Βαθιά Ενόραση Από τα Δύο Βιβλία των «Βασιλέων»

ΣΕ ΜΙΑ περίπτωση, όταν ο Ιησούς μιλούσε στην πατρίδα του, τη Ναζαρέτ, είπε κάτι που προκάλεσε απροσδόκητα έντονη αντίδραση. Προφανώς, οι κάτοικοι της Ναζαρέτ απορούσαν γιατί δεν είχε εκτελέσει τόσα θαύματα εκεί, όπως είχε κάνει σε άλλες πόλεις. Λέγοντάς τους γιατί, ο Ιησούς χρησιμοποίησε δύο Βιβλικά παραδείγματα. Να τι είπε:

«Αληθώς σας λέγω ότι ουδείς προφήτης είναι δεκτός εν τη πατρίδι αυτού. Και επ’ αληθείας σας λέγω, Πολλαί χήραι ήσαν εν τω Ισραήλ επί των ημερών Ηλίου, ότε εκλείσθη ο ουρανός επί έτη τρία και μήνας εξ, καθ’ ον καιρόν έγινε πείνα μεγάλη εφ’ όλην την γην, και προς ουδεμίαν αυτών επέμφθη ο Ηλίας, ειμή εις Σαρεπτά της Σιδώνος προς γυναίκα χήραν. Και πολλοί λεπροί ήσαν επί Ελισσαίου του προφήτου εν τω Ισραήλ, και ουδείς αυτών εκαθαρίσθη ειμή Νεεμάν ο Σύρος». (Λουκάς 4:24-27) Όταν άκουσαν αυτά τα λόγια, οι ακροατές εξοργίστηκαν και προσπάθησαν να σκοτώσουν τον Ιησού. Γιατί αντέδρασαν τόσο βίαια;

Για να βρούμε την απάντηση, θα πρέπει να ερευνήσουμε τις Εβραϊκές Γραφές και να διαβάσουμε τις αφηγήσεις για τον Ηλία και τον Ελισσαιέ. Οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνα ήταν πλήρως εξοικειωμένοι μ’ αυτά τα βιβλία, και το ίδιο συνέβαινε και με τους Ιουδαίους ακροατές τους. Σε πολλές περιπτώσεις, οι Χριστιανοί Βιβλικοί συγγραφείς αναφέρθηκαν σε γεγονότα και προσωπικότητες σ’ αυτά τα παλαιότερα βιβλία, για να τονίσουν κάποιο σημείο, όπως έκανε και ο Ιησούς σ’ αυτή την περίπτωση. Οι ακροατές γνώριζαν και καταλάβαιναν αμέσως αυτές τις πηγές πληροφορίας. Αν πρόκειται κι εμείς να καταλάβουμε καλά τα σημεία των διδασκαλιών του Ιησού, θα πρέπει να γνωρίζουμε εκείνες τις πηγές πληροφορίας επίσης.

Αληθεύει, ότι είναι αδύνατον να καταλάβουμε τις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές πλήρως εκτός αν είμαστε εξοικειωμένοι με τις Εβραϊκές Γραφές. Τα ιστορικά γεγονότα που ανέφερε ο Ιησούς για τους προφήτες, για τον Ηλία και τον Ελισσαιέ, αναγράφονται στα δύο βιβλία των Βασιλέων. Ας εξετάσουμε αυτά τα δύο βιβλία για να τονίσουμε αυτό το σημείο και να δούμε πώς η γνώση αυτών μας δίνει βαθύτερη και πιο ζωντανή κατανόηση των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών.

