Τι ο Σοφός Ανήρ Εννοούσε;
Η Λυπηρά Κατάστασις του Άφρονος
Αντιπαραβάλλοντας το αποτέλεσμα των λόγων του σοφού με το αποτέλεσμα των λόγων του άφρονος, ο Σολομών έγραψε: «Οι λόγοι του στόματος του σοφού είναι χάρις τα δε χείλη του άφρονος θέλουσι καταπίει αυτόν.» (Εκκλησ. 10:12) Από το στόμα των σοφών ατόμων εξέρχονται λόγια που μεταδίδουν ό,τι είναι καλό και ευχάριστο στον ακροατή. (Παράβαλε με Εφεσίους 4:29.) Αυτά που λέγουν είναι πιθανόν, επίσης, ότι θα τύχουν ευμενούς ανταποκρίσεως. Αλλά ο λόγος του άφρονος τον «εκθέτει σε όνειδος κι έτσι τον καταστρέφει ή τον ‘καταπίνει.’
‘Ο άφρων’ λέγει ανοησίες από την αρχή μέχρι το τέλος, επιχειρηματολογώντας συχνά βάσει εσφαλμένου συλλογισμού και καταλήγοντας σε ψευδή συμπεράσματα. Ο Σολομών το περιγράφει αυτό ως εξής: «Η αρχή των λόγων του στόματος αυτού είναι αφροσύνη· και το τέλος της ομιλίας αυτού κακή μωρία. Ο άφρων προσέτι πληθύνει λόγους, ενώ ο άνθρωπος δεν εξεύρει τι μέλλει γενέσθαι· και τις δύναται να απαγγείλη προς αυτόν τι θέλει είσθαι μετ’ αυτόν;» (Εκκλησ. 10:13, 14) Ο άφρων νομίζει ότι μπορεί να το κάνη αυτό.
Ένα τέτοιο άτομο δυσκολεύει τη ζωή του και με άλλους τρόπους. Ο Σολομών συνεχίζει: «Ο μόχθος των αφρόνων απαυδίζει αυτούς, επειδή δεν εξεύρουσι να υπάγωσιν εις την πόλιν.» (Εκκλησ. 10:15) Τα άτομα που δεν χρησιμοποιούν καλή κρίσι μπορεί να μοχθούν ατελείωτα, να εξαντλούνται και ωστόσο να μην επιτελούν στην ουσία τίποτε αξιόλογο. Με πείσμα αγνοούν τι έπρεπε να τους διδάξη η κοινή λογική. Δεν μπορούν να διακρίνουν μάλιστα τα πράγματα που είναι καταφανή, που παραβάλλονται με τα ευκόλως αναγνωριζόμενα δημόσια σημεία που οδηγούν σε μια πόλι.
Όταν Η Αφροσύνη Υπάρχη Μεταξύ της Κυβερνώσης Τάξεως
Η αφροσύνη είναι κάτι πολύ κακό όταν εκδηλώνεται από συνήθεις πολίτες. Αλλά όταν οι κυβερνήτες αποτυγχάνουν να χρησιμοποιήσουν λογική και καλή κρίσι, αυτό καταλήγει σε καταστροφή της κυβερνήσεως και προς βλάβη των υπηκόων της. «Ουαί εις σε, γη,» λέγει ο Σολομών, «της οποίας ο βασιλεύς είναι νέος, και οι άρχοντές σου τρώγουσι το πρωί!» (Εκκλησ. 10:16) Επικρατεί πράγματι μια κακή κατάστασις όταν ο κυβερνήτης έχη τα χαρακτηριστικά ενός άπειρου νεαρού και περιβάλλεται από άρχοντες, ή συμβούλους οι οποίοι δεν ενδιαφέρονται για τις υποθέσεις του κράτους. Αν δαπανούν την ώρα τους τρώγοντας το πρωινό, όταν θα έπρεπε να διεξάγουν τα καθήκοντά τους, το βασίλειο θα διαιρεθή.
