Ο Πρακτικός Κώδιξ
ΚΑΘΕ χρόνο τυπώνονται εκατομμύρια εκατομμυρίων βιβλία. Στο τυπογραφείο της Εταιρίας Σκοπιά και μόνον, στο Μπρούκλυν της Νέας Υόρκης, συχνά τυπώνονται πάνω από ένα εκατομμύριο δεμένα βιβλία κάθε εβδομάδα. Επειδή τα βιβλία είναι πολύ κοινά σήμερα, μπορεί να είναι δύσκολο να φαντασθούμε κάποια εποχή της ανθρώπινης ιστορίας στην οποία αυτά ήσαν άγνωστα. Εν τούτοις, αυτό συνέβαινε επί πολλούς αιώνας.
Μόνον αφ’ ότου πέρασαν τέσσερις χιλιάδες χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας ήλθε σε κοινή χρήσι ο κώδιξ, δηλαδή βιβλίο με φύλλα, ο πρόδρομος του συγχρόνου βιβλίου. Προηγουμένως, ρόλοι παπύρου ή περγαμηνής εξυπηρετούσαν τον σκοπό των σημερινών βιβλίων.
Οι ρόλοι είχαν ωρισμένα μειονεκτήματα που δεν τα είχαν οι κώδικες. Για να βρεθή ένα συγκεκριμένο σημείο σ’ ένα τελευταίο τμήμα του ρόλου μπορεί να εχρειάζετο ξεδίπλωμα του ρόλου σε μάκρος επτά, δέκα ή περισσοτέρων μέτρων. Αυτό μπορεί να εξηγή την αιτία για την οποία παραπομπές που έγιναν από αρχαίους κοσμικούς συγγραφείς από άλλες πηγές είναι συχνά πολύ ανακριβείς. Αντί να υποβάλλωνται στον κόπο να ξεδιπλώσουν ένα ρόλο και να προσπαθήσουν να βρουν την περικοπή, την ανέγραψαν πιθανώς από μνήμης.
Ο κώδιξ ήταν πολύ πιο πρακτικός από τον ρόλο. Ενώ θα εχρειάζετο ένας ρόλος μήκους 35 περίπου μέτρων για να περιλάβη τα τέσσερα ευαγγέλια, ένας συμπυκνωμένος κώδιξ θα μπορούσε να τα περιλάβη όλα. Επειδή το κείμενο ήταν σε χωριστές σελίδες και όχι μόνο σε ένα μακρό ρόλο με πολυάριθμες στήλες γραφής, μπορούσε κανείς πιο εύκολα να βρη συγκεκριμένες περικοπές. Ένας κώδιξ συνήθως περιείχε διπλάσιες πληροφορίες από ένα ρόλο που είχε την ίδια ποσότητα παπύρου ή περγαμηνής. Αυτό ωφείλετο στο ότι οι ρόλοι συνήθως περιείχαν κείμενο στη μια μόνο πλευρά, ενώ τα φύλλα του κώδικος περιείχαν κείμενο και στις δυο πλευρές. Ο κώδιξ, λοιπόν, ήταν πιο οικονομικός από τον ρόλο.
ΕΞΕΛΙΞΙΣ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ
Η Λατινική λέξις από την οποίαν ελήφθη ο όρος «κώδιξ» κάνει νύξεις όσον αφορά την εξέλιξι του κώδικος. Προέρχεται από το Λατινικό κάουντεξ και αρχικά εσήμαινε τον κορμό ενός δένδρου. Αργότερα, ο όρος αυτός εφαρμόσθηκε σε ξύλινες πλάκες που εχρησιμοποιούντο για γράψιμο αφού τις άλειφαν με κερί. Με τον καιρό, οι μεμονωμένες πλάκες εδένοντο μαζί με σπάγγους ή κρίκους, και οι συνδεδεμένες πλάκες έγιναν γνωστές ως κώδιξ.
Τελικά, οι Ρωμαίοι, άρχισαν να χρησιμοποιούν ως γραφική ύλη περγαμηνή αντί του κερωμένου ξύλου. Αυτή η περγαμηνή ελέγετο μεμβράνη, δηλαδή, «δέρμα (παρασκευασμένο για γράψιμο).» Στον πρώτο αιώνα μ.Χ. η μεμβράνη ήταν προφανώς σε κοινή χρήσι. Ο απόστολος Παύλος, λόγου χάριν, εζήτησε από τον Τιμόθεο να του φέρη «τα βιβλία, μάλιστα τας μεμβράνας.» Με την αλλαγή της γραφικής ύλης, η ανάπτυξις του κώδικος προώδευσε γοργά.—2 Τιμ. 4:13.
Οι αρχικοί κώδικες προσέλαβαν διάφορες μορφές. Μια μορφή κώδικος απετελείτο από μια μεγάλη δεσμίδα (τυπογραφικό φύλλο ή συλλογή φύλλων) που ερράπτετο στην κεντρική πτυχή. Όταν αυτός ο κώδιξ εκλείετο, οι κεντρικές σελίδες εξείχαν από τις εξωτερικές σελίδες και γι’ αυτό έπρεπε να κόπτωνται. Γι’ αυτόν τα λόγο, ο κώδιξ αυτός είχε το δυσάρεστο χαρακτηριστικό ότι οι μεσαίες σελίδες ήσαν σημαντικά στενώτερες από τις εξωτερικές σελίδες.