Μια Δυσμενής Σύγκριση

Πρώτ’ απ’ όλα, γιατί δυσανασχέτησαν τόσο πολύ οι κάτοικοι της Ναζαρέτ όταν ο Ιησούς αναφέρθηκε στα δυο θαύματα που έγιναν πάνω από 900 χρόνια πριν από τότε, από τον Ηλία και από τον Ελισσαιέ; Ο Ιησούς καθαρά σύγκρινε τους Ναζωραίους με τους Ισραηλίτες του βόρειου βασιλείου του Ισραήλ στη διάρκεια των ημερών του Ηλία και του Ελισσαιέ, και σύμφωνα με τα δύο βιβλία των Βασιλέων, ο Ισραήλ δε βρισκόταν σε καλή πνευματική κατάσταση εκείνο τον καιρό. Οι Ισραηλίτες είχαν στραφεί στη λατρεία του Βάαλ και δίωκαν τους προφήτες του Ιεχωβά. Ο Ηλίας στην πραγματικότητα έφευγε από τους συμπατριώτες του όταν τον πήρε στο σπίτι της και τον φιλοξένησε μια χήρα στα Σαρεπτά, σε μια ξένη χώρα. Αυτό έγινε όταν αυτός έκανε το θαύμα στο οποίο αναφέρθηκε ο Ιησούς. (1 Βασιλέων 17:17-24) Ο Ισραήλ ήταν ακόμη παγιδευμένος στη λατρεία του Βάαλ όταν ο Ελισσαιέ θεράπευσε τον Σύρο αρχηγό τού στρατεύματος Νεεμάν από τη λέπρα του.—2 Βασιλέων 5:8-14.

Στους κατοίκους της Ναζαρέτ δεν άρεσε καθόλου που τους σύγκρινε με τους αποστάτες Ιουδαίους εκείνων των ημερών. Ήταν δικαιολογημένη η σύγκριση που έκανε ο Ιησούς; Προφανώς ναι. Όπως κινδύνευε η ζωή του Ηλία στον Ισραήλ, έτσι και η ζωή του Ιησού βρισκόταν τώρα σε κίνδυνο. Η αφήγηση μας λέει: «Και επλήσθησαν πάντες θυμού εν τη συναγωγή, ακούοντες ταύτα, και σηκωθέντες εξέβαλον αυτόν έξω της πόλεως και έφεραν αυτόν έως της οφρύος του όρους, επί του οποίου η πόλις αυτών ήτο ωκοδομημένη, διά να κατακρημνίσωσιν αυτόν». Αλλά ο Ιεχωβά προστάτευσε τον Ιησού, όπως είχε προστατεύσει άλλοτε τον Ηλία.—Λουκάς 4:28-30.

Η Δόξα του Βασιλιά Σολομώντα

Αυτό είναι ένα παράδειγμα του πώς τα δύο βιβλία των Βασιλέων δίνουν νόημα, στα λόγια του Ιησού και των πρώτων Χριστιανών. Εξετάστε ένα άλλο παράδειγμα. Στην επί του Όρους Ομιλία του, ο Ιησούς ενθάρρυνε τους ακροατές του να εμπιστεύονται στον Ιεχωβά για τις υλικές τους ανάγκες. Ανάμεσα σ’ άλλα είπε: «Και περί ενδύματος τι μεριμνάτε; Παρατηρήσατε τα κρίνα του αγρού πώς αυξάνουσι· δεν κοπιάζουσιν ουδέ κλώθουσι. Σας λέγω όμως ότι ουδέ ο Σολομών εν πάση τη δόξη αυτού ενεδύθη ως εν τούτων». (Ματθαίος 6:28, 29) Γιατί ο Ιησούς εδώ ανέφερε τον Σολομώντα;

Οι Ιουδαίοι ακροατές του θα γνώριζαν επειδή ήταν εξοικειωμένοι με τη δόξα του Σολομώντα. Αυτή περιγράφεται αρκετά εκτενώς στο βιβλίο 1 Βασιλέων (καθώς και στο 2 Χρονικών). Προφανώς θα θυμόνταν, για παράδειγμα, ότι η τροφή για τον οίκο του Σολομώντα κάθε μέρα «ήτο τριάκοντα κόροι σεμιδάλεως και εξήκοντα κόροι αλεύρου, δέκα βόες σιτευτοί και είκοσι βόες νομαδικοί και εκατόν πρόβατα, εκτός ελάφων και αγρίων αιγών και δορκάδων και πτηνών θρεπτών». (1 Βασιλέων 4:22, 23) Αυτή ήταν πολλή τροφή.