Αντιπαραβάλλοντας το γεγονός αυτό με το αποτέλεσμα της καλής κυβερνητικής διοικήσεως, ο Σολομών συνεχίζει: «Μακαρία συ, γη, της οποίας ο βασιλεύς είναι υιός ευγενών [συνεπώς, είναι ο ίδιος συνετός κυβερνήτης και ευγενής], και οι άρχοντές σου τρώγουσιν εν καιρώ, προς ενίσχυσιν (για να λάβουν ενίσχυσι για το έργο τους) και ουχί προς μέθην [χωρίς να ενδίδουν σε εγωιστική ικανοποίησι των επιθυμιών τους].» (Εκκλησ. 10:17) Πράγματι οι σοφοί κυβερνήτες μπορούν να συμβάλουν στην ευτυχία των υπηκόων τους.
Η παροιμία που εισάγει μετά ο Σολομών δείχνει ότι προκύπτει καταστροφή και παρακμή όταν δεν γίνωνται ωρισμένα ζωτικά έργα. Διαβάζομε: «Δια την πολλήν οκνηρίαν πίπτει η στέγασις· και δια την αργίαν των χειρών στάζει η οικία.» (Εκκλησ. 10:18) Ένα σπίτι που δεν επιδιορθώνεται καλά θα περιπέση σε μια ερειπωμένη κατάστασι. Η στέγη θα τρυπήση και θα στάζη νερά. Ομοίως, θα προκύψη καταστροφή όταν οι υποθέσεις του κράτους δεν τυγχάνουν κατάλληλης φροντίδος.
Στο σημείο αυτό ο Σολομών παρουσιάζει κάποια άλλη παροιμία: «Δι’ ευθυμίαν κάμνουσι συμπόσια, και ο οίνος ευφραίνει τους ζώντας· το δε αργύριον αποκρίνεται εις πάντα.» (Εκκλησ. 10:19) Το συμπόσιο, μαζί με ευχάριστη συνομιλία, μπορεί να είναι πολύ απολαυστικό. Αλλά το συμπόσιο δεν μπορεί να γίνη χωρίς χρήματα και το άτομο απολαμβάνει περιωρισμένη ευφροσύνη από την πόσι οίνου όταν έχη λίγα μέσα για τις ανάγκες της ζωής. Σ’ αυτό το παρόν σύστημα, τα χρήματα είναι το μέσον με το οποίο μπορούν ν’ αποκτηθούν όλα τα υλικά αγαθά και, συνεπώς, «αποκρίνεται εις πάντα.» Η σκέψις που βρίσκεται πίσω από τη δήλωσι του Σολομώντος ίσως είναι ότι μέσω φιλοπονίας ο άνθρωπος μπορεί να βρη τα χρήματα που χρειάζεται για τροφή και οίνο, για τις ανέσεις που συμβάλλουν στην απόλαυσι της ζωής.
Κατόπιν ο Σολομών συμβουλεύει: «Μη καταρασθής τον βασιλέα μηδέ εν τη διανοία σου και μη καταρασθής τον πλούσιον εν τω ταμείω του κοιτώνος σου· διότι πτηνόν του ουρανού θέλει φέρει την φωνήν, και το έχον τας πτέρυγας θέλει αναγγείλει το πράγμα.» (Εκκλησ. 10:20) Μολονότι οι υποθέσεις του κράτους μπορεί να παραμελούνται από την κυβερνώσα τάξι, το συνετό άτομο εν τούτοις δεν πρέπει να διακινδυνεύη χωρίς λόγο. Αν δεν μπορεί να διορθώση μια κατάστασι, τι αξία θα είχε να γκρινιάζη και να παραπονιέται στο πιο απομονωμένο μέρος του σπιτιού; Το άτομο μπορεί να σκέπτεται ότι κανείς δεν το ακούει. Αλλά κατά καιρούς τα πράγματα έρχονται στο φως κατά τους πλέον ασυνήθιστους και απροσδόκητους τρόπους. Έτσι, γιατί να διακινδυνεύη κανείς την ειρήνη του και την ασφάλειά του με το να κάνη βλαβερά σχόλια για τα άτομα που βρίσκονται στην εξουσία; (Παράβαλε με Ματθαίον 12:36, 37· Ρωμ. 13:1· Τίτον 3:1, 2· 1 Πέτρ. 2:13-17.) Πόσο πρακτική είναι η συμβουλή του Σολομώντος!