Ο τύπος, όμως, του κώδικος που απέκτησε δημοτικότητα, ήταν ο πολύφυλλος κώδιξ. Μια δεσμίς από οκτώ έως δέκα φύλλα (τέσσερα ή πέντε φύλλα διπλωμένα στο ήμισυ) εκρίνετο πολύ κατάλληλη για βιβλιοδεσία. Αυτή η διάταξις διατηρούσε ποικιλία στο μέγεθος των σελίδων αλλά σε ελάχιστο βαθμό. Τα φύλλα κάθε δεσμίδος ερράπτοντο μαζί προτού συσσωρευθούν και δεθούν ανάμεσα στα καλύμματα, για να συμπληρώσουν τον κώδικα. Τα σύγχρονα βιβλία αποτελούνται επίσης από ομάδα τυπογραφικών φύλλων.
ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΥΙΟΘΕΤΟΥΝ ΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ
Τουλάχιστον ως το τέλος του πρώτου αιώνος μ.Χ., οι Χριστιανοί χρησιμοποιούσαν κυρίως ρόλους. Ο απόστολος Ιωάννης ανεφέρθη στο βιβλίο της Αποκαλύψεως, που το έγραψε κατά το έτος 96 μ.Χ. περίπου, ως «ρόλο.»—Αποκάλ. 22:18,19.
Μετά από λίγον καιρό, οι Χριστιανοί υιοθέτησαν τον κώδικα για να διαφυλάξουν τα συγγράμματα που αποτελούσαν τις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Αρχαιολογικά ευρήματα αφήνουν να νοηθή ότι οι πρώτοι Χριστιανοί έκαναν πιο εκτεταμένη χρήσι του κώδικος από άλλους λαούς. Παραδείγματος χάριν, τα τμήματα ρόλων κλασσικών συγγραμμάτων του τρίτου αιώνος αριθμούν σε 291. Αλλά υπάρχουν μόνον 20 τμήματα κωδίκων της ιδίας περιόδου. Όσο για τα Χριστιανικά συγγράμματα, τα τεμάχια κωδίκων αριθμούνται σε 38, τα δε τεμάχια ρόλων είναι περίπου 9.
Υπήρχε σοβαρός λόγος για τον οποίον οι πρώτοι Χριστιανοί υιοθέτησαν τη χρήσι του κώδικος. Ο Ιησούς Χριστός έδωσε εντολή στους ακολούθους του: «Μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, . . . διδάσκοντες αυτούς να φυλάττωσι πάντα όσα παρήγγειλα εις εσάς.» (Ματθ. 28:19, 20) Οι Χριστιανοί, για να μαθητεύσουν και να διδάξουν μαθητάς, είχαν ανάγκη να χρησιμοποιούν τις Ιερές Γραφές. Η συμπαγής και κατάλληλη φύσις του κώδικος διευκόλυνε τη διδασκαλία των, κάνοντας πιο εύκολο το να βρίσκουν τις κατάλληλες περικοπές της Αγίας Γραφής.
Το πρότυπο για την εκτενή χρήσι των Γράφων στο να κάνουν τη μαθήτευσι και να διδάσκουν τους μαθητάς ετέθη τον πρώτον αιώνα μ.Χ. Το βιβλίο των Πράξεων 17:2, 3 αναφέρει τα εξής για τη χρήσι των Γραφών εκ μέρους του αποστόλου Παύλου: «Και κατά την συνήθειάν του ο Παύλος εισήλθε προς αυτούς, και τρία σάββατα διελέγετο μετ’ αυτών από των γραφών, εξηγών και αποδεικνύων, ότι έπρεπε να πάθη ο Χριστός και να αναστηθή εκ νεκρών.» Επίσης, εκείνοι που μαθητεύθηκαν επαινέθηκαν επειδή ήλεγχαν τα ζητήματα από τις Άγιες Γραφές. Γι’ αυτό διαβάζομε: «Ούτοι δε [οι Βεροιείς] ήσαν ευγενέστεροι παρά τους εν Θεσσαλονίκη, καθότι εδέχθησαν τον λόγον μετά πάσης προθυμίας, εξετάζοντες καθ’ ημέραν τας γραφάς, αν ούτως έχωσι ταύτα.» (Πράξ. 17:11) Ο κώδιξ ήταν πολύ πιο εύκολο να χρησιμοποιηθή στη μίμησι αυτών των καλών παραδειγμάτων.
Όπως ακριβώς οι πρώτοι Χριστιανοί έκαναν συνετή χρήσι του κώδικος, έτσι και οι Χριστιανοί μάρτυρες του Ιεχωβά των συγχρόνων καιρών επωφελήθηκαν από τις σύγχρονες μεθόδους για να διαδώσουν το άγγελμα της Βασιλείας. Γι’ αυτό, η τυπωμένη σελίδα παίζει σήμερα ένα τεράστιο ρόλο στη διάδοσι της αληθείας του Θεού ως τα πιο μακρινά μέρη της γης.