Εκτός από αυτό, το βάρος του χρυσού που έφερναν στον Σολομώντα κάθε χρόνο ήταν «εξακόσια εξήκοντα εξ τάλαντα χρυσίου», πάνω από 250 εκατομμύρια δολάρια σε σημερινή αξία. Και όλα τα σκεύη του οίκου του Σολομώντα ήταν από χρυσό. «Ουδέν εξ αργυρίου· το αργύριον ελογίζετο εις ουδέν εν ταις ημέραις του Σολομώντος». (1 Βασιλέων 10:14, 21) Καθώς ο Ιησούς τους υπενθύμισε αυτά τα πράγματα, οι ακροατές του σύντομα κατάλαβαν αυτά που τους έλεγε.

Ο Ιησούς αναφέρθηκε στον Σολομώντα σε μια άλλη περίπτωση. Μερικοί γραμματείς και Φαρισαίοι του είχαν ζητήσει να δείξει σημείο, και ο Ιησούς απάντησε: «Η βασίλισσα του νότου θέλει σηκωθή εν τη κρίσει μετά της γενεάς ταύτης και θέλει κατακρίνει αυτήν, διότι ήλθεν εκ των περάτων της γης διά να ακούση την σοφίαν του Σολομώντος, και ιδού, πλειότερον του Σολομώντος είναι εδώ». (Ματθαίος 12:42) Γιατί αυτό που είπε ήταν μια ισχυρή επίπληξη για τους θρησκευτικούς ηγέτες που τον άκουγαν;

Αν είμαστε εξοικειωμένοι με το πρώτο βιβλίο των Βασιλέων, γνωρίζουμε ότι «η βασίλισσα του νότου» ήταν η βασίλισσα της Σεβά. Αυτή ήταν αναμφισβήτητα μια μεγάλη κυρία, βασίλισσα ενός πλούσιου βασιλείου. Όταν αυτή επισκέφθηκε τον Σολομώντα, ήρθε «μετά συνοδίας μεγάλης σφόδρα», με ακριβά αρώματα και «χρυσόν πολύν σφόδρα και λίθους πολυτίμους». (1 Βασιλέων 10:1, 2) Οι ειρηνικές επικοινωνίες μεταξύ των κυβερνητών των εθνών συνήθως γίνονται μέσω πρεσβευτών. Γι’ αυτό, η βασίλισσα της Σεβά, σαν αυτοκράτειρα ενός βασιλείου το να ταξιδέψει προσωπικά μέχρι την Ιερουσαλήμ για να δει τον Βασιλιά Σολομώντα ήταν κάτι το ασυνήθιστο. Γιατί το έκανε αυτό;

Ο Βασιλιάς Σολομώντας ήταν πολύ πλούσιος, αλλά το ίδιο αλήθευε και για τη βασίλισσα της Σεβά. Αυτή δε θα έκανε ένα τέτοιο ταξίδι απλώς για να δει έναν πλούσιο μονάρχη. Ωστόσο, ο Σολομώντας δεν ήταν μόνο πλούσιος αλλά «εμεγαλύνθη . . . υπέρ πάντας τους βασιλείς της γης εις πλούτον και εις σοφίαν». (1 Βασιλέων 10:23) Κάτω από τη σοφή διακυβέρνησή του «κατώκει δε ο Ιούδας και ο Ισραήλ εν ασφαλεία, έκαστος υπό την άμπελον αυτού και υπό την συκήν αυτού, από Δαν έως Βηρ-σαβεέ, πάσας τας ημέρας του Σολομώντος.—1 Βασιλέων 4:25.

Η σοφία του Σολομώντα ήταν εκείνη που έλκυσε τη βασίλισσα της Σεβά. «Ακούσασα δε η βασίλισσα της Σεβά την περί του ονόματος του Κυρίου φήμην του Σολομώντος, ήλθε διά να δοκιμάση αυτόν δι’ αινιγμάτων». Όταν έφθασε στην Ιερουσαλήμ, «ελάλησε μετ’ αυτού περί πάντων όσα είχε εν τη καρδία αυτής. Και εξήγησεν εις αυτήν ο Σολομών πάντα τα ερωτήματα αυτής· δεν εστάθη ουδέν κεκρυμμένον από του βασιλέως, το οποίον δεν εξήγησεν εις αυτήν».—1 Βασιλέων 10:1-3.

