενδιαφερόμαστε για την υπεράσπιση του καλού μας ονόματος και της καλής μας φήμης, αλλά όχι υποκινούμενοι από ματαιοδοξία και ιδιοτελή υπερηφάνεια.—Παροιμίες 16:18.

Ο σεβασμός είναι απαραίτητος σε κάθε υγιή σχέση. Η κοινωνική μας ζωή και οι επαγγελματικές μας δοσοληψίες πάσχουν όταν χάνουμε την εμπιστοσύνη μας στους συντρόφους μας. Παρόμοια, μια κοινή προσπάθεια ή μια συνεργασία μπορεί να καταστραφεί αν ένα από τα μέλη κάνει κάτι που θα δυσφημήσει τον εαυτό του ή τους συντρόφους του δημόσια. Για να επιτυγχάνονται οι στόχοι, όποιοι και αν είναι αυτοί, πρέπει να διατηρείται η καλή φήμη των ατόμων. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι επίσκοποι στη Χριστιανική εκκλησία πρέπει να έχουν «καλή μαρτυρία» από τους έξω. (1 Τιμόθεο 3:7) Η επιθυμία τους για ένα καλό όνομα δεν υποκινείται από μια γεμάτη υπερηφάνεια αυτοεξύψωση, αλλά από την ανάγκη να εκπροσωπείται ο Θεός με πρέποντα και αξιοπρεπή τρόπο. Στο κάτω-κάτω, πόσο αξιόπιστος μπορεί να είναι ένας διάκονος που έχει δυσμενή μαρτυρία από τους έξω;

Τι γίνεται, όμως, με την υπερηφάνεια για τα προσωπικά επιτεύγματα; Πάρτε για παράδειγμα τη χαρά που μπορεί να νιώθουν οι γονείς όταν το παιδί τους τα πηγαίνει καλά στο σχολείο. Αυτό το επίτευγμα αποτελεί πηγή κατάλληλης ικανοποίησης. Όταν έγραφε στους συγχριστιανούς του στη Θεσσαλονίκη, ο Παύλος αποκάλυψε ότι και εκείνος χαιρόταν για κάποια επιτεύγματα: «Οφείλουμε να ευχαριστούμε τον Θεό πάντοτε για εσάς, αδελφοί, όπως είναι κατάλληλο, επειδή η πίστη σας μεγαλώνει εξαιρετικά και η αγάπη του καθενός και όλων σας αυξάνει μεταξύ σας. Ως αποτέλεσμα, εμείς οι ίδιοι υπερηφανευόμαστε για εσάς μεταξύ των εκκλησιών του Θεού λόγω της υπομονής και της πίστης σας σε όλους τους διωγμούς σας και τις θλίψεις που αντέχετε». (2 Θεσσαλονικείς 1:3, 4) Ναι, έχουμε τη φυσιολογική τάση να χαιρόμαστε για τα επιτεύγματα των αγαπημένων μας προσώπων. Τι είναι, λοιπόν, αυτό που ξεχωρίζει την εσφαλμένη υπερηφάνεια από την ορθή;

Δεν είναι ακατάλληλο να θέλουμε να διατηρήσουμε την προσωπική μας φήμη, να έχουμε επιτυχία και να χαιρόμαστε με αυτήν. Εντούτοις, η αυτοεξύψωση, η υπεροψία και η καύχηση για τον εαυτό μας ή για άλλα άτομα είναι πράγματα που καταδικάζει ο Θεός. Θα ήταν πράγματι λυπηρό αν κάποιος άρχιζε να “φουσκώνει από υπερηφάνεια” ή να «σκέφτεται για τον εαυτό του κάτι παραπάνω από όσο είναι απαραίτητο». Οι Χριστιανοί δεν έχουν περιθώρια για να υπερηφανεύονται ή να καυχιούνται για οποιονδήποτε ή οτιδήποτε άλλο εκτός από τον Ιεχωβά Θεό και όσα εκείνος έχει κάνει για αυτούς. (1 Κορινθίους 4:6, 7· Ρωμαίους 12:3) Ο προφήτης Ιερεμίας μάς δίνει μια θαυμάσια αρχή για να την ακολουθούμε: «Εκείνος που καυχιέται ας καυχιέται για το εξής πράγμα: για το ότι έχει ενόραση και έχει γνώση για εμένα, ότι εγώ είμαι ο Ιεχωβά, Αυτός που εκδηλώνει στοργική καλοσύνη, κρίση και δικαιοσύνη στη γη».—Ιερεμίας 9:24.

[Εικόνα στη σελίδα 20]

«Πάπας Ιννοκέντιος Ι΄», του Ντον Ντιέγκο Ροντρίγκεζ ντε Σίλβα Βελάσκες

[Ευχαριστίες]

Scala/Art Resource, NY