Ο Ιησούς, επίσης, κατείχε εξαιρετική σοφία ‘σε σχέση με το όνομα του Ιεχωβά’. Στην πραγματικότητα, αυτός ήταν «πλειότερον του Σολομώντος». (Λουκάς 11:31) Η βασίλισσα της Σεβά, που δεν ήταν Ιουδαία, έκανε ένα μεγάλο και δύσκολο ταξίδι απλώς για να δει αυτοπροσώπως τον Σολομώντα και να ωφεληθεί από τη σοφία του. Έτσι, θα έπρεπε και οι γραμματείς και οι Φαρισαίοι να έχουν ακούσει με εκτίμηση εκείνον ‘τον μεγαλύτερο από τον Σολομώντα’ όταν βρισκόταν εκεί μπροστά τους. Αλλά δεν το έκαναν. «Η βασίλισσα του νότου» εκτίμησε τη θεόδοτη σοφία πολύ περισσότερο από εκείνους.

Αναφορά στους Προφήτες

Στη διάρκεια της περιόδου της ιστορίας που καλύπτεται στα βιβλία 1 και 2 Βασιλέων, οι κυβερνήτες του 12–φυλου βασιλείου—και αργότερα των δύο διηρημένων βασιλείων του Ισραήλ και του Ιούδα—ήταν βασιλείς. Εκείνο τον καιρό οι προφήτες του Ιεχωβά ήταν πολύ δραστήριο ανάμεσα στο λαό Του. Εξέχοντες μεταξύ αυτών ήταν ο Ηλίας και ο Ελισσαιέ, τους οποίους ήδη αναφέραμε. Η μνεία που έκανε ο Ιησούς γι’ αυτούς στη Ναζαρέτ δεν ήταν η μοναδική που κάνουν γι’ αυτούς οι Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές.

Ο απόστολος Παύλος στην επιστολή του στους Εβραίους Χριστιανούς έγραψε για την πίστη των δούλων του Θεού των παλαιών χρόνων και, σαν παράδειγμα είπε: «Έλαβον γυναίκες τους νεκρούς αυτών αναστηθέντας». (Εβραίους 11:35) Χωρίς αμφιβολία αυτός είχε υπόψη του τον Ηλία και τον Ελισσαιέ, που και οι δυο χρησιμοποιήθηκαν για να κάνουν αναστάσεις. (1 Βασιλέων 17:17-24· 2 Βασιλέων 4:32-37) Όταν τρεις από τους αποστόλους του Ιησού έγιναν ‘αυτόπτες μάρτυρες της μεγαλειότητας του Ιησού’ στη διάρκεια της όρασης της μεταμόρφωσης, είδαν τον Ιησού να μιλάει με τον Μωυσή και τον Ηλία. (2 Πέτρου 1:16-18· Ματθαίος 17:1-9) Γιατί διαλέχτηκε ο Ηλίας να εκπροσωπήσει τη γραμμή των προ Χριστού προφητών που έδωσαν μαρτυρία για τον Ιησού; Αν διαβάσετε την αφήγηση στο 1 Βασιλέων και δείτε τη μεγάλη του πίστη και τον κραταιό τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε από τον Ιεχωβά, θα καταλάβετε το λόγο.

Ωστόσο, ο Ηλίας ήταν στην πραγματικότητα απλώς ένα συνηθισμένο άτομο σαν κι εμάς. Ο Ιάκωβος αναφέρθηκε σ’ ένα άλλο γεγονός στο 1 Βασιλέων όταν έγραψε: «Πολύ ισχύει η δέηση του δικαίου ενθέρμως γενομένη. Ο Ηλίας ήτο άνθρωπος ομοιοπαθής με ημάς και προσηυχήθη ενθέρμως να μη βρέξη, και δεν έβρεξεν επί της γης έτη τρία και μήνας εξ· και πάλιν προσηυχήθη, και ο ουρανός έδωκε βροχήν και η γη εβλάστησε τον καρπόν αυτής».—Ιακώβου 5:16-18· 1 Βασιλέων 17:1· 18:41-46.

Κι Άλλες Αναφορές στα Βιβλία των Βασιλέων

Πολλά άλλα μέρη στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές αναφέρονται στα δύο βιβλία των Βασιλέων. Ο Στέφανος υπενθύμισε στο Ιουδαϊκό Σάνχεδριν ότι ο Σολομώντας οικοδόμησε οίκο στον Ιεχωβά στην Ιερουσαλήμ. (Πράξεις 7:47) Πολλές από τις λεπτομέρειες εκείνου του οικοδομικού έργου βρίσκονται στο πρώτο βιβλίο των Βασιλέων. (1 Βασιλέων 6:1-38) Όταν ο Ιησούς μίλησε σε μια γυναίκα στη Σαμάρεια, η γυναίκα τού είπε με έκπληξη: «Πώς συ, Ιουδαίος ων, ζητείς να πίης παρ’ εμού, ήτις είμαι γυνή Σαμαρείτις; Διότι δεν συγκοινωνούσιν οι Ιουδαίοι με τους Σαμαρείτας». (Ιωάννης 4:9) Γιατί οι Ιουδαίοι δεν είχαν σχέσεις με τους Σαμαρείτες; Η αφήγηση στο 2 Βασιλέων που περιγράφει την προέλευση αυτού του λαού ρίχνει φως στο ζήτημα.—2 Βασιλέων 17:24-34.

Μια επιστολή που βρίσκεται στο βιβλίο της Αποκάλυψης προς την εκκλησία των Θυατείρων περιέχει αυτή την ισχυρή συμβουλή: «Έχω όμως κατά σου ολίγα, διότι αφήνεις την γυναίκα Ιεζάβελ, ήτις λέγει εαυτήν προφήτιν, να διδάσκη και να πλανά τους δούλους μου εις το να πορνεύωσι και να τρώγωσιν ειδωλόθυτα». (Αποκάλυψις 2:20) Ποια ήταν η Ιεζάβελ; Η κόρη ενός ιερέα του Βάαλ στην Τύρο. Όπως μας λέει το πρώτο βιβλίο των Βασιλέων, αυτή παντρεύτηκε τον Βασιλιά Αχαάβ του Ισραήλ και έγινε βασίλισσα του Ισραήλ. Εξουσιάζοντας το σύζυγό της, εισήγαγε τη λατρεία του Βάαλ στον ήδη αποστάτη Ισραήλ, έφερε πολλούς ιερείς του Βάαλ στη χώρα και δίωξε τους προφήτες του Ιεχωβά. Τελικά, πέθανε αυτή μ’ έναν βίαιο θάνατο.—1 Βασιλέων 16:30-33· 18:13· 2 Βασιλέων 9:30-34.

Η γυναίκα που έδειχνε το πνεύμα της Ιεζάβελ στην εκκλησία των Θυατείρων προσπαθούσε προφανώς να διδάξει την εκκλησία να ασκεί ανηθικότητα και να παραβιάζει τους νόμους του Θεού. Ένα τέτοιο πνεύμα έπρεπε να εξαλειφθεί από την εκκλησία, όπως έπρεπε να εξαλειφθεί η οικογένεια της Ιεζάβελ από το Ισραηλιτικό έθνος.

Ναι, χρειαζόμαστε τις Εβραϊκές Γραφές για να καταλάβουμε τις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Πολλές λεπτομέρειες θα ήταν χωρίς νόημα αν δεν είχαμε το ιστορικό φόντο που μας προμηθεύουν οι Εβραϊκές Γραφές. Ο Ιησούς και οι πρώτοι Χριστιανοί, καθώς και οι Ιουδαίοι στους οποίους μιλούσαν, ήταν πλήρως εξοικειωμένοι μ’ αυτές. Γιατί να μη δαπανήσετε χρόνο να εξοικειωθείτε κι εσείς μ’ αυτές; Έτσι θα ωφεληθείτε πάρα πολύ από ‘όλη τη Γραφή’, η οποία είναι «θεόπνευστος και ωφέλιμος προς διδασκαλίαν».—2 Τιμόθεον 3:16.